Οι λευκές «πολιορκίες» που άφησαν εποχή στη Θεσσαλονίκη

*εικόνες: Γιώργος Βελλίδης (αρχείο parallaxi)

34 χρόνια συμπληρώνονται από τη μέρα που στη Θεσσαλονίκη χιόνισε πολύ. Ξημέρωνε 16η Δεκεμβρίου όταν η πόλη άρχισε να δέχεται «λευκή πολιορκία» σε πείσμα των προβλέψεων που έκαναν λόγο για καταιγίδες.

Οι ημέρες που ακολούθησαν, πέρα από τα προβλήματα που προκάλεσαν σε μια πόλη που «παρέλυσε», δημιούργησαν εικόνες που τις βλέπουμε σήμερα και ζηλεύουμε, αλλά και αναμνήσεις που έχουν μείνει ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη όσων έζησαν τον χιονιά εκείνο και δεν έχουν… λιώσει από το μυαλό τους.

Ο χιονιάς του 1988 όπως τον κατέγραψε η parallaxi σε άρθρο της πριν λίγα χρόνια:

Η πόλη μετατράπηκε σιγά σιγά σε ένα απέραντο λευκό τοπίο, το χιόνι άρχισε να καλύπτει τα πάντα. Να δημιουργεί ολόκληρους όγκους αυτοκινήτων σκεπασμένων, να εξαφανίζει πεζοδρόμια, να αλλάζει την καθημερινότητα της πόλης. Οι εφημερίδες μιλούσαν απειλητικά για πόλη παραδομένη στο χιονιά, για χάος, για διάλυση. Για ασυνήθιστο χιονιά. Η θερμοκρασία κατέβηκε γρήγορα στους -5.

Οι άνθρωποι περπατούσαν για μέρες στην πόλη, καθώς τα αστικά δυσκολεύονταν να κυκλοφορήσουν. Στις πιο πολλές μακρινές συνοικίες δεν ανέβαιναν καθόλου. Για τα αυτοκίνητα ούτε λόγος. Μόνο οι τολμηροί προσπαθούσαν και στις περισσότερες περιπτώσεις απλά τα παρατούσαν στη μέση του δρόμου.

Η αίσθηση της διατάραξης της ζωής ήταν κυρίαρχη, πιο πολύ από κάθε άλλο χειμώνα. Στους δρόμους άνθρωποι βάδιζαν ώρες ατέλειωτες. Έφταναν κατάκοποι στις δουλειές τους και γύριζαν σπίτι ώρες μετά εξοντωμένοι. Η Μετεωρολογική δήλωνε πως πρόκειται για τον πιο παγωμένο Δεκέμβριο όλων των εποχών. Το ύψος του χιονιού στην πόλη ξεπερνούσε για πρώτη φορά τα 80 εκατοστά.

Τριγύρω στο Χορτιάτη και τα άλλα ορεινά έφτασε ξαφνικά τα δύο μέτρα. Υπάρχουν γειτονιές που το χιόνι έκανε να λιώσει μέχρι και δυο μήνες. Υπήρξαν γειτονιές που χιόνιζε για εξήντα ολόκληρες ώρες, τα σχολεία έκλεισαν μια βδομάδα, η χριστουγεννιάτικη αγορά παρέλυσε και κάθε προγραμματισμένη μικρή ή μεγάλη εκδήλωση ακυρώθηκε. H πόλη ζούσε τη δική της Παγοθύελλα που θα τη θυμόταν για πάντα…

Ο σταθμός του μετεωροσκοπείου του ΑΠΘ καταγράφει ραγδαία πτώση από +2°C σε -3°C το διάστημα 2-3πμ τα ξημερώματα στις 16/12/1988. Η θερμοκρασία παραμένει κάτω από τους 0°C για το υπόλοιπο της ημέρας. Μάλιστα και κατά τη διάρκεια του μεσημεριού ο υδράργυρος κυμαίνεται μεταξύ -1.5 και -2°C. Παρόμοιες θερμοκρασίες ακολουθούν και την επόμενη μέρα (17/12/1988) που κυμαίνονταν απο 0°C εως και -5°C.

