Πλατεία Καούδη: Το διαχρονικό στέκι που «σφύζει» από ζωή στη γειτονιά της Μαρτίου

Γύρω στις 2 μεσημέρι, αφού έχει χτυπήσει το τελευταίο κουδούνι στο σχολείο, παιδικές φωνές ηχούν στη γειτονιά της Μαρτίου, τα βήματα των μικρών μπομπίρων ακούγονται να τρέχουν πάνω κάτω, να ανεβαίνουν στις κούνιες, να κυνηγιούνται μεταξύ τους, παίζοντας κρυφτό και μπάλα, άλλοτε με γέλια και άλλοτε με λίγα κλάματα.

Οι μαμάδες στα πέριξ, πίνουν τον καφέ τους, συζητάνε μεταξύ τους για τα πάντα και το τίποτα, παρατηρούν τα παιδιά τους να διασκεδάζουν τα πιο ανέμελα χρόνια της ζωής τους, φωνάζουν «Πρόσεχε θα πέσεις» και «Φόρα τη ζακέτα σου, έβγαλε κρύο».

Σουρουπώνει και τα μικρά παιδιά ήρθε η ώρα να κοιμηθούν. Τις θέσεις τους πάνω στις κούνιες, την τραμπάλα και τα παγκάκια, παίρνουν οι έφηβοι. Μικρές και μεγάλες παρέες, με ενεργειακά ποτά στο χέρι, κάθονται και συζητούν, βάζουν τα αγαπημένα τους τραγούδια στο ηχείο του κινητού, συναντούν τους φίλους από το σχολείο και σχολιάζουν τι έγινε στο διάλλειμα και την τάξη, ποιος μάλωσε με ποιον και ποιο καινούργιο ειδύλλιο επικρατεί στο τμήμα.

Ενώ οι εφηβικές παρέες έρχονται και φεύγουν, ο ουρανός γίνεται ακόμα πιο σκοτεινός, με ζευγάρια να γεμίζουν τα καφέ και κόκκινα παγκάκια, όπου κάτω από τα δέντρα δίνουν το πρώτο τους ραντεβού, το πρώτο τους φιλί, κάνουν ακόμα και τον πρώτο τους καυγά.

Αυτή είναι η πλατεία Καούδη, από τότε μέχρι σήμερα και οι άνθρωποι της γειτονιάς στη Μαρτίου, την αγαπούν γι’ αυτό, δεν την αποχωρίζονται χειμώνα – καλοκαίρι, την έχουν κάνει το αγαπημένο τους στέκι, χώρο για παιχνίδι, μέχρι και καταφύγιο μετά από μία δύσκολη μέρα.

Η κυρία Γιώτα μένει στη γειτονιά της Μαρτίου, λίγα βήματα δίπλα από την πλατεία Καούδη, εκεί όπου μεγάλωσε τα παιδιά της πριν από 25 χρόνια: 

«Η πλατεία σήμερα με τις αρχές του 2000 δεν έχει καμία σχέση, έχει αλλάξει ριζικά κι όμως ο κόσμος συνεχίζει ακόμα και την αγαπάει το ίδιο με παλιά. Τα παιδιά μου από το νηπιαγωγείο, μέχρι και όταν τέλειωσαν το Γυμνάσιο, μεγάλωσαν σε αυτήν την πλατεία. Παλιά, δεν ήταν πάρκο έτσι όπως είναι σήμερα. Τότε ήταν μία πλατεία με δύο κούνιες, για τις οποίες “σκοτώνονταν” τα παιδιά μεταξύ τους για το ποιο θα τις προλάβει. Στη μέση είχε παγκάκια, δεν υπήρχε η παιδική χαρά. Μάζευε, όπως και σήμερα άλλωστε, πάρα πολλά παιδιά, αλλά τότε αυτό συνέβαινε γιατί δεν υπήρχε κάποιο άλλο πάρκο εδώ γύρω στην περιοχή. 

