Airbnb σε πολυκατοικίες που μετρούν ιστορία χρόνων
Εικόνες και περιγραφές βγαλμένες από δύο διαφορετικούς κόσμους.
Πριν από 6 μήνες εγκατέλειψα τα ανατολικά προάστια και μετακόμισα στο κέντρο, στην Ιώνος Δραγούμη.
Σε μία πολυκατοικία παλιά, με εκείνα τα ασανσέρ του ’70 στο οποίο υπάρχει κολλημένο ένα χαρτί που γράφει με περισπωμένες και δασίες αυστηρά “μόνο δύο άτομα στο ασανσέρ χωρίς περιττό βάρος”, το θυρωρείο, το οποίο μέχρι σήμερα έχει τηλέφωνο ανάλογα με το διαμέρισμα και εκείνο το vintage μωσαϊκό.
Μία από τις δεκάδες πολυκατοικίες στο κέντρο που κρύβουν δεκαετίες μακρινές πια. Απέναντι από το σπίτι μας, κοντοστέκεται και αγκομαχά έχνα διατηρητέο κτίριο το οποίο έχει κρυφτεί πίσω από πράσινους μουσαμάδες και χαρτόνια που αναγράφουν “προσοχή πέφτουν σοβάδες”.
Και ενώ το κέντρο σου δίνει την αίσθηση πως δεν υπάρχουν γειτονιές, η δική μας κάπως προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της. Ένας ιστορικός φούρνος, το Φαρμακείο που μετρά τουλάχιστον 25 χρόνια ζωής, μία μοδίστρα, μία πιτσαρία, ένα κρεοπωλείο, ηλικιωμένοι που ταϊζουν τα γατιά της γειτονιάς στα αρχαία του Διοικητηρίου ενώ ταυτόχρονα παρακάτω, δύο από τα πιο μεγάλα hostel, περασιές για τους τουρίστες και τους φοιτητές εράσμους και τον αιώνιο ήχο της βαλίτσα να λύνει και να δένει στο πεζοδρόμιο, πλάι σε εκείνον που ηχεί από τα καροτσάκια λαϊκής.
Με έναν μαγικό τρόπο, όλοι μας οι φίλοι μένουν εκεί, τριγύρω, με ένα τηλέφωνο και τις παντόφλες στο χέρι δίνουμε ραντεβού στα στενά μας μπαλκόνια σχεδόν κάθε βράδυ. Αλλά από την πολυκατοικία δεν γνωρίζουμε πολλούς, βλέπουμε διαρκώς νέα πρόσωπα.
Την πρώτη νύχτα που μείναμε στο σπίτι, θυμάμαι πως ο γείτονας μας απέναντι, βγήκε διστακτικά στην πόρτα και μας ρώτησε: “το νοικιάσατε;” όταν του απαντήσαμε θετικά, εκείνος χαμογέλασε με δόση ανακούφισης. Με τον καιρό καταλάβαμε το μαράζι του. Είναι συνταξιούχος και έχει γεννηθεί και μεγαλώσει σε αυτή την πολυκατοικία, μετρά τον έναν κάτοικο μετά τον άλλον και όπως μας έχει πει, η ιστορία της πολυκατοικίας του έσβησε, ανάμεσα στα airbnb: “Έχουμε καιρό να δούμε μόνιμους ένοικους, οι περισσότεροι στην πολυκατοικία έχουν αφήσει τα σπίτια τους και τα έχουν κάνει airbnb. Συναντάμε κάθε μέρα στην σάλα ανθρώπους και δεν ξέρουμε πια αν μένουν στην πολυκατοικία, πολλές φορές στους ορόφους βλέπουμε σακούλες μαζεμένες έξω από τις πόρτες. Από εκεί που όλοι οι όροφοι είχαν σταθερούς κατοίκους ξαφνικά έχουμε μείνει 5-6. Έχει χαθεί το αίσθημα του γείτονα, ψάχνουμε να βρούμε ποιος χρωστά τα κοινόχρηστα, ήμουν διαχειριστής πολλά χρόνια αλλά τώρα δεν μπορώ να ψάχνω τους αγνώστους χ. Κάποτε γνωριζόμασταν όλοι με όλους, συναντιόμασταν στις σκάλες, στο ασανσέρ, στο θυρωρείο και ανταλλάσσαμε δυο-τρεις κουβέντες, συνέβαινε κάτι και ήξερες που θα απευθυνθείς. Τώρα ψάχνω τους ιδιοκτήτες με το κιάλι, aν πλυμμηρίσουμε πως θα συνεννοηθούμε. Εμείς το κέντρο το ζήσαμε σαν γειτονιά, εδώ μεγαλώσαμε, ξέραμε τους απέναντι και τους παραδίπλα, αυτή η εποχή μας έφερε την αποξένωση.”
