Chat GPT στην Εκπαίδευση: Πώς χρησιμοποιείται η Τεχνητή Νοημοσύνη από μαθητές, σπουδαστές και καθηγητές

Πριν περίπου μια δεκαετία, θυμάμαι τους καθηγητές μου να λένε στην τάξη, κάθε φορά που ανέθεταν για το σπίτι κάποια εργασία, να μην αντιγράφουμε αυτούσια κείμενα από τη Βικιπαίδεια.

Μετά, στο Πανεπιστήμιο, η παράκληση για αποφυγή των “copy paste” συνεχίστηκε, σε πιο αυστηρό ύφος βέβαια, έως ότου φτάσαμε στην πανδημία. Ξαφνικά, στην καραντίνα, οι εκπαιδευτικοί «αναγκάστηκαν» να κάνουν σύμμαχο -και προπάντων να μάθουν- το άλλοτε αμφιλεγόμενο και ίσως δαιμονοποιημένο προς τους μαθητές Ίντερνετ.

Και ενώ, σιγά σιγά, η πλειονότητα των καθηγητών ξεκίνησε να αντιλαμβάνεται με πιο ουσιαστικό τρόπο, τη χρήση του διαδικτύου, η τεχνητή νοημοσύνη έκανε την εμφάνισή της στις οθόνες των απλών χρηστών, φέρνοντας ακόμη μια πρόκληση στις εκπαιδευτικές βαθμίδες.

Το ChatGPT, το πιο γνωστό εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης, υπόσχεται να βοηθήσει τους χρήστες στη γρήγορη δημιουργία περιεχομένου. Πέρα της ταχύτητας όμως, αυτό που το καθιστά σε άπαντες δελεαστικό είναι η πρωτοτυπία σε κάθε του απάντηση και η συγκέντρωση των απαραίτητων πληροφοριών, γράφοντάς του απλά μία ερώτηση.

Όταν ρώτησα το ChatGPT, να μου πει συνοπτικά τί είναι, εκείνο σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα, απάντησε: «Είμαι ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, φτιαγμένο για να βοηθώ με πληροφορίες, να απαντώ σε ερωτήσεις και να συμμετέχω σε συζητήσεις. Αν έχεις κάποια απορία ή χρειάζεσαι βοήθεια με κάτι, είμαι εδώ για να σε βοηθήσω!».

Είναι ωστόσο μια αρωγή ή μια μορφή παρακώλυσης της λειτουργίας της σκέψης;

Η αλήθεια είναι πως ο πειρασμός των ψηφιακών δυνατοτήτων ήταν ανέκαθεν αναπόφευκτος. Και η νοοτροπία της αντιγραφής, που είναι ριζωμένη για τα καλά στο πίσω μέρος του μυαλού των μαθητών, δεν διευκολύνει την κατάσταση.

Μια σύγχρονη απειλή ελλοχεύει για το εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι όμως, τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης από μόνα τους απειλή ή εμείς τα αναγνωρίζουμε ως κίνδυνο, επειδή έχουμε μάθει να επαναπαυόμαστε στην εύκολη λύση;

Στα σχολεία, ήδη δάσκαλοι και καθηγητές έχουν αρχίσει τους πειραματισμούς. «Ρωτάω πράγματα, με βοηθάει, μου δίνει ιδέες και μετά προσαρμόζω η ίδια το υλικό, ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης. Δεν μου βγάζει πάντα αυτό που έχω στο μυαλό μου, αλλά υπάρχουν φορές που φτιάχνει πράγματα που δεν θα μπορούσα να σκεφτώ εγώ. Και αυτό που με εντυπωσιάζει είναι ότι του ζητάω και μου φτιάχνει ερωτήσεις που αναπτύσσουν την κριτική σκέψη των παιδιών. Δεν θα μπορούσα να σκεφτώ εγώ τέτοιες ιδιαίτερες ερωτήσεις», αναφέρει η Δέσποινα, δασκάλα της έκτης δημοτικού.

Ορισμένοι εκπαιδευτικοί βλέπουν πως οι περισσότεροι μαθητές γνωρίζουν την ύπαρξη προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης, ενώ λίγοι είναι μέχρι στιγμής εκείνοι -κυρίως μεγαλύτερων ηλικιών- που έχουν δοκιμάσει κάποιο chatbot, όχι απαραιτήτως για σχολική χρήση.

