Παρίσι: Η Αφροδίτη, η Νίκη και οι Ολυμπιακοί αγώνες

Λέξεις: Στέργιος Μήτας 

Η Αφροδίτη της Μήλου, η Νίκη της Σαμοθράκης και οι Ολυμπιακοί αγώνες είναι προσφορά της χώρας μας στον παγκόσμιο πολιτισμό. Η Αφροδίτη και η Νίκη είναι όπως ξέρεις δύο πανέμορφα αγάλματα της Ελληνιστικής τέχνης που γεννήθηκαν στην Ελλάδα και μετανάστευσαν παρά την θέληση τους στο Παρίσι, όπου είναι μόνιμοι κάτοικοι του Λούβρου. Οι Ολυμπιακοί αγώνες επειδή είναι ” ιδέα “ περιφέρονται σε διάφορα σημεία του πλανήτη που τους φιλοξενούν. Φέτος πήγαν στο Παρίσι και συναντήθηκαν με την Αφροδίτη και την Νίκη.

Έφτασα στο Παρίσι με το σακίδιο μου, παρέα με την καλή μου φίλη Αρετή Τουσέρ, που είναι μουσικός και συνθέτρια. Θέλαμε να δούμε το Παρίσι μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες, να δούμε την Αφροδίτη την Νίκη, την Mona Lisa, τον Renoir και τον Van Gogh στο Orsay, την ανεξάρτητη Aftersquat Galerie – Rivoli 59 – αλλά και κάποιες από τις 123 Galerie του Παρισιού που παρουσιάζουν ότι πιο σύγχρονο στην τέχνη. Μέναμε στην Μονμάρτη κοντά στην Place du Tertre μια περιοχή που αγαπήθηκε πολύ από τους καλλιτέχνες και κρατάει ακόμη την γοητεία της και την ομορφιά της. Από τον λόφο της, μπροστά από την εκκλησία Sacre Coeur, έχεις μια πολύ ωραία άποψη του Παρισιού. Το Παρίσι αξίζει να το περπατήσεις για να απολαύσεις τις ομορφιές του, τα Παριζιάνικα καφέ, τούς φούρνους με τα κρουασάν, τις κάβες με τα εξαιρετικά Γαλλικά κρασιά, και φυσικά τις πάμπολλες Galerie. Μια περιοχή όπου θα βρεις συγκεντρωμένες τις πιο αξιόλογες Galerie είναι το αγαπημένο μου Le Marais. Εδώ είσαι στη καρδιά της τέχνης. Perrotin, David Zwirner, Templon, Marian Goodman, Continua, RX, 193, Ruttkowski, Sultana, Mitterrand, είναι κάποιες από τις Galerie που είδαμε.

Περπατώντας στο κέντρο του Παρισιού έβλεπες τους εργάτες να διαλύουν τα λυόμενα μεγάλα στάδια που στήθηκαν στο κέντρο για τους Ολυμπιακούς αγώνες. 10 εκατομμύρια θεατές παρακολούθησαν 32 αθλήματα στα οποία πήραν μέρος 10 χιλιάδες αθλητές. Το κόστος έφτασε τα 8,2 δισεκατομμύρια ευρώ – 1,5 δις κόστισε ο “καθαρισμός “του Σηκουάνα – . Το αποτύπωμα της μόλυνσης στα 1,6 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Το Παρίσι ήθελε να κάνει τους πιο βιώσιμους Ολυμπιακούς. Τι κατάφερε όμως;

Καθίσαμε με την Αρετή δίπλα στον “ καθαρό “ Σηκουάνα εκεί που είναι αραγμένα τα παλιά πλοία που διαμορφώθηκαν σε κατοικίες με κήπους, πίνοντας ένα βιολογικό λευκό κρασί Cotes Du Rhone, δίχως θειώδη , με φρέσκα αρώματα και τιμή 7 €. Είχαμε περπατήσει όλο το κέντρο του Παρισιού και συζητούσαμε για την βιωσιμότητα των Ολυμπιακών αγώνων, το πολύ βαρύ παρελθόν τους αλλά και το μέλλον τους, που θα πρέπει να είναι πλέον σε άλλη βάση.

