Σεισμός ’78: Τι έγραφαν οι εφημερίδες για τη νεκρή Θεσσαλονίκη

Ήταν 20 Ιουνίου του 1978, λίγο μετά τις 11 το βράδυ, όταν σημειώθηκε ο καταστροφικός σεισμός μεγέθους 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Ένα γεγονός από εκείνα που όλη η Θεσσαλονίκη θα θυμάται για πολλά χρόνια ακόμα. Συγκλόνισε ολόκληρη την πόλη, την ταρακούνησε, τη ρήμαξε.

Ακριβώς σαράντα χρόνια πριν, οι άνθρωποι τρομαγμένοι, αναζητώντας μια διέξοδο, έφυγαν όσο πιο μακριά μπορούσαν. Σχεδόν 500.000, από ένα σύνολο 700.000, εγκατέλειψαν την πόλη. Οι υπόλοιποι 200.000 που είτε δεν είχαν κάπου να πάνε, είτε δεν ήθελαν να αποχωριστούν τα σπίτια τους, έμειναν στα πάρκα, στα πανεπιστήμια και στα γήπεδα, μέσα σε σκηνές, καθώς και στις υπαίθριες ανοιχτές εκτάσεις της Θεσσαλονίκης.

Ζημιές έγιναν αμέτρητες, αλλά η κατάρρευση της πολυκατοικίας στην Ιπποδρομίου με δεκάδες νεκρούς ήταν το πιο μελανό σημείο αυτής της ιστορίας – 49 στο σύνολο οι νεκροί, 29 εκ των οποίων στην πολυκατοικία. Οι εφημερίδες της εποχής κάλυψαν το συμβάν του σεισμού με εκτενή ρεπορτάζ και φωτογραφήσεις που έκοβαν την ανάσα. Μια αναδρομή στα γεγονότα του ’78 μέσα από τα βαρύγδουπα και γεμάτα με τρανταχτούς τίτλους πρωτοσέλιδα του Τύπου, θα επιχειρήσουμε να κάνουμε, για να θυμηθούμε το μέγεθος αυτού του φαινομένου που σημάδεψε όσους το βίωσαν.

Διαβάστε σχετικά: Σεισμός ’78: Το καλοκαίρι της αθωότητας

«Στιγμές αγωνίας ζει ολόκληρη η Θεσσαλονίκη από το προηγούμενο βράδυ στις 11:07, όταν ο φοβερός σεισμός των 6,5 Ρίχτερ μετέβαλε ένα εκατομμύριο κόσμο της πόλης, και του νομού σε ψυχικά ερείπια. Από την ώρα του μεγάλου σεισμού μέχρι την ώρα που διαβάζονται αυτές οι γραμμές, ο τρόμος, και ο πανικός απ’ ό,τι έγινε και ο φόβος για ό,τι μπορεί να γίνει, κυριάρχησαν στους κατοίκους και τους ανάγκασαν κατά χιλιάδες με τα πόδια και τ’ αυτοκίνητά τους, να εγκαταλείπουν ομαδικά τα σπίτια τους», έγραφε χαρακτηριστικά η εφημερίδα «Θεσσαλονίκη».

«Όψη βομβαρδισμένης πόλης παρουσιάζει η Θεσσαλονίκη, ενώ οι κάτοικοί της την εγκαταλείπουν άρον άρον μετά τον τρομακτικό σεισμό. Ο σεισμός προκάλεσε τέτοιο πανικό, ώστε πολλοί πήδησαν από τα μπαλκόνια και τα παράθυρα, με αποτέλεσμα να υποστούν κατάγματα σε διάφορα σημεία του σώματος του και να τραυματιστούν. Ο πανικός έγινε ακόμα μεγαλύτερος όταν πολλοί Θεσσαλονικείς που βρίσκονταν εκτός Θεσσαλονίκης και κυρίως στην περιοχή της Χαλκιδικής, Αγίας Τριάδας, Περαίας, Μηχανιώνας και άλλες παραλιακές περιοχές έσπευσαν στη Θεσσαλονίκη. Αποτέλεσμα ήταν να προκληθεί φοβερό μποτιλιάρισμα στον ανατολικό τομέα της πόλης, πράγμα που επιβράδυνε τις υπηρεσίες να εκτελέσουν με ευχέρεια το έργο τους».

