Υπάρχει μία γραφή που δεν χρειάζεται μάτια και είναι σπουδαία

Υπάρχει μία γραφή στον κόσμο που δεν χρειάζεται τα μάτια απαραίτητα για να αναπτυχθεί, αλλά είναι απόλυτα ικανή να αποτελέσει εργαλείο επικοινωνίας αλλά και δημιουργικότητας των ανθρώπων με ελάχιστη έως και μηδαμινή όραση, κι αυτό ακριβώς τιμάται κάθε χρόνο παγκοσμίως κάθε τέταρτη μέρα του χρόνου, ημέρα που γεννήθηκε ο Γάλλος Louis Braille που η παρακάτω ιστορία του, δικαιολογεί ακόμα και την ονοματοδοσία της γραφής προς τιμήν του.

Ο Louis Braille έμεινε τυφλός μετά από ατύχημα στο εργαστήρι του πατέρα σε ηλικία τεσσάρων ετών. Αν και το μικρό αγόρι από τη Γαλλία τραυματίστηκε μόνο στο ένα μάτι, το πληγωμένο βλέφαρο μολύνθηκε με αποτέλεσμα να τυφλωθεί εντελώς. Επτά χρόνια αργότερα, έφηβος πια, συνάντησε τον Charles Barbier, ένα στρατιώτη που είχε επινοήσει έναν κώδικα «νυχτερινής γραφής».

Ο Braille κατάλαβε πολύ γρήγορα τη δυναμική αυτού του κώδικα για την επικοινωνία με τους τυφλούς και ανέπτυξε μια απλοποιημένη παραλλαγή. Χρειάστηκαν περίπου πέντε χρόνια για να δημιουργήσει ένα καινούριο ειδικό αλφάβητο για τυφλούς που θα άλλαζε τα δεδομένα για πάντα.

Το 1878, σε συνέδριο στο Παρίσι, ο Κώδικας Μπράιγ υιοθετήθηκε επισήμως ως παγκόσμιο σύστημα γραφής των τυφλών, αν και στις ΗΠΑ δεν θα ίσχυε επισήμως παρά μετά το 1917! Η επίσημη καθιέρωση του κώδικα Μπράιγ για την ελληνική γλώσσα έγινε το 1948.

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος η 4η Ιανουαρίου είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Braille, και στην σπουδαία ανακάλυψη του, τον κώδικα γραφής και ανάγνωσης για τους τυφλούς.

Η γραφή Μπράιγ διαβάζεται από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω, όπως ακριβώς και η γραφή των «βλεπόντων».

Δεν υπάρχει μόνο η δυνατότητα της ανάγνωσης Μπράιγ σε χαρτί αλλά και σε οθόνη, η οποία ονομάζεται Οθόνη Μπράιγ και πρόκειται για συσκευή δημιουργίας χαρακτήρων Μπράιγ, συνήθως μέσω της ανύψωσης τελειών μέσα από τις τρύπες μιας επίπεδης επιφάνειας. Οι τυφλοί χρήστες υπολογιστών, οι οποίοι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια κανονική οθόνη υπολογιστή, χρησιμοποιούν αυτή για να διαβάσουν κείμενο.

Ακόμα, υπάρχει και οθόνη tablet, η οποία είναι προγραμματισμένη να εμφανίζει τα κείμενα με τη μέθοδο Μπράιγ ενώ πιάνει όλη την επιφάνεια. Μπορεί να γίνεται ανανέωση της σελίδας, δηλαδή το κείμενο να αλλάζει. “Η γραφή πλέον δεν χρησιμοποιείτε τόσο πολύ όσο παλιότερα. Υπάρχει όμως σε καθημερινά πράγματα, όπως ας πούμε τα κουτάκια από τα φάρμακα που άμα δεις έχουνε πάνω τους Μπράιγ” αναφέρει στην Parallaxi ο Γιώργος Διαμαντής, δάσκαλος της γραφής Μπράιγ τα τελευταία δέκα χρόνια στη Σχολή Τυφλών στη Θεσσαλονίκη.

Ο Γιώργος Διαμαντής, όντας ο ίδιος με προβλήματα στην όραση του από την παιδική ηλικία, αναζήτησε από μικρή ηλικία να μάθει την γραφή Μπράιγ και να κάνει έτσι τη ζωή του πιο εύκολη, αν και αποκαλύπτει πλέον πως υπάρχουν κι άλλοι τρόποι για κάποιον τυφλό λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας.

Πώς μπήκε στη ζωή σας η γραφή και η ανάγνωση Μπράιγ;

Ως ανάγνωση μπήκε από μικρός. Από το σχολείο. Οπότε από την πρώτη δημοτικού ασχολήθηκα με την γραφή Μπράιγ. Στη δουλειά, ενώ ήμουν στη σχολή τυφλών έτυχε κάποια στιγμή να βοηθήσω κάποια τμήματα και μετά άρχισα να κάνω κανονικά και μαθήματα με δικά μου τμήματα. Οπότε πλέον ασχολούμαι μόνο με την γραφή Μπράιγ. Αυτή δηλαδή είναι πλέον η κυρίως δουλειά μου.

Υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στη γραφή Μπραιγ;

Είναι διαφορετικός ο τρόπος που θα μάθει ένας άνθρωπος που βλέπει και αλλιώς ένας που δεν βλέπει και πρέπει να ψηλαφήσει. Το γράψιμο γίνεται με ειδικές γραφομηχανές, παλιότερα γινόταν με κάτι πινακίδες. Αυτό που έχει το Μπράιλ είναι το εξής, ότι έχει 6 στιγμές ή αλλιώς έξι κουκίδες ας πούμε, με βάση τις οποίες βγαίνουν όλοι οι συνδυασμοί. Ό,τι έχει να κάνει δηλαδή με γράμματα, με αριθμούς και τα λοιπά. Ουσιαστικά λοιπόν είναι συνδυασμός στιγμών.

Είναι διαφορετικές οι δυσκολίες στην εκμάθηση της γλώσσας σε ένα μαθητή με προβλήματα όρασης από έναν μαθητή που βλέπει;

Οι βλέποντες που δεν χρειάζεται να ψηλαφήσουν, το μαθαίνουν πολύ γρηγορότερα. Συνήθως αυτοί το τελειώνουν σε δύο μήνες. Στους τυφλούς όμως έχει να κάνει με πολλά, γιατί εξαρτάται πόσες φορές θα κάνει μάθημα κάποιος, πόσο θα διαβάσει, με τους τυφλούς δεν έχουμε ένα αυστηρό πλαίσιο ας πούμε.

Ανοίγει πολλά “παράθυρα” η εκμάθηση της γλώσσας;

Σου δίνει τη δυνατότητα να διαβάσεις αν και πλέον υπάρχουν κι άλλοι τρόποι , λόγω της τεχνολογίας. Έχουμε δηλαδή κι άλλες διεξόδους σε αυτό το κομμάτι. Μπορούμε να διαβάσουμε πλέον και ψηφιακά ένα βιβλίο. Βέβαια σκεφτείτε ότι υπάρχουν εξωσχολικά βιβλία πολύ μεγάλα που πιάνουν πολύ όγκο αν πούμε να τα μεταφράσουμε σε ανάγνωση Μπράιγ. Σκεφτείτε ότι ένα μέτριο μυθιστόρημα των 300 σελίδων, στην γραφή Μπράιγ μπορεί να έπιανε και τρεις τόμους. Οπότε καταλαβαίνετε ότι είναι ασύμφορο από όλες τις απόψεις. Οπότε αυτά εμείς τα διαβάζουμε είτε ηχογραφημένα, σε audio book, ή ψηφιακά μέσω του υπολογιστή. Η γραφή πλέον δεν χρησιμοποιείτε τόσο πολύ όσο παλιότερα. Υπάρχει όμως σε καθημερινά πράγματα, όπως ας πούμε τα κουτάκια από τα φάρμακα που άμα δεις έχουνε πάνω τους Μπρειγ.

Είναι ικανοποιητική η εφαρμογή της γραφής στην καθημερινότητα των Ελλήνων;

Σιγά-σιγά αρχίζει και μπαίνει σε βασικά πράγματα. Παράδειγμα μπαίνει πλέον στα ασανσέρ, στα φάρμακα που ήδη είπαμε, κάποια μουσεία αρχίζουν και βάζουν κάποιες σημειώσεις κοντά σε εκθέματα. Υπάρχει δηλαδή μία κινητοποίηση και πιστεύω πώς πηγαίνουμε σε μία καλύτερη εξέλιξη των πραγμάτων.

Παγκόσμια ημέρα γραφής κώδικα Μπράιγ

Η παγκόσμια ημέρα γραφής κώδικα Μπράιγ θεσπίστηκε από την Παγκόσμια Ένωση Τυφλών (World Blind Union – WBU) για να τιμήσει τον Louis Braille, δημιουργό του κώδικα Braille ως μέσο επικοινωνίας για τους τυφλούς. Ανακηρύχθηκε επίσημα ως τέτοια στις 18 Δεκεμβρίου 2018 με ψήφισμα που υιοθέτησε η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.

Υπάρχουν 2 εκδοχές του ελληνικού κώδικα οι οποίες διαφέρουν ως προς λίγα γράμματα, ο κώδικας Μπράιγ της ελληνικής γλώσσας ο οποίος χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της κανονικής επικοινωνίας και ο διεθνής κώδικας Μπράιγ της ελληνικής γλώσσας ο οποίος χρησιμοποιείται στα Αγγλικά και άλλες γλώσσες διεθνώς για την αναπαράσταση των ελληνικών γραμμάτων στα μαθηματικά ή και για την πολυτονική γραφή της ελληνικής γλώσσας σε Μπράιγ και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις.