Η «Αλυσίδα» γκρεμίζεται μόνο σε ένα μικρό κομμάτι της. Τι μέλλει γενέσθαι στο υπόλοιπο;

Talk of the town έχει γίνει για όλη τη Θεσσαλονίκη —ή έστω για το ανατολικό κομμάτι της— η κατεδάφιση σημαντικού τμήματος του παλιού εργοστασίου υποδημάτων «Αλυσίδα» στη Χαριλάου.

Κάποτε προίκισε με άνεση χιλιάδες εργαζόμενους, αθλητές και παιδιά, έπειτα προίκισε με έντονες αναμνήσεις χιλιάδες ξενύχτηδες, αφού τη δεκαετία του ‘90 και ως τα μέσα της δεκαετίας του 2000 φιλοξένησε χώρους νυχτερινής διασκέδασης. Έκτοτε στέκει ερειπωμένο και σε οικτρή κατάσταση, και είχε αρχίσει να μετατρέπεται σε εστία μόλυνσης για την περιοχή.

Το κομμάτι που κατεδαφίστηκε βρίσκεται επί της οδού Αλ. Σταύρου με Αλ. Παπαναστασίου. Η ιδιοκτησία του ανήκει στην τράπεζα Eurobank. Οι μέχρι τώρα φήμες κάνουν λόγο για την ανέγερση «πράσινου» βιοκλιματικού κτιρίου στο ίδιο σημείο και μένει να επιβεβαιωθούν ή όχι από το μεγάλο τραπεζικό όμιλο.

Όμως, ανοιχτό παραμένει το μέλλον και του υπόλοιπου συγκροτήματος, για το οποίο η όποια αξιοποίηση φαίνεται πως θα αργήσει.

Τρία διαφορετικά γεωτεμάχια από ένα εργοστασιακό συγκρότημα

Το πρώτο τμήμα του εργοστασίου χτίστηκε τη δεκαετία του 1930. Τότε ο συνοικισμός της Χαριλάου ήταν προφανώς τελείως διαφορετικός και πιο «εξοχικός», γεμάτος χωράφια, χαμηλά σπίτια και διάσπαρτες βιομηχανικές μονάδες. Μέσα στην Κατοχή, το εργοστάσιο επιτάχθηκε από τον κατακτητή, όμως μεταπολεμικά ξαναλειτούργησε και αύξησε τον κύκλο εργασιών του, φτάνοντας μάλιστα και στην εξαγορά της ιστορικής εταιρείας ΕΛ.ΒΙ.ΕΛΑ. Παράλληλα, άρχισε να επεκτείνεται με επιπλέον κτίσματα. Σήμερα καλύπτει πρακτικά ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, που περικλείεται από τις οδούς Αλ. Παπαναστασίου, Αλ. Σταύρου, Αντ. Δανιόλου και Κορίνθου.

Για την ιστορία, να ειπωθεί ότι υπήρχε ακόμα ένα εργοστάσιο της ίδιας εταιρείας, χτισμένο δυτικότερα επί της Αλ. Παπαναστασίου, στο ύψος της στάσης «Γραφεία ΟΑΣΘ» (με κατεύθυνση προς ανατολικά). Μαρτυρίες των κατοίκων αναφέρουν ότι στεκόταν μέχρι το μεγάλο σεισμό του 1978 και μετά κατεδαφίστηκε και έδωσε τη θέση του στις σημερινές πολυκατοικίες.

Τη δεκαετία του 1980, η Αλυσίδα πήρε τη μορφή Ανώνυμης Βιομηχανικής Εμπορικής Εταιρείας (ΑΒΕΕ) και μετέφερε την έδρα της στη Θέρμη. Η πτωτική πορεία για το εργοστάσιο είχε αρχίσει. Η λειτουργία των νυχτερινών κέντρων παράτεινε κάπως τον κύκλο ζωής του συγκροτήματος, αλλά το τέλος φαινόταν προδιαγεγραμμένο.

