Ο ΛΕΞ μας «δανείζει» τα μάτια του με ρίμες για να δούμε τον κόσμο
Σκέψεις μετά τη μεγαλειώδη συναυλία.
Λέξεις- Βίντεο: Θωμάς Σιώμος
Αρχική εικόνα: Σοφία Ζούτσου
Για τον ΛΕΞ γράφονται και λέγονται πολλά το τελευταίο καιρό αλλά όλοι/ες γνωρίζουμε πως δεν προέκυψε ξαφνικά, δεν εμφανίστηκε δια μαγείας. Η Τ(έχνη) Γ(ια) Κ(ολημένους), ο δημιουργός της και οι ρίμες του υπάρχουν για χρόνια. Αυτό που άλλαξε πρόσφατα είναι η απόφαση του να μεγαλώσει το ακροατήριο του, να τυπώσει τους στίχους του σε ένα βιβλίο και να ωθήσει δημοσιογράφους και κλικ-ακτιβιστές του διαδικτύου να μιλήσουν σε υπερθετικό βαθμό για αυτόν και το νόημα που αναδύει η περίπτωση του. Από όσους και όσες μιλήσανε για «φαινόμενο» και «παροξυσμό» που κάνει την πόλη να «σείεται» ως τις αστικές εφημερίδες που έγραψαν για τα λεωφορεία που ξεκίνησαν από την επαρχία για να φτάσουν στην συναυλία του γίνεται φανερό πως μικροί και μεγάλοι αναζητούν το είδωλο της εποχής μας. Το ερώτημα είναι αν το βρήκαν;
Στο δικό μου βλέμμα όσες υπερβολές γράφονται (και ίσως να κάνουν και τον ίδιο να χαμογελά και να αναρωτιέται που τα βρίσκουν) δεν αφορούν τον ίδιο και την τέχνη του αλλά κυρίως αυτούς και αυτές που προβάλλουν πάνω του την ανάγκη τους και το πάθος τους για αλήθεια. Προβάλλουν πάνω του την αναζήτηση τους για πηγή αντίδρασης, αντίστασης, μια εναλλακτική σπίθα ετερο-πραγματικότητας. Τον βλέπουν ως ένα μελαγχολικό, ομιχλώδη ποιητή της αλήθειας σε ένα μεταληθινό κόσμο που μοιάζει να έχει χάσει τη σύνδεση με οτιδήποτε γνήσιο (original) και αγνό (pure). Θεωρώ πως αυτήν την ανάγκη μπορεί να την εκπληρώσει ο Λεξ αλλά όχι ως άτομο/πρόσωπο αφού ως τέτοιο έχει τις αδυναμίες του τις οποίες παραδέχεται και τις οποίες τραγουδά.
Την ίδια ανάγκη δεν μπορεί να την εκπληρώσει ο Λέξ ούτε ως πολιτιστικό «προϊόν» της εγχώριας «ραπ μουσικής βιοτεχνίας» γιατί η μαζικότητα που προσλαμβάνει η μουσική και η ποίηση του απαιτεί καλλιτεχνικές θυσίες τις οποίες και έχει κάνει. Η Μ(μουσική) Γ(ια) Κ(ολλήμενους/ες) μετακινείται από τα κλειστά υπόγεια κλαμπ και τους κατειλημμένους χώρους και ραπάρει σε στάδια.
Ο Λεξ αντικρίζει πια ένα διαφορετικό κοινό. Από τους εκατοντάδες «δικούς του ανθρώπους» τους οποίους πιθανά να ήξερε με τα μικρά τους ονόματα βρέθηκε σε μια υπερυψωμένη σκηνή μπροστά σε χιλιάδες πρόσωπα να τον κοιτάνε με δίψα να πιστέψουν σε κάτι, απαγγέλοντας ρίμες μέχρι να «ματώσουν οι φωνητικές τους χορδές» (ατάκα που άκουσα από ένα νεαρό θαμώνα της συναυλίας) και να νοιώσουν κοινότητα, να ξεχάσουν πόσο μόνοι/ες είναι. Ήταν φανερό πως σε αυτή τη συναυλία ήταν λιγοστοί άσχετοι/ες που ήρθαν για το virality, που δεν ήξεραν τι θα πει Λεξ και δεν ψέλλισαν ούτε ένα στίχο από τους χιλιάδες που ακούστηκαν στο στάδιο. Ήρθαν, έβγαλαν δυο βίντεο και μια σέλφι και δεν κατανόησαν του λόγους για τους οποίους ο Λεξ λάμπει σαν λασπωμένο διαμάντι στο βυθό μιας θολερής λίμνης που είναι η πόλη μας και η ζωή μας. Αυτό το μικρό κομμάτι του κοινού είναι «αναγκαίο κακό», δεν χαλάνε τη γιορτή και δεν θολώνουν το μήνυμα που παρέμεινε καθαρό και επιδραστικό.
