TikTok: Στοχοποίηση ανθρώπων και δολοφονία χαρακτήρα

Το bullying, η στοχοποίηση, η υπερέκθεση ανθρώπων εν γνώση η εν αγνοία τους και η δολοφονία χαρακτήρα μπορεί να έχουν ουσιαστικές διαφορές αλλά ένα κοινό. Την κοινωνική αχρήστευση και απαξίωση ανθρώπων που σήμερα με την επικράτηση της μανίας του ανεβάσματος βίντεο στο TikTok παίρνει νέες επικίνδυνες διαστάσεις διεκδικώντας τα σκήπτρα από τις trash εκπομπές στην τηλεόραση και μεταφέροντας την ανθρωποφαγία στο κινητό μας. 

Οι δολοφόνοι χαρακτήρα στις ημέρες μας βρίσκουν έναν συγκεκριμένοι στόχο. Αυτός μπορεί να είναι ο γείτονας, ένας περιπλανώμενος, άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, ΑΜΕΑ  ο συμμαθητής η μητέρα η γιαγιά και προσπαθούν να δημιουργήσουν με ότι μέσα διαθέτουν μια περσόνα που στην καλύτερη περίπτωση θα συγκινήσει, θα είναι αστεία και συμπαθητική, στην χειρότερη θα προβληθεί ως γελοία, ώστε μέσα από μια χρονική συνέχεια  που θα προσπαθεί να γίνεται κάθε φορά πιο πρωτότυπη ικανοποιώντας τα γούστα των θεατών θα  αποφέρει like ακολούθους, καρδούλες ακόμα και χρήματα. 

Όταν το 2019 και το 2021 έγινε αναφορά στην εφαρμογή που ξεπέρασε κάθε προσδοκία εστιάσαμε στο πώς το musical.ly, η γνωστότερη εφαρμογή για την δημιουργία σύντομων μουσικών βίντεο από το κινητό μετονομάστηκε σε ΤikTok και κατάφερε να γίνει μια από τις διασημότερες  στον κόσμο. 

Από την αρχή της μεγάλης έκρηξης το TikTok έγινε μάρτυρας ακραίων συμπεριφορών. Παρέες που κατέγραφαν σε live streaming τον βιασμό μιας νεαρής χωρίς να τον αποτρέψουν, αυτοκτονίες και ατυχήματα στο πλαίσιο διάφορων challenge που γίνονται γρήγορα παγκόσμια μόδα καθώς και άπειρα βίντεο που δείχνουν πραγματικό ξύλο μεταξύ εφήβων με δεκάδες άλλους να τους ενθαρρύνουν, χλευασμό προσώπων και καταπάτηση προσωπικών δεδομένων χάριν αστεϊσμού.

Πριν από τέσσερα χρόνια όλα αυτά φάνταζαν μακρινά για την Ελλάδα καθώς τα παρακολουθούσαμε να συμβαίνουν στην Αμερική. Οι πρώτοι influencer του TikTok στην Ελλάδα δημιούργησαν προφίλ στα οποία μοιραζόντουσαν μουσικά βίντεο, ασκήσεις γυμναστικής, κάποιες από τις καθημερινές τους συνήθειες, έλεγαν την γνώμη τους για προϊόντα που χρησιμοποιούν, μιλούσαν για ταινίες, πρόβαλαν την εργασία τους  και παίρναν μέρος σε κάποια αθώα challenge που σαν ντόμινο έβρισκαν μιμητές.

Η υπερέκθεση αρκετών από αυτούς δημιούργησε γύρω τους ένα fun club και ένα άτυπο star system  άρχισε να γεννιέται. Πολλοί από αυτούς δεν δίστασαν να καταγράψουν από τις διακοπές, προσωπικές στιγμές μέχρι θεραπείες και νοσηλείες τους σε νοσοκομεία για να κερδίσουν όλο και περισσότερες συμπάθειες. Παλιές ξεχασμένες περσόνες της trash tv αλλά και νεότερες βρήκαν με την σειρά του πρόσφορο έδαφος στο διαδίκτυο.  

Και ενώ ο ανταγωνισμός στα προφίλ που πρότειναν διατροφή, γυμναστική, ομορφιά, μόδα μουσική, ανέβασε πολύ ψηλά τον πήχη, ξεκίνησε μια προσπάθεια επινόησης διαφορετικών τρόπων με τους οποίους κάποιος μπορεί να τραβήξει την προσοχή στο TikTok. 

Από την φαινομενικά αθώα προβολή της καθημερινότητας μικρών παιδιών και κατοικίδιων μέχρι και συμπεριφορών καταπάτησης της ιδιωτικότητας, της αξιοπρέπειας και της προσωπικής ζωής  που αντί να σοκάρουν έχουν γίνει κομμάτι της καθημερινότητας. 

