Sky Captain and the World of Tomorrow, Μέρος 3: «Το Καθαρτήριο»
Ο Νικόδημος Τριαρίδης γράφει για τα εφέ της ταινίας του Κέρρυ Κόνραν
“Η ταινία ήταν μέτρια, αλλά τουλάχιστον είχε εντυπωσιακά εφέ.”
Η τόσο τυποποιημένη και κενή νοήματος αυτή φράση, πέρα από το μόνιμο αμήχανο συμπέρασμα στο οποίο εσείς, αγαπητοί αναγνώστες, καταλήγετε με την παρέα σας όταν καλείστε κάπως να αξιολογήσετε την πιο πρόσφατη σαματατζίδικη παραφωνία του Χόλιγουντ, ήταν και το τελειωτικό χτύπημα των κριτικών στο ήδη αποτυχημένο “Sky Captain and the World of Tomorrow” του πλέον γνωστού σε ολους σας Κέρρυ Κόνραν, και έτσι σφράγισε τη μοίρα αφενός του Κόνραν, αφετέρου των επόμενων 20 χρόνων αμερικανικού κινηματογράφου.
Όπως γνωρίζετε, ο Κόνραν δεν ξαναγύρισε άλλη ταινία· κάποια στιγμή προστέθηκε στη μακρά λίστα πιθανών σκηνοθετών για την κινηματογραφική μεταφορά του “John Carter of Mars” (της οποίας η ακύρωση έσωσε τον Κόνραν από μια ακόμη μεγαλύτερη εμπορική αποτυχία) προτού εξαφανιστεί από προσώπου γης, καθώς ήθελε, όπως δήλωσε ο ίδιος σε μια από τις ελάχιστες συνεντεύξεις που έχει δώσει έκτοτε, “να αφοσιωθεί στα προσωπικά του πρότζεκτ”, τα οποία, αν υφίστανται, βρίσκονται κλειδωμένα στο συρτάρι του, εφόσον έχει μηδενική παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ούτως ειπείν, αν δεν πρωταγωνιστούσαν αστέρες του Χόλιγουντ στο “Sky Captain”, δύσκολα θα πιστεύατε ότι αυτή η άγνωστη μεγαλοφυΐα που άλλαξε τον ρου της ιστορίας και μετά χάθηκε ήταν υπαρκτό πρόσωπο και όχι μια ρομαντική φαντασίωση που έχω πλάσει εγώ για να δραματοποιήσω το πρόβλημα των σύγχρονων χολιγουντιανών παραγωγών.
Το εν λόγω πρόβλημα συνοψίζεται στην εναρκτήρια φράση του άρθρου· έχουμε πλέον αγκιστρωθεί τόσο πολύ στην ιδέα των “εντυπωσιακών εφέ” ως μοναδική αρετή ενός μπλοκμπάστερ που δεν προσέχουμε καν πόσο “μέτρια” (υπερκολακευτικός όρος) είναι συχνά η ταινία που συνοδεύουν. Η φαινομενικά ακόρεστη δίψα του κοινού για ψηφιακά υπερθεάματα αφενός και αφετέρου ο χρόνος που χρειάζεται η δημιουργία των εν λόγω εφέ σε αντιδιαστολή με τους φρενήρεις ρυθμούς παραγωγής που επιβάλλουν τα στούντιο αποτελούν τα σαθρά θεμέλια πάνω στα οποία κατασκευάζονται (και ταυτόχρονα γκρεμίζονται) όλα τα σύγχρονα μπλοκμπάστερ.
Οι ταινίες δεν ολοκληρώνονται πλέον, απλώς “αποδρούν” στις αίθουσες σε όποια ημιτελή κατάσταση τις άφησαν οι δημιουργοί τους, ενώ η πλέον οικουμενική χρήση πράσινων οθονών και πολλαπλών γυρισμάτων διασφαλίζουν ότι το τελικό προϊόν θα είναι ένα ακαταλόγιστο στουντιακό παραλλήρημα παρά ένα ενιαίο καλλιτεχνικό έργο (για το δε σενάριο ούτε λόγος), στο οποίο ο μπερδεμένος θεατής μπορεί μονάχα να απαντήσει με ένα χλιαρό “εντυπωσιακά εφέ”. Έτσι κάπως ο εμπορικός κινηματογράφος καταλήγει από τέχνη (ναι, όσο οξύμωρο κι αν σας ακούγεται) σε μια ακόμη αστραφτερή απασχόληση όπως τα κινητά μας.
