Camera Obscura: Με φόντο το Μπουρμαλί τζαμί

Φωτογραφία τραβηγμένη μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917. Τρεις Βρετανοί υγειονομικοί ποζάρουν μαζί με τρία παιδιά με φόντο το Μπουρμαλί τζαμί. Οι Βρετανοί είναι μέλη της Στρατιάς της Ανατολής και βρίσκονταν στην Θεσσαλονίκη στα πλαίσια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα των συγκρούσεων στο Μακεδονικό Μέτωπο.

Όσον αφορά το τζαμί, το όνομα του (Μπουρμαλί) σημαίνει «αυτό που έχει στροφές» και οφείλεται στις ελικοειδείς σπείρες που σχηματίζονταν εξωτερικά του μιναρέ του. Βρισκόταν ανάμεσα στις πλατείες Βαρδαρίου και Κολόμβου, επί της οδού Εγνατίας, στην τότε είσοδο της πόλης.

Υπάρχουν δύο απόψεις σχετικά με την μοίρα του τζαμιού. Η μια υποστηρίζει ότι είχε προκύψει από μετατροπή της χριστιανικής εκκλησίας της Αγίας Κυριακής μετά την κατάκτηση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1430. Σύμφωνα με αυτήν την εκδοχή, μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 το Μπουρμαλί τζαμί ξαναέγινε εκκλησία, η οποία κάηκε στην πυρκαγιά του 1917.

Η δεύτερη εκδοχή θέλει το τζαμί να μην κάηκε από την πυρκαγιά του 1917, αλλά να κατεδαφίστηκε εκ των υστέρων στα πλαίσια των προσπαθειών εξελληνισμού της πόλης. Την εκδοχή αυτή φαίνεται να επιβεβαιώνει και η φωτογραφία μας, η οποία είναι τραβηγμένη μετά την πυρκαγιά.

Σε κάθε περίπτωση, στην θέση του τζαμιού χτίστηκε γύρω στο 1930-32 το ξενοδοχείο «Βιέννη». Το 1941 επιτάχθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα και το υπόγειο του μετατράπηκε σε χώρος βασανιστηρίων, ενώ για κάποιο διάστημα μετά την απελευθέρωση χρησιμοποιήθηκε ως αρχηγείο του ΕΛΑΣ. 

Επαναλειτούργησε μεταπολεμικά ως ξενοδοχείο μέχρι το 1973, ενώ στην συνέχεια εγκαταλείφθηκε μέχρι το 1994. Από το 2012 είχε λειτουργήσει στο κτήριο ιδιωτικό κολλέγιο, ενώ το 2019 αγοράστηκε από Ισραηλινούς επιχειρηματίες με σκοπό να λειτουργήσει και πάλι ως ξενοδοχείο.

Με την επιμέλεια της ομάδας «Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης»

https://www.facebook.com/groups/oldthessaloniki