Εγγόνια συνομιλούν με τις γιαγιάδες τους, προσπαθούν μέσα από περίεργες ερωτήσεις  να εκμαιεύσουν το γέλιο ενώ βιντεοσκοπούν κρυφά με την κινητό τους. Άραγε γνωρίζουν οι ηλικιωμένες κυρίες 80 και 90 ετών αυτό που συμβαίνει; Κατανοούν ότι κάποιος τους καταγράφει και το αποτέλεσμα φτάνει στον παγκόσμιο ιστό;

@malevispendou Άμα πεθάνω θέλω να είμαι όμορφη.#fy #fyp #foryou #tiktokgreece #foryourpage #grandma #grandmatiktok #grandmother ♬ πρωτότυπος ήχος – Malevi

Το ίδιο συμβαίνει και με βρέφη και παιδιά ηλικίας 2 και 3 ετών που δεν έχουν την ικανότητα να αποφασίσουν αν θέλουν να εκτεθούν στο διαδίκτυο. 

Αντίστοιχα, παιδιά κάνουν περίεργες ερωτήσεις σε γονείς  για να καταγράψουν τις αντιδράσεις τους. 

Βρίθει από βίντεο το TikTok με διαλόγους όπως:

«Μπαμπά πρέπει να σου αποκαλύψω κάτι, είμαι γκέι, είμαι λεσβία, έκανα ληστεία, θα παντρευτώ,  θα κάνω σε όλο το σώμα μου τατουάζ κ.ο.κ»

Η πιο αστεία αντίδραση και απάντηση χαρίζει ακολούθους και μηνύματα συγχαρητηρίων. Άγνωστό αν αυτοί που καταγράφονται ρωτήθηκαν αν θέλουν να γελούν εις βάρος τους.

Ακόμα όμως και αν το γνωρίζουν συγχωρούν εύκολα εγγόνια και παιδιά χάρη της συγγενικής σχέσης τους. Μπορεί και να συναινούν για να μην χαλάσουν το χατίρι του παιδιού τους.  Γιαγιάδες  και μητέρες χορεύουν, μιλούν Αγγλικά, φοράνε περίεργα ρούχα για να ικανοποιήσουν την επιθυμία και την ματαιοδοξία των παιδιών τους για διασημότητα και αναγνώριση. 

Μια άλλη δημοφιλή κατηγορία είναι αυτή  των προσφύγων και μεταναστών που μιλούν ελληνικά με μια ιδιαίτερα προφορά και γίνονται περίγελος. Μέχρι και οι ίδιοι πλέον αντιλαμβανόμενοι πως το χιούμορ είναι ένα εύκολος δρόμος για την αποδοχή και φτάνουν σε σημείο να αστειεύονται επίτηδες να τονίζουν τις λέξεις που τους υποδεικνύει το κοινό  προκειμένου να εισπράξουν ακόλουθους και χειροκρότημα. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το προφίλ του Zubair Kotopolo με καταγωγή από το Πακιστάν και 100.000 να τον ακολουθούν για να βλέπουν κάθε νέο του βίντεο και να γελάνε με τα ελληνικά του. 

@its_kotopolo_zubair1 esy po menis grapsy kagk😃😄😃❗️#Please #greecetiktok #sandorini_ireland #kotopolorhodes #athinatabassummim ♬ original sound – itX_KoToPoLo_Zubair🇨🇵

Στο  στόχαστρο  του TikTok μπήκαν και άνθρωποι ευάλωτοι με σοβαρά προβλήματα, κάποιοι από αυτούς με μειωμένη αντίληψη, νοητική αναπηρία που επηρεάζει την καθημερινότητα τους. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι μόνοι χωρίς υποστηρικτικό περιβάλλον.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα στην χώρα μας προέρχεται από την Θεσσαλονίκη και  αφορά έναν άνθρωπο που στο ΤikTok είναι γνωστός ως Κώστας Γκούντας η αλλιώς ο «Γαμάθ». 

Καταγράφοντας  τον κρυφά από  κινητό  και χωρίς αυτός να το γνωρίζει ανέβηκε ένα βίντεο στο οποίο σκύβει και με τραυλή φωνή ρωτάει: «Γαμαθ»;

Με εκπληκτική ταχύτητα αυτή του η ατάκα έγινε το νέο trend του TikTok με αποτέλεσμα να έχουν ξεφυτρώσει δεκάδες βίντεο με κάθε είδους TikToker να ακολουθούν τον Κώστα Γκούντα σε κάθε του βήμα, να τον καταγράφουν, να τον κοροϊδεύουν να τον παροτρύνουν να πει την ατάκα που τον έκανε διάσημο.

@elampetas ΓΑΜΑΘ;;;;;#tyrnavos #goudas #γαμαθ #γκουντας #αποκριες #carnival #Κωστάκης #fyp #fy ♬ πρωτότυπος ήχος – Έλα μπεταςςς

Όσο τα βίντεο αυτά κερδίζουν like και ακόλουθους τόσο αυξάνεται η μανία της καταγραφής του με τον ίδιο να μην μπορεί να βρει ησυχία πουθενά. Σε πολλά από αυτά  ξεσπά σε εκρήξεις θυμού,  βρίζει, φωνάζει βοήθεια, ζητάει να τον αφήσουν ήσυχο ενώ συνεχίζεται η καταγραφή και ακούγονται γέλια.

