Κλιματική αλλαγή: Πώς (και) φέτος θα επηρεάσει τις διακοπές χιλιάδων ανθρώπων

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα των τελευταίων χρόνων, αλλάζουν την εικόνα των κορυφαίων προορισμών για διακοπές της Ευρώπης και σίγουρα, και της Ελλάδας, σε ένα καλοκαίρι που πλησιάζει και προβλέπεται ως το πιο ζεστό του πλανήτη.

Τα σημάδια που ξεκίνησαν από τα προηγούμενα έτη, καθώς και οι πρόσφατοι μήνες του χειμώνα, έδειξαν πως η κλιματική αλλαγή του πλανήτη, θα βάλει την  ανθρωπότητα σε νέες περιπέτειες και, ίσως και σε νέες συνήθειες καθώς όπως φαίνεται εμείς είμαστε που θα πρέπει να προσαρμοστούμε στις νέες συνθήκες του κλίματος και να αλλάξουμε τις συνήθειες αυτές, καθώς και τρόπους που το αντιμετωπίζουμε.

Το περασμένο καλοκαίρι, η ξηρασία και τα κύματα καύσωνα έδωσαν εικόνες με ξερές λίμνες, πλημμύρες και θανατηφόρες χιονοστιβάδες που τρόμαξαν και έβαλαν σε σκέψεις εκείνους που αναρωτιούνται αν έχουμε να περιμένουμε ακόμα πιο ακραία φαινόμενα τα επόμενα χρόνια, όταν επιστήμονες προμηνύουν πως ναι, θα έρθουν.

Στα μέσα Ιουλίου, κατά την κορύφωση της θερινής τουριστικής περιόδου, η εικόνα στην Ευρώπη δεν ήταν καλή. Λόγω του καύσωνα, είχε κλείσει για μικρό χρονικό διάστημα διάδρομος στο αεροδρόμιο Λούτον του Λονδίνου, σημειώθηκαν καθυστερήσεις ή ακυρώσεις στα δρομολόγια τρένων σε ολόκληρη τη Βρετανία, δεκάδες μετεωρολογικοί σταθμοί στη Γαλλία κατέγραψαν θερμοκρασίες-ρεκόρ, ενώ πυρκαγιές ξέσπασαν σε τουριστικές περιοχές σε Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, αλλά και Ελλάδα.

Ο χειμώνας έφερε λίγη ανάπαυλα σε όλο αυτό, χωρίς βέβαια να μην  υπάρχει ανησυχία για τις υψηλές θερμοκρασίες που αντιμετωπίσαμε τους προηγούμενους μήνες με ιστορικό χαμηλών βροχοπτώσεων και ζεστού καιρού, όπου ανάγκασε πολλά από τα χιονοδρομικά κέντρα να κλείσουν, ενώ διάσημα ποτάμια να περάσουν περιόδους μεγάλης ξηρασίας.

Για όσους βασίζονται στον τουρισμό για να ζήσουν, ήταν καταστροφικό, αφού σε πολλές από τις περιοχές της Ευρώπης, τα ακραία καιρικά φαινόμενα ανησύχησαν και στάθηκαν ανασταλτικός παράγοντας για επισκέψεις τουριστών.

Σύμφωνα με το δυσμενές κλιματικό σενάριο, σε 52 από 91 τουριστικές περιοχές η αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι το 2050 θα ξεπεράσει τους 2,5 ℃ σε σχέση με την περίοδο 1971-2000. Μπορεί να υπάρχει διεύρυνση της τουριστικής περιόδου σε ορισμένες περιοχές, λόγω θερμότερων ημερών, αλλά οι ημέρες με δυσφορία των επισκεπτών θα αυξηθούν.

