Πώς μπορεί να αξιοποιηθεί το Ντεπώ;

Η Parallaxi ανοίγει την κουβέντα για την αξιοποίηση του χώρου στο Παλιό Αμαξοστάσιο του τραμ στο Ντεπώ, με αφορμή την παράσταση 2310 που θα πραγματοποιηθεί εκεί στις 29 και τις 30 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο των 59ων Δημητρίων.

Όσα χρειάζεται να γνωρίζεις για την παράσταση, διαβάσέ τα στα παρακάτω κείμενα

Σε ό,τι αφορά στην κουβέντα για την αξιοποίηση του χώρου, μετά το τέλος της δεύτερης παράστασης, στις 30 Σεπτεμβρίου, θα συνομιλήσουν με το διευθυντή της parallaxi δημοσιογράφο Χάρη Δημαρά η αρχαιολόγος και κάτοικος της περιοχής Τζένη Βελένη, η Μαρία Δούση, καθηγήτρια στην Πολυτεχνική σχολή του ΑΠΘ ειδική στον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό, Αποκατάσταση και Επανάχρηση Ιστορικών Κτιρίων και Συνόλων και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης.

Πριν τη δεύτερη παράσταση επίσης, στις 20:45, θα υπάρξει μικρή ξενάγηση στην ιστορία του Ντεπώ για τους θεατές της από τον ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο.

Στο  τεύχος Σεπτεμβρίου της Parallaxi φιλοξενήθηκαν και οι απόψεις δύο σημαντικών αρχιτεκτόνων της πόλης, για το θέμα του χώρου του παλιού Αμαξοστασίου του Πρόδρομου Νικηφορίδη και του Σοφοκλή Κωτσόπουλου.

Διαβάστε παρακάτω τα σημειώματα.

Γράφει ο Πρόδρομος Νικηφορίδης

(Αντιδήμαρχος Πρασίνου, Περιβάλλοντος και Τεχνικών Έργων στο Δήμο Θεσσαλονίκης)

ΑΠΟΘΗΚΗ όπως ΝΤΕΠΩ

«Για πολλά χρόνια ως κάτοικος του κέντρου και συγγενής της Δυτικής Θεσσαλονίκης αναρωτιόμουν που βρίσκεται αυτή η «ΑΠΟΘΗΚΗ» που διάβαζα στα λεωφορεία του ΟΑΣΘ, αν θυμάμαι καλά έγραφε «ΑΠΟΘΗΚΗ-Ν.Σ.ΣΤΑΘΜΟΣ».

Όταν αναζήτησα αν υπάρχει ακόμα βρήκα ότι υπάρχει το δρομολόγιο 30 που κάνει τη διαδρομή ΑΠΟΘΗΚΗ-Τ.Σ.ΤΡΙΑΝΔΡΙΑΣ, δεν περνά πλέον από το κέντρο. Άκουγα και για το Ντεπώ και όντας γνώστης της γαλλικής γλώσσας συνειδητοποίησα ότι πρόκειται για τη μετάφραση της γαλλικής λέξης dépôt που σημαίνει αποθήκη και ορίζει ένα συνοικισμό στα όρια της Θεσσαλονίκης που γειτνιάζει με την Καλαμαριά.

Κάπου εκεί διάβασα για την ιστορία της περιοχής και της συγκεκριμένης εγκατάστασης, το αμαξοστάσιο του τραμ.

Η πόλη μας τα τελευταία 100 χρόνια έχει κάνει σοβαρά λάθη, όπως η κατάργηση του τραμ, λάθη που έσβησαν μέρος της ιστορίας της και της μνήμης της. Η συνοικία των Εξοχών σχεδόν σβήστηκε από το χάρτη της Θεσσαλονίκης.

