Το νέο συλλογικό φαντασιακό είναι τόσο παλιό…

Η ταινία ”Γοργόνες και Μάγκες” γυρίστηκε το 1968, μέσα στη δικτατορία. Έχει μια κλασική σκηνή που έμεινε υποδοχής στο νησί των τουριστών. Την ίδια εκείνη εποχή το καθεστώς οργάνωνε υποδοχές τουριστών σε λιμάνια και αεροδρόμια με εορτές  όπου νέοι της εποχής ήταν ντυμένοι ως Απόλλωνες ή σειληνοί,  συγκροτήματα ελαφράς ελληνικής μουσικής και ορχήστρες και νέες κοπέλες να προσφέρουν λουλούδια.

Περίπου όπως είχαν δει στις ταινίες του Έλβις να συμβαίνει με νεαρές ιθαγενείς στη Χαβάη.

Όπως ορθά γράφει ο Αλέξανδρος Σχισμένος: ”όσο και αν οι εθιμοτυπικές τουριστικές εορτές στο Αρχιπέλαγος της Χαβάη προσομοιάζουν με τις παραδοσιακές τελετές τους, τα λουλουδένια περιδέραια, τα lei, δεν ανταλλάσσονται πλέον υπό την αρχή του Δώρου, αλλά ως μέρος του καλοπληρωμένου τουριστικού ‘πακέτου’, ενώ, απογυμνωμένα από τις παραδοσιακές συνδηλώσεις και ξεριζωμένα από την τελετουργία, πωλούνται μαζικά στην αμερικάνικη αλυσίδα υπεραγορών Walmart”.

Μισό αιώνα μετά, με το συλλογικό φαντασιακό να αφορά πλέον τη μετατροπή κάθε γωνιάς της Ελλάδας σε τουριστικό σκηνικό, ο δήμαρχος της δεύτερης πόλης της χώρας υποδέχεται επιβάτες κρουαζιεροπλοίων κρατώντας δίσκο με σουσαμένια κουλούρια, που ονομάζονται πλέον ως trade mark ”κουλούρι Θεσσαλονίκης” και ας το φτιάχνει εδώ και δεκαετίες όλη η χώρα…

Σε μια πρωτοφανή επιστροφή στο παρελθόν, σε μια τελετή που κάλλιστα θα μπορούσε να σκηνοθετήσει ο Τζέιμς Πάρις, που κάποτε οργάνωνε στη διάρκεια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου τα περίφημα φασολάδα-πάρτι, με κλαρίνα, νέους ντυμένους ήρωες του 21 και στεφάνια δάφνης για τους καλεσμένους, χθες στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, συρτάκι και αρτίδια έδωσαν το στίγμα του τι σημαίνει τουριστική πολιτική.

Ένα παραλήρημα λανθασμένης αντίληψης εικόνας μιας ”φιλόξενης” πόλης, στην πραγματικότητα όμως αληθινά αφιλόξενης, πρώτα για τους ίδιους τους κατοίκους της, μια εικόνα τουριστικής υποδούλωσης, μια παντελής απουσία μέριμνας για την ανάδειξη της ταυτότητας και της μακραίωνης Ιστορίας της πόλης , του σημερινού της προσώπου αλλά επιστροφή σε συνταγές μισού αιώνα πριν.

Για κάποιους είναι αρκετό να υποδεχόμαστε με συρτάκια κρουαζιερόπλοια που οι επιβάτες τους δεν πρόκειται να αφήσουν στην πόλη τίποτε εκτός από τα κατάλοιπα των αποχετεύσεων του πλοίου που θα αδειάσουν στο Θερμαϊκό.

Υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων για τους οποίους οι μακέτες, οι γεμάτες ταβέρνες τα Σαββατοκύριακα στο κέντρο, το ότι θα τελειώσει το μετρό σε κανα δυο χρόνια και κάποτε θα δημιουργηθούν πέντε νέα ξενοδοχεία είναι ανάπτυξη και όποιος έχει άλλη άποψη είναι μίζερος.

Το ότι η πόλη αυτή δεν παράγει πλέον τίποτε, εκτός από γκαρσόνια και χορευτές συρτάκι για να υποδέχονται τουρίστες δεν τους απασχολεί. Ας λένε οι ειδικοί ότι η τουριστική βιομηχανία αποτελεί τον πιο αδύναμο κλάδο της παραγωγής κεφαλαίου, ας διαπιστώνεται παγκόσμια πλέον ότι οι τουριστικοί αποκλειστικά τόποι έχουν απωλέσει σταδιακά κάθε αξία χρήσης τους πλην της τουριστικής. 

Στο μεταξύ για έναν προσεκτικό αναγνώστη η παράγραφος που ακολουθεί λέει πολλά:

Για κάποια σύννεφα στον ορίζοντα του ελληνικού τουρισμού έκανε λόγο και ο νέος πρόεδρος του ΣΕΤΕ κ. Γιάννης Παράσχης. «Προφανώς, τη συνολικότερη εικόνα δεν συνθέτουν μόνο ευοίωνες ενδείξεις. Το ευρύτερο διεθνές περιβάλλον εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από μακροοικονομικά και γεωπολιτικά ζητήματα που επηρεάζουν την τουριστική αγορά.

Στην πραγματικότητα, πέραν της ευθραυστότητας του ίδιου του τουρισμού ως αποκλειστική επιλογή οικονομικής ανάπτυξης υπάρχει και η προσδοκία του επισκέπτη, που απέχει παρασάγγας από το βίωμα του σε μια αφιλόξενη και γεμάτη εμπόδια πόλη. Η στερεοτυπική εικόνα μιας Ελλάδας που δεν υπάρχει πια πουθενά (μαυροντυμένοι χορευτές συρτάκι και προσφορά άρτου από χαμογελαστούς εθελοντές) έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με την πραγματικότητα του να περιμένει πχ ο τουρίστας ένα λεωφορείο στο αεροδρόμιο να τον οδηγήσει στην πόλη, να ψάχνει ένα μέσο να προσεγγίσει την έκθεση της συλλογής Κωστάκη στο ΜΟmus της Σταυρούπολης, ή ακόμα και την είσοδο του ΜΟmus στη ΔΕΘ που τις μισές εβδομάδες του χρόνου είναι μη προσβάσιμη λόγω διαφόρων περιοδικών γεγονότων φαγητού ή θεάματος που αποκλείουν τη νότια είσοδο.

Το πορτραίτο της μοντέρνας Ελλάδας στους τουριστικούς οδηγούς είναι ένα μείγμα από αμμώδεις παραλίες, μπουκάλια ρετσίνας και ούζου, ανθρώπων με μπουζούκια, ανθρώπων που χορεύουν συρτάκι και την εικόνα του Παρθενώνα,  όπως ορθώς έγραφε το 2000 η Η Βασιλική Γαλανή – Μουτάφη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου για να επιβεβαιωθεί πανηγυρικά 23 χρόνια μετά στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.