Πρόκειται όμως για ένα καιρικό φαινόμενο που παρατηρείται σε όλη τη νότια Ευρώπη και Μεσόγειο και όχι μόνο στη χώρα μας και χαρακτηριστικό του είναι η μεγάλη διάρκεια, που ξεπερνάει τις 30 μέρες και αυτό το κατατάσσει σε μία κατηγορία κλιματικής αστάθειας και όχι απλώς μιας απλής καιρικής αστάθειας, μίας θερμής εισβολής ολίγων ημερών

Είναι, λοιπόν, πιθανό σύμφωνα με προβλέψεις, οι καύσωνες του περασμένου έτους να επιστρέψουν αυτό το καλοκαίρι και αυτό πώς θα μπορούσε να επηρεάσει τις διακοπές των ανθρώπων;

Πώς επηρέασε ο ζεστός χειμώνας της Ευρώπης τον τουρισμό;

Από τη Γαλλία μέχρι την Ελβετία, οι προορισμοί για αθλήματα στο χιόνι αναγκάστηκαν να κλείσουν τα χιονοδρομικά τους καθώς οι πλαγιές ήταν γυμνές από την απουσία χιονιού.

Η Γαλλία έκλεισε το 2022 με μερικές από τις υψηλότερες θερμοκρασίες των τελευταίων 25 ετών. Τον Ιανουάριο το γαλλικό χιονοδρομικό κέντρο Ax 3 Domaines έκλεισε εντελώς. Το Le Gets και το Morzine, στη δημοφιλή περιοχή Portes de Soleil, έκλεισε όλες τις διαδρομές εκτός από δύο για να μπορέσει με αυτόν τον τρόπο να περιορίσει την «χασούρα» και να προσελκύσει.

Η Λευκορωσία , η Τσεχία, η Δανία, η Γερμανία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ολλανδία, η Ισπανία και η Ελβετία υποδέχτηκαν επίσης το νέο έτος με θερμοκρασίες ρεκόρ.

Στα Βαλκάνια και στη χώρα μας καταγράφηκε η μικρότερη έκταση χιονοκάλυψης τουλάχιστον από το 2004 για τον μήνα Δεκέμβριο, σύμφωνα με τις διαθέσιμες δορυφορικές μετρήσεις.

Τα τελευταία 17 χρόνια, στα τέλη Δεκεμβρίου ο μέσος όρος της έκτασης χιονοκάλυψης είναι περίπου 14% της συνολικής χερσαίας έκτασης της χώρας μας, όμως φέτος στις 28/12 το ποσοστό ήταν μόλις 0,1%.

Μέχρι τα τέλη του περασμένου Γενάρη άλλωστε, τα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας λειτουργούσαν μόνο για καφέ στα σαλέ τους, αφού δεν υπήρχε χιόνι για τους λάτρεις του σκι.

«Δεν έχω δει ποτέ τέτοια πρόβλεψη. Ποτέ», έγραψε στο Twitter ο κλιματολόγος της NASA Ryan Stauffer, προσθέτοντας

«Οι επιπτώσεις στο κλίμα είναι δύσκολο να αγνοηθούν».

I have never seen a forecast like this. Ever. pic.twitter.com/j2aFjayiGA

— Ryan Stauffer (@ryans_wx) December 30, 2022

Σε περιοχές της Τσεχικής Δημοκρατίας σημειώθηκε θερμοκρασία 19 βαθμούς Κελσίου, μια θερμοκρασία που συνήθως βλέπουμε μόνο την άνοιξη, ενώ η βόρεια Ισπανία είχε σχεδόν 25 βαθμούς Κελσίου.

Με την κλιματική αλλαγή που όλα δείχνουν πως θα εξαλείψει το σκι στο γαλλικό χιονοδρομικό θέρετρο Métabief χαμηλού υψομέτρου έως το 2035, προωθήθηκαν νέες δραστηριότητες εκτός χιονιού, όπως πίστα για έλκηθρα, χειμερινή ορεινή ποδηλασία, σπηλιές και βόλτες με άλογα και οδηγό ώστε να μην αναγκαστούν να κλείσουν.