Η «λευκή» δεκαετία της Θεσσαλονίκης

Πηγαίνοντας πίσω στο χρόνο και αξιοποιώντας τα εξαιρετικά στοιχεία που έχει συγκεντρώσει και παρουσιάσει ο ερασιτέχνης προγνώστης της ομάδας του NorthMeteo.gr Κωνσταντίνος Οικονόμου, θα δούμε ότι η δεκαετία στην οποία κυριαρχούν τα χιόνια στη Θεσσαλονίκη είναι αυτή του 1960-1969.

Τη συγκεκριμένη δεκαετία καταγράφονται 18 αξιοσημείωτοι χιονιάδες στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης.

Ξεχωρίζουν και με διαφορά, σύμφωνα με τα στοιχεία του NorthMeteo.gr, ο χιονιάς το διάστημα 17 έως 19 Ιανουαρίου του 1963, όπου τα εκτιμώμενα ύψη χιονόστρωσης κυμαίνονταν μεταξύ 40 και 50 εκατοστών και εκείνος του διαστήματος 10 έως 12 Ιανουαρίου 1968 με την εκτίμηση να κάνει λόγο ακόμα και για 70 εκατοστά.

Οι δεκαετίες του 70′ και του 00′ αποτελούν τις λιγότερο… παραγωγικές από πλευράς χιονόπτωσης.

Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι αρκετές φορές η Θεσσαλονίκη είδε… άσπρη μέρα και με το παραπάνω, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτό που συνέβη το 1988 και έχει καταγραφεί σε φωτογραφίες και βίντεο της εποχής.

Ο μεγάλος χιονιάς του 2001

Ο Δεκέμβριος εκείνης της χρονιάς ξύπνησε αναμνήσεις από τον χιονιά του 1988 στη Θεσσαλονίκη, μιας και η πόλη, όπως και μεγάλο μέρος της χώρας, βρέθηκαν για αρκετές ημέρες σε λευκό κλοιό.

Οι χιονοπτώσεις είχαν ήδη ξεκινήσει από την περασμένη εβδομάδα σε ορεινές, ημιορεινές και πεδινές περιοχές, ωστόσο η γενικευμένη κακοκαιρία ξεκίνησε την Κυριακή 16 Δεκεμβρίου.

Λίγες ημέρες πριν τα Χριστούγεννα, το χιόνι στο κέντρο της Θεσσαλονίκης έφτανε ακόμα και τα 40 εκατοστά, ενώ πολύ μεγαλύτερα ήταν τα ύψη στα προάστια.

Ο υδράργυρος είχε πέσει κάτω από το μηδέν, με τα προβλήματα στις κυκλοφορίες να είναι μεγάλα και τα σχολεία να κλείνουν.

Ο πιο απρόσμενος

Με διαφορά τον τίτλο παίρνει ο χιονιάς του Απριλίου του 2003. Το περιστατικό χιονιού σημειώθηκε στις 7 Απριλίου, όταν οι Θεσσαλονικείς ξύπνησαν και αντίκρυσαν ανοιξιάτικα μια κάτασπρη πόλη, με το χιόνι μάλιστα να φτάνει τα 10 εκατοστά ακόμα και στο κέντρο της, βαραίνοντας τα ανθισμένα δέντρα.

Ο πρώτος μετά από πολλά χρόνια

Τον Ιανουάριο του 2017. Δεν ξεχνιέται αυτός ο χιονιάς, καθώς εκτός από πρόσφατος, ήταν και ο πρώτος μετά από πολλά χρόνια που κράτησε τόσες μέρες, ακινητοποιώντας την πόλη, φέρνοντας πολλά προβλήματα στην καθημερινότητα των κατοίκων, αλλά ταυτόχρονα προσφέροντας μοναδικές εικόνες παγωμένου τοπίου σε μια ολόλευκη πόλη. Από άκρη σε άκρη η Θεσσαλονίκη θύμιζε ονειρικό λευκό σκηνικό.