«Οι δρόμοι γεμάτοι από ερείπια, οι καταυλισμοί γεμάτοι προβλήματα. Και ύστερα έρχεται η κυβερνητική ανακοίνωση που λέει πως όλα λειτουργούν θαυμάσια. Ίσως όλα να λειτουργούν θαυμάσια για τους λίγους… Αυτό το δεχόμαστε. Η αγορά των τροφίμων ανοιχτή και ο κόσμος κοιτάζοντας περίεργα τα γκρεμισμένα κτήρια, ψωνίζει, έχοντας το φόβο πάντα ζωγραφισμένο στα μάτια του. Η αγορά γεμάτη από όλα τα αγαθά, και οι τσάντες γεμίζουν. Ποιός ξέρει τι μπορεί να συμβεί αύριο; Ας πάρουμε περισσότερες ντομάτες. Και ψωμί. Και γάλα για το παιδί… Ποιός ξέρει τι μπορεί να συμβεί αύριο; Το μάτι δεν ξεκολλάει από τους τίτλους των εφημερίδων, από τις βιτρίνες με τα γκρεμισμένα εμπορεύματα, από τις ρεκλάμες των καταστημάτων που δε συγκινούν πλέον. Και τ’ αυτοκίνητα στους δρόμους πολλά. Πιο πολλά από τους ανθρώπους που χώνονται βιαστικοί στις διαβάσεις, προσέχοντας τα ερείπια της διπλανής πολυκατοικίας. Η πόλη ξανάγινε πολύβοη, η πόλη βρήκε για λίγες ώρες τον παλιό της ρυθμό… Κόσμος, ψώνια, αυτοκίνητα, καυσαέρια, βιτρίνες, φωνές. Σίγουρα βλέπουμε μια μεγαλούπολη σε ώρες αιχμής. Ίσως εκείνο που αποτελεί εξαίρεση, που πονάει, είναι τα χαλάσματα που συναντάς σε κάθε σου βήμα, οι εμφανείς ρωγμές που διακρίνεις σε κάθε τοίχο, τα σχοινάκια που σου κλείνουν το δρόμο λέγοντας σου: ”Από εδώ δεν μπορείς να περάσεις. Από εδώ πέρασε πριν από ‘σένα ο σεισμός”. Κοντοστέκεσαι, ρίχνεις μια ματιά στα χαλάσματα και μονολογείς εκείνο το περίφημο ”ρητό” του Ρωμιού. Και μη χειρότερα…».

Σε λίγο όλη αυτή η πόλη θα ερημώσει. Ο κόσμος θα στριμωχτεί ξανά στη σκηνή του, (αν έχει σκηνή), ή θα ξαπλώσει να ξεκουραστεί πάνω στην κουβέρτα του, κάτω απ’ τ’ άστρα του καλοκαιριάτικου ουρανού. Σε λίγο αυτή η πόλη θα ερημώσει μέσα σε κραυγαλέες αντιθέσεις. Αντιθέσεις που τόσο έντονα είναι χαραγμένες ακόμα και μέσα στα ερείπια αυτής της πόλης, που πνίγεται κάθε στιγμή απ’ την αδικία και την αδιαφορία.

Σύμφωνα με την εφημερίδα Ελληνικός Βορράς, το 60% των σεισμόπληκτων, ίσως και περισσότεροι, δεν έχουν σκηνές. Σε πολλούς καταυλισμούς δεν υπάρχουν στοιχειώδεις συνθήκες ανθρώπινης διαβίωσης ενώ και όλοι οι εργαζόμενοι έχουν προβλήματα εργασίας.

«Οι σκηνές στήθηκαν στα πάρκα και στις αλάνες της πόλεως. Κοντά στα φτωχικά και στα προσκοπικά τσαντίρια, υψώνονται θαυμάσιες πολύχρωμες σκηνές που οι Θεσσαλονικείς προόριζαν να στήσουν φέτος το καλοκαίρι σε κάποια ήρεμη ακρογιαλιά της Ελλάδας. Δυστυχώς αναγκάστηκαν να αρχίσουν τον τουρισμό τους μέσα στην πόλη και μάλιστα υπό συνθήκες απάνθρωπες. Το πρόβλημα του υποσιτισμού είναι μεγάλο. Ελάχιστοι φούρνοι άνοιξαν για να δώσουν ψωμί, και ούτε φρούτα, ούτε λαχανικά, ούτε τρόφιμα είναι δυνατόν να βρει κανείς εύκολα. Τα μεγάλα παντοπωλεία, τα σούπερ μάρκετ και τα καταστήματα ποτών, υπέστησαν πραγματική καταστροφή, καθώς τα ράφια με τα όλα τα προϊόντα τους πετάχτηκαν σε μια τρομερή καραμπόλα από τη θέση τους και συνετρίφθησαν. Κάτω από τις πόρτες των καταστημάτων, ρέει άφθονο το κρασί, το ουίσκι και τα ακριβά ποτά. Ποτέ δεν είχε ρεύσει τόσος οίνος για τέτοιο πένθος και τέτοιον τρόμο».