Μοναδική παραφωνία στην ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση του οικιστικού αποθέματος υπήρξε η διατήρηση μεμονωμένων μονοκατοικιών και του συγκροτήματος Ουζιέλ, 28 μονοκατοικίες που χτίστηκαν το 1928 με αρχιτέκτονα τον Ζακ Μοσέ για λογαριασμό του Δαυίδ Ουζιέλ, ο οποίος ήταν μέτοχος της Εταιρεία Τροχιόδρομων Θεσσαλονίκης (τραμ).

Σήμερα το εμβαδόν του ακινήτου ιδιοκτησίας του Δήμου Θεσσαλονίκης ανέρχεται σε 14470,15τμ, τα 2/3 καταλαμβάνεται από το διατηρητέο συγκρότημα. Στο υπόλοιπο έχει ανεγερθεί το 14ο Γυμνάσιο-Λύκειο.

Τα προηγούμενα χρόνια έγινε διαβούλευση με κατοίκους της περιοχής σχετικά με τη διαμόρφωση κτιριολογικού προγράμματος και επιλογή χρήσεων για αποκατάσταση και επανάχρηση του διατηρητέου συγκροτήματος.

Οι προτεινόμενες χρήσεις είναι: Μουσείο τραμ, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, δημοτικό και σχολικό γυμναστήριο, αίθουσες κατάρτισης ενηλίκων, υπαίθριος κινηματογράφος και νηπιαγωγείο στον υπόλοιπο περιβάλλοντα χώρο ανεξάρτητο από το χαρακτηρισμένο ως έργο τέχνης από το ΥΠΠΟΤ συγκρότημα.

Το ιστορικό συγκρότημα βρίσκεται σε κακή κατάσταση δυστυχώς και δεν είναι το μοναδικό. Είναι όμως ένα μοναδικό μνημείο με πρωτοπόρα σε πολλούς τομείς αρχιτεκτονική και ως τέτοιο πρέπει να διασωθεί και αναδειχτεί.

Η μακροχρόνια εγκατάλειψη πολλών και η απουσία συντήρησης πολλών άλλων που είχαν αποκατασταθεί από τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης Θεσσαλονίκη ’97 έχει δημιουργήσει μεγάλα αδιέξοδα δεδομένου του μεγάλου κόστους που απαιτούν οι απαραίτητες εργασίες.

Σήμερα αυτό που επείγει είναι η διάσωση, αποκατάσταση και επανάχρηση του διατηρητέου συγκροτήματος προσθέτοντας ελάχιστα τμ, τα απολύτως απαραίτητα γιατί η ανάσα που δίνει το διατηρητέο στον πυκνοδομημένο αστικό ιστό είναι πολύτιμη».

Γράφει ο Σοφοκλής Κωτσόπουλος

(Αρχιτέκτονας, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ)

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΣΤΟ «ΝΤΕΠΩ»

«Το “Ντεπώ” ή ο πρώην τερματικός σταθμός τροχιόδρομων Θεσσαλονίκης αποτελεί ένα από τα ελάχιστα ευμεγέθη και αναξιοποίητα δημόσια ακίνητα εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος και μάλιστα, με ιστορικό περιεχόμενο.

Η αποσπασματική και μερική χρήση του χώρου κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με κλειστές προς το κοινό αυλόθυρες, δεν ανταποκρίνεται ούτε στο συμβολικό του εκτόπισμα, ούτε στις δυνατότητές του για την κάλυψη σύγχρονων αναγκών της πόλης.

Προτάσεις επάχρησης μπορούν να διατυπωθούν πολλές, έχουν άλλωστε ήδη “δοκιμαστεί” στο πλαίσιο διπλωματικών εργασιών του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ. και όχι μόνο, αλλά θα πρέπει να λάβουν υπ’ όψη τους δύο κρίσιμες παραμέτρους. Η πρώτη σχετίζεται με τον ιστορικό χαρακτήρα του χώρου. Μπορεί η κατάσταση διατήρησης σήμερα να παραπέμπει περισσότερο σε αδιάφορα κτίρια αποθηκών, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι τέτοια.