Ο πιο πρόσφατος

Ένας σημαντικός χιονιάς είχε περάσει από τη Θεσσαλονίκη στις 4 Ιανουαρίου του 2019, δύο χρόνια μετά τον παγετό του 2017 που είχε παραλύσει την πόλη. Η χιονόπτωση είχε ξεκινήσει το πρωί της 4ης Ιανουαρίου και υπήρξε επιδείνωση από το μεσημέρι προς το βράδυ με έντονη χιονόπτωση να πλήττει την πόλη.

Ωστόσο η έξαρση ήταν σχετικά σύντομη και ακολούθησε μια απογευματινή ανάπαυση μέχρι και το βράδυ, οπότε και υγρές αέριες μάζες από τα νοτιοανατολικά (Χαλκιδική-Θερμαϊκό) έφεραν πυκνότατη χιονόπτωση μέχρι και το πρωί της επόμενης μέρας 5/1.

Ο… μύθος των λευκών Χριστουγέννων

Έχουμε συνηθίσει στις ταινίες του Χόλιγουντ να βλέπουμε τις οικογένειες γύρω από το εορταστικό τραπέζι να τρώνε ανήμερα των Χριστουγέννων, να ανταλλάσσουν δώρα και ευχές, το τζάκι να καίει και έξω να χιονίζει.

Παρατηρώντας πάντως τα στοιχεία του northmeteo.gr, πέρα από τις 24, 25 Δεκεμβρίου του 1986 και τις 26 και 27 Δεκεμβρίου 1996, ποτέ άλλοτε δεν έχουν σημειωθεί αξιοσημείωτες χιονοπτώσεις κατά τη διάρκεια των ημερών των Χριστουγέννων.

Οι αναμνήσεις από τον χιονιά του 1988

Και μιας και ανοίξαμε τον κύκλο του θέματος με τον χιονιά του 1988 ας τον κλείσουμε και αυτόν με τις δικές σας αναμνήσεις από εκείνη τη μέρα, όπως τις είχε καταγράψει η parallaxi πριν κάποια χρόνια.

• Το δεύτερο βράδυ, νομίζω Παρασκευή, από Ορφανοτροφείο στη Λαμπράκη (Κονίτσης τότε), μέχρι την πλατεία Ναβαρίνου στο Μικρό Καφέ και πίσω, με τα πόδια, το χιόνι στην Εγνατία απάτητο. Μενέλαος Παρδάλης
• Ένα μετρο ήταν στην Θέρμη!! Ήταν υπέροχα!! Ιωνάθαν Καρασάντι
• Τράβηξα τα πρώτα μου Α/Μ φιλμς για να μάθω να εκτυπώνω σε σκοτεινό θάλαμο. Δύσκολη δουλειά για αρχάριο! Ράνια Κοκκινίδου
• Ήμουν τότε 7 χρονών και το θυμάμαι μέχρι και σήμερα. Πραγματικά τρομερή χιονόπτωση για τα δεδομένα της πόλης που όμοια της δεν έχουμε δει από τότε. Μιλτιάδης Αποστολίδης
• Από την Πλατεία Ελευθερίας μέχρι την Ανάληψη με τα πόδια… Μαγική νύχτα με το χιόνι να φεγγοβολά! Ελένη Πατέρα
• Είχα φτάσει με το ΚΤΕΛ Ροδόπης, έπρεπε να διασχίσω με βαλίτσα την δύσκολη διαδρομή ως το ΚΤΕΛ Ημαθίας που τότε ήταν απέναντι από τα δικαστήρια, να περιμένω ώρες όπως πολλοί άλλοι για το πολυπόθητο εισιτήριο αλλά και για την χαρμόσυνη είδηση της αναχώρησης. Γιώργος Λιόλιος
• Το θυμάμαι σαν χθες, και σε πόση ώρα το έστρωσε… Ήμασταν στο μαγαζί μας στην οδό Πτολεμαίων με Αντιγονιδών για όσους ξέρουν… στην αρχή ήταν πυκνό και δεν έπιανε, σε καμιά ώρα το γύρισε σε σπυρωτό και το έστρωσε σε 10 λεπτά για μια βδομάδα!! Πέτρος Κάλτσας
• Έπρεπε από αρχή Κέννεντυ – έτσι λέγαμε την παραλιακή τότε – να πάω στο Goethe, στο χώρο της δουλειάς μου, γωνία παλιά παραλία και Πλουτάρχου. Και φυσικά δεν πήγα γιατί όλα είχαν ακινητοποιηθεί. Πόσο άσχημα ένιωσα όταν έμαθα ότι η συνάδελφος Th., Γερμανίδα γαρ, είχε πάει από Καλαμαριά ως το κέντρο με ποδήλατο!!! Νόρα Πιλόροφ-Προκοπίου
• Πωω, τι ωραία μέρα εκείνη η πρώτη που το έστρωσε στην παραλιακή. Δούλευα σε γραφείο στην Τσιμισκή και έμενα στη Νέα Παραλία, μετά το Μακεδονία Παλάς. Πήγαμε με τα πόδια σπίτι μέσα από την Κέννεντυ. Νένα Νινέτα Δούλευα ως εποχιακή υπάλληλος σε κατάστημα παιχνιδιών στην Κομνηνών και το βράδυ γύρισα σπίτι στο τέρμα της Κατω Τούμπας-φυσικά με τα πόδια-και θυμάμαι πως μιλούσαμε με διάφορους ανθρώπους, άγνωστοι μεταξύ μας, που όμως απολαμβάναμε όλοι την χιονισμένη πόλη το βράδυ και την επιστροφή στα σπίτια μας σαν κάτι το μοναδικό. Κι ήταν μοναδικό γιατί ποτέ δεν το ξέχασα. Έφη Βάρου
• Εκτός απο ομορφιά είχαμε και ρεκόρ καταγμάτων! Κική Τσακίρη
• Ήμουν παιδάκι και έμενα στις Συκιές που είχε πολλές κατηφόρες και ο συνδυασμός κατηφόρας με πάγο έκανε τρομερά δύσκολο το περπάτημα. Το τι βούτες είχα φάει δεν λέγεται. Καμπαμάρου Ιγάνου
• Ήμουν τότε φοιτητής στην Ξάνθη και είχα έρθει εκείνο το βράδυ Θεσσαλονίκη για τα Χριστούγεννα. Χώρια ότι έκανα 6 ώρες να φτάσω από Ξάνθη με το Κτελ, έκανα και άλλες τρισήμιση ώρες να φτάσω απο το Κτελ Ξάνθης (ήταν τότε στη Νέστορος κοντά στις δωδεκαόροφες) στο σπίτι. Στέλιος Μπιγδέλης
• Δεν θα ξεχάσω που πήγαινα στο βενζινάδικο με τα μπετόνια για να πάρω πετρέλαιο και στο δρόμο όλο γλυστρούσα και έπεφτα, και στο σπίτι έφθανα η καημένη με μισά μπετόνια, είχε πολύ γέλιο, άγνωστοι στο δρόμο, ο ένας να προσπαθεί να βοηθήσει τον άλλον και να πέφτει αυτός… Αξέχαστο αυτό το ’88!! Χρύσα Συκιώτου
• Δεν δούλευαν τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ από το χιόνι και βγήκαν στο δρόμο τα στρατιωτικά ΡΕΟ στην Εγνατία για εξυπηρετήσουν τον κόσμο. Το 1988. Πάνος Κάβουκης
• Αξέχαστος Δεκέμβριος του ’88… Παιδί τότε κι ερχόμενη από ένα μακρινό ταξίδι περιμέναμε ώρες να πετάξουμε από Αθήνα για Θεσσαλονίκη… Φτάσαμε αργά τη νύχτα και δεν υπήρχε ταξί ή λεοφωρείο. Ξεκινήσαμε με τα πόδια κι ένας οδηγός του ΟΑΣΘ (εκτός υπηρεσίας) σταμάτησε και έπαιρνε όσους έβρισκε. Κατεβήκαμε στο σταθμό, πάνω στην ταλαιπωρία έχασα τον σάκο με τα δωράκια για τους δικούς μου και την φωτογραφική μου μηχανή… Τι κλάμα έριξα τότε… Μέχρι σήμερα το θυμάμαι με νοσταλγία… Φοβερή εμπειρία. Κωνσταντίνα Ιλιούδη
• Όντως αξέχαστες στιγμές και για μένα. Δούλευα στο Αβαντάζ στην Αγ.Δημητρίου για όσους το θυμούνται, μουσικός για την ακρίβεια. Ξεκίνησα απο Βασ. Όλγας Ανάληψη με τα πόδια για το μαγαζί, δεν κυκλοφορούσε τίποτε άλλο. Απορούσαμε με τα άλλα παιδιά της ορχήστρας που μας κάλεσαν να πάμε, μετά από τέτοια κακοκαιρία και τόσο χιόνι ποιος θα ερχόταν να διασκεδάσει; Και όμως το τι έγινε εκείνο το βράδυ δεν περιγράφεται. Χαμός έγινε, ένα μαγαζί γεμάτο απο πάνω μέχρι κάτω. Αξέχαστες στιγμές. Πάνος Τσαβουσάκης.
• Δεν ξεχνιούνται εκείνες οι μέρες!! Μας μάζευαν τα ΡΕΟ θυμάμαι! Όσοι δεν χωρούσαν το “έκοβαν” με τα πόδια!! Χιόνια, πάγος και αρκετές πτώσεις!! Πώς να το ξεχάσεις; Νίκη Κοτσαηλίδου.
• …Και στην οδό Νίκης κάποιος “τρελός” με όχημα χιονιού να κόβει βόλτες, χωρίς την κίνηση του σήμερα, χαρίζοντάς μας εικόνες λες και ζούσαμε στο Όσλο. Παναγιώτης Ζαφειριάδης.
• Το ΚΤΕΛ απο Κοζάνη Σαλονίκη 9 ώρες… Έκοψε 2 φορές αλυσίδες στην Καστανιά… Από το σταθμό στη Θέρμη με τα πόδια 23:00 – 08:00. Αξέχαστο… Παναγιώτης Χρήστος Φλαντανέλλας.
• Και εγώ προσγειωνόμουν με C-130 στο αεροδρόμιο Μακεδονία… Αξέχαστη προσγείωση. Μπάμπης Κακουλίδης.
• Πω πω, θυμάμαι εκείνη τη χρονιά πόσο πολύ χιόνι έπιασε και απέναντι στις παραλίες, Περαία-Αγ.Τριάδα, τόσο πολύ που είχε καλύψει τις σκάλες που έδεναν τα καραβάκια. Μιμή Τσουκαλά.
• Το θυμάμαι τόσο έντονα. Είχαμε σχολάσει και από τη Δωδεκανήσου φτάσαμε έως το Βαρδάρη, χωθήκαμε μέσα σε ένα εστιατόριο και φάγαμε, ήταν αδύνατο να προχωρήσουμε με τα πόδια, τα δε αυτοκίνητα ακινητοποιημένα… Η συνάδελφός μου σε προχωρημένη εγκυμοσύνη έμενε σε ενα χωριό κοντινό και έπαιρνε το τρένο… Δεν είχε φτάσει σχεδόν έως το πρωί και τότε άρχισαν να πέφτουν τα τηλεφωνα… μια τρέλα… Εγώ έφτασα με τα πόδια μέχρι τους Αμπελόκηπους και από εκεί με πήρε η άντρας μου με το αυτοκίνητο… Η απόλυτη ταλαιπωρία… Δεν θα ήθελα να το ξαναζήσω… Μαρία Χατζηδημητρίου.
• Τι μας θυμίσατε τώρα!!! Το περισσότερο χιόνι που έχω δει στη Θεσσαλονίκη!!! Μπήκαμε για το απογευματινό εργαστήριο στο Τμήμα Χημείας και όταν βγήκαμε στις 7 μ.μ. ήμασταν αποκλεισμένοι στην Πλατεία Χημείου!!! Απελπισία!!!!… Ένας γενναίος οδηγός ταξί μετά από μια εξαιρετικά δύσκολη διαδρομή, λόγω ολισθηρότητας, με μετέφερε στο πατρικό μου στο Ν. Κορδελιό… Ελένη Λαζαρίδου.
• Τι μου θυμίσατε. Ήμουν έγκυος στον δεύτερό μου το γιο, τον Ανέστη, και έλεγα πως θα πάω να γεννήσω γιατί ήμουν στο μήνα μου. Τελικά πήγα στο Ιπποκράτειο (Αγία Σοφία) και γέννησα 30 Δεκεμβρίου, ημέρα Παρασκευή, 1988, μεσημέρι 3.25 και όλη τη νύχτα χιόνιζε, αλλά εγώ ήμουν ευτυχισμένη. Δύο μήνες τα χιόνια έκαναν να λιώσουν. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον πιο κρύο και χιονισμένο Δεκέμβριο. Θεοδώρα Φωκαέτση.
• Ακόμη και στην Εγνατία τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ αλυσίδες φορούσαν. Πασχάλης Αγγελόπουλος.
• Εκείνες τις μέρες παντρευόμουν, αναβάλλαμε το γάμο για μια εβδομάδα. Στο τέλος ήρθε με τα πόδια από Συκιές Τούμπα για να γίνει ο γάμος. Αξέχαστη χρονιά. Κατερίνα Κομνηνού.
• Την θυμάμαι χαρακτηριστικά αυτή την χρονιά!! Ήμουν φοιτήτρια και έφευγα για τις γιορτές να πάω στην πατρίδα μου… Το λεωφορείο έκανε 9 ώρες από τα δικαστήρια μέχρι την Χαλκηδόνα!! Κατεβαίναμε κάτω για να κάνουμε κανένα τσιγάρο, το λεωφορείο ξεκινούσε αλλά δεν μας προβλημάτιζε γιατί ξέραμε ότι μετά από μισό μέτρο θα ξανασταματήσει… Θυμάμαι έκανα 14 ώρες να φτάσω στην Καστοριά!!! Μαρία Τσιν.
• Έχει τελειώσει κάποια εκδήλωση – που είχε ξεκινήσει από τις 9.00 το πρωί – στην αίθουσα τελετών του κεντρικού κτιρίου της Φιλοσοφικής και θα πρέπει να ήταν 2.00 το μεσημέρι. Ήμασταν απασχολημένοι με όσα συνέβαιναν μέσα στο χώρο και δεν αναρωτηθήκαμε για την εξέλιξη του καιρού που από το πρωί φαινόταν ότι θα χειροτέρευε. Το θέαμα που αντικρίσαμε ήταν αποκαρδιωτικό, τόσο που να σε κάνει να αισθάνεσαι σαν τουρίστας στην αφιλόξενη Αρκτική… Με κάποιο ΙΧ από συνάδελφο γνωστής μου που έτυχε να έφευγε από ΔΕΘ βρέθηκα στην Παπαναστασίου σε κάποιο ύψος, και από εκεί με τα πόδια Β.Όλγας… Αξέχαστη εμπειρία!! Δήμητρα Βογδάνου.
• Το 1988 ήμουν ο ένας από τους πέντε ταξιτζήδες που δούλευα. Πήγα στο σταθμό και ήρθε ο τροχονόμος, μου είπε ότι ένας κύριος ήθελε να φορτώσω τις βαλίτσες του και να τις πάω στο ΚΤΕΛ του Κιλκίς, ήτανε τόσες πολλές που αυτός δεν χωρούσε στο ταξί και ήρθε με τα πόδια μέχρι την Γιαννιτσών όπου ήταν τότε το ΚΤΕΛ. Και μια φορά πήρα μια κυρία απο Μοναστηρίου και έκανα μια απόσταση 100 μέτρα 3 ώρες, είχαν κολλήσει τα πάντα, τίποτα δεν περπατούσε. Σάντος Σαρής.