Μάζευε όλες τις ηλικίες. Νωρίς το απόγευμα πήγαιναν τα παιδιά του δημοτικού και το βραδάκι, κατά τις 10-11, έρχονταν οι παρέες με τους εφήβους και συζητούσαν, έβαζαν μουσική, έκαναν τις δικές τους μαζώξεις. Αυτά είναι τα παιδιά της γειτονιάς που μέχρι και σήμερα, οι νεότερες γενιές έρχονται και κάνουν την πλατεία, στέκι τους. Παλαιότερα, δεν μάζευε τόσο μικρές ηλικίες, μιας και δεν είχε παιχνίδια σε αντίθεση με σήμερα που λόγω της παιδικής χαράς, έρχονται πολύ μικρότερα παιδάκια για να παίξουν. Δεν είναι πλέον μία πλατεία, αλλά έχει μετατραπεί σε ένα πάρκο.

Τότε, όλες οι μαμάδες είχαμε κάνει τη δικιά μας παρέα, όλες γειτόνισσες μεταξύ μας φυσικά, κατεβαίναμε στο πάρκο προετοιμασμένες, με τους καφέδες και τα σνακ στο χέρι, παίρναμε θέσεις στα παγκάκια και βλέπαμε τα παιδιά να παίζουν από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ. Οι γυναίκες που έρχονταν για να καθαρίσουν την πλατεία, μας γνώριζαν προσωπικά. Όταν, 11 η ώρα το βράδυ άρχισαν να ρίχνουν νερό οι αυτόματοι ποτιστές, έλεγα στο γιο μου “Θα βάλουν λουκέτο, μας διώχνουν”, γιατί αλλιώς δεν έφευγε. Αν δεν το έχεις ζήσει, δεν μπορείς να το καταλάβεις, ήταν τόσο οικείο το περιβάλλον, δεν υπήρχε φόβος για τίποτα».

Σε μία βόλτα στην πλατεία, συνάντησα την κυρία Μαρία, η οποία φέρνει τα δύο της παιδιά στο πάρκο τον τελευταίο χρόνο: 

«Μένουμε στη γειτονιά, οπότε η πλατεία είναι μονόδρομος για εμάς, μιας και η περιοχή δεν έχει άλλα μέρη για να παίξουν τα παιδιά μας.  Τους τελευταίους μήνες, από τότε που έγινε η αναμόρφωση και δημιουργήθηκε η παιδική χαρά, ερχόμαστε συχνότερα, γιατί είναι πλέον ένα μέρος που πραγματικά τα παιδιά μπορούν να διασκεδάσουν και να παίξουν με τους φίλους τους. Τα παιδιά εννοείται ότι ζητάνε να έρχονται εδώ, γι’ αυτό και είμαστε εδώ πέρα κάθε μέρα, τις ίδιες ώρες, λες και έχουμε ραντεβού με τον γιατρό. Πλέον, μαμάδες, γιαγιάδες και παππούδες, όλοι εμείς που ερχόμαστε καθημερινά, γνωριζόμαστε μεταξύ μας, έχουμε κάνει και εμείς καινούργιους φίλους. 

Πριν τη δημιουργία της παιδικής χαράς, η κατάσταση εδώ ήταν λίγο παρατημένη. Τώρα που έχει γίνει, αν και είναι ιδανική για τα μικρότερα παιδιά, υπάρχουν ακόμα προβλήματα, όπως ότι δεν έχουν μεριμνήσει για τις σκιές, τις μεσημεριανές ώρες που δεν έχει πέσει ο ήλιος. Το πάρκο χρειάζεται περισσότερο πράσινο και περισσότερα δέντρα, για να κάνουν σκιά, κάτι που λείπει γενικά από την πόλη μας.

