Avatar Fire and Ash: «Το μέλλον των VFX βρίσκεται στο παρελθόν τους»

Μπορεί, αγαπητοί αναγνώστες, να πιστεύατε αφελώς ότι οι περί “Avatar” συζητήσεις έλαβαν λήξη, αλλά όπως και ο Τζέημς Κάμερον, που μόλις έβγαλε το τρέιλερ της επόμενης ταινίας της σειράς, δεν έχω τελειώσει ακόμα με το σύμπαν της Πανδώρας.

Ακόμη και η μικρή γεύση που δίνει το δίλεπτο βίντεο επιβεβαιώνει ότι ο Κάμερον για μια ακόμη φορά ανέβασε τον πήχη για τα VFX· ενώ στην προηγούμενη ταινία κεντρικό ρόλο είχαν οι εκθαμβωτικές προσομοιώσεις νερού, εδώ το βάρος πέφτει στη φωτιά, η οποία αλληλεπιδρά με το χαρακτήρα της Ούνα Τσάπλιν με πρωτοφανή φυσικότητα. Δεν θα σας κουράσω με τις τεχνικές λεπτομέρειες ούτε θα αναλωθώ σε μια ιστορία των VFX φωτιάς. Αρκεί να ξέρετε ότι πρόκειται για τεχνολογικό άλμα αντίστοιχο του όταν οι ταινίες πρωτοαπέκτησαν χρώμα.

…Γιατί, τότε, εξακολουθώ να προτιμώ τη φωτιά του Μελιές;

Αυτό που προτείνει ο Κάμερον με τα “Avatar” σε δημιουργικό επίπεδο αποτελεί το Ιερό Δισκοπότηρο της κινηματογραφικής τέχνης: “Μπορείς να κατασκευάσεις κόσμους εκ του μηδενός και να γυρίσεις ταινίες μέσα τους δίχως τον παραμικρό φυσικό περιορισμό”. Προστίθεται εδώ ένας αστερίσκος αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων, αλλά τον καλύψαμε στο προηγούμενο άρθρο, όπως και ο Κάμερον ήδη κάλυψε την ανάγκη αυτή για πλήρη καλλιτεχνικό έλεγχο το 2009 με το πρώτο “Avatar”, και πριν από αυτόν ο Λούκας το 1999, και πιο πριν ακόμη πάλι ο Λούκας το 1977, και κάπως έτσι γυρίζει ο χρόνος πίσω μέχρι να καταλήξουμε στο 1902 και τα τόσο πρωτόγονα σε σχέση με το “Avatar 3” εφέ φωτιάς του Μελιές. Η τεχνολογία έχει εξελιχθεί, αλλά ο στόχος έχει παραμείνει ίδιος. Προκύπτει οπότε η δεύτερη ερώτηση: τι παραπάνω κερδίζει ο Κάμερον στα αλήθεια με τον αψεγάδιαστο φωτορεαλισμό του (πέρα από δισεκατομμύρια σε εισπράξεις), εφόσον και ο Μελιές την ίδια συγκίνηση κατάφερε να δημιουργήσει με τα υποτυπώδη εφέ του;

Η απάντηση είναι “Πιστευτότητα”, τρίτη ξαδέρφη του Φωτορεαλισμού, και όρος που διαρκώς αλλοιώνεται στο χρόνο βάσει των αισθητικών κριτηρίων του εκάστοτε κοινού: εν ολίγοις, σημαίνει ότι για τον υποψιασμένο θεατή του 2025 που έχει υψηλότερες απαιτήσεις από τα VFX λόγω της τεχνολογικής προόδου και είχε μόλις την ευκαιρία να θαυμάσει τις καινοτομίες του Κάμερον στο τρέιλερ, η φωτιά του Μελιές μάλλον μονάχα ιστορική αξία έχει. Τη στιγμή, όμως, που θα συμφωνήσουμε ότι τα VFX των “Avatar” είναι οφθαλμοφανώς “καλύτερα” από τον “αφελή” Μελιές βάσει και μόνο της “πιστευτότητάς” τους, έχουμε αυτομάτως εξισώσει έναν καλλιτεχνικό συντελεστή που διαμόρφωσε τις σημαντικότερες ταινίες των τελευταίων 40 χρόνων με το πόση χωρητικότητα επιτρέπουν οι σύγχρονοι υπολογιστές.

Τρίτη ερώτηση: Γιατί ο Κόπολα, αν και κουβαλούσε μέσα του το magnum opus του για το ίδιο περίπου χρονικό διάστημα που ο Κάμερον σκεφτόταν τα “Avatar”, και είχε μάλιστα και πρόσβαση στην ίδια τεχνολογία, επέλεξε το “Megalopolis” να δείχνει τόσο, σύμφωνα με μερικούς κακεντρεχείς, “ψεύτικο”; Απάντηση: Γιατί χρειάζεται κάποιος με το ρηξικέλευθο και αντισυμβατικό πνεύμα του Κόπολα για να αναρωτηθεί, σαν καινούργιος Μελιές, αν το “Avatar” πρέπει να θεωρείται αυτοσκοπός και αριστοτελική τελειότητα συνάμα των VFX, και σε αυτή την αγνή πρόθεση για καλλιτεχνικό πειραματισμό ο προαναφερθείς θεατής του 2025, οπλισμένος με τις “υψηλές απαιτήσεις” του, ακονισμένες επί δεκαετίες με την πέτρα του Φωτορεαλισμού, απάντησε με χλεύη και αδιαφορία, όπως είχε κάνει και το 2008 με το “Speed Racer” των Γουατσόφσκι και το 2004 με το “Sky Captain and the World of Tomorrow” του Κόνραν. Αντίθετα, ο θεατής το 1900 που πλήρωνε για να μαγευτεί από τα κινηματογραφικά ταχυδακτυλουργικά του Μελιές θα εντυπωσιαζόταν τόσο από το “Avatar” όσο και από το “Megalopolis”, ενώ ο ίδιος ο Μελιές θα αναγνώριζε την εικαστική αξία και των δύο.

Οι περιπέτειες του Τζέικ Σάλλυ στην Πανδώρα δεν θα τελειώσουν σύντομα, και ούτε η παρούσα αναζήτηση. Δεν υπάρχει κατακλείδα για όλα αυτά τα ερωτήματα που σας έθεσα, αγαπητοί αναγνώστες, πλην μιας μάλλον πεζής διαπίστωσης: το τόσο εντυπωσιακό πλάνο της Ούνα Τσάπλιν να παίζει με τη φωτιά στο τρέιλερ ενδέχεται να έχει κάποια αφηγηματική λειτουργία στην καθαυτή ταινία, αλλά προς το παρόν, φαντάζει κατασκευασμένο ειδικά για να εντυπωσιάσει τους καλλιτέχνες VFX με τις αλληλεπιδράσεις των φλογών που χορεύουν στα δάχτυλά της. Για οποιοδήποτε άλλο σενάριο που δεν απαιτεί ψηφιακούς ήρωες με ψηφιακές φωτιές, θα ανακαλύψετε σύντομα ότι η Πιστευτότητα και ο Φωτορεαλισμός δεν είναι ταυτόσημες έννοιες, καθώς και η φωτιά του Μελιές την ίδια λάμψη βγάζει.