Οι Ολυμπιακοί αγώνες. Ξεκίνησαν σαν μια εξαιρετική ιδέα των Αρχαίων Ελλήνων και ήταν φυσικά απλοί αθλητικοί αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια στην Αρχαία Ολυμπία από το 776 πχ. Η άθληση, το υγιές σώμα, και το ανταγωνιστικό πνεύμα ήταν στην εκπαίδευση των Αρχαίων Ελλήνων. Μαζευόντουσαν άντρες αθλητές από όλες τις Ελληνικές πόλεις για να διαγωνιστούν γυμνοί, σε περίπου είκοσι αθλήματα, σε μια ειρηνική μεταξύ τους συμβίωση, δίχως φυλετικές διακρίσεις. Η μόνη διάκριση ήταν ότι δεν επιτρεπόταν οι γυναίκες , ούτε κάτω στον στίβο, ούτε επάνω στις κερκίδες. Το αθλητικό ιδεώδες που επικρατούσε ήταν να βγει κάποιος πρώτος μεταξύ των άλλων και όχι να καταρρίψει ρεκόρ. Οι περίφημοι Ελλανοδίκες “ οι Αθάνατοι “ ήταν οι κριτές και αυτοί που έδιναν τα βραβεία. Αφού έγιναν για 6 αιώνες , με λιτές πομπές έναρξης και κλαδιά ελιάς στους νικητές, διακόπηκαν από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο το 393 μ χ για θρησκευτικούς λόγους.

Παρίσι 1894. Η Γαλλία έχει στενή σχέση με τους Ολυμπιακούς αγώνες . Το 1894 συναντούνται στο Παρίσι ο Γάλλος βαρόνος Πιέρ ντε Κουμπερτέν , ο Έλληνας επιχειρηματίας Δημήτρης Βικέλας που ζούσε στο Παρίσι και άλλοι 78 θαυμαστές της Αρχαίας Ελλάδας με θέμα την αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων . Το κατάφεραν. Δυστυχώς ο Βικέλας δεν κατοχύρωσε την ιδέα προς όφελος της Ελλάδας . Οι Ολυμπιακοί αγώνες σήμερα είναι ένα τεράστιο “ Brand name “ και η χώρα που είχε την ιδέα ούτε τους διαχειρίζεται ούτε έχει κέδρος από την διοργάνωση τους. Η πρώτη διοργάνωση δόθηκε τιμητικά στην Ελλάδα σαν γλυκιά καραμέλα και κάναμε το 1896 στην Αθήνα τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες με επιτυχία.

Αθήνα 2004. Η Αθήνα ξαναπαίρνει τους Ολυμπιακούς αγώνες το 2004. Έχουν αλλάξει όμως πολλά και δεν έχουν πλέον καμιά σχέση με το Αρχαίο Ολυμπιακό πνεύμα. Πως έγινε αυτό; Γιγαντώθηκαν τόσο πολύ σε ανταγωνιστικό και οικονομικό επίπεδο που καταπίνουν τις πόλεις και τα κράτη που τους φιλοξενούν. Απαιτούν τεράστιες υποδομές , και εγκαταστάσεις δισεκατομμυρίων ευρώ, που εξαντλούν τα οικονομικά των κρατών. Αφήνουν ένα πολύ βαρύ αντί οικολογικό αποτύπωμα, και είναι υποχείρια των πολυεθνικών που θησαυρίζουν από τούς αγώνες.

Όλα αυτά τα ζήσαμε πολύ καλά στην Ελλάδα το 2004 όταν διεκδικήσαμε με άλλες 11 πόλεις τους Ολυμπιακούς και τους πήραμε, δίχως να έχουμε την οικονομική δύναμη για να το κάνουμε, αφού ζούσαμε με δανεικά. Κτίσαμε τεράστια στάδια που σαπίζουν, ξοδεύοντας αλόγιστα δανεικά χρήματα με την καθοδήγηση του εφοπλιστικού λόμπι , και μιας κυβέρνησης που το υπηρετούσε τυφλά. Πήραν επίσης την χαμηλότερη βαθμολογία για την διαχείριση του περιβάλλοντος. Διοργανώσαμε τους πιο ρυπογόνους αγώνες και αποτέλεσαν αφορμή για να δει η Διεθνής Ολυμπιακή επιτροπή ότι δεν πάει άλλο έτσι, και πρέπει να αλλάξουν. Το κόστος των αγώνων εκτινάχτηκε στα ύψη και έφτασε τα 15 δισεκατομμύρια ευρώ. Διοργανώσαμε τους έκτους πιο ακριβούς Ολυμπιακούς αγώνες στην ιστορία τους και φυσικά μπήκαμε μέσα. Παρόλα αυτά η χώρα ζούσε το όνειρο της . Μεγαλειώδης τελετές έναρξης και λήξης, συντροφιά με απίστευτη χλιδή της “ κυρίας “ του εφοπλιστή, τροφοδοτούσαν το φουσκωμένο από υπερηφάνεια “εγώ “ του Έλληνα.