Σε άλλες περιπτώσεις χαμογελάει περιχαρής για την αναγνώριση στο πρόσωπό του χωρίς να καταλαβαίνει πραγματικά τι συμβαίνει. Μάλιστα για να τον πείσουν να τους μιλήσει on camera όταν αυτός αρνείται του υπόσχονται πως θα του δώσουν ένα αναψυκτικό, μια τυρόπιτα, ένα σάντουιτς,έναν καφέ. Πλέον και ο ίδιος έμαθε να ζητά ανταλλάγματα κάθε φορά που απαιτούν να τους πει την ατάκα που τον έκανε διάσημο και να τον καταγράψουν.

@elampetas ΓΚΟΥΝΤΑΣ ΠΡΟΣ ΤΣΙΛΙ ΚΑΦΕΝΕΊΟ. #γκουντας #γαμαθ #τσιλι #αφιέρωση #goudas #αδιεξοδο ♬ πρωτότυπος ήχος – Έλα μπεταςςς

Η δολοφονία χαρακτήρα και ο εξευτελισμός του συγκεντρώνει χιλιάδες like και ακολούθους χωρίς να το γνωρίζει, χωρίς να ρωτηθεί, χωρίς να καρπώνεται κανένα κέρδος παρά μόνο κάποιες φορές έναν καφέ η το φαγητό του. 

Τελευταία έχει κυκλοφορήσει βίντεο που του δίνουν το μικρόφωνο στα πανηγύρια για να μιλήσει και να γελάσει το κοινό μαζί του και να πάρει ως αντάλλαγμα μερικά σουβλάκια. Κατάστημα που τυπώνει t shirt πουλάει μπλουζάκι με το πρόσωπό του στα 15 ευρώ, ενώ καφέ μπαρ και κάθε είδους εμπορικές επιχειρήσεις διαφημίζουν το χώρο τους με αφορμή μια επίσκεψή η ένα πέρασμά του από την γειτονιά τους. 

Το ανησυχητικό είναι πως το τέτοια βίντεο έγιναν καθημερινή συνήθεια. Τα βλέπουμε, μπορεί να γελάσουμε, τα προσπερνάμε και φαντάζουν πλέον ενταγμένα σε μια νέα κανονικότητα. Κανέναν δεν ενοχλούν, κανείς δεν αντιδρά, απλά τα κοιτά αν δεν γελάσει  τα προσπερνά παθητικά. Με κάθε ευκαιρία που θα βρεθεί οι κυνηγοί των Like θα βρουν έναν ευάλωτο συνάνθρωπο και θα προσπαθήσουν να του κάνουν τη ζωή κόλαση, πιο δύσκολη από ότι μπορεί να είναι, θα τον κυνηγήσουν για να καταγράψουν την αντίδραση του. 

Οι διαστροφικές αυτές φάρσες φαίνεται να αυξάνονται μέρα με την μέρα και το κοινό να μην αντιδρά ζητώντας όλο και περισσότερες ακρότητες από αυτές που έχει συνηθίσει πλέον να βλέπει. Στην Αμερική το επακόλουθο της “αθώας” φάρσας ήταν ο ξυλοδαρμός, οι βανδαλισμοί, βιασμοί και το bullying που αποτέλεσαν πρώτη ύλη σε απευθείας Live μέσω κινητών.

@xenakis.88 #fyp #foryou #foryoupage #γαμαθ #greece ♬ πρωτότυπος ήχος – Xenakis88

Μπορεί κάποιος να πει πως η Ελλάδα είναι ακόμα πολύ μακριά από το να ζήσει τέτοια φαινόμενα. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως εκατοντάδες βίντεο από τον καυγά των δύο τράπερ στα Mad Video Awards καταγράφηκαν και αναπαράχθηκαν από δεκάδες κινητά που οι θεατές απλά σήκωσαν ασυναίσθητα για να καταγράψουν έναν καυγά χωρίς να γίνει καμία προσπάθεια να τον αποτρέψουν η να τον αποφύγουν. Μάλιστα πολλά από αυτά διαφημίζονταν υπό τον τίτλο ο καυγάς στα Mad από άλλη γωνία λήψης.

Η νέα πραγματικότητα είναι εδώ, υπάρχει, γιγαντώνεται όσο και να θέλουμε να κλείνουμε τα μάτια μας προσποιούμενοι πως δεν υπάρχει.   

@kyriakos_.ks._ #fyp #foryou #γαμαθ ♬ πρωτότυπος ήχος – Kyriakos Kanalis

@nostradadosΓαμαθ;;;♬ πρωτότυπος ήχος – Μιχάλης Δαδος