Γιατί οι νέοι δίνουν «ραντεβού» σε πανηγύρια στα νησιά

Κεντρική εικόνα: tinostoday.gr

Κάθε καλοκαίρι, τα πανηγύρια στα νησιά γεμίζουν με κόσμο που χορεύει αχόρταγα Ικαριώτικο και Ζωναράδικο, με τα νταούλια να ηχούν στις πλατείες, κάτω από τα πλατάνια.

Οι νέοι έχουν φέρει ξανά στην επιφάνεια την αγάπη τους για τους παραδοσιακούς χορούς και τα τελευταία χρόνια τους έχουν κάνει «τάση», κάνοντας τα πανηγύρια… mainstream. Τρανή απόδειξη τα social media, μιας και τον 15 Αύγουστο, τα insta story της Gen Z και τα βίντεο το Tik Tok γεμίζουν με εικόνες από γλέντια, ανθρώπους όλων των ηλικιών πιασμένους χέρι – χέρι να μπαίνουν στον χορό, μπύρες, σουβλάκια, άσπρες πλαστικές καρέκλες και καπνούς από τις ψησταριές σε κάποιο ελληνικό νησί, ενώ στο βάθος ακούγονται οι ήχοι των μουσικών οργάνων, του βιολιού, του λαούτου.

Κάποιοι από αυτούς σχεδιάζουν το ταξίδι για τις λίγες ημέρες της καλοκαιρινής τους άδειας, γύρω από τα νησιά που θέλουν να επισκεφθούν για τα πανηγύρια, ενώ άλλοι απλά βρίσκονται τυχαία εκεί, όταν ο δρόμος και η μυρωδιά της τσίκνας, τους οδηγήσει στο πιο hot spot του νησιού, το διονυσιακό γλέντι.

Η διάθεση των νέων, εκτός από όρεξη για άφθονο χορό και ποτό, κρύβει πάντα και έναν ερωτισμό. Θα χορέψουν χέρι – χέρι, θα ανταλλάξουν μερικές ματιές, στη συνέχεια δύο κουβέντες, μπορεί να περάσουν το υπόλοιπο της βραδιάς μαζί και τέλος, ο πιο θαρραλέος από τους δύο θα ζητήσει για τον λογαριασμό του άλλου στο instagram – άντε, μπορεί και ένα τηλέφωνο.

@steliosandreadaki3#fyp #viral #chamezi #crete #erotokritos #greece #foryoupage #viralvideo #ελλαδα #tiktoktravel #xamezi #festivalxameziou #sitia♬ πρωτότυπος ήχος – steliosandreadaki3

Οι μεγαλύτεροι από την πλευρά τους, δεν άφησαν ποτέ πίσω τους την αγάπη για το παραδοσιακό στοιχείο, το οποίο ίσως βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη «χρυσή εποχή» του. Μεσήλικες και ηλικιωμένοι, μετρούν αντίστροφα τις ημέρες κάθε χρόνο για το μεγάλο πανηγύρι, εκεί όπου θα χορέψουν και θα τραγουδήσουν, όπως έκαναν παλιά, θα θυμηθούν τα νιάτα τους, θα φάνε και θα πιούν… μέχρι σκασμού.

Μικρά παιδιά που τα έχουν φέρει οι γονείς ή οι γιαγιάδες και παππούδες, τρέχουν τσιρίζοντας από τραπέζι σε τραπέζι, κυνηγιούνται μεταξύ τους και όταν κουραστούν, ξαπλώνουν σε δύο ενωμένες άσπρες πλαστικές καρέκλες και κάνουν τον πιο γλυκό ύπνο της ζωής τους, παρά τις μουσικές και τις συζητήσεις που ηχούν από παντού γύρω τους.

Οι μουσικοί και οι επαγγελματίες χορευτές αφήνουν εκεί την ψυχή τους, περνώντας όλη τη νύχτα στην «πρώτη γραμμή», δίνοντας τον ρυθμό, ξεκινώντας τους χορούς, συντονίζοντας τα βήματα, επαναφέροντας τη δύναμη της παράδοσης στο μυαλό όλων και σμίγοντας με έναν μοναδικό τρόπο, ντόπιους, επισκέπτες και διαφορετικές γενιές.