Μαντεύω το εσφαλμένο συμπέρασμα στο οποίο δικαίως καταλήγετε: “Εφόσον το ψηφιακό γύρισμα έχει διαστρεβλώσει το κλασικό μοντέλο παραγωγής και, ως εκ τούτου, και τις ίδιες τις ταινίες, γιατί έχεις περάσει τον τελευταίο μήνα εξυμνώντας την ταινία που το γέννησε;”. Απαντώ και διευκρινίζω: το “Sky Captain”, το οποίο ο Κόνραν σχεδίαζε μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια επί μια δεκαετία προτού γυριστεί, ουδέποτε απέβλεπε στις σύγχρονες προχειροφτιαγμένες τυπικούρες, ούτε είναι το ψηφιακό γύρισμα το μαγικό συγχωροχάρτι για την πλήρη έλλειψη προσπάθειας και φροντίδας που πιστεύουν οι παραγωγοί ότι είναι, αλλιώς ο Κάμερον δεν θα είχε αφιερώσει τη μισή του ζωή στα “Avatar”.
Όπως ισχύει και με όλες τις άλλες εξελίξεις στην ιστορία του κινηματογράφου (π.χ. η εισαγωγή του ήχου), το μοναδικό πλεονέκτημα που προσφέρει η μέθοδος του “Sky Captain” είναι η πλήρης κατάργηση των μυριάδων περιορισμών της απτής πραγματικότητας, αλλά ο στόχος στον οποίο αποβλέπει παραμένει ίδιος με τα πανάκριβα σκηνικά που είχε κατασκευάσει ο Κόπολα για το “One from the Heart”: ο πλήρης καλλιτεχνικός έλεγχος, το μόνιμο Ιερό Δισκοπότηρο του σινεμά το οποίο ο πρωτοεμφανιζόμενος Κόνραν ήθελε να μοιραστεί με την υπόλοιπη ανθρωπότητα, και το Χόλιγουντ, που το μόνο που διέκρινε στα λεπτοδουλεμένα VFX του “Sky Captain” ήταν η ιδανική ευκαιρία να επιβληθούν ακόμη περισσότερο στους δημιουργούς εφόσον η ταινία κατασκευάζεται αφότου έχει ήδη γυριστεί, φρόντισε ώστε οι μόνοι που θα είχαν πρόσβαση σε αυτό να ήταν υπερεπιτυχημένοι κινηματογραφικοί θρύλοι όπως ο Κάμερον. Για τους υπόλοιπους σκηνοθέτες, το καλύτερο στο οποίο μπορούν να ευελπιστούν είναι ένα χιλιοειπωμένο “εντυπωσιακά εφέ”.
Κι όμως, ξαναβλέποντας τα τόσο “εντυπωσιακά” εφέ του τόσο “μέτριου” “Sky Captain” εν μέσω του Καθαρτηρίου του Κόσμου του Σήμερα, η παλλόμενη καρδιά που κρύβεται πίσω από την αφέλεια του σεναρίου και την επιδερμικά εντυπωσιακή εικονοποιία του δίνει την αίσθηση ενός μισοξεχασμένου ονείρου που ο Κέρρυ Κόνραν, απόφοιτος Καλών Τεχνών με μοναδικό του όπλο ένα απαρχαιωμένο Macintosh IIsi του 1992, μοιράστηκε για αυτόν το λαμπερό Κόσμο του Αύριο στον οποίο εκείνος κατοικεί και εμείς ποτέ δεν θα μπορέσουμε να αγγίξουμε όσο δεν μπορούμε να ονειρευτούμε ένα καλύτερο Σήμερα.