Λίγες μέρες μετά την τελετή λήξης η κυβέρνηση ειδοποίησε τις Βρυξέλες ότι το δημόσιο χρέος της χώρας και τα ελλείμματα θα ήταν πολύ χειρότερα από ότι προβλεπόταν. Το έλλειμμα ήταν υπερδιπλάσιο από το όριο της ευρωζώνης. Ήταν η αρχή της πτώχευσης της χώρας και αυτό το πυροδότησαν οι Ολυμπιακοί αγώνες του 2004. Οι εφοπλιστές πήραν τα πανάκριβα γιότ τους και έφυγαν και μείναμε εγώ και εσύ με το χρέος, που ακολουθεί και τα παιδιά μας που φεύγουν μαζικά από την χρεωκοπημένη χώρα τους για κάτι καλύτερο. Δυστυχώς ακόμη και σήμερα κάποιοι νοιώθουν περήφανοι για τις τελετές των Ολυμπιακών και δεν έχουν τύψεις.

Ήμουν από την αρχή αντίθετος στην διοργάνωση των αγώνων στην χώρα μας γιατί έβλεπα ότι θα ήταν καταστροφικό.  Αρνήθηκα μια καλή θέση εργασίας που μου πρόσφεραν και με θεώρησαν σχεδόν ηλίθιο, παράξενο, και ανθέλληνα. Ως άτομο η πιο πράσινη δράση που μπορείς να κάνεις, είναι να μην πας στους Ολυμπιακούς αγώνες, και δεν πήγα ποτέ μου. Πήγα όμως αρκετές φορές στην Αρχαία Ολυμπία και φανταζόμουν ότι ήμουν εκεί στους Ολυμπιακούς αγώνες όπως την παλιά καλή εποχή.

Υποψήφιοι για το 2024. Πρόσεξε λίγο τι γίνεται με τούς υποψήφιους που ίσως δεν το ξέρεις. Το 2004 έντεκα πόλεις διεκδικούσαν τους Ολυμπιακούς αγώνες. Το 2024 μόνο δύο πόλεις διεκδικούν τους αγώνες, το Παρίσι και το Λος Άντζελες. Για το 2028 καμία πόλη . Δεν υπήρχε καμία προσφορά και τους έδωσαν στο Λος Άντζελες που περίσσευε. Δεν ήθελε κανένας τους Ολυμπιακούς αγώνες . Γιατί; Γιατί υπάρχει σοβαρότατος λόγος που δεν τους θέλουν. Το κατάλαβαν όλοι ότι τα λεφτά είναι πάρα πολλά και κρίμα να πετιούνται. Ο φόβος και το τεράστιο κόστος οδήγησε την Βοστώνη και την Βουδαπέστη να αποχωρήσουν από τις υποψηφιότητες του 2024. Έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε τι απάντησαν οι δυο υποψήφιες πόλεις στους αθάνατους.

“Αρνούμαι να υποθηκεύσω το μέλλον της πόλης μου “ είπε ο Δήμαρχος της Βοστώνης και άφησε με το στόμα ανοιχτό τους ” αθάνατους “ στο γυάλινο παλάτι τους στην Λωζάννη στην Ελβετία και έφυγε. Στην Βουδαπέστη 250 χιλιάδες άνθρωποι υπέγραψαν αίτηση ζητώντας από τον Δήμαρχο της πόλης να εγκαταλείψει την προσφορά και να ξοδέψει τα χρήματα για νοσοκομεία, σχολεία και άλλες κοινωνικές ανάγκες. Φυσικά η Βουδαπέστη αποσύρθηκε από τις υποψηφιότητες. Όπως κατάλαβες κάτι δεν πάει καλά με τούς Ολυμπιακούς αγώνες για να μην τους θέλει κανείς.

Οι Αθάνατοι . Οι Ολυμπιακοί αγώνες διοικούνται από το κλειστό Club – IOC – International Olympic Committee- δηλαδή την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή . Το club έχει 115 μέλη εκ των οποίων αρκετοί είναι γαλαζοαίματοι , άλλοι πάμπλουτοι με κύρος και τριάντα τρεις Ολυμπιονίκες . Διοικείται από τον Γερμανό Τόμας Μπαχ σε ένα τεράστιο πολυτελές γυάλινο κτίριο στην Λωζάννη της Ελβετίας. Μία θέση εκεί σαν “ αθάνατος “ έχει παγκόσμιο κύρος, πολλά λεφτά, και πολλά εξτρά, για αυτό και είναι περιζήτητες . Τα σκάνδαλα των “ αθανάτων “ ήταν πολλά όμως και δύσκολα να κρυφτούν , για αυτό το club IOC , πήρε την απόφαση να αποβάλλει 11 Αθάνατους, για την – τιμή των όπλων – και να δείξει ότι είναι αδιάβλητοι. Οι Ολυμπιακοί αγώνες έχουν τεράστια οικονομική δύναμη , διαχειρίζονται δισεκατομμύρια, επηρεάζουν τις οικονομίες των κρατών που τους φιλοξενούν , και συνδέονται με επιχειρηματικά συμφέροντα. Όλα αυτά τα πολλά λεφτά δεν είναι εύκολα στην διαχείριση τους και θέλουν “ αδιάβλητους αθάνατους “.

Παρίσι 2024. Το Παρίσι κατάλαβε ότι έπρεπε να διοργανώσει πιο βιώσιμους Ολυμπιακούς αγώνες. Επί δεκαετίες οι Ολυμπιακοί αγώνες απέκτησαν την φήμη ότι αφήνουν πίσω τους όταν τελειώνουν μνημειώδη απορρίμματα και κτίρια που σαπίζουν. Αυτά τα απορρίμματα το Παρίσι δεν τα ήθελε. Έβαλε δεσμεύσεις στους προμηθευτές όλα τα προϊόντα – μιλάμε για 6 εκατομμύρια αντικείμενα – να μπορούν να έχουν μια δεύτερη ζωή και να μην πεταχτούν. Προσπάθησε να μην κτίσει καινούργια στάδια , έκτισε μόνο δύο εγκαταστάσεις . Έστησε λυόμενα στάδια στο κέντρο, κατήργησε τον κλιματισμό στις αίθουσες των αθλητών , μείωσε τις μετακινήσεις στις αποστάσεις των γηπέδων – όχι πάνω από 10 χιλιόμετρα- και είχε ηλεκτρικά αυτοκίνητα για τις μετακινήσεις των αθλητών. Τους πρόσφερε 13 εκατομμύρια γεύματα , με το 50% να είναι χορτοφαγικά και τα τρόφιμα να προέρχονται από την Γαλλία δίχως μεγάλο αποτύπωμα μεταφοράς.

Προσπάθησε να κρατήσει το αποτύπωμα της μόλυνσης κάτω από 1,6 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό ήταν και το μεγάλο τους άγχος, γιατί θέλουν να λένε ότι διοργάνωσαν τους πιο πράσινους Ολυμπιακούς αγώνες. Πράγματι το έκαναν σε σχέση με τους προηγούμενους ρυπογόνους Ολυμπιακούς αγώνες. Το Λονδίνο το 2012 είχε 3,4 εκατ. τόνους CO2 , το Ρίο το 2016 είχε 3,6 και το Τόκιο το 2021 είχε 1,9 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Όπως βλέπεις την μεγάλη διάφορα την έκανε το Τόκιο που πήγε την μόλυνση στο μισό.

Το Παρίσι προσπάθησε πολύ να είναι λίγο παρακάτω για να κερδίσει την πρωτιά. Το μέγεθος της μόλυνσης βέβαια παραμένει μεγάλο. Για να είναι βιώσιμο, συμβατό με την συμφωνία ορόσημο των παγκόσμιων ηγετών στο Παρίσι το 2015 για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς κελσίου, το αποτύπωμα της μόλυνσης των Ολυμπιακών αγώνων του Παρισιού θα έπρεπε να ήταν 60% μικρότερο.

Σε αυτόν τον μεγαλειώδη αθλητικό γάμο παραβρέθηκαν 10 εκατομμύρια θεατές που ξόδεψαν 2,6 δισεκατομμύρια ευρώ για να παρακολουθήσουν 32 αθλήματα από 10 χιλιάδες αθλητές . Ο γάμος κόστισε 8,2 δισεκατομμύρια ευρώ στην Γαλλία, φυσικά παραπάνω από το αναμενόμενο, αλλά το μισό από τον δικό μας χλιδάτο εφοπλιστικό γάμο της Αθήνας του 2004. Οι Βρυξέλλες ήδη προειδοποίησαν την Γαλλία να μειώσει το έλλειμμα της.

Όταν φθάσαμε στο Παρίσι μετά τους Ολυμπιακούς το κέντρο ήταν γεμάτο με εργάτες που ξέστηναν τα λυόμενα γήπεδα. Η κυκλοφορία με αυτοκίνητο ήταν πολύ δύσκολη για τους κατοίκους , και τα σκουπίδια αρκετά. Οι πέντε κρίκοι σύμβολο των Ολυμπιακών αγώνων διακοσμούσαν ακόμη την “ La Dame de fer “ την σιδηρά κυρία όπως λένε οι Γάλλοι τον Πύργο του Άιφελ. Έμαθα ότι η Δήμαρχος του Παρισιού θέλει να παραμείνουν οι 30 τόνων κρίκοι μόνιμα στον Άιφελ ,σαν διαφημιστική πινακίδα. “ Θέλω να παραμείνει το πνεύμα του εορτασμού “ είπε η Δήμαρχος Anne Hidalgo και νομίζω αντιλαμβάνεσαι την διαφορά μεταξύ “ εορτασμού “ και “ Ολυμπισμού ”. Greenwashing. Το πλυντήριο φυσικά ξέρεις τι είναι, το πράσινο όμως πλυντήριο τι είναι; Το πράσινο ξέπλυμα είναι η προσπάθεια μεγάλων εταιριών να σε πείσουν ότι τα προϊόντα τους είναι φιλικά προς το περιβάλλον ενώ δεν είναι. Coca – cola , Mac Donald’s , IKEA , Zara , H&M , Toyota , VW , Shein , είναι μόνο μερικά ονόματα από μια ατελείωτη σειρά εταιριών που σε παραπλανούν κάνοντας Greenwashing στα προϊόντα τους.

Πόσο Greenwashing είχε το Παρίσι στους Ολυμπιακούς αγώνες; Όταν έχεις τρείς επίσημους μεγάλους χορηγούς – Coca-cola , Toyota, ArcelorMittal – που επιδίδονται ανελέητα στο Greenwashing τότε έχεις πρόβλημα και θα έπρεπε να τους απομακρύνεις για να κάνεις “ πράσινους Ολυμπιακούς αγώνες “ .

Με χορηγό στα ποτά την Coca-Cola τον μεγαλύτερο παγκόσμιο ρυπαντή επώνυμου πλαστικού το ξέπλυμα πάει σύννεφο. Η Coca-cola πούλησε 18 εκατομμύρια ποτά. Ετησίως παράγει 134 δισεκ. πλαστικά μπουκάλια. Όσο κι αν προσπάθησαν να βάλουν και βρύσες νερού στο Παρίσι το πλαστικό μιας χρήσης που ξοδεύτηκε ήταν πολύ μεγάλο , με ψεύτικους ισχυρισμούς από την Coca –cola ότι θα το ανακυκλώσει . Η εταιρεία κέρδισε επάξια το “ χρυσό μετάλλιο στο Greenwashing “.

Η άλλη μεγάλη εταιρεία χορηγός ήταν η Toyota, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής αυτοκινήτων στον κόσμο. Έφερε στο Παρίσι 2650 αυτοκίνητα για τις μετακινήσεις των αθλητών λέγοντας ότι ήταν ηλεκτρικά , τα μισά ήταν , τα άλλα μισά όχι. H Toyota έχει καταδικαστεί στην Αμερική με 180 εκατ. δολάρια για παραβίαση ρύπανσης των αυτοκινήτων της. Στο Παρίσι προσπάθησε να ξεπλύνει “ Greenwashing “ το όνομα της πληρώνοντας 835 εκατ. δολάρια για τους Ολυμπιακούς.

Ο τρίτος μεγάλος χορηγός η Ινδική ArcelorMittal είναι η κορυφαία εταιρεία χάλυβα και εξόρυξης στον κόσμο. Είναι ένας από τους χειρότερους μολυντές CO2 στην Ευρώπη. Με πρόστιμα 11 εκατ. ευρώ αντιμετωπίζει παραβιάσεις για ρύπανση του αέρα, πειρατεία πόσιμου νερού , αποψίλωση των δασών και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εταιρεία χρησιμοποίησε τους Ολυμπιακούς αγώνες για να ξεπλύνει “ Greenwashing “ την εικόνα της και να παραπλανήσει τον κόσμο για τις βρώμικες τακτικές της.

