Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης: Η νέα του «στέγη» και πότε θα επιστρέψει στο ιστορικό κτίριο της Φράγκων

Στη νέα του εποχή αρχίζει να περνά το ιστορικό κτίριο της οδού Φράγκων, που από το 1987 φιλοξενεί το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, το μοναδικό κρατικό ωδείο της χώρας.

Εδώ και λίγες ημέρες, το εσωτερικό του κτιρίου έχει αδειάσει πλήρως και στα τέλη Ιανουαρίου αναμένεται να ξεκινήσουν και πάλι τα δια ζώσης μαθήματα σε κτίριο επτά ορόφων που έχει μισθωθεί επί των οδών Π. Συνδίκα, Βικοπούλου και Β. Όλγας, εκεί όπου στεγάζονταν παλιότερα το Μουσικό Κολλέγιο.

«Το 45% των πραγμάτων από το κτίριο της οδού Φράγκων μεταφέρθηκαν στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και τα υπόλοιπα στο νέο ενιαίο επταώροφο κτίριο που έχει μισθωθεί. Στόχος είναι να αρχίσουν ξανά τα μαθήματα το συντομότερο δυνατό» αναφέρει στην parallaxi ο πρόεδρος του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, κ. Νικόλαος Αβδελλάς, ο οποίος παραμένει στο συγκεκριμένο πόστο, όπως έγινε γνωστό και επισήμως μέσω του ΦΕΚ που δημοσιεύτηκε.

Το υπουργείο Πολιτισμού από το καλοκαίρι του 2020 είχε εντάξει την ανακαίνιση του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης. Μια ανακαίνιση η οποία θα είναι ολική, με το κτίριο να αναβαθμίζεται πλήρως ώστε να είναι απολύτως ασφαλές για τις επόμενες δεκαετίες.

«Ο εργολάβος έχει μπει και το χρονοδιάγραμμα έχει ορίζοντα την 31η Δεκεμβρίου του 2025. Υπάρχει βέβαια μια επιφύλαξη, όπως άλλωστε ξέρετε ότι συμβαίνει με όλα τα έργα, αλλά υπάρχει η αισιοδοξία ότι όλα θα κυλήσουν φυσιολογικά. Επίσης, εμείς έχουμε και κάποιον “αέρα” μπροστά μας καθώς δεν μπορούμε να διακόψουμε τη σχολική χρονιά στη μέση, καθώς καταλαβαίνετε πόσος χρόνος χρειάζεται για να μεταφερθούν και πάλι τα μουσικά όργανα και όλα τα υπόλοιπα πράγματα», προσθέτει ο κ. Αβδελλάς.

Μπορεί το προηγούμενο διάστημα να υπήρχαν εσωτερικές «μουρμούρες» για την κατάσταση που επικρατούσε εντός του κτιρίου, αλλά οι διαδικασίες ήταν χρονοβόρες για να διασφαλιστούν τα χρήματα. Επίσης, το κτίριο άνηκε στον ΕΦΚΑ και έπρεπε να περάσει στην κυριότητα του υπουργείου Πολιτισμού.

Από τη στιγμή που τα κονδύλια υπεγράφησαν και βρέθηκε ο ανάδοχος μετά από διαδικασία που κράτησε μήνες, οι τεχνικοί της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων προχώρησαν σε πολύμηνες αναλύσεις και μετρήσεις στους χώρους του κτιρίου, καθώς αποτελεί ιστορικό μνημείο.

«Εμάς στόχος μας ήταν να γίνουν τα πράγματα, όπως ακριβώς έγιναν. Και όταν φτάσαμε σε σημείο να αναζητήσουμε έναν ενιαίο χώρο, κανείς δεν έτεινε χείρα βοηθείας προς το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης» αναφέρει ο κ. Αβδελλάς.

Οι άνθρωποι του ΚΩΘ πίστευαν ότι θα καταλήξουν τελικά στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, όμως κάτι τέτοιο δε συνέβη, με αποτέλεσμα να αναζητούν εναλλακτική λύση.

Το υπουργείο Πολιτισμού άναψε το πράσινο φως για ενοικίαση νέου χώρου, με τη σύμβαση μισθώσεως και τα συμφωνητικά να υπογράφονται την ημέρα που έληγε η σύμβαση της προηγούμενης διοίκησης.

«Από τις 2 Ιανουαρίου όλα έχουν μεταφερθεί από το κτίριο της οδού Φράγκων και τώρα μένει να τακτοποιηθούν στο νέο χώρο.

Από τις 5 Δεκεμβρίου όλοι είχαν ενημερωθεί για το χρονοδιάγραμμα, καθώς πρόκειται για ένα τεράστιο εγχείρημα.

Αρκεί να αναφέρουμε μόνο ότι έπρεπε να μεταφερθούν περίπου 40 πιάνα. Στα τέλη Γενάρη τα μαθήματα θα ξεκινήσουν και πάλι δια ζώσης στους νέους χώρους» σημειώνει στην parallaxi ο διευθυντής του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, κ. Γεώργιος – Ιούλιος Παπαδόπουλος.

Η εγκεκριμένη προμελέτη από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων αντιμετωπίζει όλα τα κτιριολογικά και λειτουργικά ζητήματα.

Επιλύει θέματα προσβασιμότητας για τα άτομα με κινητικά προβλήματα, πυρασφάλειας, και εκσυγχρονίζει όλες τις εγκαταστάσεις.

Έχει ως στόχο τη συνέχιση της χρήσης του από το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, με αναδιαμορφωμένο το κτιριολογικό πρόγραμμα ώστε να είναι σύγχρονο και λειτουργικό.

Το κτίριο ανακτά σε μεγάλο βαθμό την τυπολογία της β’ οικοδομικής του φάσης (μελέτη J. Pleyber).

Το έργο είναι προϋπολογισμού 3.500.000 ευρώ. Η χρηματοδότησή του έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Η ιστορία του κτιρίου

Πόσοι όμως γνωρίζουμε πως στο παρελθόν έχει στεγάσει ακόμη και το ΙΚΑ, ή πως «κουβαλάει» μια ιστορία ανατίναξης; Ή ακόμη πόσοι έχουμε παρατηρήσει τα αγάλματα που βρίσκονται στην αυλή του κτιρίου;

Το κτίριο του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, λοιπόν, βρίσκεται στην περιοχή που ήταν οι «φραγκομαχαλάδες», μια πολύ πλούσια περιοχή της παλιάς Θεσσαλονίκης.

Από αρχιτεκτονικής σκοπιάς το κτίριο αποτελεί ένα εκλεκτικιστικό δείγμα με νεομπαρόκ στοιχεία και πολλές επιδράσεις από την γαλλική αρχιτεκτονική. Κυρίαρχο στοιχείο στην οργάνωσή του αποτελεί το εσωτερικό αίθριο, το οποίο στο ισόγειο εμφανίζεται κλειστό με θολωτή τζαμωτή στέγαση. Άλλο χαρακτηριστικό είναι η επίστεψη του μεγάλου εξώστη με φεγγίτη με αναγεννησιακά στοιχεία.

Ακόμη, στην πρόσοψη του κτιρίου υπάρχει κι επιγραφή με τα ονόματα των αρχιτεκτόνων, Barouh και Amar. Επιπλέον, τα αγάλματα που βρίσκονται στον κήπο παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς είναι του 20ου αιώνα και είχαν εισαχθεί από ευρωπαϊκές χώρες.

Χτίστηκε το 1840 ως κατοικία, μιας από τις πλουσιότερες και σπουδαιότερες οικογένειες της Θεσσαλονίκης, των Άμποτ που κατάγονταν από τη Σκοτία.

Eκεί μάλιστα είχε φιλοξενηθεί ο σουλτάνος Αβδούλ Μετζιτ, το 1858 που είχε επισκεφτεί την πόλη. Λίγα χρόνια αργότερα ο Τζέικ Άμποτ, πλούσιος έμπορος και κτηματίας καταστρέφεται οικονομικά, λόγω της σπάταλης ζωής του και πουλάει το αρχοντικό του στην Οθωμανική Τράπεζα, η οποία ιδρύει υποκατάστημα στη Θεσσαλονίκη το 1863.

Τον Απρίλιο του 1903 το παλιό κτίριο «έζησε» την πιο τραγική στιγμή του. Κατά τα «Απριλιανά του 1903» Βούλγαροι «γεμιτζήδες», δηλαδή βαρκάρηδες, το ανατίναξαν και μάλιστα με έναν «υπόγειο» τρόπο. Συγκεκριμένα, νοίκιασαν ένα μπακάλικο κι έναν ακόμη χώρο που στεγάζονταν σε δύο διπλανά κτίρια. Έτσι, άρχισαν να σκάβουν μεταφέροντας τα μπάζα με τη μορφή εμπορευμάτων μαναβικής για να μην κινήσουν υποψίες και κατάφεραν να φτιάξουν δύο σήραγγες που επικοινωνούσαν μεταξύ τους και τον Απρίλιο ανατίναξαν το κτίριο με αποτέλεσμα να καταστραφεί με εξαίρεση ένα τμήμα της πρόσοψης που είχε μερικές φθορές, ενώ υπήρξαν και πολλοί νεκροί.

Μετά από τη μεγάλη καταστροφή ο περίφημος αρχιτέκτονας της εποχής Βιταλιάνο Ποζέλι που είχε συνεργαστεί σε πολλά έργα με τις οθωμανικές αρχές, σχεδίασε το νέο οικοδόμημα διατηρώντας τον κάνναβο της πρόσοψης του πρώτου κτιρίου, ενώ τα επόμενα χρόνια έγιναν διάφορες επισκευές και προσθήκες σύμφωνα με μελέτες των μηχανικών Πλέυμπερ (1921) και Μοδιάνο (1924). Κατά τη διάρκεια της μεγάληε πυρκαγιάς του 1917, το κτίριο προστατεύεται από πυροσβεστικές δυνάμεις και διασώζεται με ελάχιστες ζημιές.

