Πύργος της Ευτυχίας: Η προσωρινή περίφραξη που ήθελαν οι ιδιοκτήτες, προχώρησε με εισαγγελική παρέμβαση

Στην τοποθέτηση προσωρινής περίφραξης στο μπροστινό μέρος του πύργου της Ευτυχίας προχώρησαν οι ιδιοκτήτες του εντυπωσιακού κτιρίου που βρίσκεται επί της Βασιλίσσης Όλγας στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, κατόπιν εισαγγελικής παρέμβασης που ασκήθηκε μετά από υποδείξεις του Δήμου, όπως αναφέρει η αρμόδια αντιδήμαρχος.

Είχαν γίνει και εκατοντάδες καταγγελίες από τους κατοίκους της περιοχής που για χρόνια έβλεπαν τόσο τον προαύλιο χώρο, όσο και το εσωτερικό του να φθείρεται μέρα με τη μέρα από περιθωριακούς τύπους που έβρισκαν καταφύγιο στο εγκαταλελειμμένο κτίριο.

Παράλληλα με την τοποθέτηση της περίφραξης (με λαμαρίνες), αποψιλώθηκε και ο κισσός, το αναρριχόμενο φυτό που είχε κυκλώσει εντελώς ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του κτίριου, καθώς όπως μεταφέρθηκε η περαιτέρω εξάπλωσή του προκαλούσε πρόβλημα στους αρμούς του κτιρίου, το οποίο μάλιστα σύμφωνα με την αντιδήμαρχο Αστικής Ανάπτυξης και Πολεοδομίας, Δήμητρα Αγκαθίδου που μίλησε στην parallaxi αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα στατικότητας, διότι οι φθορές στο εσωτερικό έχουν προχωρήσει πολύ.

Να σημειωθεί πάντως, ότι πέρα από την ευθύνη για τη συντήρηση του κτιρίου η οποία ανήκει εξ ολοκλήρου στους ιδιοκτήτες, το κτίριο έχει χαρακτηριστεί ως έργο τέχνης και διατηρητέο, γεγονός που σημαίνει ότι εποπτεύουσα αρχή είναι το υπουργείο Πολιτισμού, μέσω της Εφορείας Νεότερων Μνημείων.

Πώς προχώρησε όμως η περίφραξη;

Από τη μια ο Δήμος μέσω της κ. Αγκαθίδου ισχυρίζεται ότι τοποθετήθηκε μετά από πιέσεις του Δήμου τόσο προς τους ιδιοκτήτες με αποστολή εγγράφων, αλλά και με το αίτημα της εισαγγελικής παρέμβασης, ενώ από την πλευρά τους οι ιδιοκτήτες τονίζουν ότι οι ίδιοι ζητούσαν επιμόνως να μπει περίφραξη που θα απέτρεπε τους επιτήδειους να μετατρέψουν το προαύλιο σε υπαίθριο πάρκινγκ και αυτή η επιμονή κράτησε πολλά χρόνια, καθώς σκόνταφτε πάντα στα γρανάζια της γραφειοκρατίας.

Σε κάθε περίπτωση οι όποιες διορθωτικές κινήσεις που έπρεπε να γίνουν προκειμένου να διορθωθεί προσωρινά έστω η κατάσταση έχουν γίνει.

Εκείνο που ακόμη δεν γνωρίζει είναι το μέλλον και το πώς αυτό το υπέροχο κτίριο μοναδικής αρχιτεκτονικής, θα μπορέσει να αναπαλαιωθεί, να αναστηλωθεί και στη συνέχεια να αξιοποιηθεί κατάλληλα.

Δ. Αγκαθίδου (αντιδήμαρχος): «Το κτίριο έχει κριθεί ως επικίνδυνο»

Σε μια προσπάθεια να μάθουμε τι ακριβώς έχει συμβεί, η parallaxi επικοινώνησε με την αντιδήμαρχο Αστικής Ανάπτυξης και Πολεοδομίας του Δήμου Θεσσαλονίκης, Δήμητρα Αγκαθίδου, η οποία εξήγησε αναλυτικά.

«Η αλήθεια είναι ότι έχουμε επιστήσει πολλές φορές την προσοχή στους ιδιοκτήτες. Είχαμε ζητήσει τη λήψη μέτρων, καθώς μέσα στον περίβολο φτάσαμε ακόμη να συναντάμε και σταθμευμένα αυτοκίνητα.

Εξάλλου, το κτίριο αυτό έχει κριθεί ως επικίνδυνο, καθώς αντιμετωπίζει ακόμη και θέματα στατικότητας, με τις φθορές στο εσωτερικό να έχουν προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό. Έπρεπε οπωσδήποτε να γίνουν κάποιες ενέργειες. Τελευταία πάντως από ό,τι πρόσεξα, έχει κοπεί ο κισσός που είχε αναρριχηθεί πάνω στον πύργο, ενώ έχει  τοποθετηθεί και η προσωρινή περίφραξη.