Είναι βιώσιμοι οι Ολυμπιακοί αγώνες; Με την σημερινή τους μορφή όχι. Όλες οι μελέτες για αυτό το θέμα καταλήγουν ότι πρέπει να γίνουν πολύ πιο “ βιώσιμοι “. Πως μπορεί να γίνει αυτό; Μειώνοντας το τεράστιο μέγεθος της εκδήλωσης, μειώνοντας το οικολογικό αποτύπωμα της μόλυνσης και μειώνοντας το μέγεθος και το κόστος των υποδομών. Αποκλείοντας επίσης χορηγούς που κάνουν Greenwashing. Θα μπορούσαν επίσης να εναλλάσσονται μεταξύ κάποιων μόνιμων πόλεων που θα έχουν έτοιμες εγκαταστάσεις.

Athletes for the Earth. Είναι μέρος της παγκόσμιας οργάνωσης Earthday.org και συνεργάζεται με αθλητές, ομάδες, στάδια και οργανισμούς για να αγκαλιάσει τις πράσινες πρωτοβουλίες στον αθλητισμό. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει άμεσα τους αθλητές στην διατροφή τους και στις προπονήσεις τους. Οι “ athletes for the Earth “προωθούν την χορτοφαγική διατροφή και την διαδίδουν στους θαυμαστές τους . Προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο για την κλιματική αλλαγή και τι να κάνουν για να μειωθεί. Η οργάνωση συγκεντρώνει Ολυμπιονίκες αθλητές, επαγγελματίες αθλητές αλλά και ερασιτέχνες αθλητές που ενδιαφέρονται για έναν άλλο πιο βιώσιμο τρόπο αθλητισμού.

Louvre. Φθάσαμε στις 9 το πρωί στην γυάλινη πυραμίδα του Λούβρου περιμένοντας στην ουρά για να μπούμε . Το Λούβρο έχει 9 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο, δηλαδή περίπου 30 χιλιάδες κόσμο την ημέρα . Είναι το πρώτο μουσείο παγκοσμίως σε επισκεψιμότητα και το πιο Instagrammed μουσείο στον κόσμο. Άνοιξε το 1793 με μόλις 537 έργα τέχνης , σήμερα εκθέτει 35 χιλιάδες έργα . Το Λούβρο είναι πολύ περήφανο για τα “ Big Three “ δηλαδή τα τρία μεγάλα έργα τέχνης που διαθέτει. Ποια είναι αυτά; Τα δύο είναι Ελληνικά και το άλλο Ιταλικό. Η Αφροδίτη της Μήλου, η Νίκη της Σαμοθράκης και η Mona Lisa είναι τα “ τρία μεγάλα “ του Λούβρου και οι τουρίστες του Instagram πηγαίνουν για να δουν αυτά και να βγουν μια selfie.

Η Αφροδίτη της Μήλου. Είναι ένα από τα πιο διάσημα γλυπτά της Αρχαιοελληνικής τέχνης και βρέθηκε στην Μήλο το 1820. Το έβγαλε από την γη σε κομμάτια ένας αγρότης σκάβοντας στα χωράφια του. Η Ελλάδα ήταν υπό την Οθωμανική κυριαρχία , οι Γάλλοι είχαν καλές σχέσεις με τούς Οθωμανούς και υπήρχαν στην Ελλάδα και στην Μήλο. Το είδε το άγαλμα ένας Γάλλος αξιωματικός με γνώσεις αρχαιολογίας , κατάλαβε την αξία του, ήξερε ότι η Γαλλία χρειάζεται έργα τέχνης και ενημέρωσε τους δικούς του να το αγοράσουν. Ο αγρότης το έταξε στον δραγουμάνο Πρίγκιπα της Μολδαβίας και το φόρτωσε στο πλοίο του. Ήρθαν οι Γάλλοι και πήραν το άγαλμα με την βία που το ήθελαν πάρα πολύ, δίχως να συναινούν οι κάτοικοι του νησιού που δεν ήθελαν να το δώσουν. Λένε ότι υπήρξαν και νεκροί. Το 1826 οι γαλλικές αρχές θέλησαν να αποζημιώσουν τους κατοίκους της Μήλου για τις ζημιές που έπαθαν από την διαμάχη, έδωσαν 7.218 πιάστρα και έβαλαν τους προεστούς να υπογράψουν ότι παραιτούνται οι ίδιοι και όλοι οι απόγονοί τους από κάθε διεκδίκηση της Αφροδίτης. Κανένα άτομο δεν μπορεί να υπογράψει την παράδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς μιας χώρας. Δεν νομίζω ότι μπορώ ποτέ μου να παραιτηθώ από την διεκδίκηση της επιστροφής του αγάλματος στην χώρα.