Ο δημοσιογράφος, Κωστής Ζαφειράκης, έχοντας ταξιδέψει όλη την Ελλάδα στην τηλεοπτική του πορεία, από τον Έβρο ως τα Δωδεκάνησα, μιλά στην Parallaxi για τα πανηγύρια που έχουν μείνει χαραγμένα στο μυαλό του: 

«Η ζωή μου είναι ένα μεγάλο ταξίδι στην Ελλάδα- σκεφθείτε ότι ξεκίνησα την τηλεοπτική μου πορεία κάνοντας ταξιδιωτικές εκπομπές, πριν από 20 και κάτι χρόνια. Κι αυτό δεν είναι ακριβώς δουλειά, είναι μεράκι, πάθος, τρέλα. Με το «Κυριακή στο χωριό ξανά» έχουμε πετύχει κάτι μαγικό, να συνδεόμαστε ουσιαστικά με ανθρώπους σε όλες τις περιοχές της χώρας, από τον Έβρο ως τα Δωδεκάνησα. Όλη αυτή η ανθρωπογεωγραφία, οι ψυχές, οι τόποι και τα έθιμα είναι μια σπουδαία καταγραφή, μια πολύτιμη ζωή. Κάθε εκπομπή είναι κι ένα γλέντι, η γιορτή του χωριού, το πανηγύρι. Και γουστάρω πολύ να γίνομαι ένα με τους ντόπιους, μέσα στον χορό και το τραγούδι, όταν μιλάνε δηλαδή τα αισθήματα. Γιατί αυτό για μένα είναι το πανηγύρι: αίσθημα αυθεντικό και τέχνη λαϊκή. Στην Τζούρτζια Ασποποτάμου ή στους Καλαρρύτες με τους Βλάχους, στο Παρανέστι της Δράμας με τους Πόντιους, στην Λίμνη Ευβοίας με τους Μικρασιάτες, στην Απείρανθο της Νάξου, στον Άγιο Ματθαίο της Κέρκυρας, στο Πύθιο του Έβρου, στην Καστάνιανη της Κόνιτσας, στην Τήλο, στο Ζέλι Λοκρίδας, στα Κύργια, στη Νάουσα, στην Καστοριά… παντού. 

Από τα αγαπημένα μου πανηγύρια είναι του Αγίου Μάμα κάθε Σεπτέμβρη, επειδή πηγαίνω από πιτσιρίκι σταθερά κι είναι κυριολεκτικά  μια εμποροπανήγυρη υπερπαραγωγή. Μπορείς να βρεις τα πάντα, από καρφίτσα μέχρι ελικόπτερο που λέει ο λόγος και τρελαίνομαι να χάνομαι μέσα σ’ αυτά τα παζάρια. Θυμάμαι επίσης κάτι συναρπαστικό στην Παναγιά την Κυρά στη Νίσυρο, μασίφ συγκίνηση με παραδοσιακές μουσικές και χορούς της θάλασσας.΄Η στην Ικαρία, στον Χριστό, στις Ράχες. Οι μουσικοί να δίνουν την ψυχή τους, τα τραπεζώματα ασυναγώνιστα, οι χοροί να κρατάνε ώρες ατελείωτες. Στον πυρήνα του, το πανηγύρι αυτό είναι, μνήμη ζωντανή που έρχεται μέσα από τους αιώνες και νιώθω ευλογημένος που, μέσα από την εκπομπή, ζω τέτοιες στιγμές. Η αλήθεια είναι πως έχω βρεθεί και σε πανηγύρια χωρίς πνοή, μια προκάτ ψυχαγωγία δηλαδή που ξεχνιέται εύκολα, γιατί δεν είναι αυθεντικό πράγμα.