Κανονικά πρέπει να βγει άδεια και προχωρήσουν στην κατασκευή μιας κανονικής περίφραξης, αλλά  για να συμβεί αυτό έπρεπε να αλλάξει η ρυμοτομία που παλιότερα έδειχνε ότι περνούσε δρόμος μέσα από το οικόπεδο. Γι’ αυτό έχει κριθεί διατηρητέος και ο περιβάλλων χώρος.

Αφού λοιπόν πήρε την έγκριση από την Αρχαιολογία που προβλέπει ότι τα όρια του περιβάλλοντα χώρου  είναι και αυτά διατηρητέα, έγινε αλλαγή της ρυμοτομίας και πλέον μπορεί να εκδοθεί άδεια για να προχωρήσει η κατασκευή κανονικής περίφραξης. Επαναλαμβάνω ωστόσο, πως είναι σημαντικό ότι έχουν παρθεί αυτά τα προσωρινά μέτρα, τα οποία ζητήσαμε από την ιδιοκτησία να λάβει, δηλαδή να περιφράξει έστω και προσωρινά τον χώρο έτσι ώστε να μην μπορούν να εισέρχονται στο εσωτερικό αυτοκίνητα και να παρκάρουν. Η ευθύνη για τη συντήρησή του είναι των συνιδιοκτητών.

Έπρεπε να είχε βρεθεί μία φόρμουλα ώστε να συνεννοηθούν όλοι μαζί, όμως κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί.

Επίσης η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού έχει λάβει γνώση για την κατάσταση εκεί, ενώ ο Δήμος που γνωρίζει το τι ακριβώς συμβαίνει δεν μπορεί να κάνει κάτι, διότι δεν έχει την δικαιοδοσία. Είχε μπει σε κάποια φάση για να καθαρίσει τον χώρο διότι η κατάσταση είχε φτάσει στο μη παρέκει, έχει επιστήσει την προσοχή στους ιδιοκτήτες όπως έχει κάνει και με άλλα κτίρια στα οποία υπάρχει μια επικινδυνότητα και αυτά είναι όλα όσα μπορεί να κάνει.

Επιπλέον όπως προείπα επιλύσαμε και το θέμα της ρυμοτομίας που εκκρεμούσε και ζητήσαμε την περίφραξη για να μην μπορούν να μπαίνουν μέσα διάφοροι που προκαλούν φθορές, ακαθαρσίες, βάζουν φωτιές και κινδυνεύουν και οι ίδιοι ανά πάσα στιγμή, ειδικά αν πέσει κάποιο κομμάτι και τους καταπλακώσει» τόνισε αρχικά η κα. Αγκαθίδου και συνέχισε:

Στείλαμε επίσης στην εισαγγελία σχετικό έγγραφο και ζητήσαμε παρέμβαση. Έχει ένα χρόνο που ασχολούμαστε περίπου με αυτό. Πάμε ερχόμαστε, μιλάμε, ξαναμιλάμε, αλλά όλες αυτές οι κινήσεις δεν έχουν ουσία. Εποπτεύουσα αρχή είναι το υπουργείο Πολιτισμού, η Εφορεία Μνημείων κλπ. Εμείς το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να επισημάνουμε την επικινδυνότητα και δεν έχουμε άλλη αρμοδιότητα ώστε να επέμβουμε.

Ελπίζουμε απλά να γίνει κάτι, σε συνεργασία των ιδιοκτητών με το υπουργείο Πολιτισμού, να βρεθεί μια λύση κάπως για να μπορέσει αυτό το κτίριο να στηριχτεί σωστά και να μην καταρρεύσει. Ο πρόεδρος του Ιωαννίδειου Ιδρύματος είχε διάθεση και θέλει να το συντηρήσει. Περιμένουμε να ανταποκριθούν και οι υπόλοιποι εγκαίρως γι’ αυτό και στείλαμε τα απαραίτητα έγγραφα και στην εισαγγελία, αλλά και προς την Εφορεία Νεότερων Μνημείων στην οποία ο Δήμος επισημαίνει την κρισιμότητα της κατάστασης. Αυτό που μπορεί και έχει δικαιοδοσία ο Δήμος να κάνει, το έκανε. Τα υπόλοιπα ανήκουν στις αρμοδιότητες άλλων φορέων», συμπληρώνει η αντιδήμαρχος.

