Η φωτιά επηρεάζει μεγαλύτερες εκτάσεις από αυτές που καίει και μας αφορά όλους

Κι από εκεί που τα καλοκαίρια μας συμβόλιζαν την ξεγνοιασιά και την ανεμελιά της θάλασσας και των διακοπών, τα τελευταία χρόνια δυστυχώς το καλοκαίρι συνδέθηκε απόλυτα με την καταστροφή, τον φόβο, την δυστυχία και τον θάνατο φέροντας μία νέα εποχή σε αυτό που λέγαμε κάποτε καθημερινότητα με «σημαία» της νέας ζωής μας την κλιματική κρίση που απειλεί χρόνο με τον χρόνο τις ζωές μας όλο και περισσότερο.

Τα δάση καίγονται κάθε καλοκαίρι. Η γη φλέγεται. Ζώα τρέχουν να σωθούν, πολλές φορές χωρίς να τα καταφέρνουν. Η άγρια ζωή διώκεται. Η ήμερη αφανίζεται. Φωλιές καίγονται, πάρκα το ίδιο. Λίμνες και ποτάμια στερεύουν. Κι όταν δεν συμβαίνει αυτό, η στάθμη τους πέφτει επικίνδυνα παρατείνοντας απλά μία αλήθεια που έρχεται. Στις Σέρρες η φωτιά καίει 27 μέρες στο όρος Όρβηλος αλλά και στο Μενοίκιο Όρος. Τα αεροπλάνα σταμάτησαν να προμηθεύονται νερό από τη Λίμνη Κερκίνη επειδή δεν έχει πλέον αρκετό νερό. Στράφηκαν προς το παρόν στον Στρυμονικό Κόλπο. Η φύση δεν δείχνει να θέλει πλέον να συνεργαστεί και έχει και δίκιο. Τα νερά του πλανήτη λιγοστεύουν. Οι χειμώνες μας – που ακούω πολλούς να χαίρονται που έχουν πλέον μαλακό κλίμα και δεν χιονίζει – δεν μπορούν να προμηθεύσουν με νερό τη γη. Δεν θα έχουμε σύντομα νερό για να σωθούμε. Κι αυτό είναι πολύ σοβαρό.

Η κλιματική αλλαγή  που συχνά αναφέρεται τα τελευταία χρόνια αλλά και αμφισβητείται από κάποιους, δεν είναι τίποτα άλλο από όλα αυτά τα παραπάνω που ως αλυσίδα έρχονται να μετατρέψουν τη ζωή μας σε μία δυστοπία που απειλεί τον πλανήτη. Από την άλλη, η αδιαφορία της πολιτείας και η απουσία οργάνωσης ώστε να αποφευχθούν καταστάσεις που βιώνουμε κάθε καλοκαίρι εντείνουν μία κατάσταση που μας έχει όλους μάρτυρες. Με τη μία και την άλλη έννοια.

Τον Ιούνιο, καπνός από τις μαινόμενες δασικές πυρκαγιές του Καναδά ήταν ορατός σε ολόκληρη τη δυτική Ευρώπη. Η αιθαλομίχλη ταξίδεψε στον Ατλαντικό Ωκεανό λαμβάνοντας ώθηση από τις ευνοϊκές μετεωρολογικές συνθήκες. Η εκδήλωση μιας μεγάλης πυρκαγιάς δεν αποτελεί μόνο απειλή για το περιβάλλον και το οικοσύστημα αλλά και για την ανθρώπινη υγεία. Αυτή τη στιγμή, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η ποιότητα του αέρα έχει υποβαθμιστεί λόγω των πυρκαγιών. Αυτό από μόνο του, είναι μία επίπτωση στο επίπεδο της ζωής μας που επηρεάζει το σύνολο.

Η φωτιά απαιτεί τρία συστατικά για να ανάψει: καύσιμο, οξυγόνο και θερμότητα. Οι έντονες περίοδοι ξηρασίας, οι αυξανόμενες θερμοκρασίες και τα ερημοποιημένα εδάφη που προκαλούνται από τις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες παράγουν άφθονα εύφλεκτα καύσιμα (το οργανικό υλικό που καταναλώνεται από τις πυρκαγιές, συμπεριλαμβανομένων των χόρτων, των θάμνων και των δέντρων). Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν ένα ιδανικό περιβάλλον για να ευδοκιμήσει η φωτιά και θέτουν σε κίνδυνο ορισμένα οικοσυστήματα.

«Όσο αυξάνουν οι φωτιές και επηρεάζεται η σύσταση της ατμόσφαιρας από τις φωτιές, θα έχει σίγουρα επίδραση και στο κλίμα σε μάκρος χρόνου» αναφέρει στην Parallaxi o Πρόδρομος Ζάνης, Καθηγητής Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας στο Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), εξηγώντας πως: «Ένας λόγος που κάθε χρόνο μιλάμε για πυρκαγιές, είναι η μείωση της βροχής. Μιλάμε για μία λειψυδρία από τη μία, άρα δηλαδή έλλειψη υγρασίας του εδάφους και υψηλές θερμοκρασίες από την άλλη που εντείνουν την εξάτμιση και άρα προκαλούν την ξήρανση. Οπότε μεγαλώνει το ρίσκο ανάφλεξης γιατί μιλάμε για ύλη πιο έτοιμη για φωτιά. Αλλά ξέρετε ότι οι φωτιές οι περισσότερες στην Ελλάδα είναι είτε από εμπρησμό, είτε από αμέλεια. Δηλαδή δεν είναι φυσικές φωτιές, όπως βλέπουμε mega fires στην Αμερική ή στην Αυστραλία ή στην Αφρική. Οι συνθήκες όμως οι μετεωρολογικές ευνοούν ουσιαστικά την ανάπτυξη μίας φωτιάς. Ο άνεμος επίσης είναι που εξαπλώνει τη φωτιά», λέει.