Ένα ακόμη αρνητικό είναι ότι επειδή δεν υπάρχουν πολλά πάρκα και πλατείες στη γειτονιά μας, μαζεύονται παιδιά ανάμεικτων ηλικιών, που πολλές φορές δεν τα χωράει ο τόπος. Είναι παιδιά “της αγκαλιάς” που παίζουν στην παιδική χαρά, λίγα βήματα παραδίπλα, λίγο μεγαλύτερα παιδιά παίζουν ποδόσφαιρο, με την μπάλα να πετάγεται όπου να ναι και το απογευματόβραδο συναντάς εφήβους που έρχονται να αράξουν σε παρέες στα παγκάκια. Από τη μία, υπάρχει μία αίσθηση κοινότητας, αλλά από την άλλη δεν είναι λίγες οι φορές που έχει δημιουργηθεί πρόβλημα λόγω της πολυκοσμίας». 

Η ιστορία της πλατείας Καούδη

Η πλατεία Καούδη βρίσκεται στην Ε΄ Δηµοτική Κοινότητα, στη συµβολή των οδών Μακεδονίας, Γρυπάρη, Καρακάση, Δροσίνη και Παράσχου και πρόσφατα αναβαθμίστηκε στο πλαίσιο των αναπλάσεων από τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Η Πλατεία Καούδη, µε έκταση περίπου 3.100 τ.µ., είναι από τους λίγους σχεδιασµένους δηµόσιους χώρους που διαθέτει η Ε΄ Δηµοτική Κοινότητα του Δήµου, ενώ κύριο χαρακτηριστικό της είναι ότι σε αυτήν καταλήγουν έξι κεντρικοί δρόμοι της πόλης. Παίρνει το όνοµά της από τον Κρητικό Μακεδονοµάχο Ευθύµιο Καούδη.

Ο Ευθύμιος Καούδης του Γεωργίου, γεννήθηκε στα 1866 (για άλλους στα 1872), στο χωριό Καλλικράτης των Σφακίων της Κρήτης και πέθανε στα 1956 στη Θεσσαλονίκη. Πριν το 1903 εγκατέλειψε την Κρήτη εξαιτίας της δολοφονίας του Βουϊδά, αρχηγού ληστρικής συμμορίας, για την οποία κατηγορήθηκε. Μετά την εγκατάλειψη του χωριού του, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως χτίστης. Με το τέλος των Βαλκανικών πολέμων εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 1956.

Η πιο σημαντική –ίσως- δράση είναι η παρουσίαση της ιστορίας της πλατείας από τους μαθητές του 8ου Δημοτικού Σχολείου. Η περιοχή γύρω από την Πλατεία ονομαζόταν καραγάτσια, δηλαδή φτελιές, ενώ εντοπίστηκε η τελευταία εναπομείνασα φτελιά, ύψους 20 μέτρων, στην οδό 25ης Μαρτίου. Το κύριο χαρακτηριστικό της κυκλικής πλατείας είναι ότι σε αυτήν καταλήγουν έξι κεντρικοί δρόµοι της πόλης, υποχρεώνοντας σε κυκλική περιµετρική πορεία την κυκλοφορία. Η είσοδος στην πλατεία γίνεται από όλους τους δρόµους, µε αποτέλεσµα τον κατακερµατισµό της, δηµιουργώντας εσωτερικές διαδροµές που ουσιαστικά αποτελούν την συνέχεια των χαράξεων των δρόµων µέσα στην πλατεία. Στο κέντρο της πλατείας κάποτε, υπήρχε µια µόνο κακοσυντηρηµένη ξύλινη πέργκολα και ένας µικρός χώρος για παιδική χαρά, µε µία κούνια και µία τραµπάλα που δεν τηρούσαν τις προδιαγραφές για πιστοποίηση.