«Είχα βάλει μια φορά τους μαθητές μου, να γράψουν μια συνταγή στο σπίτι και την επόμενη ημέρα ένα παιδί μου είπε πως έβαλε το ChatGPT να τη γράψει, γιατί οι γονείς του δεν είχαν χρόνο να το βοηθήσουν», μου λέει η Δέσποινα προσθέτοντας: «Σίγουρα είναι ένα σημαντικό εργαλείο με πολλές δυνατότητες, απλά πρέπει να ξέρεις τα όριά του. Μπορεί όντως να βοηθήσει τους μαθητές, αλλά το πρόβλημα είναι πως χρειάζεται ένα μέτρο και να ξέρουν πώς να το χρησιμοποιούν. Τα παιδιά, ειδικά του δημοτικού, δεν νομίζω πως μπορούν να το κάνουν αυτό. Αν μπουν, απλά θα αντιγράφουν και θα νομίζουν έπειτα ότι δεν χρειάζεται να μαθαίνουν πράγματα, ούτε να μάθουν πώς να γράφουν τα δικά τους κείμενα. Πρέπει να φιλτράρεις πρώτα την πληροφορία, να το αξιοποιείς υποστηρικτικά και όχι αυτούσια. Και σίγουρα, όσο βοηθητική και αν είναι, η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να αντικαταστήσει κανέναν δάσκαλο».

Εκπαιδευτικοί αξιοποιούν τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης, με ένα καλό φιλτράρισμα των δεδομένων, πριν να τα εφαρμόσουν στην τάξη.

«Χρησιμοποιώ το ChatGPT ως ένα εξελιγμένο Google Search. Αυτό που επιδιώκω ουσιαστικά είναι να μου φτιάξει ένα σκελετό. Μετά εγώ τσεκάρω τις πληροφορίες και τις προσαρμόζω στην τάξη. Το ChatGPT είναι ένα εργαλείο που διεκπεραιώνει κάποια πράγματα πιο γρήγορα και έτσι κερδίζω χρόνο», εξηγεί η Άννα, καθηγήτρια καλλιτεχνικών.

«Μου δίνει ιδέες για ασκήσεις, με βάση της θεματικές που αναφέρω. Έπειτα κρίνω και χτενίζω ή αλλάζω κάποια σημεία, ώστε οι μαθητές μου να μπορούν να ανταπεξέλθουν. Θέλω να ταιριάζει το περιεχόμενο με την τάξη», σημειώνει, επισημαίνοντας παράλληλα πως πλέον τα παιδιά προβληματίζονται για τη γνησιότητα των όσων βλέπουν, ρωτώντας την πολλές φορές, αν οι εικόνες που τους δείχνει είναι προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης.

Στην ακαδημαϊκή κοινότητα, τα πράγματα διαφέρουν από ότι στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Από πολλούς καθηγητές κατακρίνεται η χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, ενώ οι εργασίες των φοιτητών περνούν από σοβαρούς ελέγχους.

«Η εμπειρία μου με το ChatGPT ήταν αρκετά βοηθητική θα έλεγα. Το χρησιμοποιούσα για να με καθοδηγήσει σε κάποιες από τις εργασίες μου, δίνοντάς μου ιδέες και ορισμένες πληροφορίες. Παρόλο που δεν στηριζόμουν αποκλειστικά σε αυτό, η συμβολή του ήταν πολύτιμη για την κατανόηση δύσκολων εννοιών και τη διαμόρφωση του περιεχομένου, με αποτέλεσμα να μην χάνω τόσο πολύ χρόνο και να προλαβαίνω να συνδυάζω πιο εύκολα τα φοιτητικά μου καθήκοντα με την δουλειά. Ωστόσο, φρόντιζα πάντα να ελέγχω τις απαντήσεις και να προσαρμόζω το υλικό, καθώς οι καθηγητές εξετάζουν προσεκτικά την αυθεντικότητα και την ποιότητα της εργασίας», αναφέρει προπτυχιακή φοιτήτρια του ΑΠΘ.

Άλλη φοιτήτρια από το ΠΑΜΑΚ λέει: «Δεν έχω χρησιμοποιήσει εξ ολοκλήρου το ChatGPT για να γράψω κάτι, ωστόσο το έχω συμβουλευτεί στις περισσότερες εργασίες μου. Ουσιαστικά, επειδή δεν είναι καθόλου βοηθητικό σε θέματα πηγών, αυτό που κάνω εγώ είναι να βάζω το κείμενο που έγραψα εγώ και ζητάω να μου το κάνει πιο καθαρογραμμένο. Μετά, δεν το κάνω “αντιγραφή-επικόλληση”, αλλά το ξαναγράφω με βάση το νέο κείμενο».

Όπως αναφέρουν φοιτητές, υπάρχουν καθηγητές που χρησιμοποιούν και οι ίδιοι εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης.

«Έχω καθηγητή που μας παροτρύνει, αν χρειαστούμε, να το χρησιμοποιήσουμε λέγοντας μας πως και αυτός το χρησιμοποιεί, όταν θέλει να βρει κάτι γρήγορα αλλά μας προειδοποιεί για τις ανακρίβειες που μπορεί να γράψει, ενώ τα στοιχεία, όπως πηγές ή ιστορικά δεδομένα δεν είναι πάντα έμπιστα».