Σεισμός ’78: Ο Κωνσταντίνος Ζέρβας για τη νύχτα που συγκλόνισε τη Θεσσαλονίκη
Σπάνιο υλικό και μερικές σκέψεις του δημάρχου για το σεισμό του 1978.
Λέξεις: Κωνσταντίνος Ζέρβας
40 χρόνια πριν, ήταν Τρίτη βράδυ, η ΕΡΤ «έπαιζε» μια σειρά, στην οποία ο Γιώργος Φούντας υποδυόταν έναν ιδιωτικό ντετέκτιβ (ο οποίος αν θυμάμαι καλά έπινε γάλα αντί για αλκοόλ!) και το δεύτερο κανάλι, η ΥΕΝΕΔ, μετέδιδε αγώνα του Μουντιάλ της Αργεντινής.
Κι εκεί λίγο μετά τις έντεκα το βράδυ άρχισε το ταρακούνημα.
Καθόμουν στο σαλόνι του πατρικού μου με τον πατέρα μου βλέποντας τηλεόραση. Θυμάμαι τα ντουλάπια να ανοίγουν και το περιεχόμενο τους να χοροπηδάει προς το πάτωμα. Ενστικτωδώς σηκώθηκα και προστάτευσα πιάτα, υαλικά και ασημικά. Τα έσωσα όλα!
Η οικογένεια γρήγορα μαζεύτηκε στο σαλόνι, η μικρή μου αδελφή βρισκόταν στη Γερμανία, η μεγάλη διάβαζε για τις εξετάσεις της στο Πολυτεχνείο, τριτοετής φοιτήτρια τότε, σεισμολόγος σήμερα.
Δε θυμάμαι τί ήταν πιο τρομακτικό, ο βόμβος ή οι δονήσεις. Μια αίσθηση κινδύνου αλλά και η ασφάλεια της οικογένειας και το γεγονός ότι ο πατέρας είχε κτίσει την πολυκατοικία που μέναμε με αντισεισμικές προδιαγραφές, παρότι τότε δεν υπήρχε ακόμη αντισεισμικός κανονισμός.
Σε λίγο βρεθήκαμε στο κλιμακοστάσιο, όλη η πολυκατοικία μια παρέα. Οι αυστηρές οδηγίες του πατέρα μου να μη χρησιμοποιήσουμε το ασανσέρ. Η γειτονιά, όλοι γνωστοί και φίλοι τότε, ήταν μαζεμένη στο παρκάκι της Αγίας Σοφίας. Οι φήμες για τις ζημίες, η αγωνία για την πόλη και τις περιουσίες, το διαρκές ταρακούνημα με δεκάδες μετασεισμούς. Το μέλλον της πόλης αβέβαιο.
Με τη μητέρα μου, και εν αγνοία του πατέρα μου, κάναμε μια τολμηρή επίσκεψη στην Πλ. Ιπποδρομίου, όπου είχε συμβεί το μεγάλο δράμα. Από τη σκόνη ήταν αδύνατο να διακρίνεις οτιδήποτε. Υπήρχαν ψυχές κάτω από τα συντρίμμια, Αυτοσχέδια συνεργεία, στρατός. Η πολιτική προστασία και τα διασωστικά μέσα ήταν τότε άγνωστες έννοιες.
Κατά τις 3-4 το πρωί κουρασμένοι ανεβήκαμε στο ασφαλές διαμέρισμα μας της Ερμού, ίσως οι μόνοι στη γειτονιά που το τολμήσαμε. Η αδερφή μου είχε εξετάσεις οδοποιίας την επόμενη μέρα, κι εγώ προφορικές εξετάσεις γερμανικών. Πιστεύαμε, μέσα στην αφέλεια της νιότης, ότι η ζωή θα επανερχόταν από την επόμενη κιόλας ημέρα στην κανονικότητα της. Με την «ξενιτεμένη» μικρή μου αδελφή επικοινωνήσαμε ώρες μετά. Οι φτωχές τηλεφωνικές δυνατότητες είχαν από νωρίς μπλοκάρει. Στο εξωτερικό κυκλοφορούσαν οι φήμες για μεγάλο φονικό σεισμό!
Ο κόσμος όμως άρχισε να εγκαταλείπει την πόλη. Έβλεπες παντού σε κάθε πάρκο κι ελεύθερο χώρο λευκά στρατιωτικά αντίσκηνα. Με την οικογένεια μου πήγαμε στο Λιτόχωρο. Εκείνο ήταν το μακρύτερο καλοκαίρι της ζωής μου μέχρι το Σεπτέμβριο που γυρίσαμε πίσω. Το καλοκαίρι του “Grease”, οι πρώτες Disco!
Στη ΔΕΘ του Σεπτεμβρίου δόθηκε το σύνθημα από τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, που διανυκτέρευσε πολλές μέρες στην πόλη, ότι η πόλη είναι ασφαλής και βρίσκει ξανά την εμπιστοσύνη στον εαυτό της.
Ο σεισμός της 20ης Ιουνίου 1978 ήταν μεγέθους 6,5 ρίχτερ και άλλαξε τη ζωή των κατοίκων και σε μεγάλο βαθμό τη δομή, και την ιστορία της πόλης. Ήταν ο πρώτος σεισμός τέτοιου μεγέθους. Συνολικά 49 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ενώ περισσότεροι από 200 τραυματίστηκαν.
Ο απολογισμός ήταν 3.170 κτίρια με σοβαρές και επικίνδυνες βλάβες (κόκκινα), 13.918 με μέσης και μικρής κλίμακας βλάβες (κίτρινα) και 49.071 χωρίς βλάβες (πράσινα).
Το εκτιμώμενο κόστος, λαμβάνοντας υπόψιν τα σημερινά δεδομένα, ξεπέρασε το 1 δις ευρώ ενώ σημαντικές φθορές υπέστησαν και τα βυζαντινά μνημεία της πόλης.
Καταφέραμε όμως να ξεπεράσουμε εκείνη τη μαύρη ημέρα καταστροφής, χτίζοντας τις ζωές μας από την αρχή. Γιατί ό,τι και να συμβαίνει, έχουμε μάθει πάντα να προχωράμε μπροστά!
*Το κείμενο γράφτηκε για την parallaxi στην επέτειο των 40 χρόνων από το σεισμό, το 2018.