Ο ζεστός καιρός που συνεχίζεται το 2023 έχει, σε ορισμένες περιπτώσεις, πυροδοτήσει τον τουρισμό εκτός εποχής.

Λόγω των χαμηλών επιπέδων νερού που προκλήθηκαν από την ξηρασία, το νησάκι San Biagio στη λίμνη Garda της Ιταλίας έγινε προσβάσιμο μέσω ενός στενού μονοπατιού. Περιπατητές και ποδηλάτες έσπευσαν να εκμεταλλευτούν το φαινόμενο – αν και η συνεχιζόμενη ξηρασία θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τη λίμνη καθώς κινείται στην υψηλή περίοδο.

Κατά τα άλλα, η χαμηλή στάθμη του νερού είχε αρνητικό αντίκτυπο στον τουρισμό. Η χαμηλή παλίρροια και η έλλειψη βροχοπτώσεων συνέβαλαν στην ξηρασία των καναλιών στη Βενετία. Ως αποτέλεσμα, οι παραδοσιακές βόλτες με γόνδολα που προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες, αναγκάστηκαν να μη γίνονται για μεγάλο διάστημα.

Θα χτυπηθούν οι καλοκαιρινές σας διακοπές από περισσότερους καύσωνες;

Το καλοκαίρι του 2022, εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες έπληξαν τη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη. Αυτό, προκάλεσε καταστροφικούς θανάτους, με πολλές χώρες να αντιμετωπίζουν ξηρασία, πυρκαγιές και μεγάλες ζημιές των καλλιεργειών.

Αυτές από την άλλη, ήταν επικίνδυνες συνθήκες και για τους ταξιδιώτες. Οι θερμοκρασίες ρεκόρ του Ιουλίου προκάλεσαν χιονοστιβάδα στους ιταλικούς Δολομίτες, σκοτώνοντας 11 ορειβάτες και τραυματίζοντας άλλους οκτώ.

Σε άλλες περιπτώσεις, οι ακραίες καιρικές συνθήκες γέννησαν νέα αξιοθέατα. Περιέργειες, από όπλα Βίκινγκ στη Νορβηγία μέχρι πέτρες πείνας στη Γερμανία, προσέλκυσαν τους τουρίστες στα ξερά ποτάμια της Ευρώπης.

Το 2023 σύμφωνα με προβλέψεις, αναμένεται να είναι ακόμα πιο ζεστό.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι ένα ωκεάνιο φαινόμενο κρύου καιρού γνωστό ως La Niña που ισχύει εδώ και τρία χρόνια θα φτάσει στο τέλος του. Οφείλεται επίσης στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που ανεβάζουν τις θερμοκρασίες, σύμφωνα με το Met Office του Ηνωμένου Βασιλείου.

Από την άλλη, επιστρέφει φέτος το κλιματικό φαινόμενο El Niño και σύμφωνα με τους ειδικούς θα προκαλέσει αλλεπάλληλες ανόδους της θερμοκρασίας, οδηγώντας σε πρωτοφανή κύματα καύσωνα.

Οι πρώτες προβλέψεις κάνουν λόγο για ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλο τον κόσμο, ενώ το El Niño μπορεί να προκαλέσει άνοδο της θερμοκρασίας στον πλανήτη μας μέχρι και 1 βαθμό Κελσίου.

O καθηγητής Κλιματολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Νάστος, μιλώντας στην ΕΡΤ τόνισε ότι το προσεχές καλοκαίρι το 2023 θα είναι εξαιρετικά θερμό και απρόβλεπτο.

«Το El Niño (Ελ Νίνιο) είναι ένα φυσικό φαινόμενο. Είναι ένας ισχυρός κλιματικός παράγοντας, αν όχι ο ισχυρότερος, ο οποίος διαμορφώνει την κλιματική μεταβλητότητα», είπε ο κ. Νάστος επισημαίνοντας το καιρικό αυτό φαινόμενο ότι ευθύνεται για τη θέρμανση του ωκεανού στην περιοχή του Ισημερινού.