Η πολυκατοικία στην Ιπποδρομίου

Η κατάρρευση της πολυκατοικίας στην πλατεία Ιπποδρομίου, ήταν το πιο τραγικό και πολύνεκρο συμβάν που έφερε στο πέρασμα του ο σεισμός. 29 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μόνο από την την κατάρρευση της πολυκατοικίας, κάτι τρομερά θλιβερό αν αναλογιστεί κανείς ότι οι συνολικοί θάνατοι που επήλθαν από το σεισμό, ήταν 49.

Πολυκατοικία κατέρρευσε σα χάρτινος πύργος. Τρομακτική εικόνα. Κατάσταση ανάγκης. Σε δρόμους και σε πάρκα ξενύχτησε όλη η Θεσσαλονίκη. Πολυκατοικία σωριάστηκε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα και έθαψε ζωντανούς ανθρώπους. (Τίτλοι της εφημερίδα Ελληνικός Βορράς για την κατάρρευση της πολυκατοικίας στην Ιπποδρομίου)

Διαβάστε σχετικά: Σαράντα χρόνια από το σεισμό: η ζωή στην Πλατεία Ιπποδρομίου

«Τρομακτικής εντάσεως σεισμός 6,5 ρίχτερ, συγκλόνισε χτες στις 11 τη νύκτα τη Θεσσαλονίκη, και τη μετέβαλε σε πανικόβλητη πόλη. Τουλάχιστον 15 νεκροί είχαν καταμετρηθεί ως τις 3 το πρωί, αλλά ο αριθμός τους είναι απροσδιόριστος. Μια επταώροφη πολυκατοικία στο Ιπποδρόμιο, στο κέντρο της πόλεως, σκίστηκε σα χαρτί στα δύο και έθαψε, κάτω από σωρούς ερειπίων άγνωστο ακόμη αριθμό ανθρώπων που αγνοείται αν είναι νεκροί ή ζωντανοί», γράφει η εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς» και συνεχίζει: «Η Θεσσαλονίκη παρουσιάζει όψη βομβαρδισμένης συνεχώς πόλεως, την οποία εγκαταλείπουν πανικόβλητοι μυριάδες κάτοικοι της. Ο αριθμός των νεκρών δε δύναται ακόμη να υπολογισθεί, αλλά δεν πρέπει, κατά τα φαινόμενα, να είναι πολύ μεγάλος. Πολλοί καρδιοπαθείς πέθαναν από συγκοπή, έγκυες γυναίκες κατά δεκάδες απέβαλαν από τον τρόμο τους και δεκάδες υπέστησαν νευρικό κλονισμό. Όλος ο πληθυσμός της πόλης διανυκτέρευσε στην ύπαιθρο σε πλατείες, πάρκα και αλάνες, ενώ δεκάδες χιλιάδες εγκατέλειψαν την πόλη». 

Ένα κοριτσάκι ανασύρεται νεκρό 

Στην ίδια εφημερίδα, το ρεπορτάζ του Κ. Τσακίρη αναφέρει: «Απόγευμα προς βράδυ. Πλησιάζει 8 η ώρα. Τα μηχανήματα σκάβουν πυρετωδώς στην γκρεμισμένη πολυκατοικία του Ιπποδρομίου. Ξαφνικά, ένας πυροσβέστης κάνει σήμα. Όλα σταματούν. Ο κόσμος αλαφιασμένος πλησιάζει στο σημείο εκείνο. Φωνές ακούγονται. ”Φέρτε ένα φορείο γρήγορα”. Πλησιάζουν με μια αμυδρή ελπίδα, μήπως είναι κάποιος ζωντανός εκεί μέσα. Τι κρίμα όμως. Όλοι απογοητεύονται. Είναι ένα κοριτσάκι. Μια μικρούλα μόλις 10 χρονών, ντυμένη με τη νυχτικιά της. Την πήρε ο χάρος πάνω τον ανθό της. Σιγά-σιγά, και με προσοχή τη βγάζουν από τα ερείπια. Ο κόσμος γύρω λυπημένα κοιτάζει τη μικρούλα. Το ασθενοφόρο πραγματοποιεί το όχι και τόσο ευχάριστο έργο του. Αρχίζουν ξανά όλοι το σκάψιμο με αγωνία και μια κρυφή ελπίδα μήπως βρουν κάποιον ζωντανό».