Συχνά χάνεται το μέτρο, και βαφτίζουμε πανηγύρια κάτι πρόχειρες συγκεντρώσεις, με σουβλάκια, πλαστικές καρέκλες, μαλλί της γριάς και καλλιτέχνες που τραγουδάνε τα πληκτικά σουξέ τους, ο Θεός να τα κάνει. Αλλά αυτό είναι μια απλή εκδήλωση, αδιάφορη, ακόμα κι να έχει την υπογραφή του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου. Συνεργάζομαι πολύ στενά με τέτοιους συλλόγους, σε ολόκληρη την Ελλάδα, και πάντα ενθουσιάζομαι και παθιάζομαι, όταν συναντώ ανθρώπους που μιλάμε την ίδια γλώσσα, που μοιραζόμαστε την ίδια αγωνία κι αισθητική. Κι ευτυχώς είμαστε πολλοί. Γιατί το πανηγύρι πάνω απ’ όλα είναι πολιτισμός, αξία κλασσική και πανάρχαια. Κι όταν υπάρχει ψυχή και στο τέλος καταλήγουμε να χορεύουμε όλοι μαζί ξυπόλητοι, γιαγιάδες και εγγόνια στον ίδιο κύκλο, ε τότε, λες “η ζωή είναι εδώ”». 

@marokosmopoulou Και κάπου εκεί αρχίσαμε να σπρώχνουμε για να μπούμε στο χορό💃 #ikaria #greece #panigiri ♬ original sound – Maro Kosmopoulou

Ο κ. Ζαφειράκης περιγράφει τις εικόνες που συναντά κανείς ένα αυγουστιάτικο βράδυ σε ένα νησιώτικο πανηγύρι: 

«Ξέρετε τι είναι το πιο ωραίο και το πιο παρηγορητικό, είτε σε νησί είμαστε, είτε στην Πίνδο απάνω; Να μπαίνεις μέσα στο άχρονο της μουσικής και της ανθρώπινης περιπέτειας κι αυτό γίνεται υποσυνείδητα, μέσα από τους στίχους και τις μουσικές. Ε, βοηθάει σαφώς και το κρασί… Τα ίδια που τραγουδούσανε οι παππούδες μας, τα ίδια χορεύουμε κι εμείς σήμερα. Ένα βράδι σ’ ένα πανηγύρι; Κατ’ αρχάς κρατάει ως την άλλη μέρα το πρωί μπορεί και περισσότερο. Κι εγώ παθαίνω κάτι απλό και τίμιο: δεν θέλω να φύγω ποτέ. Γιατί αν μπω στον χορό, που το’ χω κι εύκολο, νιώθω πως συνδέομαι με μια άλλη δύναμη. Μου αρέσουν πολύ οι στίχοι των παραδοσιακών τραγουδιών, που μιλάνε με λόγια απλά, για τον έρωτα, τον κόπο, τον άνθρωπο, τα ζόρια, την ευτυχία. Επίσης, στα ωραία πανηγύρια, οι μουσικοί είναι ψυχάρες και δεξιοτέχνες και ακούραστοι. Και τότε συμβαίνει κάτι υπερβατικό που θέλω να το ζήσω ως το μεδούλι». 

Για την Λυδία τα πανηγύρια είναι η πιο αγνή μορφή διασκέδασης: 

«Πάντα ήμουν κορίτσι του έξω και της μουσικής. Μεγάλωσα με συναυλίες, μπαρ, μουσικές σκηνές και μπουζούκια. Μου άρεσε να νιώθω τον παλμό του κόσμου, να αλλάζω μουσικά είδη και να χορεύω ανάλογα με το τι παίζει το κάθε βράδυ. Αυτή η διασκέδαση μου άρεσε και ακόμη μου αρέσει τον χειμώνα, γιατί όσο περνούν τα χρόνια, τα καλοκαίρια κάτι αλλάζει.

Τα πανηγύρια άρχισαν να με κερδίζουν σιγά σιγά – και τώρα, μπορώ να πω ότι μου έχουν κλέψει την καρδιά. Είναι κάτι μαγικό, ακόμα και σαν λέξη. Πανηγύρι. Ακούγεται σαν υπόσχεση. Ελευθερία, μουσική, χορός, φίλοι, άγνωστοι, μουσικοί – όλοι γίνονται ένα. Και φυσικά, φαγητό και ποτό χωρίς dress code και χωρίς άγχη.

