Μία μαρτυρία από τους Παλιούς Στάβλους Παπάφη

Λέξεις: Άννα Χρυσίδη 

“Παρακαλώ μην παρκάρετε από Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου θα εκτελεστούν οικοδομικές εργασίες”. Αυτή είναι η ειδοποίηση για την έναρξη της κατεδάφισης. Της κατεδάφισης του ιστορικού όπως λένε κτιριακού συγκροτήματος, της μεταοθωμανικής περιόδου, (1.500 τετραγωνικών μέτρων) των Παλιών Στάβλων (έχει αποχαρακτηριστεί), σε συνολική έκταση 4775τμ.

Οι Παλιοί Στάβλοι ήταν και ο χώρος στάθμευσης και συντήρησης των κάρων που χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά των σκουπιδιών της πόλης.

Μαζί με τα κτίρια θα κατεδαφιστεί και η ποτίστρα, στην οποία έπιναν νερό τα ζώα, μία ιδιαίτερη κατασκευή, που όμως κρίθηκε ασύμφορη η μεταφορά της.

Μαζί με τα κτίρια και την ποτίστρα θα κατεδαφιστούν και όλα τα δέντρα που είναι γύρω και μέσα στους Παλιούς Στάβλους.

Αυτά τα δέντρα είναι κάποιες πολύ ψηλές λεύκες (τόπος συνάθροισης πολλών πουλιών, τρυποκάρυδοι νυχτοπούλια ίσως ακόμα και αηδόνια), δύο ροδιές (η μία φορτωμένη με ρόδια μια που και τώρα κοντεύει η εποχή τους),μία κορομηλιά, ένα κλίμα φορτωμένο με σταφύλια που το επισκέφτονται πολλές φορές παπαγάλοι για να γευτούν τους καρπούς του, μία μεγάλη ακακία (όταν πρωτοήρθα στην περιοχή πριν 28 περίπου χρόνια ήταν ακόμα εκεί) και πάνω στην οποία φωλιάζουν, τουλάχιστον ένα ζευγάρι, όμορφες παπαδίτσες (Parus major) με το χαρακτηριστικό κελάηδημά τους.

Ακόμα θα κατεδαφιστεί και μία αγγελική (Pittosporum tobira), ένα δέντρο πάνω στο οποίο σκαρφάλωνε ο γιος μου από την πρώτη δημοτικού μέχρι την τετάρτη τάξη.Ανέβαινε εκεί μαζί με τον φίλο του και έπαιζαν κρυφτό. Μαζί με τα δέντρα που θα κατεδαφιστούν, θα κατεδαφιστεί και ο χώρος στον οποίο μένουν πολλές γάτες της γειτονιάς. Γάτες που κάποιες από αυτές έχουν γεννηθεί εκεί και δεν γνωρίζουν άλλο χώρο πέρα από αυτόν, γάτες που τις περιποιούνται για χρόνια άνθρωποι της περιοχής, που ενδιαφέρονται και πονούν για αυτές.

Στη θέση όλης αυτής της ιστορίας (των κτιρίων με τα ιππήλατα κάρα), στη θέση όλων αυτών των ψυχών, (των πουλιών -που θα μείνουν χωρίς φωλιά-, των σκαντζόχοιρων, των γατιών), που ακόμα κανείς δεν ξέρει που θα βρουν καταφύγιο και αν θα καταφέρουν να επιβιώσουν, στη θέση των δέντρων (κάποιοι λένε ότι και τα δέντρα έχουν ψυχή), στη θέση των αναμνήσεων (π.χ του γιου μου), θα χτιστούν 8 υπερμοντέρνα σύγχρονα κτίρια της σημερινής εποχής.

Τα κτίρια αυτά θα καλύψουν κάποιες ανάγκες του Δήμου Θεσσαλονίκης και κάποιες ανάγκες των κατοίκων.

Όμως αναρωτιέμαι το εξής:

Για την επαναδιαμόρφωση του χώρου έχει γίνει πράγματι ο καλύτερος σχεδιασμός;

Μήπως θα έπρεπε η εταιρεία που πραγματοποίησε τη μελέτη και οραματίστηκε το “μετά”, αλλά και οι άνθρωποι που ενέκριναν τη μελέτη, να είχαν αφουγκραστεί την ιστορία των κτιρίων, να είχαν αφουγκραστεί τα ζώα που μένουν εκεί, να είχαν αφουγκραστεί τα δέντρα (η Θεσσαλονίκη έχει καταντήσει μία πόλη με ελάχιστο πράσινο, μία γκρίζα πόλη).

Μήπως θα έπρεπε να είχε γίνει μία διαβούλευση με τους κατοίκους επιτόπου, στη γειτονιά, στο χώρο αυτό?(Για παράδειγμα όσο λειτουργούσε εκεί το Δωμάτιο Γειτονιάς, υπήρχε μία θαυμάσια ευκαιρία για μία συνάθροιση, με τους ανθρώπους της γειτονιάς που βρισκόμασταν σχεδόν καθημερινά στο χώρο). Και εν τέλει μήπως θα έπρεπε πριν από κάθε μελέτη, για την ανέγερση δημόσιων κτιρίων, να γίνεται μία άλλη μελέτη, αυτής της συμπερίληψης, έτσι ώστε να βρίσκεται ένας τρόπος συνύπαρξης ανάμεσα στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον;

Μήπως θα μπορούσε να είχε συμπεριληφθεί και η ποτίστρα στα καινούργια σχέδια, μήπως θα μπορούσαν να είχαν συμπεριληφθεί και κάποια δέντρα;

Έτσι ώστε τα σύγχρονα κτίρια που θα προέκυπταν να αποτελούν μια συνέχεια του “προηγούμενου”και του “επόμενου” και να μην είναι αποκομμένα από τον προϋπάρχοντα χώρο και χρόνο,αποσπασματικά, αμήχανα, ξένα εντέλει και για πάντα ανοίκεια;

Τα καινούργια κτίρια επίσης που θα ανεγερθούν είναι πολλά.