«Από το 2020 είμαστε σε μια μεγάλη κλιματική ανωμαλία. Από το 2020 που ξεκίνησε το La Niña έχει κρατήσει τρεις συνεχόμενους χειμώνες και παρότι ήμασταν σε φάση «Λα Νίνια», που σημαίνει ότι το κλίμα μας είναι ψυχρότερο, εμείς έχουμε τον χειμώνα που μας πέρασε ο οποίος ήταν από τους πλέον θερμότερους που έχουν καταγραφεί. Μάλιστα, το 2022 θα καταγραφεί σαν το δεύτερο, ίσως το τρίτο θερμότερο, από την αρχή που έχουμε δεδομένα», πρόσθεσε ο καθηγητής.

Με αφορμή τις ακραίες κλιματολογικά καταστάσεις που επικρατούν σε Ευρώπη και Αμερική ο κ. Νάστος επεσήμανε πως οι επιστήμονες περιμένουν το 2023 και 2024 να έχουμε ουσιαστικά πολύ θερμό καιρό με ό, τι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον και τους ανθρώπους.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, τo φαινόμενο Ελ Νίνιο θα αυξήσει τη θερμοκρασία κατά έναν βαθμό. «Η οποιαδήποτε αύξηση που θα δημιουργηθεί στον ωκεανό θα μεταφερθεί και στην ατμόσφαιρα. Και συνήθως πάντα έχουμε πάρα πολλά προβλήματα που συνοδεύονται με ακραία καιρικά φαινόμενα», εξήγησε ο επιστήμονας.

Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι η θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 0,2 βαθμούς Κελσίου. «Δε θα μπορέσουμε, κατά τη γνώμη μου, να πετύχουμε το στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου που περιμένουμε να πέσει η θερμοκρασία. Το 2023 θα είναι ένα πολύ θερμό έτος, γεγονός που θα επιδεινώσει περισσότερο τις ακραίες καταστάσεις λόγω της απορρύθμισης του ατμοσφαιρικού συστήματος», είπε ο κ. Νάστος.

Από την άλλη πλευρά, αποδυναμώνονται τα μελτέμια, όπως διευκρίνισε ο κ. Νάστος, καθώς με το φαινόμενο του Ελ Νίνιο έχουμε τους τροπικούς κυκλώνες που συμβαίνουν στον Ειρηνικό Ωκεανό και έτσι δεν θα έχουμε τόσο μεγάλες επιπτώσεις στον Ατλαντικό.

Επομένως, αναμένεται ότι θα επηρεάσει τα μελτέμια της Ελλάδας, γεγονός που σημαίνει ότι θα έχουμε περισσότερους θερμούς καύσωνες τα καλοκαίρια λόγω του ότι αποδυναμώνεται ο ένας από τους δύο πόλους που τα δημιουργούν.

«Αυτό σημαίνει ότι περισσότερα κύματα καύσωνα, μεγαλύτερη ρύπανση αν θέλετε στην Αττική», πρόσθεσε ο κ. Νάστος μη παραλείποντας να επιβεβαιώσει ότι ένα κύμα χιονιά αναμένεται το προσεχές διάστημα να επηρεάσει και τη χώρα μας.

Οι καύσωνες στην Ελλάδα ιστορικά

Οι καύσωνες θεωρούνται το πιο θανατηφόρο καιρικό φαινόμενο. Για τους λόγους αυτούς, οι κλιματολογικές αναλύσεις των χαρακτηριστικών και των τάσεων των καυσώνων μπορούν να έχουν σημαντική συνεισφορά στη δημιουργία ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης καυσώνων καθώς και στην αποτελεσματική εφαρμογή σχεδίων προσαρμογής και βελτίωσης της ετοιμότητας από τις τοπικές αρχές.