Οι κάμερες της εταιρείας παραγωγής κατέγραφαν και πρόβαλλαν το πρόσωπο του Λεξ στις γιγαντοθόνες που τον πλαισίωναν δεξιά και αριστερά, τον μεγέθυναν για να τον κάνουν ορατό στην πλατεία. Ο σκιώδης Λεξ γίνεται ορατός, μεγεθυμένος και αποπλαισιωμένος από τους δικούς του. Οι μερικές εκατοντάδες δικοί του φόρεσαν το κίτρινο βραχιολάκι του vip και άραξαν στην ειδική κερκίδα του σταδίου χωρίς να μπορούν να τον κοιτάξουν και να τους κοιτάξει στα μάτια. Ο Λεξ χθες έμοιαζε τόσο μόνος όσο και οι ακροατές και οι ακροάτριες του. Μόνος, μόνοι, μόνες ανάμεσα σε δεκάδες χιλιάδες θεατές, «φίλους» και ακόλουθους. Οι πολύ «δικοί του» ξέρουν το πεζουλάκι στα Ηλύσια όπου αράζει και θα πάνε να τον βρουν μια από αυτές τις μέρες να του πουν τι και πως και γιατί και να του δώσουν έμπνευση για τις επόμενες ρίμες. Οι δεκάδες χιλιάδες της πλατείας θα κουβαλήσουν τις δικές τους βιωμένες εκδοχές του Λεξ στις γειτονιές, τα σχολεία, τις σχολές και τα στέκια.
Ο Λεξ στη συναυλία έκανε ότι κάνει εδώ και χρόνια, γράφει ρίμες παραβολικές, διηγείται με ρεαλισμό και αλήθεια εναλλακτικές αλήθειες που οι βολεμένοι δε θέλουν να ακούν. Είναι γέννημα θρέμμα μιας πόλης που βρίσκεται σε κρίση και ανέχεια για δεκαετίες, πολύ πριν την κρίση του 2010 και αυτή τη πόλη την νοιώθει «σπίτι του από άκρη σ΄ άκρη» . Περιγράφει με ειλικρίνεια όλα όσα βλέπει το βλέμμα ενός νέου από τα φτωχικά σπιτικά των γειτονιών πάνω από την Όλγας. Μεταφέρει τους ήχους, τους ψίθυρους, τις κραυγές και τους θορύβους που ακούει σε αυτές τις φτωχογειτονιές και αυτό τον ενώνει με τις εργατικές γειτονιές στην Τούμπα και τις δυτικές συνοικίες και όλες τις υποβαθμισμένες συνοικίες της Αθήνας και της ελληνικής επικράτειας. Κλείνει το μάτι στον καθένα και καθεμία και κραυγάζει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους κάτι πολύ απλό:
οι υποβαθμισμένες γειτονιές είναι υποβαθμισμένες ζωές.
Με αυτή την έννοια ο Λεξ ξεδιψά το πάθος μας για αλήθεια όχι ως πρόσωπο, ούτε ως μουσικό προϊόν αλλά κυρίως ως ένα παράδειγμα που μας δείχνει ένα τρόπο να κοιτάξουμε τη ζωή (μας). Η ποίηση, η τέχνη, η μελαγχολία, ο θυμός, οι παρέες, οι γειτονιές είναι το πλαίσιο για να περιγραφούν μικρά ή μεγάλα επεισόδια του καθημερινού αγώνα που κάνει ο Λεξ (και πολλοί/πολλές από εμάς) ώστε να διασωθεί ένα μέρος του ιδεαλισμού μας και να επιβιώσει. Ο Λεξ λέει με κάθε τρόπο πως υπάρχει τρόπος να σωθούμε χωρίς να πουληθούμε και το λέει σε όλες τις γενιές. Μας προτρέπει να μην παραδοθούμε άνευ όρων αλλά με όρους που θα κρατήσουν ένα μέρος του εαυτού (και της εαυτής) μας αγνό και γνήσιο.
