Δωρεά γαμετών: Να πω στο (μελλοντικό) παιδί μου πώς γεννήθηκε;

Λέξεις: Μαντώ Λιώνη

Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή είναι ο ελληνικός όρος για την ιατρική διαδικασία που βοηθά άτομα και ζευγάρια να συλλάβουν όταν αντιμετωπίζουν προκλήσεις στη γονιμότητά τους. Τα τελευταία χρόνια έχει μπει δυναμικά στις ζωές μας, καθώς όλο και περισσότερα άτομα και ζευγάρια επιλέγουν να την αξιοποιήσουν για την επίτευξη του ονείρου τους, τη δημιουργία οικογένειας.

Ένα ερώτημα που απασχολεί πολλούς γονείς, ειδικά όταν η διαδικασία περιλαμβάνει δωρεά σπέρματος, ωαρίου ή εμβρύου είναι «Να ενημερώσω το παιδί μου για τον τρόπο που γεννήθηκε;»

Σύμφωνα με τη Ψυχολογία, η απάντηση είναι «Ναι!». Είναι σημαντικό τα παιδιά να γνωρίζουν την ιστορία τους, τόσο για ιατρικούς, όσο και για ψυχολογικούς λόγους.  

Ιατρικός λόγος: Το ιατρικό ιστορικό. Κάθε φορά που θα επισκέπτεται έναν γιατρό, μπορεί να έρθει αντιμέτωπο με την ερώτηση: «Υπάρχει κάποιο ιστορικό στην οικογένειά σας με αυτή την πάθηση;» και είναι σημαντικό να μπορεί να δώσει σωστές πληροφορίες. Αν ο δότης/η δότρια είναι επώνυμος, το παιδί, μόλις ενηλικιωθεί, θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτές τις σημαντικές πληροφορίες. Αν η δότρια/ο δότης είναι ανώνυμοι, το παιδί δεν μπορεί να γνωρίζει το οικογενειακό ιστορικό. Μπορεί όμως να γνωρίζει ότι δεν θα κληρονομήσει το ιστορικό της οικογένειας της μητέρας ή του πατέρα του, ή και των δύο. Είναι σημαντικό για τη ζωή του να το γνωρίζει αυτό. 

Ψυχολογικός λόγος: Τα οικογενειακά μυστικά και τα ψέματα μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα στις οικογένειες. Ακόμη και αν νομίζουμε ότι δεν γνωρίζουν, τα παιδιά είναι ευαίσθητοι δέκτες και πιάνουν τις σημαντικές πληροφορίες στον αέρα. Θα καταλαβαίνουν ότι «κάτι δεν πάει καλά», χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς είναι αυτό. Και μιας και τα παιδιά έχουν ζωηρή φαντασία, μπορεί να προσπαθήσουν να συμπληρώσουν τα κενά, με πολύ τρομακτικά για αυτά σενάρια. Το να μοιραστούμε τις πληροφορίες εδραιώνει ένα κλίμα εμπιστοσύνης, ασφάλειας και ηρεμίας στην οικογένεια. 

Πότε και πως να ενημερώσω το παιδί μου; Η ενημέρωση δεν είναι κάτι που γίνεται μια και έξω. Είναι μια διαδικασία η οποία πραγματοποιείται σε πολλές διαφορετικές χρονικές στιγμές, καθώς το παιδί μεγαλώνει. Όσο πιο νωρίς ξεκινήσουμε να δίνουμε πληροφορίες στο παιδί, τόσο το καλύτερο. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε πολλές τεχνικές, όπως είναι το παιχνίδι, το παραμυθι, το κουκλοθέατρο, η ζωγραφική, κάποια ταινία κ.α. Κάθε οικογένεια διαλέγει αυτό που ταιριάζει καλύτερα στην κουλτούρα της. Οι πληροφορίες που θα δοθούν στο παιδί θα πρέπει να είναι δοσμένες απλά και κατανοητά, και με γλώσσα ανάλογη με το αναπτυξιακό του επίπεδο. Έχετε στον νου σας τον χρυσό κανόνα «για ό,τι μπορεί το παιδί να θέσει ερώτηση, μπορεί να λάβει και την απάντηση». Ενημερώνουμε το παιδί ότι είμαστε στη διάθεση του να απαντήσουμε, ανά πάσα στιγμή, τις απορίες που μπορεί να του δημιουργηθούν. Είναι σημαντικό να εμπνέουμε με τη στάση μας ηρεμία και συναισθήματα περηφάνιας και αγάπης. Αν δεν έχουμε εμείς οι ίδιοι επεξεργαστεί και διαχειριστεί την ιστορία της δημιουργίας οικογένειας, καλό είναι να λάβουμε τη βοήθεια ενός ειδικού ως προς αυτό, πριν μιλήσουμε στο παιδί μας. Δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να περάσουμε στο παιδί μας αισθήματα ντροπής για την απόφαση χρήσης δανεικού γενετικού υλικού. 

Μπορείτε να μιλήσετε στο παιδί σας για το πόσο το αγαπάτε, και για τους λόγους για τους οποίους αποφασίσατε ότι το θέλετε στη ζωή σας! Όλα αυτά αποτελούν μέρος της ιστορίας του/της, μιας ιστορίας που έχει το δικαίωμα να γνωρίζει και να μοιράζεται με άλλους, αν το επιθυμεί. 

Τελικά, αν γίνει με φροντίδα και προσανατολισμό στις ανάγκες του παιδιού, αυτή η (επαναλαμβανόμενη) συζήτηση, μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για μια οικογενειακή σχέση, η οποία θα βασίζεται στην αγάπη, την εκτίμηση, την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια. 

Για περισσότερες πληροφορίες και υποστήριξη, μπορείτε να επισκεφτείτε έναν Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπευτή με εμπειρία σε ζητήματα γονιμότητας και υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

*Η Μαντώ Λιώνη είναι Ψυχολόγος, MSc Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία, Συστημική-Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια και Μέλος EFTA