Η μονάδα ΜΕΤΕΟ/meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών δημοσίευσε πρόσφατα ένα άρθρο στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Climate σχετικά με την κλιματολογική μεταβολή των καυσώνων και άλλων δεικτών που σχετίζονται με τη θερμική αίσθηση του ανθρώπινου σώματος στην Ελλάδα. Η μελέτη αφορά στη χρονική περίοδο 1950-2020 και για την εκπόνησή της χρησιμοποιήθηκαν μετεωρολογικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης (~10 km) από τη βάση δεδομένων ERA5-Land της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus.

Στο σχήμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η τάση μεταβολής του μέσου ετήσιου αριθμού επεισοδίων καύσωνα ανά δεκαετία για την περίοδο 1950–2020.

Τα κύρια αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι:

1. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει κατά μέσο όρο 0,7 καύσωνες ετησίως από το 1950 έως το 2020. Η μέση τιμή αυτή έχει αυξηθεί σε 1,1 καύσωνα ετησίως από το 1990 έως το 2020.
2. Η διάρκεια των επεισοδίων καύσωνα κυμαίνεται από 3,7 έως 7,5 ημέρες κατά μέσο όρο.
3. Υπάρχει αυξητική τάση σε όλα τα χαρακτηριστικά των καυσώνων (π.χ. ένταση, διάρκεια, συχνότητα εμφάνισης) την περίοδο 1950 – 2020.
4. Οι περιοχές της Ελλάδας που βιώνουν τουλάχιστον έναν καύσωνα ετησίως έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από το 1990 και μετά.
5. Οι περιοχές της χώρας μας στις οποίες έχει σημειωθεί η μεγαλύτερη αύξηση των επεισοδίων καύσωνα είναι το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας καθώς και τα δυτικά τμήματα της Ηπείρου και της Πελοποννήσου.
6. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες εντοπίστηκε μια ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση στον αριθμό των καυσώνων που σημειώθηκαν τον μήνα Ιούνιο.

Αλλάζουμε τρόπο που θα κάνουμε πλέον διακοπές;

Εάν σχεδιάζετε ένα ταξίδι αυτό το καλοκαίρι, ελέγξτε εκ των προτέρων τις προειδοποιήσεις για κύμα καύσωνα και ξηρασία στον προορισμό σας. Η εστίαση του προϋπολογισμού των διακοπών σας σε μια ανοιξιάτικη απόδραση μπορεί να σας βοηθήσει να αποφύγετε τις πιο ακραίες θερμοκρασίες. Υπάρχουν σημάδια που υποδεικνύουν ότι οι υψηλές θερμοκρασίες οδηγούν πλέον σε αλλαγές που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κανόνα για το μέλλον. Το «ημερολόγιο διακοπών» έχει αρχίσει να επεκτείνεται στους πιο ήσυχους και δροσερούς μήνες Απρίλιο, Μάιο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, ενώ πολλοί ταξιδιώτες στρέφονται στα βόρεια και στις παραλίες, αφήνοντας «πίσω» την παράδοση που θέλει τον Ιούλιο και τον Αύγουστο τους μήνες των διακοπών.

Θυμηθείτε ότι οι πισίνες, τα σιντριβάνια και οι λίμνες μπορεί να επηρεαστούν από τις υψηλές θερμοκρασίες.

Μείνετε, ψωνίστε και φάτε με τοπικές επιχειρήσεις για να διασφαλίσετε ότι τα χρήματά σας ωφελούν τον προορισμό σας και τον ενισχύουν, ενώ δοκιμάστε να επισκεφτείτε λιγότερο γνωστούς προορισμούς που ταλαιπωρούνται λιγότερο από τον υπερτουρισμό.

Mε στοιχεία από euronews, ΕΡΤ και ΑΠΕ