Ήταν η εποχή που η Ευρώπη απλά λεηλατούσε τον πολιτισμό σε υπόδουλες χώρες, παίρνοντας εξαιρετικά έργα τέχνης που έπρεπε να κοσμήσουν τα μουσεία τους για να δείξουν πολιτισμό. Έργα τέχνης από την Ελλάδα, την Αίγυπτο, την Μεσοποταμία, την Περσία έφτασαν στο Λούβρο και σε άλλα μουσεία. Έτσι και η Αφροδίτη βρέθηκε στο Λούβρο και η Ελλάδα έχασε ένα υπέροχο έργο τέχνης της πολιτιστικής της κληρονομιάς και δεν είναι το μοναδικό.

Μόλις μπήκαμε στο Λούβρο πρωί ακόμη για να μην έχει πολύ κόσμο, πήγαμε κατευθείαν στην Αφροδίτη. Η Αφροδίτη είναι μόνη στο τέλος μιας σειράς αγαλμάτων της Κλασσικής και Ελληνιστικής Ελλάδας. Πιστεύεται ότι την έφτιαξε ο Αλέξανδρος της Αντιοχείας για τον οποίο ξέρουμε ελάχιστα πράγματα. Λένε ότι το όνομα του υπήρχε στην πλίνθο, αλλά το εξαφάνισαν οι Γάλλοι για να μην υπάρχουν διεκδικήσεις. Είναι φτιαγμένη από εξαιρετικό Παριανό μάρμαρο σε δύο κομμάτια και η ένωση κρύβεται κάτω από το ύφασμα στους γλουτούς της Αφροδίτης. Έχει ύψος 2 μέτρα και της λείπουν τα χέρια, που ίσως χάθηκαν στην συμπλοκή για την απόκτηση της από τους Γάλλους στις ακτές της Μήλου . Έχουν γίνει πολλές έρευνες για το τι κρατούσε . Ίσως ένα μήλο; Ίσως έναν καθρέφτη; Μήπως έγνεθε ένα νήμα; Ότι και να έκανε δεν θα το μάθουμε ποτέ και νομίζω δεν ενδιαφέρει γιατί τα χέρια που λείπουν από ατέλεια, έγιναν προτέρημα.

Η επικοινωνία με το πανέμορφο άγαλμα στο πρωινό φως είναι μια μοναδική εμπειρία. Η γαλήνια έκφραση ηρεμίας στο πρόσωπο της Αφροδίτης σε χαλαρώνει αμέσως και σε ηρεμεί. Την κοιτάζω, με κοιτάζει και είναι τόσο ζωντανή μπροστά μου . Δώσε χρόνο να την δεις και μην ασχολείσαι με τον κόσμο δίπλα σου .Η απαράμιλλη αρμονία στις αναλογίες και η στάση του σώματος, δίνουν μια θηλυκότητα στο άγαλμα. Είναι η θεά του έρωτα και της ομορφιάς, το βλέπεις αμέσως. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο ότι η Αφροδίτη της Μήλου διαμόρφωσε την εικόνα της γυναικείας ομορφιάς στην Δύση και συνεχίζει να το κάνει.