Πρόσφατα προσπαθούσα να εξηγήσω αυτό το «κάτι» σε μια κοπέλα από τη Νορβηγία. Της είπα ότι γυρνάω φέτος τον Αύγουστο στην Κρήτη ειδικά για να μη χάσω τα πανηγύρια. Με κοίταξε σαν να μιλούσα για κάποιο αρχαίο έθιμο. Αλλά πώς να της εξηγήσεις τι σημαίνει να χορεύεις αγκαλιά με γνωστούς και αγνώστους, να τραγουδάς στίχους που ίσως δεν ήξερες πριν αλλά νιώθεις ότι σε εκφράζουν, να τρως σουβλάκι και να πίνεις ρακή με θέα το βουνό;

Η σχέση μου με τα πανηγύρια ξεκίνησε δειλά, από τα μικρά της Σαμοθράκης. Έπειτα νόμιζα ότι είχα δει το απόγειο στην Ικαρία σε κάτι διακοπές – εκεί όπου η μουσική κρατά μέχρι το πρωί. Αλλά από τότε που ζω στην Κρήτη, εδώ και δύο χρόνια, κατάλαβα ότι η βασίλισσα των πανηγυριών είναι μόνο μία: η Κρήτη.

Εδώ μιλάμε για άλλες διαστάσεις. Πανηγύρια με 2.000 άτομα, να χορεύουν σε σειρές, με τον ήχο της λύρας να ενώνει τον κόσμο. Κορίτσια ξυπόλυτα να χορεύουν ανέμελα, αγόρια που προτιμούν να χορεύουν δίπλα τους και όχι να τις κοιτούν από ένα σκαμπό με ποτό στο χέρι. Όλοι ελεύθεροι, όλοι μέρος μιας στιγμής που δύσκολα εξηγείται, αλλά εύκολα βιώνεται.

Τα πανηγύρια είναι ίσως η πιο αγνή μορφή διασκέδασης. Δεν έχει σημασία αν είσαι από εδώ ή από αλλού. Δεν χρειάζονται προσκλήσεις. Μόνο διάθεση και άνετα παπούτσια (ή καθόλου). Και ναι – όλα είναι καλύτερα όταν μπορείς να χορεύεις, να γελάς, να συγκινείσαι… και να τρως και το σουβλάκι σου ταυτόχρονα». 

@kefalonia__island #kefalonia #kefaloniagreece #kefaloniaisland #panigiri #panigiria #matiamou #iouliakarapataki #fyp #foru #foruyou #foryoupage❤️❤️ #foruoypage #φοργιου #φοργιουπειτζ #φοργιουπατζε💜 ♬ original sound – Έλενα👻

Η Άρτεμις, δασκάλα παραδοσιακών χορών, έχει επισκεφθεί όλα τα νησιώτικα πανηγύρια της Ελλάδας κάποια στιγμή στη ζωή της. Η ίδια περιγράφει τα αισθήματα που της προκαλούνται κάθε φορά που μπαίνει στον χορό: 

«Η αγάπη μου για τους παραδοσιακούς χορούς και τα πανηγύρια ξεκίνησε από μικρή ηλικία, όταν ακόμα πηγαίναμε μαζί με τους γονείς μου διακοπές και τα επισκεπτόμασταν ή όταν πήγαινα στο χωριό με τη γιαγιά. Έπαιζα και από μικρή μουσική, οπότε πάντα είχα την επαφή και την αγάπη για την παράδοση και τους ήχους της. 

Στην ενήλικη ζωή μου υπήρξε ένα σημείο στροφής, όταν ξεκίνησα να επιλέγω το νησί ή το μέρος που θα επισκεφτώ, αποκλειστικά και μόνο για το πανηγύρι που γινόταν εκεί κάποιες συγκεκριμένες ημερομηνίες. Πλέον διδάσκω παραδοσιακούς χορούς. Όταν ξεκίνησα πήγαινα για μερικούς μήνες σε νησιά, επισκεπτόμουν τα γλέντια και πανηγύρια, παρακολουθούσα με προσοχή τους χορούς και κάπως έτσι έμαθα και να χορεύω. 

Ένα πανηγύρι είναι ένα σημείο συγκέντρωσης, ένα ραντεβού. Θα δεις ντόπιους, τουρίστες, μεγαλύτεροι, μικρότεροι, διαφορετικές γενιές. Με τον χορό ρέει μία τρομερή ενέργεια, ξέρεις ότι με αυτόν που θα κρατήσετε χέρια, ακόμα και να μην μάθεις το όνομά του, θα τον έχεις γνωρίσει. Μπορεί να μην συστηθείτε, αλλά αν τον πετύχεις κάπου έξω, σε μία παραλία, θα τον χαιρετήσεις. Υπάρχει μία σύνδεση. Είναι από την μία απρόσωπο, αλλά από την άλλη είναι λες και έχεις κάνει καινούργιους φίλους. Αν πάει κάποιος μόνος του σε ένα πανηγύρι, μπορεί να σταθεί. 