Τέλος, σχετικά με το αν υπάρχει φως στο τούνελ της παρέμβασης στο συγκεκριμένο κατά τα άλλα πανέμορφο κτίριο, μοναδικής αρχιτεκτονικής, η αντιδήμαρχος Πολεοδομίας συμπλήρωσε:

«Αυτό δυστυχώς δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Ίσως αν δεν μπορούν να το αξιοποιήσουν οι ιδιοκτήτες, να βρουν κάποιον αγοραστή που θέλει να το κάνει, όσο δύσκολο κι αν είναι να βρεθεί κάποιος να δαπανήσει αυτά τα χρήματα για να το αναστηλώσει και να το αξιοποιήσει.

Μακάρι να βρεθεί μια τέτοια λύση ή έστω να βρεθούν κάποια κονδύλια από το υπουργείο Πολιτισμού. Το κτίριο πρέπει να αποτυπωθεί,  να μπουν δηλαδή μέσα έμπειροι μηχανικοί με σύγχρονα μετρητικά όργανα για να  μπορέσουν να το αποτυπώσουν ακριβώς και στη συνέχεια να γίνουν όλες εκείνες οι ενέργειες προκειμένου να γίνει αναστήλωση και ενδεχομένως αξιοποίηση».

Έτρεξαν οι διαδικασίες

Σύμφωνα με πληροφορίες, παρά το γεγονός ότι το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Πύργου της Ευτυχίας περιλαμβάνει περίπου 11 συνιδιοκτήτες (μεταξύ των οποίων Ιερές Μονές και Κοινωφελή Ιδρύματα), οι εργασίες που απαιτήθηκαν έγιναν άμεσα.

Σ’ ότι αφορά τις διαδικασίες κομβικό ρόλο φέρεται να έπαιξε μία εκ των Μονών στην κατοχή της οποίας αντιστοιχεί περίπου το 2% των μετοχών, η οποία μαζί με το Ιωαννίδειο (που διατηρεί το 50%) ενεργοποίησαν και τους υπόλοιπους, επιβεβαιώνοντας το γεγονός πως όσες εργασίες έγιναν, έγιναν βάσει των υποδείξεων της πολεοδομίας και της εισαγγελικής παρέμβασης.

Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, το  μόνο που απομένει επί της ουσίας για να ολοκληρωθούν, είναι η τοποθέτηση προσωρινής περίφραξης και στο πίσω μέρος των κτιρίων, η οποία εκτός απροόπτου αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του μήνα που διανύουμε, αν και αυτό θα εξαρτηθεί από το πρόγραμμα και τις υποχρεώσεις του εργολάβου μηχανικού που έχει αναλάβει να φέρει το έργο σε πέρας.

Ποιος είναι ο Πύργος της Ευτυχίας ή Κόκκινος Πύργος

Το «Chateau Mon Bonheur» ή Πύργος της Ευτυχίας ή Κόκκινος Πύργος είναι το κτίριο με τα χαρακτηριστικά κόκκινα τούβλα που βρίσκεται στον αριθµό 110 της Βασιλίσσης Όλγας, της παλιάς «Λεωφόρου των Εξοχών».

Η οικία Δειράν Αβδουλάχ, μετέπειτα Δημήτρη Ιωαννίδη του Σιατιστέως (το όνομά του ο Πύργος το πήρε απ΄τον μεγάλο έρωτα του ιδιοκτήτη, τη σύζυγό του, Ευτυχία) χρονολογείται πριν το 1890 και είναι το παλιότερο σωζόμενο κτίριο της Λεωφόρου των Εξοχών.

Σχεδιάστηκε από τον Φρέντερικ Σαρνό. Πριν την επιχωμάτωση της Παραλίας γειτνίαζε με τη θάλασσα. Στην ουσία µιλάµε για δύο κτίρια, που όταν πρωτοκατασκευάστηκαν ήταν το ένα κατοικία του ιδιοκτήτη και το άλλο καφέ, µε τραπεζάκια στο πεζοδρόµιο.

Έπειτα, χρησιµοποιήθηκε σαν οικοτροφείο των Εκπαιδευτηρίων Σχινά, στέγασε πρόσφυγες, το Σώμα Προσκόπων και σήµερα, ακατοίκητο εδώ και χρόνια, δεσπόζει πάνω στην Βασιλίσσης Όλγας. Ανήκει εξ αδιαιρέτου στο Ιωαννίδειο ίδρυμα που διατηρεί το 50% της ιδιοκτησίας, σε ιδιώτες καθώς επίσης σε Ιερές Μονές και άλλα σωματεία φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Στό πρόσφατο παρελθόν, πολλές ζημιές έχουν προκληθεί και από μικρές εστίες πυρκαγιάς που έχουν προκληθεί από αγνώστους, αλλά και από την εγκατάλειψη.

Αρχιτεκτονικά πρόκειται για ένα κτίριο εκλεκτικιστικό κτίριο, με έντονα μεσαιωνικά στοιχεία και τις χαρακτηριστικές ενετικές επάλξεις. Το κτίριο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο με υπουργική απόφαση του 1984.

