Πρώην στάβλοι Παπάφη: Μπαίνουν στη νέα εποχή, ξεκινούν οι κατεδαφίσεις

Τα πρώτα βήματα για να μπουν στη νέα τους εποχή οι πρώην στάβλοι Παπάφη ξεκίνησαν από το πρωί της Δευτέρας 2 Σεπτεμβρίου.

Μια υπόθεση που παρέμενε ανοιχτή για χρόνια για την κοινωνία της περιοχής, αλλά και της ευρύτερης Θεσσαλονίκης και συγκαταλέγονταν μεταξύ των έργων, αναπλάσεων, παρεμβάσεων που ενώ εξαγγέλλονται στην πόλη, δεν γίνονται -σχεδόν- ποτέ πράξη.

Από το πρωί της Δευτέρας, όπως μαρτυρούν και οι κορδέλες που μπήκαν πέριξ του χώρου, ξεκίνησαν οι εργασίες εντός της έκτασης και δεν αποκλείεται στο τέλος της εβδομάδας να ξεκινήσουν και οι κατεδαφίσεις.

Η εταιρεία που έχει αναλάβει την υλοποίηση του έργου ενημερώνει τους κατοίκους για την έναρξη της εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών και τους καλεί να μην παρκάρουν τα οχήματα τους στο σημείο.

Η μέρα που θα ξεκινήσουν οι κατεδαφίσεις εξαρτάται από την ολοκλήρωση της μεταφοράς κάποιων ανακυκλώσιμων πραγμάτων που υπάρχουν στο εσωτερικό των πρώην στάβλων, προκειμένου να είναι όλα έτοιμα, ώστε η εταιρεία να προχωρήσει σε αυτές.

Έτσι, ο χώρος των 4.775 τμ. που αποτελεί ένα σχεδόν αδόμητο οικοδομικό τετράγωνο και περικλείεται από τις οδούς Αλοννήσου, Μυκόνου, Άνδρου και Σιδηροκάστρου, μετράει αντίστροφα για να περάσει στη νέα του εποχή.

Ένα έργο που θα δώσει, επιτέλους, πνοή στην περιοχή, αλλά και σε όλη τη Θεσσαλονίκη, μετατρέποντας την έκταση σε έναν ζωντανό και δημιουργικό πολυχώρο, ένα τοπόσημο στα όρια της τέταρτης δημοτικής κοινότητας του κεντρικού δήμου του πολεοδομικού συγκροτήματος.

Τι θα περιλαμβάνει

Οι υπογραφές για τη σύμβαση της ανάθεσης του έργου είχαν μπει στα τέλη Ιουνίου από τον αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Κινητικότητας του δήμου Θεσσαλονίκης κ. Πρόδρομο Νικηφορίδη και από την νόμιμη εκπρόσωπο της αναδόχου Ανώνυμης Τεχνικής Εταιρείας Παγώνη, Μαρία Παγώνη.

Μετά την κατεδάφιση του υφιστάμενου κτιριακού συγκροτήματος των πρώην Στάβλων Παπάφη, θα γίνει ανέγερση και κατασκευή ενός σύγχρονου πολυχώρου για την εξυπηρέτηση κοινωφελών χρήσεων του Δήμου, που θα συνδυάζει κοινωνικές δομές (βρεφονηπιακό σταθμό, ξενώνα φιλοξενίας), δράσεις πολιτισμού και αθλητισμού (κλειστό δημοτικό γυμναστήριο, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και κοινωνικών εκδηλώσεων, χώρο μνήμης/αρχείο προσφυγικής κληρονομιάς, δημοτική βιβλιοθήκη/αναγνωστήριο, κτίριο γραφείων, ιατρείο, κέντρο ημερήσιας φροντίδας ηλικιωμένων), αναβαθμισμένο αστικό πράσινο και υπόγειο χώρο στάθμευσης.

Το έργο συνολικού προϋπολογισμού 16.492.128,91 ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός προθεσμίας 60 μηνών από την ημέρα υπογραφής και ανάρτησης της σύμβασης.

Η υπογραφή της σύμβασης για την πλήρη υλοποίηση του έργου όπως μελετήθηκε από τη βραβευθείσα στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ομάδα, επισφράγισε μια πολυετή προσπάθεια που ξεκίνησε από το 2014 για την υλοποίηση ενός συνόλου κοινωφελών χρήσεων σε ένα από τα ελάχιστα δημοτικά ακίνητα με πλήρεις προϋποθέσεις αξιοποίησης.