Μέχρι το 1930 εξακολουθεί να λειτουργεί εκεί το υποκατάστημα της Οθωμανικής Τράπεζας ώσπου το 1949 το κτίριο περιήλθε στο ΙΚΑ και παρέμεινε σε αυτό ως το 1978, οπότε εγκαταλείπεται λόγω των καταστροφών από τον σεισμό. Μάλιστα στην πρόσοψη φαίνεται και σήμερα η επιγραφή «Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων».

Έπειτα το 1983, μετά από μικροεπεμβάσεις στο εσωτερικό προκειμένου το κτίριο να μπορέσει να ανταποκριθεί στη νέα του χρήση παραχωρήθηκε στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης όπου η αρχική συμφωνία εκμετάλλευσής του ήταν για 15 χρόνια, όμως στη συνέχεια επεκτάθηκε.

Τον Ιούνιο του 2013 το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης αντιμετώπισε τον εφιάλτη της έξωσης.

Για το θέμα εκείνων των ημερών, οι Χαράλαμπος Λεφάκης και Λόλα Τότσιου, ο τότε πρόεδρος και η διευθύντρια του ΔΣ του ΚΩΘ, ανέφεραν σε επιστολή τους:

«Την Πέμπτη 13.6.2013 μας κοινοποιήθηκε από το Ι.Κ.Α. νέα επιταγή προς εκτέλεση της υπ’ αριθμ. 396/1999 απόφασης του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης, με την οποία το Κ.Ω.Θ. καλείται πλέον ν’ αποδώσει άμεσα στο Ι.Κ.Α. τη χρήση του διατηρητέου κτιρίου όπου στεγάζεται. Το Κ.Ω.Θ. έχει εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα (έφεση, ασφαλιστικά μέτρα, ανακοπή κατά της εκτέλεσης) κατά της απόφασης αυτής και δικαστικά δεν υπάρχει πλέον καμία δυνατότητα άμυνας.

Το Ι.Κ.Α. είχε ζητήσει, προκειμένου να υπογραφεί νέα σύμβαση μίσθωσης, ως μηνιαίο μίσθωμα το ποσό των € 12.000,00, ενώ αργότερα, στις 19.11.2012 απέρριψε τις αντιπροτάσεις μας και απαίτησε την άμεση απόδοση της χρήσης του κτιρίου.

Το Κ.Ω.Θ. συνέχισε την αλληλογραφία προς το Ι.Κ.Α., προτείνοντας ένα μεταβατικό στάδιο τριετίας και εστιάζοντας στον συνυπολογισμό στο ύψος του μισθώματος του κόστους αποκατάστασης του κτιρίου, η οποία από το 2014 μπορεί να καλυφθεί από τα προγράμματα Ε.Σ.Π.Α. Βάσει αυτής της λογικής προτείναμε ως μηνιαίο μίσθωμα το ποσό των € 4.000,00. Ωστόσο, παρά την αρχική θετική προφορική ανταπόκριση της Υποδιοικήτριας του Ι.Κ.Α. Αθηνών κ. Τριανταφυλλίδη, δεν υπήρξε καμμία έγγραφη απάντηση, ενώ από τις 18/2 που στάλθηκε η τελική πρόταση του Κ.Ω.Θ δεν απαντά ούτε και στα τηλεφωνήματά μας.

Εμείς από την πλευρά μας έχουμε εξαντλήσει κάθε δυνατότητα διαπραγμάτευσης.

Γι’ αυτό ζητούμε την άμεση παρέμβασή του Αναπληρωτή Υπουργού για θέματα Πολιτισμου του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.κ. Τζαβάρα, προκειμένου να βρεθεί επιτέλους μια οριστική λύση, και ν’ αποτραπεί η έξωση του Κ.Ω.Θ. εντός της επόμενης εβδομάδας και μάλιστα εν μέσω της εξεταστικής περιόδου.

Το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, το μοναδικό κρατικό ωδείο στην Ελλάδα, κλείνει το 2014 τα 100 χρόνια αδιάλλειπτης λειτουργίας και προσφοράς. Θα είναι αυτό το δώρο των γενεθλείων του;»

Τα τελευταία χρόνια, φτάνοντας έως και το σήμερα, το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης καλούνταν να ξεπεράσει τους «σκοπέλους» τόσο ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς, όσο και των κτιριακών προβλημάτων, καθώς παρουσίαζε, λόγω της παλαιότητάς του πολλές φθορές, ενώ δύσκολη ήταν και η συντήρησή του.

Ευχή λοιπόν όλων, στο τέλος της επόμενης χρονιάς το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης να είναι και πάλι σε θέση να μετράει αντίστροφα για την επιστροφή του στο… φυσικό του χώρο, «γεμίζοντας» ξανά με όμορφες νότες, την ιστορική φράγκικη συνοικία στο κέντρο της πόλης.