Σύμφωνα με την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, το κυρίως κτίσμα έχει δεχθεί μεταγενέστερες προσθήκες, αλλά είναι δυνατή η επαναφορά του στην αρχική του μορφή. Το δεύτερο κτίσμα διατηρεί ένα μόνο τμήμα του, δεδομένου ότι από το υπόλοιπο σώζεται μόνο η βάση.

Σε μια περιγραφή του 1890, όπου γίνεται αναφορά στον κόκκινο πύργο της Ανάληψης, ένας Αθηναίος δημοσιογράφος και περιηγητής, που δημοσιεύει τις εντυπώσεις στο Ημερολόγιο του Σκώκου, ο Δ. Βαρδουνιώτης, γράφει για τα μοναδικά αυτά οικοδομήματα των Εξοχών: «Τα μέγαρα των πύργων (αρχοντικών) είναι μεγάλα και εξαίσια οικοδομήματα, είναι δε τα πλείστα θεριναί κατοικίαι των ιδιοκτητών αυτών. Θαυμάζει το κομψότατον, μεσαιωνικού ρυθμού, μέγαρον φέρον εις την εξώθυρα μεγάλοις χρυσοίς ψηφίοις την επιγραφήν ‘Chateau mon Bohneur’».

Επίσης στην ιστορικού χαρακτήρα ιστοσελίδα thessmemory.gr υπάρχουν σημαντικες λεπτομέρειες για τις… περιπέτειες του διατηρητέου καθώς και την ιστορία του: «Ο ιδιοκτήτης του πύργου Δημήτρης Ιωαννίδης είχε πλουτίσει από την παραγωγή και το εμπόριο μάλλινων υφασμάτων, ιδιαίτερα αυτών που ονομάζονται εγχωρίου τύπου (δηλαδή τα παραδοσιακά ρούχα της εποχής σαγιάκια και γαϊτάνια). Είχε καλή μόρφωση και δούλεψε για λίγο ως δάσκαλος. Εγκατέλειψε όμως νωρίς το διδασκαλικό επάγγελμα και εγκαταστάθηκε αρχικά ως έμπορος στα Βελεσά (το σημερινό Βέλες) και αργότερα επέκτεινε τις επιχειρήσεις του στο Μοναστήρι και τη Θεσσαλονίκη. Στα Βελεσά παντρεύτηκε την Μαρία Τσικερδέκη, αλλά από το γάμο τους δεν απόκτησαν παιδιά.

Ο Δημήτριος Ιωαννίδης πέθανε το 1906 σε ηλικία 65 χρονών και άφησε όλη σχεδόν την περιουσία του, χρήματα και ακίνητα, για φιλανθρωπικούς σκοπούς, τη διαχείριση της οποίας είχε ως το 1934 που πέθανε η γυναίκα του. Από την δωρεά χτίστηκαν, στην πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα η Ελληνική αστική σχολή Δημ. Ιωαννίδου, Σιατιστέως, δηλαδή το σημερινό Ιωαννίδειο δημοτικό σχολείο στο Ιπποδρόμιο, ένα περίπτερο στο παλιό Θεαγένειο νοσοκομείο που κατεδαφίστηκε κατά την ανέγερση του σύγχρονου κτηρίου και ένα νηπιαγωγείο στη Σιάτιστα. Το Ιωαννίδειο Ιδρυμα, στο οποίο ανήκει κατά το ήμισυ και το «κόκκινο» σπίτι της Ανάληψης, αξιοποιώντας τα κληροδοτήματα του Ιωαννίδη, μέχρι σήμερα, διαθέτει τα έσοδά του για φιλανθρωπικούς σκοπούς και για σπουδές φοιτητών από τη γενέτειρα του ευεργέτη.

Το κυρίως μέγαρο, διώροφο με έξι δωμάτια, που καταλήγει σε πύργο με τις αναγεννησιακές (βενετικές) επάλξεις, στέγασε κατά καιρούς, πέρα από την οικογένεια Ιωαννίδη και άλλες χρήσεις και δραστηριότητες. Χρησιμοποιήθηκε για αρκετά χρόνια ως οικοτροφείο για τις μαθήτριες που φοιτούσαν στα γειτονικά «Εκπαιδευτήρια Αγλαΐας Σχινά». Στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο στεγάστηκαν προσφυγικές οικογένειες που έμειναν στο παλιό κτήριο ως τους σεισμούς του 1978. Στην αυλή του, προς τη θάλασσα, στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στήθηκαν μεταλλικά τολ που φιλοξένησαν προσκόπους και εργαστήρια του γειτονικού Ε’ γυμνασίου».