Η Νίκη της Σαμοθράκης. Χρειαζόμουν λίγο χρόνο στις σκέψεις μου και στον θυμό μου, καταλαβαίνεις γιατί πριν πάω να δω την Νίκη και στάθηκα σε ένα παράθυρο χαζεύοντας τον κήπο που έκανε βόλτες ο Λουδοβίκος περιμένοντας τα τρόπαια πολιτισμού από τους “ συλλέκτες “ του. Ένας τέτοιος συλλέκτης, σκάβει στην Σαμοθράκη στο περίφημο “ Ιερό των Μεγάλων θεών “ τo 1865, υπό το πρόσχημα αρχαιολογικής ανασκαφής. Λέγεται Σαμπουαζώ και βρίσκει κομμάτια ενός μεγάλου αγάλματος. Είναι η Νίκη της Σαμοθράκης. Αντιλαμβάνεται την αξία του και καταπατώντας την αρχαιολογική ηθική των ανασκαφών , με την σύμφωνη γνώμη των Τούρκων, φορτώνει το άγαλμα σε Γαλλικό πολεμικό και το παίρνει. Το άγαλμα φτάνει στο Λούβρο. Έχει αφήσει πίσω του την βάση του αγάλματος το οποίο χωρίς αυτήν δεν μπορεί να στηθεί. Κανένα πρόβλημα, επιστρέφει και την παίρνει. Ο “ συλλέκτης “ αυτός αν μπορούσε θα έπαιρνε όλο τον Ναό των Μεγάλων Θεών χωρίς καθόλου τύψεις. Η ιστορία της Νίκης θυμίζει της Αφροδίτης. Η Ελλάδα είναι υπό Τουρκική κατοχή , οι Τούρκοι δεν ενδιαφέρονται καθόλου για την σωτηρία του πολιτισμού της Ελλάδας, μολονότι ξέρουν πολύ καλά τι υπάρχει . Το γεγονός αφήνει την χώρα έρμαιο στα χέρια, ας το πω πιο ευγενικά , συλλεκτών έργων τέχνης και εμφανίζονται πολλοί. Τα συλλέγουν και τα παίρνουν. Είναι τόσο απλός ο πολιτιστικός τυχοδιωκτισμός.

Η Νίκη είναι μόνη στο τέλος της επιβλητικής σκάλας Daru. Ανεβαίνοντας την σκάλα προς την Νίκη τα συναισθήματα μου είναι δύσκολο να ελεγχτούν από τις DNA καταβολές μου . Η Αρετή προσπαθεί να με ηρεμήσει . Την έχω φυσικά ξαναδεί και την Νίκη και την Αφροδίτη και τα έχουμε συζητήσει οι τρείς μας . H Νίκη ήταν αφιέρωμα ναυτικής νίκης μάλλον από Ροδίτες στο Ιερό των Μεγάλων Θεών . Η εκφραστική γλυπτική ικανότητα του άγνωστου καλλιτέχνη που σμίλεψε την Νίκη είναι εντυπωσιακή και την ζηλεύω . Το φτερωτό σώμα της λες και μόλις προσγειώθηκε στην πλώρη του πλοίου , με τα φτερά τεντωμένα ,και το αραχνοΰφαντο πέπλο να κολάει από τον αέρα πάνω στο αισθησιακό κορμί της . Η διαφάνεια και η κολλητικότητα των ρούχων της είναι αξεπέραστη. Η συναισθηματική εμπειρία να βλέπεις την Νίκη είναι πολύ δυνατή . Η Νίκη της Σαμοθράκης είναι ένα αριστούργημα της Ελληνιστικής τέχνης και σε πιάνει ένα δέος όταν την βλέπεις . Είναι σαν ένας φτερωτός ταξιδιώτης στον χρόνο . Η Νίκη το 2014 μπήκε σε ινστιτούτο αισθητικής για να γίνει πιο όμορφη . Το Λούβρο μάζεψε 1 εκατ. ευρώ από crowndfunding , έβαλε άλλα 3 εκατ. και “ γυάλισε “ την Νίκη, δηλαδή άσπρισε το άγαλμα. Θεωρείται λάθος παρέμβαση γιατί χάθηκε η πατίνα του χρόνου, το βάθος και η πλαστικότητα του αγάλματος .

Η Νίκη και η Αφροδίτη ελπίζω ότι κάποτε θα επιστρέψουν στην χώρα τους μαζί με τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Για αυτά γίνεται πολύς λόγος και προσπάθειες επιστροφής, για την Νίκη και την Αφροδίτη έγιναν πολύ λιγότερες κινήσεις για την επιστροφή τους. Τα λεφτά είναι πολλά και το κύρος μεγάλο. Τα δύο αγάλματα είναι στην κορυφή της επισκεψιμότητας στο Λούβρο, και τα βλέπουν 9 εκατ. τουρίστες κάθε χρόνο . Μαζί με την Mona Lisa και τον Πύργο του Άιφελ κρατάνε μεγάλο κομμάτι της τουριστικής κίνησης του Παρισιού. Άφησα την Mona Lisa μόνη για ένα άλλο άρθρο γιατί η ιδιαιτερότητά της είναι μοναδική.

*Ο Στέργιος Μήτας είναι σκηνοθέτης