Πρόκειται για αξιόλογα κτίσματα, τα οποία, εκτός των ιδιαίτερων αρχιτεκτονικών ποιοτήτων τους, αποτελούν μοναδικούς μάρτυρες μιας κρίσιμης ιστορικής στιγμής για την πόλη και συμβολίζουν κατά τρόπον, τη συγκοινωνιακή πρωτοπορία που εφαρμόστηκε σε αυτή, πριν από έναν και πλέον αιώνα. Η δεύτερη παράμετρος έχει να κάνει με τη συγχρονική αναγκαιότητα ελεύθερων δημόσιων χώρων, σε μια από τις πιο πυκνοδομημένες περιοχές του αστικού ιστού.

Ο περίγυρος του οικοπέδου έχει αλλάξει δραστικά από την εποχή της ανέγερσης των κτιρίων, καθώς, από εκτός σχεδίου τερματικός σταθμός, έχει βρεθεί στο μέσο των ανατολικών επεκτάσεων του 20ου αιώνα. Το αυστηρά περιφραγμένο οικόπεδο θα πρέπει να ξαναβρεί μια νέα σχέση με τη γύρω περιοχή, με λειτουργική και αισθητηριακή αμεσότητα.

Η νέα χρήση του χώρου οφείλει να απευθύνεται -σε μεγάλο ποσοστό της- στην πόλη και την κοινότητα, με συμπεριληπτικό, διαγενεακό και διαπολιτισμικό χαρακτήρα.

Στο πλαίσιο αυτό, οι επιλεγόμενες χρήσεις θα πρέπει μάλλον να προκύψουν μέσα από ένα συνολικό οργανόγραμμα του δήμου, με βάση μια σύγχρονη καταγραφή αναγκών και προτεραιοτήτων. Στη συνέχεια, ο διάλογος με την κοινότητα, που συχνά ευαγγελίζεται αλλά σπανίως προωθείται, θα συν-διαμορφώσει τις επιμέρους επιλογές.

Ωστόσο, στον όλο προβληματισμό θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι τα εναπομείναντα, ιστορικά και διατηρητέα κελύφη αφενός θέτουν περιορισμούς, αφετέρου μπορούν να αποτελέσουν, τόσο μεμονωμένα όσο και ως χωρικές σχέσεις – ενότητες, αφορμή για εκ των έσω επιλογές.

Τα γραφεία και η κατοικία του σταθμάρχη στα ανατολικά, τα αμαξοστάσια στα νότια, τα εργαστήρια στα δυτικά και τα υπόστεγα στάθμευσης των συρμών στα βόρεια του οικοπέδου ορίζουν ένα ιδιότυπο σύστημα κατασκευών, που μπορεί να φιλοξενήσει μια ποικιλία χρήσεων. Άλλωστε, το σύνολο των περίπου 2.500 τ.μ. κτιρίων ωθεί εξ αρχής προς ένα πλαίσιο συνδυαστικών χρήσεων, που θα καταστήσουν τον χώρο ενεργό και παράλληλα, θα εξασφαλίσουν την αναγκαία βιωσιμότητα και αυτονομία.

Το επιβλητικό κτιριακό συγκρότημα των τεσσάρων εν σειρά αμαξοστασίων στη νότια πλευρά του οικοπέδου προσφέρεται για χρήσεις με απαιτήσεις “ανοιχτής κάτοψης”, όπως πολυ-λειτουργικοί χώροι, αίθουσες θεάτρου, χορού, γυμναστικής ή ακόμα και συνδυασμό παιδικού σταθμού και Κ.Α.Π.Η..

Αντίθετα, τα λοιπά κτίρια, των άλλοτε εργαστηρίων-γραφείων-κατοικίας μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα σε χρήσεις με περιορισμένες χωρικές ανάγκες, όπως εκ νέου χώροι γραφείων (ενδεχομένως υποστήριξης της νεανικής πρωτοβουλίας), ή χώροι κέντρου νεότητας και φιλοξενίας (youth center).