Στα νησιώτικα πανηγύρια νιώθεις την απόλυτη ελευθερία. Στα πανηγύρια στην Ήπειρο, νιώθεις μία γείωση. Σε όποιο πανηγύρι και αν βρεθείς όμως, σίγουρα θα νιώσεις τη σύνδεση με το παρελθόν, όταν ακούσεις τους στίχους και νιώσεις τη μουσική. Οι παππούδες που χορεύουν πάντα μου προκαλούν συγκίνηση. Σκέφτομαι πόσα έχουν ζήσει, πόσο πολύ το διασκεδάζουν, πόσο περιμένουν γι’ αυτά τα πανηγύρια και πόσο χαίρονται που έρχονται άνθρωποι – τουρίστες από άλλες περιοχές για να τα επισκεφθούν και να χορέψουν μαζί τους. 

Κάθε πανηγύρι σε διαφορετικό νησί έχει τους δικούς του “νόμους” και εκεί ακριβώς κρύβεται η γοητεία τους. Σε μερικά χωριά στην Κρήτη, μπορεί να μη σε αφήσουν να χορέψεις. Στην Ικαρία και στην Αμοργό, χορεύουν όλοι, δεν έχει να κάνει αν ξέρεις τον χορό ή όχι». 

Η Άρτεμις εξηγεί την μεγάλη στροφή των νέων στα πανηγύρια τα τελευταία χρόνια και τα αποτελέσματα που έχει φέρει αυτή η “τάση” στα διονυσιακά γλέντια:

«Η μεγάλη ανάγκη και στροφή στα πανηγύρια προέκυψε μετά την πανδημία. Ο κόσμος είχε την ανάγκη να κοινωνικοποιηθεί μετά από δύο χρόνια αποξένωσης. Από τότε ξεκίνησε αυτή η πολύ έντονη “μόδα” με τα καλά και τα κακά της. Είμαι υπέρ του να πάει ο Αθηναίος και οποιοσδήποτε τουρίστας σε ένα πανηγύρι στην Ικαρία για παράδειγμα που πλέον γίνεται χαμός, αλλά μετά είναι και ζήτημα προσωπικού σεβασμού και ηθικής. Δεν γίνεται να πας και να χορέψεις όλους τους χορούς, πρέπει να δίνεις χώρο στην πίστα και για άλλους. Ή δεν μπορείς να αφήνεις τα σκουπίδια σου παρατημένα όπου να ‘ναι. Δυστυχώς, υπάρχουν κάποιοι “άγραφοι κανόνες” που λόγω αυτής της τάσης, έχουν χαθεί για πολλούς». 

@kristina..hn 🇬🇷 7 μήνες υπομονή #ikaria #ikariagreece #ikariaisland #fy #fyp #foryou #fyppppppppppppppppppppppp #foryourpage #φοργιου #φοργιουπειτζ #φυπ #greece #greecetiktok #greece🇬🇷 ♬ original sound – mousiko__taxidi

Η Μαρία, δεν θυμάται καλοκαίρι στη ζωή της που να μην έχει πάει σε κάποιο πανηγύρι: 

«Αγαπώ τα πανηγύρια και δεν θυμάμαι αν υπάρχει καλοκαίρι που να μην πήγα έστω σε ένα. Όσο και να λατρεύω τα νησιώτικα πανηγύρια, η μεγάλη μου αγάπη είναι το πανηγύρι στο χωριό μου, κάπου στο Κιλκίς. Τον Αύγουστο επιστρέφω κάθε χρόνο γιατί είναι μέρος ενός καλού καλοκαιριού, είναι ελεύθερο, ζωντανό και μου δίνει την ευκαιρία να ξανά συναντηθώ με γνωστούς και φίλους που είχα να δω καιρό. 

