Δεν άντεξε να γίνει σύμβολο

Λέξεις: Μάνος Λαμπράκης

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι αναμνήσεις. Είναι αναστολές. Δεν λέγονται, δεν κατατάσσονται, δεν ενσωματώνονται στη νοσταλγία. Ανήκουν σ’ εκείνο το είδος των υποκειμένων που δεν δημιουργούν παρελθόν, αλλά ανοίγουν μια εκκρεμότητα μέσα στο παρόν. Η Μαλβίνα Κάραλη δεν ανήκει στην ιστορία της τηλεόρασης, της αρθρογραφίας, της Μεταπολίτευσης ή του φεμινισμού. Ανήκει εκεί που απέτυχε η κανονικότητα να ενσωματώσει μια γυναίκα που ήξερε να σκέφτεται και να μισεί ταυτόχρονα.

Η Μαλβίνα δεν ήταν εναλλακτική. Ήταν υπαρξιακά ακατάλληλη. Για όλα. Δεν μπορούσε να σταθεί ούτε απέναντι, ούτε μέσα. Κι αυτό το «ούτε» ήταν η πολιτική της θέση. Δεν υπηρέτησε στρατόπεδα. Υπηρέτησε το κόστος του να είσαι μόνη με τη φωνή σου, χωρίς κάλυψη, χωρίς δίκτυο, χωρίς κώδικα αναγνώρισης. Ήταν ο τρόμος κάθε μηχανισμού ταξινόμησης: μιλούσε με θυμό και έρωτα, έγραφε με και χωρίς ειρωνεία, ήταν αθυρόστομη χωρίς να είναι χυδαία και ρομαντική χωρίς να είναι αισχρή. Γι’ αυτό και δεν αντικαθίσταται.

Η γλώσσα της δεν ήταν ρητορική, ήταν αίμα. Ήξερε να βρίζει και να σιωπά με την ίδια ακρίβεια. Να σαρκάζει, χωρίς να αποσύρεται. Να εκθέτει χωρίς να ζητά λύπηση. Να επιθυμεί χωρίς προστασία. Δεν ήθελε να συμφωνήσεις μαζί της. Ήθελε να σε αναγκάσει να μη βολεύεσαι μέσα στο ωραίο. Στον κόσμο των καταναλώσιμων φωνών, εκείνη μιλούσε σαν κάποια που δεν έχει πού να επιστρέψει.

Η εποχή μας δεν θα την άντεχε. Όχι γιατί είναι πιο συντηρητική, αλλά γιατί είναι πιο διαχειρίσιμη. Σήμερα, η διαφωνία έχει γίνει ύφος. Ο θυμός, branding. Η οργή, προϊόν. Η Μαλβίνα δεν ήταν τίποτα από αυτά. Δεν πουλούσε τον εαυτό της. Τον κάρφωνε στο βλέμμα σου. Δεν επεδίωκε να ακουστεί, δεν μπορούσε να σωπάσει.

Δεν ήταν ακαδημαϊκή, αλλά η σκέψη της ήταν βαθύτερη από πολλών διανοούμενων. Είχε διαβάσει τα πάντα και ήξερε πότε να τα ξεχάσει.

Δεν έστηνε θεωρίες, ζούσε αποφάσεις. Ήξερε ότι ο τρόπος που λες μια φράση μπορεί να σώσει έναν άνθρωπο ή να τον σπρώξει στην άβυσσο. Η Μαλβίνα δεν έγραφε, ζούσε γραφές. Και γι’ αυτό κάθε λέξη της είναι ακόμη θραύσμα, και κάθε σιωπή της, από τότε που έφυγε, μια πληγή που δεν κλείνει.

Δεν θα μπορούσε να έχει podcast, ούτε followers. Δεν ήθελε. Δεν μιλούσε για να την ακολουθήσεις. Μιλούσε για να μην σου επιτρέψει να ξεχάσεις ότι είσαι ευάλωτος. Δεν διεκδικούσε χώρο, υπέσκαπτε το έδαφος κάτω από τα πόδια όλων. Δεν ζήτησε ποτέ φεμινιστική αναγνώριση, ζήτησε να μην την ξεχάσεις όταν θα καταρρέεις μόνος στις 4 το πρωί.

Ο κόσμος σήμερα είναι πειθαρχημένος. Υπεύθυνος. Προοδευτικός. Ήρεμος. Συναινετικός. Η Μαλβίνα ήταν ό,τι δεν μπορείς να ανεχτείς όταν έχεις οργανώσει τη ζωή σου γύρω από την ασφάλεια της σωστής στάσης. Δεν φρόντιζε για τη θέση της στην ιστορία. Δεν έβαλε τα λόγια της σε κατηγορία. Δεν ήθελε να μείνει. Και έτσι έμεινε.

Το σώμα της αρνήθηκε τη συνέχιση. Δεν ήθελε να γεράσει. Δεν ήθελε να καταγραφεί ως «σημαντική». Ήθελε να υπάρξει στον πραγματικό χρόνο του κινδύνου. Και τα κατάφερε. Όχι επειδή πέθανε νέα, αλλά επειδή κανείς δεν κατάφερε να την αντικαταστήσει.

Η απώλειά της δεν είναι μόνο απώλεια φωνής. Είναι απώλεια ρυθμού, έντασης, απουσίας φόβου. Είναι απώλεια του ερωτικού ως πολιτικής δυνατότητας. Του βρώμικου ως αληθινού. Του ιερού ως φθαρτού.

Δεν έγινε θρύλος. Δεν της ταίριαζε. Το ύφος της δεν έχει γίνει σχολή και αυτό είναι το μέτρο της αξίας της. Γιατί όσοι έγιναν σχολή, έγιναν και πρότυπο. Κι εκείνη δεν ήθελε να διδάξει τίποτα. Μόνο να δείξει το στόμα, όταν ανοίγει για να πει αυτό που δεν θέλει να πει κανείς.

Η Μαλβίνα Κάραλη δεν πέθανε από καρκίνο.

Πέθανε γιατί δεν υπάρχει χώρος σε αυτή τη γλώσσα για τόσο ζωντανή αλήθεια.

Όσο την θυμόμαστε, όχι ως πρόσωπο, αλλά ως αναστολή, θα συνεχίζει να διακόπτει το ψέμα του καθημερινού.

Δεν έγραφε για να την καταλάβεις.

Έγραφε για να μην ξεχάσεις ότι μπορείς ακόμα να καείς.

Αρκεί να πεις μία φράση.

Που δεν χωρά.

*Ο Μάνος Λαμπράκης είναι θεατρικός συγγραφέας, δραματουργός και μεταφραστής