Η εγκατάσταση καφέ/εστιατορίου κρίνεται μάλλον αναγκαία, αρκεί να γίνει με συγκεκριμένες προδιαγραφές και βάσει του πλαισίου που θα οριστεί για την ομαλή συνύπαρξη των διαφορετικών λειτουργιών. Η σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτών, φαντάζει εδώ μονόδρομος.

Το σκηνικό δεν είναι ουτοπικό˙ είναι οραματικό που απαιτεί υπερβάσεις, αλλά ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης μας με την αρχιτεκτονική κληρονομιά και το εγκαταλελειμμένο κτιριακό απόθεμα εν γένει, μοιάζει πιο επιτακτικός από ποτέ».

Οι προτάσεις που κατατέθηκαν

Υπενθυμίζουμε πως τα τελευταία χρόνια δεν έχει γίνει το παραμικρό στον ιστορικό χώρο του Ντεπώ… Παραμένει αναξιοποίητο και παρακμάζει, ενώ πρόκειται για έναν χώρο που θα μπορούσε να αποτελεί κυψέλη πολιτισμού και συναντήσεων.

Δύο ουσιαστικές προτάσεις κατατέθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες. Η πρώτη επί δημαρχίας Γιάννη Μπουτάρη από τον Σάκη Καβακόπουλο, ενεργό πολίτη της Θεσσαλονίκης, ο οποίος στην πρότασή του χαρακτήρισε το Ντεπώ ως Πράσινο Σημείο Επανάχρησης, που επιχειρηματικά θα μπορεί να λειτουργεί ως Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Συλλογικού Παραγωγικού Σκοπού. Ο χώρος θα ήταν σημείο επισκευής, επεξεργασίας και προώθησης ανακυκλώσιμων υλικών.

Στην πρότασή του έχει περιλάβει τη λειτουργία Συνεταιριστικής Επιχείρησης με αντικείμενο την επαναχρησιμοποίηση υλικών, τον συνδυασμό της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, την ορθή διαχείριση των ΑΣΑ, τη δημιουργία, την τέχνη, την παραγωγή πρωτότυπων προϊόντων, την εκπαίδευση τεχνιτών και καλλιτεχνών καθώς και την επαναπώληση αντικειμένων που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ.

Ως προϋπόθεση είχε τεθεί η παραχώρηση του χώρου για μία 15ετία και την επανάχρηση των κτιριακών υποδομών, με επισκευές, καθαρισμό, σύνδεση του χώρου με δίκτυα κλπ, με την παράλληλη οργάνωση και στελέχωση. Για τη συγκεκριμένη πρακτική ο κ. Καβακόπουλος κατέθεσε αναλυτικά στοιχεία, με συγκεκριμένη μελέτη.

Η δεύτερη πρόταση κατατέθηκε πριν από 2 χρόνια (2022), όταν η περιβαλλοντική οργάνωση Mamagea μετά από έργο που παρήγγειλε η Διεύθυνση Αστικού Σχεδιασμού και Αρχιτεκτονικών Μελετών, προχώρησε σε μία μελέτη με συμμετοχικό σχεδιασμό και αντικείμενο την ανάπλαση του Παλαιού Αμαξοστασίου του Ντεπώ, με την ενεργοποίηση κοινωνικών ομάδων και την δημιουργία εργαστηρίων, στα οποία συμμετείχαν πολίτες από τους οποίους ζητήθηκε η άποψη για τους τρόπους αξιοποίησης του χώρου.

Πολιτισμός, εκπαίδευση, αθλητισμός, αστικό πράσινο, κοινωνική πρόνοια, υπηρεσίες και υποδομές είναι ορισμένοι τομείς στους οποίους οι συμμετέχοντες στα εργαστήρια θεωρούν θα έπρεπε να δοθεί βαρύτητα, ενώ προέκυψαν συγκεκριμένα αποτελέσματα από τη μελέτη, που θα αναφερθούν στην συζήτηση την Δευτέρα 30/9. . Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/apo-to-ntepo-xekinisa