Σώματα – τόποι ενάντια στον εξορυκτισμό

Λέξεις / Εικόνα: Στρατής Βογιατζής

Τον κόσμο κινούν ροές, ενέργειες, μάγματα και ιδέες, Το καύσιμο που κινεί τα γρανάζια του νεκροπολιτικού αποικιοκρατικού καπιταλισμού είναι η υφαρπαγή πόρων από ένα τόπο και η μεταστοιχείωση τους σε κέρδος κάπου άλλου. Kαι το κέρδος έχει πάντα μεγαλύτερη αξία από την καταστροφή που προκαλεί. Οι σύγχρονοι εταιρικοί αποικιοκρατικοί στρατοί συνεχίζουν να εξορύσσουν ό,τι ακόμη έχει απομείνει—ξύλο, μέταλλα, ορυκτά, γνώση.

Το αποικιακό πατριαρχικό σύστημα βιάζει τους τόπους και τρέφεται από τα σωθικά τους ώστε να μπορεί να συντηρείται και να επεκτείνεται.

Ένα σύστημα που για να επιβιώσει, πρέπει να περνάει από τον έναν ξενιστή στον επόμενο μέχρι να μην απομείνει κανένας ζωντανός, μέχρι η καμένος τόπος να είναι γίνει η μόνιμη γη της επαγγελίας του. Το φυσικό περιβάλλον μετατρέπεται σε ένα πεδίο διεκδικήσεων και ενδορρήξεων. Το σύστημα βιάζει ανελλιπώς τη μητέρα του, σε μια διεστραμμένη οιδιπόδεια παραλλαγή τυφλωμένος από οίστρο, δεν βλέπει ότι το γεννοβόλημα της γαίας είναι η δική του τερατογένεση. Τα ανθρώπινα όνειρα μετατράπηκαν σε εφιάλτες. Ο κόσμος αυτός είναι ήδη νεκρός. Τα λεηλατημένα σώματα και τοπία είναι η παρακαταθήκη του. Και εμείς συνεχίζουμε να ζούμε με την αποφορά της αποσυντιθέμενης σάρκας του.

Και καθώς η λεηλασία επεκτείνεται, και γνωστοί κόσμοι καταρρέουν η λεηλασία στρέφεται εντός των ανθρώπινων σωμάτων και ψυχών.

Γίνεται μια εκμαυλιστική εσώτερη συνθήκη. Η εξορυκτική αυτή πρακτική όχι μόνο έχει κάνει τον κόσμο να “προοδεύσει” αλλά έχει χακάρει το λογισμικό και κατευθύνει τη δράση των μετα-νεωτετρικών σωμάτων. Εξορύσσουμε ύλη καθημερινά από μακρινούς τόπους και τις μετατρέπουμε σε καύσιμη ύλη για τις βραδυφλεγείς καρδιές μας.

Η εξόρυξη συνιστά μια καθημερινή μυστικιστική πρακτική όπου το εγώ στο πλαίσιο κάποιου ευφρόσυνου εσωτερισμού συναιρείται όσο καταστρέφει είτε πρόκειται για τη θυσία αναλώσιμων πόρων είτε για την υφαρπαγή ξένων περιουσιών, αγνοώντας ότι μετέχει αυτάρεσκα στη δίκη του αποσύνθεση και κατάρρευση. Ο εσωτερικός εκσκαφέας εξορύσσει καθημερινά πολύτιμα εσωτερικά ορυκτά και τα μετατρέπει σε κάρβουνο.

‘Όμως είναι φορές- όπως στη περίπτωση της Χίου- που οι σύγχρονοι εκσκαφείς απροσδόκητα βρίσκουν απέναντι του σώματα-τόπους που αντιστέκονται. Στο Εκουαδόρ που υποφέρει χρόνια τώρα από τις εξορυκτικές δραστηριότητες οι ακτιβιστές μιλάνε για μια διαφορετική σχέση με τα βουνά και τον τόπο, ενός είδος ταύτισης μεταξύ αισθήσεων και σκέψης (sentipensar). Το αποικιακό καθεστώς νεκροπολιτικού κόσμου εσκεμμένα αποκήρυξε τις αισθήσεις, τον ανιμισμό και τις ψυχοσωματικές διαδράσεις του ανθρώπινου και μη ανθρώπινου κόσμου και τις αντικατέστησε με ιδιοτελή θέαση προς τη φύσης, ένα είδος οπτικής ψυχαγωγίας. Η ύπαρξη έγινε ένα αδηφάγο πορνογραφικό μάτι που καταναλώνει τόπια.

Η έννοια του «σώμα-έδαφος» (cuerpo-territorio) αναδύεται μέσα από τα αυτόχθονα και μαύρα φεμινιστικά κινήματα, υπογραμμίζοντας ότι η διεκδίκηση της γης είναι ταυτόχρονα και διεκδίκηση της σωματικής αυτονομίας απέναντι στον εξορυκτισμό και την αποικιοκρατική πατριαρχία.

To σώματα μας, υποστηρίζουν, δεν είναι αυτόνομα, και ανεξάρτητα αλλά τμήμα, ενός μεγαλύτερου σώματος που είναι η γη. Η κοινωνιολόγος οίκο-φεμινίστρια Maristella Svampa μιλά για τον εδαφικό οικοφεμινισμό: την αντίληψη ότι ο αγώνας για τη γη είναι και αγώνας για το σώμα, για την ύπαρξη, για την αυτονομία. Οι αγώνες ενάντια στον εξορυκτισμό στη λατινική Αμερική δεν είναι μόνο περιβαλλοντικοί αλλά και αναπαραγωγικοί—η μόλυνση επηρεάζει τη γονιμότητα, η έλλειψη νερού επιβαρύνει τη φροντίδα, και ο εκτοπισμός οδηγεί σε σεξουαλική βία.

Τα σώματα αυτά — ανθρώπινα, φυτικά, πετρώδη — επιμένουν να αντιστέκονται από την Λατινική Αμερική μέχρι και τη Χίο: Χωριά της βόρειας Χίου, βουνά, πλαγιές και δάση, ηλικιωμένοι και γυναίκες, πηγές που αναβλύζουν ενώνουν τα σώματα τους ενάντια στην εξορυκτική βία, την αποικιακή φαντασίωση της αέναης εκμετάλλευσης. Δεν είναι ένα πρόσκαιρο πείσμα είναι μια αντίσταση γήινη, σωματική, ριζωμένη.

Είναι η διεκδίκηση του δικαιώματος όπως λέει η Svampa να συνεχίσουμε να υπάρχουμε ως τόποι, ως σώματα, ως συλλογικότητες που δεν είναι διαθέσιμες προς εξαγωγή, εξαγορά ή εξόντωση. Η γη δεν είναι πόρος. Είναι σώμα, είναι κοινότητα, είναι σχέση. Η λεηλασία δεν θα περάσει χωρίς αντίσταση.

Η Χίος δεν είναι ζώνη θυσίας. Είναι έδαφος αγώνα.

*Ο Στρατής Βογιατζής είναι φωτογράφος