Η αρχική σύμβαση υπογράφηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2012 και μετά από έξι παρατάσεις που οφειλόταν σε προβλήματα διοικητικά, τεχνικά και γραφειοκρατικά, και τελικά την υπογραφή του Πρωτοκόλλου προσωρινής παραλαβής του έργου «Ανάπλαση Πλατείας Καούδη» ενέκρινε χθες, Πέμπτη 28 Ιουλίου 2016, το Δημοτικό Συμβούλιο στη διάρκεια της 16ης τακτικής του συνεδρίασης.

Οι παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν είναι οι εξής:

• Δημιουργία ενός αμφιθέατρου, στο κέντρο της πλατείας, όπου επίσης διαμορφώθηκε σιντριβάνι-καταρράκτης.
• Ανασχεδιασμός και αναβάθμιση της παιδικής χαράς έκτασης 545 τ.μ. με τα πιο ασφαλή υλικά επίστρωσης, παιχνίδια σύγχρονου σχεδιασμού για παιδιά όλων των ηλικιών και περίφραξη που πληροί τις προδιαγραφές ασφαλείας. Η παιδική χαρά είναι πιστοποιημένη από τον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης (ΕΛΟΤ), σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς.
• Διατήρηση όλων των φυτεύσεων της πλατείας και φύτευση νέων δέντρων για σκιασμό και δροσιά.
• Ενσωμάτωση παρεμβάσεων που αφορούν την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρίες στους δημόσιους χώρους (οδηγός τυφλών, ράμπες, κλπ.)
• Δημιουργία θέσεων πάρκινγκ σε εσοχή, ώστε να περιοριστεί η άναρχη στάθμευση.
• Διαμόρφωση ειδικής εσοχής για τους κάδους ανακύκλωσης απορριμμάτων σε νέα διαμορφωμένη νησίδα.

Η Πλατεία Καούδη, όπως διαμορφώθηκε, αποτέλεσε πόλο έλξης για διάφορες ηλικιακές ομάδες χρηστών της ευρύτερης περιοχής, δεδομένου ότι συνδύαζε την αναψυχή και το παιχνίδι με τα φυσικά στοιχεία (πράσινο – νερό). Η χρήση φυσικών υλικών σε συνδυασμό με την διατήρηση και ενίσχυση της υφιστάμενης δασικής βλάστησης, συνέβαλλε στη βελτίωση του τοπικού μικροκλίματος, ενώ με τις παρεμβάσεις που έγιναν σε ότι αφορά τη στάθμευση, βελτιώνονται οι κυκλοφοριακές συνθήκες στην περιοχή.

Το 2025, η πλατεία Καούδη αναβαθμίστηκε με την προσθήκη μίας παιδικής χαράς, με πρωτοβουλία του δήμου Θεσσαλονίκης, για μικρούς και μεγάλους δημότες, δίνοντας μία νέα πνοή στον χώρο. Πρόκειται για ένα έργο που υλοποιήθηκε συνολικά με δωρεά της οικογένειας Παπαγεωργίου.

Στις δηλώσεις που έκανε ο δήμαρχος της πόλης που βρέθηκε στο σημείο, Στέλιος Αγγελούδης ευχαρίστησε θερμά τη δωρήτρια για την ανακαίνιση της πλατείας και της παιδικής χαράς λέγοντας πως «είναι ένα παράδειγμα κοινωνικού ενδιαφέροντος και κοινωνικής προσφοράς». «Η περιοχή έχει μια νέα παιδική χαρά, σχεδόν μια νέα πλατεία, την οποία καλούμαστε όλοι να προστατέψουμε και να φυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού», πρόσθεσε ο δήμαρχος.

Η κ. Παπαγεωργίου ευχαρίστησε και αυτή τον δήμαρχο «για τη σκληρή δουλειά, για τον αγώνα που κάνει να νοικοκυρέψει την πόλη, που είναι πολύ δύσκολο και να ευχηθώ στους κατοίκους, μικρούς και μεγάλους, να χαρούν αυτό το χώρο και να τον προστατεύουν».