Στο μεταξύ, όταν η συγκεκριμένη περιοχή μπήκε στο σχέδιο πόλης, το ρυμοτομικό σχέδιο οριοθέτησε τρία γεωτεμάχια στην έκταση που καταλαμβάνει μέχρι και σήμερα το κουφάρι του εργοστασίου. Το ένα είναι χαρακτηρισμένο ως χώρος πρασίνου. Βρίσκεται από την ανατολική πλευρά του εργοστασίου και εφάπτεται, από το πλάι του, με την οδό Κορίνθου. Τα άλλα δύο γεωτεμάχια, που είναι οικοδομήσιμα, βρίσκονται στη δυτική πλευρά και εφάπτονται με την Αλεξάνδρου Σταύρου. Ανάμεσα στο χώρο πρασίνου και τα οικοδομήσιμα οικόπεδα προβλέφθηκε πεζόδρομος, που θα είναι νοητή συνέχεια της σημερινής οδού Διστόμου. Φυσικά, ούτε αυτός μπορεί να υλοποιηθεί, αν δεν κατεδαφιστεί το εργοστάσιο.

Αυτός ο πολεοδομικός σχεδιασμός εμφανίζεται και στην ηλεκτρονική βάση e-poleodomia.

Η πολυσυζητημένη κατεδάφιση, λοιπόν, αφορούσε το ένα από τα δύο οικόπεδα από την πλευρά της Αλ. Σταύρου, το οποίο ανήκει στην τράπεζα Eurobank. Για το δεύτερο οικόπεδο, που έχει πρόσοψη ακριβώς από δίπλα στον ίδιο δρόμο και ανήκει σε άλλον ιδιοκτήτη, δεν έχουν υπάρξει προς το παρόν εξελίξεις. Για αυτό και οι εργασίες κατεδάφισης έγιναν μέχρι ενός σημείου, αφήνοντας το υπόλοιπο κουφάρι ανέπαφο.

Να σημειωθεί ότι ο δρόμος για την εκμετάλλευση των οικοπέδων άνοιξε με διαδικασία τακτοποίησης που έγινε παλιότερα, με προσκύρωση ενός κοινόχρηστου κομματιού υπέρ των ιδιοκτητών, ώστε οι χρήσεις γης και οι εκτάσεις να είναι ακριβώς όπως προβλέπεται στο σχέδιο πόλης. Η προσκύρωση έγινε μετά από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και ο Δήμος αποζημιώθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες που μετέφερε η Parallaxi τον περασμένο Φεβρουάριο.

Υπενθυμίζεται ότι η προσκύρωση οικοπέδου είναι η διοικητική πράξη που συνίσταται στην αφαίρεση ιδιοκτησίας από τον ιδιοκτήτη της και την απονομή της στον ιδιοκτήτη άλλου όμορου οικοπέδου, με σκοπό τη δημιουργία άρτιων και οικοδομήσιμων οικοπέδων.

Αποζημίωση για ακίνητο που χτίστηκε πάνω σε δημόσιο χώρο;

Όπως είναι λογικό, οι κάτοικοι της Χαριλάου έχουν ποικίλες απόψεις για τις εξελίξεις. Κάποιοι εκφράζουν την ικανοποίησή τους για το ότι απομακρύνεται σταδιακά μία εστία ρύπανσης από την περιοχή, ενώ άλλοι εκφράζουν την απογοήτευσή τους για το ότι το ιστορικό βιομηχανικό συγκρότημα δεν μπόρεσε κάπως να διασωθεί.

Άλλοι κάτοικοι στρέφουν το ενδιαφέρον τους όχι στα οικόπεδα από την πλευρά της Αλ. Σταύρου αλλά από την άλλη μεριά, στην οδό Κορίνθου και στο κομμάτι που είναι χαρακτηρισμένο ως κοινόχρηστος χώρος πρασίνου. Προκειμένου να αξιοποιηθεί, θα πρέπει ο Δήμος να αποζημιώσει τον ιδιοκτήτη της έκτασης, που είναι η ίδια η Αλυσίδα ΑΒΕΕ. Για αυτόν το σκοπό, αναζητούνται κονδύλια από το Πράσινο Ταμείο, με την ελπίδα από πλευράς Δήμου ότι θα υπάρξουν κάποιες πρώτες εξελίξεις από το Σεπτέμβριο.