Ήταν αρκετές οι φορές που τουρίστες κατέβαιναν χαρούμενοι τα σκαλοπάτια ή έπαιρναν τ’ ασανσέρ και από την άλλη μία γιαγιά φορτωμένη με σακούλες προσπαθούσε να φτάσει στον 6ο όροφο. Εικόνες από δύο παράλληλους κόσμους που είναι πολύ έντονες στην γειτονιά μας. Όπως περιέγραψα και πιο πάνω, το ασανσέρ μας είναι στενό με το ζόρι 1 επί 1 τετραγωνικό, όμως χρησιμοποιείται από 2-3 άτομα επί 20 λεπτά. Και ενώ ο τεχνικός μας είπε πως χρειάζεται συντήρηση γιατί η πλάκα του έχει σπάσει, οι ιδιοκτήτες απουσιάζουν και πάλι, αποτέλεσμα αυτού οι γιαγιάδες με δική τους ευθύνη να ρισκάρουν την κλειστοφοβία τους κάθε πρωί ή να αγκομαχούν για να ανέβουν τις σκάλες. Από την μία βλέπω τους μόνιμους κατοίκους να δυσανασχετούν με την άφιξη των τουριστών και την μετατροπή των κατοικιών σε airbnb – ορισμένες φορές γίνονται και αγενείς – και μπορώ να πω πως καταλαβαίνω και από την άλλη αναρωτιέμαι πως ο βωμός του χρήματος έχει κάνει τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τους άλλους ανθρώπους με απέχθεια, ή έχει εξαφανίσει ολόκληρες γειτονιές από τον χάρτη μετατρέποντας τες σε ενιαίο συγκρότημα ενοικιαζόμενων δωματιών. Και τι να εξηγήσεις τώρα στους ηλικιωμένους; Ότι δεν φέρουν ουδέ ένα μερίδιο ευθύνης οι τουρίστες;
Oι βραχυχρόνιες μισθώσεις σε μια θεσσαλονικιώτικη πολυκατοικία δημιουργούν θέματα συμβίωσης, δημιουργώντας καταστάσεις άλλωτε απογοητευτικές και άλλωτε κωμικές. Τις προάλλες στο κομμωτήριο της γειτονιάς ακούστηκε από την κομμώτρια “μην πετάτε νερά από το μπαλκόνι έρχονται για μαλλιά και βγαίνουν βρεμένες”, “sorry;”, “αη τώρα τι να εξηγήσεις”. Παρ’ όλα αυτά, η γειτονιά μας αυτή την στιγμή φιγουράρει ως χιπστέρικη και εξησυζητημένη στην πόλη σε όλους τους τουριστικούς οδηγούς προώθησης της και προσπαθεί να κρατήσει ταυτόχρονα την ταυτότητα της με νύχια και με δόντια από όσους μόνιμους κατοίκους έχουν απομείνει.
Αυτή την στιγμή, στη Θεσσαλονίκη καταγράφονται κοντά στις 5.000 καταλύματα, κυρίως στο κέντρο της πόλης και στις παραλιακές περιοχές. Τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται από τα δεδομένα της AirDNA, της διεθνούς πλατφόρμας αναλύσεων για τη βραχυχρόνια μίσθωση, ύστερα από τη σχετική επεξεργασία από την Hosthub, τη γνωστή, «έξυπνη» πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης που βοηθά τους ιδιοκτήτες- οικοδεσπότες ώστε να μπορούν να προσφέρουν τα ακίνητά τους σε πολλά κανάλια και διεθνείς πλατφόρμες ταυτόχρονα, καθώς και να διαχειρίζονται τις κρατήσεις και τη διαθεσιμότητα χωρίς περίπλοκες διαδικασίες.
Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, που δημοσιεύθηκε το φθινόπωρο, προβλέπει έως το 2030 την επένδυση 6 δις ετησίως στην αγορά ακινήτων. Αυτό ωστόσο δε σημαίνει ότι οι επενδύσεις αυτές κατευθύνονται για στεγαστική χρήση. Η εμπορική εκμετάλλευση σε συνδυασμό με την έλλειψη αποθέματος έχει φέρει αύξηση τιμών, με ταχύτητα που όμοια της δεν έχει παρατηρηθεί τα τελευταία 30 έτη, σύμφωνα με την ΤτΕ. Μάλιστα τον μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης τιμών στην Ελλάδα, για το πρώτο εννιάμηνο του 2023, τον κατέγραψε η πόλη της Θεσσαλονίκης, με ποσοστό 16,5%
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν σε προηγούμενο ρεπορτάζ της Parallaxi , τους τελευταίους δώδεκα μήνες, η μέση τιμή για ένα βράδυ ανέρχεται στα 73 ευρώ και τα πιο δημοφιλή διαμερίσματα καταγράφουν κατά μέσο όρο 153 διανυκτερεύσεις κάθε έτος. Το AirBnB προσέλκυσε στην αρχή ιδιοκτήτες ακινήτων που ήθελαν να τα εκμεταλλευτούν εμπορικά αντί να τα παραχωρήσουν προς ενοικίαση, αλλά τα τελευταία χρόνια η αγορά έχει καθετοποιηθεί. Δυο εταιρείες φαίνεται να ελέγχουν ένα μεγάλο κομμάτι της βραχυχρόνιας μίσθωσης στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η μια από τις δυο έχει στο ενεργητικό της 293 διαμερίσματα, τα οποία είτε είναι ιδιοκτήτα, είτε έχει αναλάβει τη διαχείριση εκ μέρους του ιδιοκτήτη. Πέρα από τη διαχείριση η εταιρεία αυτή αναλαμβάνει να ανακαινίσει το ακίνητο, προκειμένου να αποκτήσει μεγαλύτερη εμπορική αξία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το InsideAirBnB από το σύνολο των ακινήτων που είναι καταχωρημένα από ιδιώτες και εταιρείες, μόλις το 32% αυτών φαίνεται να έχει ενεργή ζήτηση, κάτι που σημαίνει ότι πολλά από αυτά τα ακίνητα παραμένουν άδεια για το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου – παρ’ ότι είναι κατοικήσιμα.
Όπως μας είχε αναφέρει ο γείτονας, αρκετοί πρώην κάτοικοι του κέντρου το εγκατέλειψαν λόγω φασαρίας και μετακόμισαν στα προάστια της πόλης. Έτσι, με την εκτόξευση των airbnb στις ιστορικές γειτονιές και την Golden Visa, η οποία προωθεί τον επενδυτικό χαρακτήρα στους ξένους, οι μόνιμες κατοικίες γίνοντια πια είδος προς εξαφάνιση, ενώ μην ξεχνάμε πως και τα ενοίκεια έχουν αυξηθεί ραγδαία αποτέλεσμα αυτού, να είναι απλησιάστα για τις πειρσσότερες οικογένειες. Αρκετά σπίτια άνω των 80 τμ έχουν “κοπεί” στα δύο και έχουν μεταποιηθεί και ανακαινιστεί ιδανικά για φοιτητές, ενώ πολλά καταστήματα μετατράπηκαν πλέον σε κατοικίες, χωρίς απαραίτητα να τηρούν όλες τις προϋποθέσεις για κατοικία. Ασυγκράτητες «καλπάζουν» οι τιμές των διαμερισμάτων σ’ όλη τη χώρα (με «πρωταθλήτρια» μάλιστα τη Θεσσαλονίκη), καθώς το Β΄ τρίμηνο του 2024 αυξήθηκαν κατά 9,1% σε μέσο όρο, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023. Ασυγκράτητες «καλπάζουν» οι τιμές των διαμερισμάτων σ’ όλη τη χώρα (με «πρωταθλήτρια» μάλιστα τη Θεσσαλονίκη), καθώς το Β΄ τρίμηνο του 2024 αυξήθηκαν κατά 9,1% σε μέσο όρο, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023.
Το αστικό στοίχημα της πόλης έχει χαθεί και πλέον το κέντρο αλλάζει χέρια μέρα με την μέρα.