Είχαν προηγηθεί:

• Αποφάσεις του ΔΣ για την αξιοποίηση του ακινήτου κατόπιν διαβούλευσης με τους κατοίκους της περιοχής και μετά από διαγωνισμό μελετών (686/2014 και 745/2014 ΑΔΣ) • Διαβούλευση με κατοίκους της 4ης ΔΚ για το κτιριολογικό πρόγραμμα (διενεργήθηκε από ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ) • Τροποποίηση της ισχύουσας ρυμοτομίας (βάσει των 918/2015 και 1131/2016 ΑΔΣ, ΦΕΚ 164 ααπ-2017) • Διενέργεια διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού (2018-2019) • Εξεύρεση χρηματοδότησης συνολικού ύψους 13 εκ € για τη μελέτη και το έργο (2020) • Ανάθεση, εκπόνηση και παραλαβή της πλήρους μελέτης του έργου (2020 – 2023) • Δημοπράτηση για την ανάθεση του έργου κατασκευής του (2023)

Το παρελθόν του

Το συγκρότημα ανήκει στην μεταοθωμανική περίοδο της πόλης και χρησιμοποιήθηκε ως χώρος στάθμευσης και συντήρησης των ιππήλατων αμαξιδίων (κάρα), τα οποία χρησιμοποιούνταν για την μεταφορά των σκουπιδιών της πόλης.

Το βασικό κτιριακό συγκρότημα των πρώην Στάβλων Παπάφη ήταν αυθαίρετο, αλλά νομιμοποιήθηκε με την 489/12-4-1994 άδεια νομιμοποίησης αυθαιρέτων κτισμάτων προϋφιστάμενων του 1955, ενώ όλες οι μεταγενέστερες αυθαίρετες κατασκευές έχουν υπαχθεί στην 2725534/13-11-2014 δήλωση ένταξης, διαδικασία που προβλέπεται από τον νόμο 4178/2013 περί αυθαίρετων κατασκευών. Λόγω του αυθαίρετου χαρακτήρα του κτιριακού συγκροτήματος άλλωστε, δεν έχει δοθεί σε αυτό ο χαρακτηρισμός διατηρητέο.

Ωστόσο, εξαιτίας του εκσυγχρονισμού των μέσων καθαριότητας αλλά και της ανάπτυξης της πόλης τα συγκεκριμένα κτίρια έχασαν την αρχική τους λειτουργία και τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες από διάφορες υπηρεσίες του δήμου προκαλώντας μάλιστα φασαρία στην περιοχή και δημιουργώντας αναστάτωση στους κατοίκους.

Την δεκαετία του 2010, χρησιμοποιήθηκε ως φιλοξενείο Οικογενειών Αιτούντων Άσυλο για πρόσφυγες, κάτι που ξεσήκωσε αντιδράσεις σε κατοίκους της περιοχής που δεν θέλανε το ιστορικό συγκρότημα να γίνει δομή. Το Φιλοξενείο Οικογενειών Αιτούντων Άσυλο του δήμου Θεσσαλονίκης επί δημαρχίας Γιάννη Μπουτάρη, αποτέλεσε δομή που δημιουργήθηκε το 2015 από τη συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης ως τελικού δικαιούχου και συντονιστή του προγράμματος και εταίρους φορείς τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Άρσις» και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες.

Το 2020 ο Τάκης Θεοδωρικάκος, Υπουργός Εσωτερικών, είχε χαρακτηρίσει το έργο “εμβληματικό, λέγοντας χαρακτηριστικά πως το έργο θα βοηθήσει πολύ στην βελτίωση της ποιότητας ζωής στην εν λόγω περιοχή. (θυμηθείτε σχετικά ΕΔΩ)

«Δωμάτια της γειτονιάς» λειτούργησε στους Στάβλους της Παπάφη ο Γιάννης Μπουτάρης πριν μερικά χρόνια στην προσπάθεια να πάρει ζωή το σημείο. Ήταν ένα πρόγραμμα της Διεύθυνσης Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Κοινωνίας των Πολιτών του Δήμου Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από την Αστική Μη Κερδοσκοπική ΠΕΡΑ και το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ), με αποκλειστικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο της δωρεάς προς τον κεντρικό δήμο.

Κεντρικός στόχος του προγράμματος ήταν να φέρει πιο κοντά τους κατοίκους της κάθε Κοινότητας ενισχύοντας την δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης και εν τέλει να συσφίξει τους δεσμούς της κοινωνίας των πολιτών.

Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός και το πρώτο βραβείο

Στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την μεταμόρφωση των πρώην στάβλων Παπάφη είχαν υποβληθεί 34 συμμετοχές, ενώ το πρώτο βραβείο είχαν αποσπάσει οι αρχιτέκτονες Ειρήνη – Ελένη Μαρκαντωνάτου και Αριστείδης Ντάλας του αρχιτεκτονικού γραφείου «FioreArchitects».

