Το πρόπλασμα της ελληνικής Alt-Right

Λέξεις: Κωστής Παπαϊωάννου

Τον Ιούνιο το Σημείο για τη μελέτη και την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς πραγματοποίησε με την εταιρεία ερευνών aboutpeople την πρώτη ετήσια μέτρηση σε θέματα που αποτυπώνουν «δείκτες ακροδεξιάς συγκρότησης» και κατέγραψε τις ακροδεξιές τάσεις στην ελληνική κοινωνία.

Ποια τα ευρήματα; Πρώτον, η «δημοκρατική κόπωση». Η συντριπτική πλειονότητα δηλώνει σαφή αποδοχή της δημοκρατίας, αλλά το υπόστρωμα δυσφορίας και οργής παίρνει κάποτε έντονο αντικοινοβουλευτικό χαρακτήρα. Η κοινωνική διαστρωμάτωση των απαντήσεων δείχνει μια «βαθιά Ελλάδα» της επισφάλειας και της υστέρησης, δεκτική στον αντιδραστικό αντισυστημικό λόγο.

Δεύτερον, ισχυρές οι τάσεις για ισχυρό κατασταλτικό κράτος, αυταρχικό στην επιβολή της ισχύος του. Τέμνεται η τάση αυτή με τη «νοσταλγία» για πολιτικές δυνάμεις που θα προτάσσουν το «εθνικό συμφέρον».

Τρίτον, ως σημαντική παράμετρος αναδεικνύεται ο πολιτισμικός ρατσισμός και ο νατιβισμός.

Η αντιδραστική ρητορική σερφάρει επιδέξια πάνω σε συνθήματα περί ελευθερίας και αυτοδιάθεσης. Από την «απελευθέρωση» από τα δεσμά της πολιτικής ορθότητας μέχρι τα «δικαιώματα του αγέννητου παιδιού», έχουμε εκφάνσεις αντιδραστικής ρητορικής στο όνομα της ελευθερίας που συναρθρώνεται με τον λόγο εθνικής περιχαράκωσης και νατιβισμού: μπορεί να είναι η βάση για ένα σκληρό ταυτοτικό ακροδεξιό αφήγημα.

Τα ευρήματα της πρόσφατης Δημοσκόπησης ΣΚΑΪ – PULSE μάλλον το επιβεβαιώνουν. Δείχνουν πρόθεση ψήφου 4% στην Ελληνική Λύση, 2,5% στο Εθνικό κόμμα Έλληνες του καταδικασμένου για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης Η. Κασιδιάρη και 1% στην Εθνική Δημιουργία του Θ. Τζήμερου.

Παρά τις ισχυρές επιμέρους διαφοροποιήσεις των τριών κομμάτων (με κυριότερη την βίαιη κληρονομιά της Χρυσής Αυγής που διεκδικεί ο έγκλειστος αρχηγός του Εθνικού κόμματος Έλληνες) το αποτέλεσμα επιβεβαιώνει τα ευρήματα του Σημείου που σκιαγραφούσαν έναν πολύ σκληρό πυρήνα εγκολπωμένων αντιδραστικών αντιλήψεων, περίπου 7.5%. Τόσοι επιλέγουν τα τρία αυτά κόμματα. Βρήκαμε επίσης ένα περίπου 16% με ισχυρές τάσεις προς υιοθέτηση σκληρών αντιδραστικών απόψεων σε κρίσιμα θέματα. Αθροιζόμενοι πλησιάζουν το ¼ των ερωτηθέντων, άνθρωποι που υιοθετούν ή τείνουν να υιοθετήσουν όλη την αντιδραστική ατζέντα. Πώς αυτοπροσδιορίζονται; Ως συντηρητικοί.

Είναι το μεγάλο δυνάμει ακροατήριο για μια νέα Alt-Right δύναμη που διεκδικούν δεξιοί και ακροδεξιοί σχηματισμοί στις επόμενες εκλογές. Προς το παρόν το μεγάλο μέρος του παραμένει μάλλον στη ΝΔ αν και οι φυγόκεντρες δυνάμεις είναι ισχυρές και τα ρήγματα ορατά. Μεσοπρόθεσμα αυτό μένει να επιβεβαιωθεί ή να διαψευστεί. Τα πολιτικά αναχώματα της ΝΔ προς τα ακροδεξιά δοκιμάζονται, ο λόγος πολλών εκπροσώπων της συντηρητικής παράταξης διολισθαίνει προς την αντιδραστική ατζέντα. Ενδεχομένως έτσι εξηγούνται τα ανοίγματα προς την Ελληνική Λύση, την οποία εκπρόσωποι της ΝΔ και κάποια ΜΜΕ έχουν πάψει να αποκαλούν ακροδεξιά ή απλώς ακραία.

Η δημοσκόπηση δείχνει το μείγμα κοινωνικής δυσφορίας λόγω οικονομικών συνθηκών και πεποιθήσεων που δοκιμάστηκαν από την επίσημη εμβολιαστική πολιτική. Σε αυτό το ασταθές και σύνθετο ακροατήριο στοχεύει μια διεισδυτική alt-right ρητορική. Με την έννοια αυτή, η δημοσκόπηση δείχνει με όρους πρόθεσης εκλογικής συμπεριφοράς μια όψη της «κοινωνικής ακροδεξιάς».