Σε κάθε πανηγύρι που έχω πάει υπάρχει μία ιεροτελεστία, διαφορετική για το καθένα, αλλά πάνω – κάτω, ακολουθούνται οι ίδιοι ρυθμοί. Ο κόσμος πηγαίνει από νωρίς για να βρει το καλύτερο τραπέζι, να πιάσει θέση κοντά στη παρέα του ή κοντά στη σκηνή. Γύρω στις 9 ξεκινάει η μουσική- παραδοσιακοί χοροί με φορεσιές, το γλέντι όμως φουντώνει όταν τελειώσουν τα “επίσημα” και αρχίσει ο χορός για όλους – μπορεί να σηκωθεί ο καθένας και να σύρει τον χορό, είτε ξέρει, είτε όχι. Αν και δεν είμαι από τους ανθρώπους που χορεύουν συχνά, τα πανηγύρια είναι από τις λίγες φορές που, με λίγη βοήθεια από μερικές ρετσίνες, βρίσκω τον εαυτό μου να χορεύει μέχρι να πονέσουν τα πόδια μου και να γίνομαι ένα με τους γύρω μου.

Παράλληλα, δεν λείπουν τα σουβλάκια, οι λουκουμάδες και τα παγωτά – τρώμε μέχρι σκασμού! Το βράδυ δεν έχει συχνά τέλος, και αυτή ακριβώς η αίσθηση ελευθερίας, της παρέας και της παράδοσης είναι που με κάνει να τα αγαπώ τόσο». 

Τέλος, ο κ. Ζαφειράκης, σχολιάζει τη γιγάντωση της αγάπης των νέων για τα πανηγύρια τα τελευταία χρόνια: 

«Έχουμε συνηθίσει τόσο στο “γρήγορο”, είτε φαγητό είναι αυτό, είτε έρωτας, είτε ζωή, που νιώθω ότι διανύουμε την εποχή του ξεκαθαρίσματος. Καλά είναι και τα μπέργκερ δε λέω, αλλά το άρωμα του σπιτικού φαγητού είναι ζάλη και συγκίνηση. Περπατάω σ’ ένα δρόμο και από κάποιο παράθυρο ανοιχτό, μου τρυπάει το ρουθούνι η μοσχοβολιά των γεμιστών; Ε, δεν είναι κάτι μαγικό αυτό; 

Μέχρι που χτυπάω την πόρτα και κάθομαι μαζί τους στο τραπέζι. Ε, το ίδιο συμβαίνει με όλα τα αυθεντικά πράγματα. Δεν είμαστε φτιαγμένοι οι άνθρωποι για να ζούμε ντεμέκ ζωές, είμαστε για τα αληθινά και τα πολύτιμα. Και τα πανηγύρια είναι τέτοιες φωτεινές στιγμές, γι’ αυτό και γουστάρουμε να μπαίνουμε μέσα στο γλέντι. Γιατί συνδεόμαστε με μια αρχαία αλήθεια, που είναι τόσο προσωπική και τόσο συλλογική ταυτόχρονα. Αυτό, όταν συμβαίνει, μας κάνει να νιώθουμε μικροί θεοί». 

@_matinaa.m ❤️ #foryoupagе #fyp #mpesfypgamw #ikaria #summer2025🌴☀️ ♬ πρωτότυπος ήχος – 𝓶𝓪𝓽 🍸🌟💋🎱

@tinostoday Το τραγούδι του καλοκαιριού στα social σε ενα απο τα μεγαλυτερα γλεντια της Τηνου. Μάτια μου κι εγώ για σένα έχω Ερωτα που άλλο δεν αντέχω, έρωτα που άλλο δεν αντέχω. #greece #tinos #cyclades #summer #fyp ♬ πρωτότυπος ήχος – TinosToday

@kostasannikasdeft Πανηγύρι Φαρακλατα Κεφαλονιάς #panigiri #πανιγυρι #kefalonia #dance #greekdance #foryou ♬ original sound – Kostas Annikas Deftereos

@kwstasstamatiou83Βέλος Οικονομίδης – Σπανού♬ πρωτότυπος ήχος – StamatiouK

@katerinatheologiti Πανηγύρι Αγίας Παρασκευής στη Αμοργό ⛪️#amorgos #amorgos🇬🇷 #amorgosisland #cyclades ♬ πρωτότυπος ήχος – KateT

@vasilis_mpat #lemnos #panigiri #λημνος #greece #dancer ♬ πρωτότυπος ήχος – vasilis_mpat