Οι ζητούμενες λειτουργίες – χρήσεις αναπτύσσονται σε οκτώ ανεξάρτητους διακριτούς κτιριακούς τύπους, που συγκροτούν μια «αστική γειτονιά». Τα κτίρια εντάσσονται στο πολεοδομικό περιβάλλον, δημιουργώντας εναλλασσόμενους αστικούς δημόσιους χώρους διαφορετικής κλίμακας και ενδιαφέροντος, οι οποίοι συνδιαλέγονται μεταξύ τους, ενώ τα προτεινόμενα αίθρια και περάσματα συμπληρώνουν τις ποικίλες χρήσεις.

Στην τότε ανακοίνωση αναφέρονταν:

«Το συγκρότημα απαντά στα αιτήματα του διαγωνισμού με τη δημιουργία υποπεριοχών στο οικοδομικό τετράγωνο έχοντας ως κριτήριο τη λειτουργική διαφοροποίησή τους με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός αστικού συνόλου κλίμακας «γειτονιάς». Οι ζητούμενες λειτουργίες – χρήσεις αναπτύσσονται 8 σε ανεξάρτητους διακριτούς κτιριακούς τύπους που συγκροτούν μια ‘αστική γειτονιά’.

Τα κτήρια εντάσσονται στο πολεοδομικό περιβάλλον δημιουργώντας εναλλασσόμενους αστικούς δημόσιους χώρους διαφορετικής κλίμακας και ενδιαφέροντος οι οποίοι συνδιαλέγονται μεταξύ τους, ενώ τα προτεινόμενα αίθρια και περάσματα συμπληρώνουν τις ποικίλες χρήσεις. Παρουσιάζεται ενδιαφέρουσα αντιμετώπιση στη διαμόρφωση των όγκων, στην σχέση που αναπτύσσουν μεταξύ τους αλλά και στην κλίμακά τους προσαρμοσμένη στο διατιθέμενο οικόπεδο.

Η κατανομή των επιμέρους ενοτήτων γίνεται με λιτές αρχιτεκτονικές χειρονομίες οι οποίες παράλληλα χαρακτηρίζονται από οικονομία κόστους για την κατασκευή τους. Η οργάνωση της κάτοψης η οποία χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και αίσθηση της αστικής κλίμακας αντιμετωπίζει απλουστευτικά την πολυπλοκότητα του σύνθετου κτηριολογικού προγράμματος ενώ τα δώματα είναι στοιχειωδώς επεξεργασμένα. Σύμφωνα με τα παραπάνω και κυρίως λόγω της αστικής της κλίμακας και της λειτουργικής επίλυσης που ευνοεί την αντιληπτικότητα των επιμέρους ενοτήτων η πρόταση απαντά με επιτυχία στην πλειονότητα των ζητουμένων και κριτηρίων του διαγωνισμού».

Ο Φλώριανός – Γιάννης Λιάκος, γεννήθηκε το 1987 στους Αγίους Σαράντα. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από όπου αποφοίτησε το 2014. Η Ειρήνη-Ελένη Μαρκαντωνάτου, γεννήθηκε το 1992 στην Ουάσιγκτον, ΗΠΑ. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από όπου και αποφοίτησε το 2017. Ο Αλέξης Βισβίνης, γεννήθηκε το 1989 στη Χαλκίδα. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από όπου αποφοίτησε το 2016.

Με βάση τους την Αθήνα, οι Fiore Architects δημιούργησαν την ομάδα τους λίγα χρόνια πριν, όταν αποφοίτησαν από την Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ, με αφετηρία τη συμμετοχή τους σε Διεθνείς Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς. Έχουν αναλάβει το σχεδιασμό κατοικιών και ανακαινίσεων μικρής κλίμακας τόσο στην Ελλάδα όσο και στους Αγίους Σαράντα, ενώ έχουν συνεργαστεί και σε έργα μεγαλύτερης κλίμακας, όπως ξενοδοχειακές μονάδες, με ελληνικά αρχιτεκτονικά γραφεία.

Αρχιτεκτονική Μελέτη: FIORE Architects

Υπεύθυνος Ομαδας: Φλωριανός – Γιάννης Λιάκος

Κύρια Ομάδα Μελέτης: Ειρήνη – Ελένη Μαρκαντωνάτου, Αλέξης Βισβίνης

Ομάδα Μελέτης: Γιώργος Καψαλίδης (φοιτ. Αρχιτεκτονικής), Σωτηρία Σμυρναίου

Εξωτερικοί Συνεργάτες: AD Architects – Αριστείδης Ντάλας