Κάτοικος της περιοχής, που έζησε όλες τις φάσεις ανάπτυξης του εργοστασίου και ενδιαφέρεται ενεργά εδώ και δεκαετίες για την αξιοποίησή του, επικοινώνησε μαζί μας και μετέφερε τον προβληματισμό της ότι το συγκεκριμένο κομμάτι χτίστηκε μεταπολεμικά σε περιοχή ρέματος. Άρα, σύμφωνα με την ίδια, ήταν εξαρχής παράνομο πολεοδομικά και ο ιδιοκτήτης δεν θα έπρεπε να δικαιούται αποζημίωση απαλλοτρίωσης. Θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της, ωστόσο τα στοιχεία της είναι στη διάθεση της Parallaxi.

«Εκεί που είναι η οδός Κορίνθου σήμερα περνούσε κάποτε το ρέμα που ξεκινούσε από το ανάχωμα της Τούμπας και έφτανε μέχρι το Ναυτικό Όμιλο. Αργότερα, όταν έγινε η περιφερειακή τάφρος, το ρέμα εξετράπη και ενσωματώθηκε στην τάφρο, όπως και αρκετά άλλα». διηγείται. «Η μαμά μου και οι φίλες τους το περνούσαν το ρέμα ως κοριτσάκια και δεν θυμούνταν να είχε φτάσει ακόμα το εργοστάσιο δίπλα στην κοίτη του. Πρέπει να μπαζώθηκε παράνομα αμέσως μετά τον πόλεμο, για να επεκταθεί το εργοστάσιο».

Η κάτοικος μνημονεύει και το άχτιστο οικόπεδο που βρίσκεται ακριβώς πιο κάτω από την Αλυσίδα, πάλι επί της Αλ. Σταύρου. Πρόκειται για ένα περιφραγμένο οικόπεδο γεμάτο σκουπίδια και αγριόχορτα, που στο κέντρο του έχει μία τεράστια τρύπα με σιδηροδοκούς, σαν να πήγε να θεμελιωθεί κάποιο κτίριο και δεν προχώρησε ποτέ.

«Εκεί λειτουργούσε κάποτε ένα εργοστάσιο κουρτινών, και αυτό χτισμένο πάνω από το πρώην ρέμα. Γκρεμίστηκε τέλη δεκαετίας του ‘70 μέσα σε μία νύχτα. Το θυμάμαι γιατί έμενα δίπλα και το έβλεπα. Μπήκαν μέσα οι σιδεριές που βλέπουμε ακόμα και σήμερα, για να χτιστεί κάτι άλλο. Είχαμε πάει οι κάτοικοι στον τότε δήμαρχο, το Θανάση το Γιαννούση, να διαμαρτυρηθούμε, αλλά έγινε ο σεισμός του ‘78 και τελικά δεν προχώρησε τίποτα. Τώρα προορίζεται για σχολικό κτίριο, όπως το οικόπεδο του 107ου Δημοτικού δίπλα, αλλά δεν πιστεύω ότι θα χτιστεί ποτέ, γιατί έχουν μειωθεί τα παιδιά. Και το 107ο πάνω από το πρώην ρέμα χτίστηκε», ισχυρίζεται.

«Το ακίνητο έχει τίτλο ιδιοκτησίας και ΚΑΕΚ, πρέπει να αποζημιωθεί ο ιδιοκτήτης»

Επικοινωνήσαμε με την Αντιδήμαρχο Αστικής Ανάπτυξης και Πολεοδομίας του Δήμου, Δήμητρα Αγκαθίδου, για να σχολιάσει τα όσα μετέφερε η κάτοικος.