Η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο στην Ευρώπη. Πέρυσι, σημείωσε τη μεγαλύτερη πυρκαγιά στην ΕΕ που έγινε ποτέ, καθώς μια περιοχή διπλάσια από την Αθήνα τυλίχθηκε στις φλόγες μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου. Τουλάχιστον 28 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και δεκάδες τραυματίστηκαν. Καταγράφησαν 1.726.260 καμένα στρέμματα, με τον αριθμό των καμένων εκτάσεων να είναι υπέρτετραπλάσιος του ετήσιου μέσου αριθμού των καμένων εκτάσεων κατά τα έτη 2006-22, ο οποίος είναι 410.930 στρέμματα. Ο τραγικός αυτός απολογισμός φαίνεται ότι φέτος θα είναι ακόμη μεγαλύτερος από πλευράς καμμένης γης. Ήδη χθες, κατεγράφησαν πάνω από 100.000 στρέμματα που κάηκαν στην Αττική και περισσότερα από 26.000 στρέμματα στο όρος Όρβηλος στις Σέρρες.

Η φωτιά στα βορειανατολικά της Αθήνας που ξεκίνησε από το Βαρνάβα και συνεχίζεται ανεξέλεγκτη σε ένα μέτωπο 30 χλμ, εκκενώνοντας οικισμούς και προάστια, καίγοντας σπίτια και αφήνοντας στάχτες στο πέρασμά της εκθέτει στο έπακρο ένα τεράστιο, ανεπίλυτο πρόβλημα που επαναλαμβάνεται από τη δεκαετία του 1980 και ενσωματώνει πολλές και διαφορετικές παραμέτρους. Μία από αυτές, η ξηρασία και οι επαναλαμβανόμενοι καύσωνες που έχουν καταστήσει ξερά τα πευκοδάση, χωρίς ωστόσο αυτό να αποτελεί τη βασική αιτία. Ειδικά στην εποχή μας που η κλιματική αλλαγή είναι μία πραγματικότητα και πρέπει να μάθουμε να προσαρμοζόμαστε σε αυτή οποιαδήποτε αμέλεια μπορεί να αποβεί μοιραία.

Πώς επηρεάζει η απουσία χιονιού τον χειμώνα

«Το νερό είναι η πηγή ζωής. Είναι απαραίτητο. Άρα τι σημαίνει όταν δεν έχουμε την εισροή του νερού που περιμένουμε όλο το έτος; Το χιόνι ας πούμε είναι μία βασική πηγή και το παίρνουμε λίγο λίγο λιώνοντας το νερό. Το χιόνι είναι πολύ σημαντικό τον χειμώνα για το νερό που θα έχουμε το υπόλοιπο της χρονιάς. Όταν το χιόνι μειώνεται γιατί η θερμοκρασία είναι πολύ μεγαλύτερη όπως ήταν φέτος που είναι μία πολύ ζεστή χρονιά τότε το καλοκαίρι δεν θα υπάρχει το απαιτούμενο νερό. Έβλεπα νωρίτερα τις μετρήσεις μας στη Θεσσαλονίκη, πως Ιούνιο και Ιούλιο ήταν οι πιο θερμοί μήνες  τα τελευταία 94 χρόνια. Άρα τι πρέπει να γίνει; Πρέπει να φροντίσει η κρατική μέριμνα ουσιαστικά να υπάρχουν δεξαμενές, να υπάρχουν άλλες λύσεις για την αποθήκευση του νερού» αναφέρει ο Πρόδρομος Ζάνης για τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν πλέον ώστε να ζήσουμε καλύτερα καλοκαίρια στο μέλλον.

Επηρεάζουν ωστόσο οι φωτιές το κλίμα της χώρας;

«Επηρεάζουν το κλίμα της χώρας, κυρίως πιο τοπικά» αναφέρει ο κ. Ζάνης. «Οι φωτιές τροφοδοτούν την ατμόσφαιρα με διάφορα αέρια λόγω καύσης. Αυτό αν το αποτιμήσει κάποιος στο παγκόσμιο κλίμα είναι μικρή η συνεισφορά αλλά μπορούν να τροφοδοτήσουν την ρύπανση της ατμόσφαιρας. Κι αυτό είναι επίσης πολύ σημαντικό» λέει.

Κι αν λοιπόν η πράξη κλιματική αλλαγή = φωτιές μοιάζει να είναι απόλυτα συνδεδεμένη πια, η αντίθετη εξίσωση (φωτιά = κλίμα) μοιάζει να μη δίνει ακόμα ένα αποτέλεσμα, τουλάχιστον σήμερα που ακόμα προσπαθούμε να βρούμε αιτίες που ζεσταινόμαστε τόσο πολύ τα καλοκαίρια μας. Που όσο και αν το ψάξεις βέβαια, καλύτερα να ζεσταινόμαστε, παρά να καιγόμαστε όπως καίγονται περιουσίες, ζωές, και όνειρα…