Όταν βλέπει κάποιος τα σχέδια καταλαβαίνει ότι θα καλύψουν σχεδόν όλο το χώρο.

Στους Παλιούς Στάβλους τα κτίρια είναι διαμορφωμένα σχεδόν σε κύκλο και στη μέση υπάρχει η ποτίστρα και κενός χώρος. Στην “πλατεία” αυτή, όταν λειτουργούσε το Δωμάτιο Γειτονιάς, όλα τα παιδιά έπαιζαν ξέγνοιαστα.

Στην πλατεία αυτή γίνονταν συναυλίες, παίζονταν παραστάσεις κ.α. και όλοι από τη γειτονιά συναντιόμασταν και λέγαμε δύο κουβέντες.

Στα καινούργια σχέδια για το “μετά” κυριαρχούν, απόλυτα,τρομακτικά τα κτίρια, δεν υπάρχει πλατεία, το πράσινο είναι ελάχιστο. Το όποιο πράσινο έχει προβλεφθεί, είναι παραγκωνισμένο σε ρόλο “γλάστρας”, σε ρόλο ντεκόρ, ανάμεσα στο υπερτονισμένο μπετόν.

Λένε ότι το καινούργιο κτιριακό συγκρότημα θα αναβαθμίσει τη γειτονιά.

Όμως είναι αναβάθμιση πραγματικά η καταστροφή μιας “πλατείας”,η καταστροφή κοινόχρηστου χώρου για την ανέγερση κυρίως κτιρίων;

Μήπως δεν θα μπορούσε τα καινούργια κτίρια να γίνουν πάλι στη μορφή του κύκλου και στη μέση να υπάρχει ένας κενός χώρος,μία καινούργια πλατεία? Μήπως θα έπρεπε να γίνουν λιγότερα κτίρια? (κάποιος γνωστός μου αρχιτέκτονας ανέφερε, ότι είναι πολύ υψηλό το ποσοστό δόμησης, για τα υπάρχοντα τετραγωνικά μέτρα). Μήπως εκεί στην πλατεία, δεν θα μπορούσε να είναι κυρίαρχο το πράσινο, να είναι κυρίαρχα τα δέντρα, έτσι ώστε όλοι να είχαμε μία ευκαιρία και μία ελπίδα συνάθροισης και ψυχικής αναζωογόνησης;

Πριν 1 χρόνο (στις 7/8/2023) δίπλα ακριβώς στο Δημοτικό Σχολείο του γιου μου, έγινε η διάνοιξη ενός δρόμου και για το λόγο αυτό έπρεπε να καταστραφεί ένα αλσήλιο που υπήρχε εκεί για πολλά χρόνια. Κάποια παιδιά τότε στο σχολείο έκλαιγαν και έλεγαν ότι καταστρέφουν το δάσος τους.

Τότε έγραψα μία επιστολή προς τη Διεύθυνση Αστικού Σχεδιασμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, σαν μέλος του ΔΣ Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου.

Είχα γράψει “…να υπάρξει δυνατότητα να επιστραφεί στα παιδιά το αίσθημα ελπίδας και αισιοδοξίας, ότι ο κόσμος μας μπορεί να στερεί, αλλά είναι ικανός όχι μόνο να επιστρέφει τα χαμένα αλλά και να τα μεταμορφώνει ίσως σε κάτι καλύτερο, αλλά και σε κάτι κατάδικό τους”.

Πραγματικά ο Δήμος Θεσσαλονίκης σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, παραχώρησε στο σχολείο το προκήπιο (άνηκε έτσι κι αλλιώς στο σχολείο αλλά ήταν εκτός του προαυλίου τότε), έκανε μετατόπιση της περίφραξης και το προκήπιο μπήκε μέσα του σχολείο.

Θα ήθελα να κλείσω αυτό το κείμενο με τα ίδια λόγια:

”Μετά την κατεδάφιση των Παλιών Στάβλων, κάντε μία τελευταία προσπάθεια δίνοντας πίσω στη γειτονιά αυτής της Τούμπας, ένα χώρο που θα έχει βαθιά της ρίζες του στο παρελθόν, θα στέκεται με σεβασμό σε αυτό (και δεν θα το ισοπεδώνει -κυριολεκτικά και μεταφορικά- με τις ανάλογες συνέπειες),θα αποτελεί συνέχεια του και για αυτό θα μπορεί να “εξελιχθεί” και να “ανθίσει” μαζί με τους κατοίκους (και όχι μόνο), που θα τον χαίρονται, θα τον “βιώνουν” (και όχι να τον καταναλώνουν).

Δώστε μας ένα χώρο που θα είμαστε περήφανοι για αυτόν και θα νιώθουμε προέκταση του”.

Όταν προχθές ρώτησα τον γιο μου, τι θα τον στεναχωρήσει πιο πολύ από την κατεδάφιση, μου είπε :”πιο πολύ θα στεναχωρηθώ που θα ρίξουν κάτω την αγγελική γιατί εκεί ανέβαινα με το φίλο μου”. Το γράφω σαν μαρτυρία, για να μην ξεχαστεί.