«Η μία πλευρά του παλιού εργοστασίου, από την πλευρά της Κορίνθου, είναι οικόπεδο χτισμένο στα όρια ενός πρώην ρέματος που έχει εκτραπεί πλέον στην περιφερειακή τάφρο και χτίστηκε από πάνω. Ακριβώς λόγω της γειτνίασής της με το ρέμα, αυτή η πλευρά χαρακτηρίστηκε μετά σαν χώρος πρασίνου. Μάλιστα, ο μελετητής προέβλεψε τον πεζόδρομο στη μέση του εργοστασίου, ώστε να χωρίζεται η οικοδομήσιμη έκταση με το χώρο πρασίνου», επιβεβαιώνει.

Σχολιάζοντας τις αιτιάσεις της κατοίκου περί μη αποζημίωσης του ιδιοκτήτη για την απαλλοτρίωση, δηλώνει: «Δεν είναι εις γνώση μου το πώς χτίστηκε το συγκεκριμένο τμήμα του εργοστασίου μεταπολεμικά. Μπορεί με τα δεδομένα της εποχής να ήταν πράγματι αυθαίρετο ή μπορεί να χτίστηκε νόμιμα αφού εξετράπη το ρέμα. Εξάλλου, η περιοχή ήταν εκτός σχεδίου τότε. Όμως, ακόμα και αν ήταν αυθαίρετο, προφανώς πλέον έχει κάποιου είδους νομιμοποίηση. Η ιδιοκτήτρια εταιρεία, που πλέον είναι υπό εκκαθάριση, διαθέτει τίτλο ιδιοκτησίας και ΚΑΕΚ, άρα το ακίνητο είναι δηλωμένο στο Κτηματολόγιο. Από τη στιγμή που ισχύουν αυτά, πρέπει να την αποζημιώσουμε, ως νόμιμο ιδιοκτήτη, για να απαλλοτριώσουμε το ακίνητο.

» Πρέπει να πω ότι η Υπηρεσία μας δεν μου έχει μεταφέρει κάτι περί αυθαιρέτου. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι οι συνεργάτες του Δήμου μας έχουν μεγάλο αίσθημα ευθύνης. Βάζουν την υπογραφή τους για μια περιουσία δημόσια. Είναι πάρα πολύ προσεκτικοί στο πώς τη διαχειρίζονται, έτσι ώστε να μην έχουν και οι ίδιοι πρόβλημα. Κάνουν όλους τους απαραίτητους ελέγχους. Δεν θα αποφάσιζαν έτσι απλά να δώσουν αποζημίωση για ένα ακίνητο που δεν τη δικαιούται, βάσει των νόμιμων διαδικασιών».

Σχετικά με το ακίνητο δίπλα στην Αλυσίδα, το 2021 είχε φτάσει πολύ κοντά στο σημείο να αποχαρακτηριστεί το 2021, όμως φαίνεται πως η τύχη του δεν έχει κριθεί ακόμα. Η κ. Αγκαθίδου μεταφέρει ότι ο Δήμος είναι επίσης σε διαδικασία πραγματοποίησης των απαραίτητων πληρωμών, ώστε να ανοίξει ο χώρος για την κατασκευή σχολικού κτιρίου, όπως προβλέπεται εδώ και δεκαετίες.

Τέλος, καλούμενη να κάνει ένα σχόλιο για τις εξελίξεις στο οικόπεδο της Eurobank, δηλώνει: «Πράγματι η Αλυσίδα ήταν κάποτε μια εμβληματική βιομηχανία. Όλοι τη γνώριζαν. Αλλά και έτσι όπως είχε μείνει, ήταν πια ένα ερείπιο, μια εστία μόλυνσης υπό κατάρρευση. Η οποιαδήποτε αξιοποίηση της έκτασης θα είναι για το καλό της γειτονιάς. Η κάλυψη που επιτρέπεται στο οικόπεδο της Eurobank είναι 60%, που σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό, το 40% του οικοπέδου, θα παραμείνει ακάλυπτο. Θέλω να πιστεύω, ότι αφού ακούγεται πως θέλουν να κάνουν ένα ενεργειακά σύγχρονο και “πράσινο” κτίριο, θα κάνουν την αντίστοιχη αξιοποίηση του ακάλυπτου χώρου από πίσω».