Σε αυτόν τον αγώνα η παραβατικότητα, τα ναρκωτικά, η νύχτα, η σκληρότητα δεν εξυμνούνται αλλά στηλιτεύονται και ξορκίζονται, δεν είναι λύση είναι το πρόβλημα. Το μήνυμα του είναι συμπεριληπτικό και απροϋπόθετο, δεν απαιτεί τίποτε παραπάνω από ανθρώπους με πρόθυμα αυτιά ικανά να ακούσουν την αλήθεια και να την αφήσουν να τους αλλάξει. Ο Λεξ δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο και έχει αποδεχτεί αυτήν την αδυνατότητα. Ταυτόχρονα μοιάζει να έχει συναίσθηση πως μπορεί να αλλάξει το βλέμμα μας στον κόσμο, μας «δανείζει» τα μάτια του με ρίμες για να δούμε τον κόσμο διαφορετικά. Με αυτήν την έννοια αλλάζει τον κόσμο μας. Δεν είναι «φαινόμενο» ούτε «επαναστάτης», είναι ένα παιδί της Σαλούγκας που αποτέλεσε και αποτελεί κοινωνικό εργαστήρι όπου εφαρμόστηκαν πολλά κοινωνικά πειράματα με θύματα τους μοιραίους και τους αποκλεισμένους της ιστορίας.
Ενδεικτικά αναφέρω την ολοκληρωτική πυρκαγιά του 1917, (αντ)αλλαγές πληθυσμών τη δεκαετία του ‘20, αντισημιτικά πογκρόμ στις εβραϊκές φτωχογειτονιές από του φασίστες της 3-Ε την δεκαετία του ‘30, πολιτικές δολοφονίες το 1936 στα γεγονότα του Μάη (Τούσης) και από παρακρατικούς τη δεκαετία του 60 (Λαμπράκης), εξόντωση της μισής πόλης στην κατοχή (49.000 εβραίοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης), αποβιομηχανοποίηση από το 1990 με πρωταθλητισμό στην ανεργία για τέσσερεις δεκαετίες. Τελευταίο πείραμα η αστυνομοκρατία και η πολύμηνη παραμονή των δυνάμεων (αν)ασφάλειας στο ΑΠΘ. Ο Λεξ γνωρίζει την ιστορία της πόλης και επέλεξε να φωνάζει πως είναι η πατρίδα του «από άκρη σε άκρη» και να την ξαναπεί Σαλούγκα όπως έκαναν παλιά.
Disclaimer: Στη συναυλία επέλεξα να πάω χωρίς πρόσκληση αγοράζοντας εισιτήρια όχι γιατί ήταν φτηνά (όπως μου είπε ο υπεύθυνος για τους δημοσιογράφους που δεν τον ξέρω προσωπικά) αλλά κυρίως γιατί θα ήθελα να γράψω ελεύθερα για όσα θα δω. Οφείλω να πω πως η διοργάνωση θα μπορούσε να ήταν καλύτερη όσο αφορά τη διαχείριση των εισόδων και των εξόδων ώστε να μην ταλαιπωρηθεί ή κινδυνεύσει ο κόσμος για να μπει ούτε για να βγει. Ο ήχος πολύ συχνά ήταν μπουκωμένος και αυτό το σημείο θέλει λίγη φροντίδα μεγαλύτερη γιατί πρόκειται για μια συναυλία ραπ όπου η φωνή πρέπει να βγαίνει κρυστάλλινη για να ακούγονται οι λέξεις και τα νοήματα. Το σετ κράτησε μια ώρα και είκοσι λεπτά και μαζί με τα κομμάτια του ανκορ πήγε στη μιάμιση ώρα μια πολύ καλή διάρκεια. Τα παραπάνω σημεία δεν μειώνουν την εμπειρία. Η συναυλία παραμένει ιστορική και είμαι χαρούμενος που ήμουν και εγώ εκεί.
*O Θωμάς Σιώμος είναι Δημοσιογράφος, Διδάκτορας Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ.