Η ζωή στους καταυλισμούς

Μια προσπάθεια για την πρόχειρη στέγαση των σεισμοπαθών κατοίκων της Θεσσαλονίκης που δεν εγκατέλειψαν την πόλη, έγινε κυρίως στους καταυλισμούς του κέντρου και ορισμένων συνοικιών. Ωστόσο, στους κεντρικούς καταυλισμούς δε στεγάστηκαν όλοι, και εκφράστηκαν πολλές δυσαρέσκειες για τον τρόπο διανομής, ακόμη και για τη δωδεκάδραχμη αίτηση που υπέβαλαν στα κατά τόπους αστυνομικά τμήματα για να τους χορηγηθεί σκηνή.

Σε όλους σχεδόν τους καταυλισμούς υπήρχαν προβλήματα με τους χώρους προσωπικής υγιεινής. Οι διαμένοντες ζητούσαν επανειλημμένα να επέμβουν οι αρχές, ώστε να ανοίξουν οι τουαλέτες των δημόσιων κτηρίων που βρίσκονταν δίπλα σε καταυλισμούς, κι αν αυτό δεν ήταν δυνατό, θα έπρεπε τα συνεργεία των δήμων και κοινοτήτων, να βρουν πρόχειρες ή προσωρινές λύσεις.

Όπως είναι λογικό όλες οι υπηρεσίες της πόλης, και όχι μόνο, ήταν αφυπνισμένες και προσπαθούσαν να βοηθήσουν την κατάσταση. Όμως ο κόσμος ήταν αρκετός και δεν μπορούσαν να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του καθενός ατομικά. Έτσι, συνειδητοποιεί κανείς πως η ζωή στους καταυλισμούς ήταν αρκετά δύσκολη, ενώ επιπλέον υπήρχε κίνδυνος μολύνσεων, τόσο για τους μεγάλους, όσο και για τα παιδιά. Και το μαρτύριο αυτό συνεχιζόταν, χωρίς να ξέρει κανένας τους πόσο θα κρατήσει.

Οι ανάγκες των καταυλισμών

Σε εκτενές της ρεπορτάζ η εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» καταγράφει: «Αντιμετωπίζουν ακόμα προβλήματα νερού και καθαριότητας οι καταυλισμοί. Το σχέδιο έκτακτης ανάγκης που ετέθη αμέσως σε εφαρμογή για την αντιμετώπιση της κατάστασης που δημιουργήθηκε μετά τον προχθεσινό τρομακτικό σεισμό, φαίνεται ότι δε λύνει άμεσα τα προβλημάτων σεισμοπαθών Θεσσαλονικέων, που όσοι δεν έφυγαν, διανυκτερεύουν σε πάρκα, πλατείες και στις παρυφές της πόλης. Ήδη ψωμί και τρόφιμα δεν υπάρχουν, καθώς αρτοποιεία και παντοπωλεία παραμένουν κλειστά, είτε γιατί οι ιδιοκτήτες τους και οι υπάλληλοι έφυγαν από τη Θεσσαλονίκη, είτε γιατί τα περισσότερα έχουν υποστεί ζημιές, και επειδή οι σεισμικές δονήσεις συνεχίζονται κανείς δεν τολμάει να εργαστεί. Άλλο οξύ πρόβλημα που δημιουργείται ήδη είναι του νερού και της καθαριότητας, καθώς οι χιλιάδες των Θεσσαλονικέων βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε πάρκα και πλατείες. Το νερό είναι λίγο και δεν επαρκεί για την ικανοποίηση των αναγκών, ενώ το πρόβλημα της καθαριότητας οξύνεται καθώς είναι ελάχιστες οι τουαλέτες στα πάρκα και τις πλατείες και σε πολλά σημεία δεν υπάρχουν καθόλου. Το πρόβλημα των σκουπιδιών φαίνεται πως λύνεται με τα συνεργεία του Δήμου που άρχισαν να λειτουργούν. Άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν επίσης οι σεισμοπαθείς είναι ότι υπάρχει κίνδυνος, τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους ηλικιωμένους, να ασθενήσουν από πλευρίτιδα και πνευμονίες, επειδή τα πάρκα είναι πολύ υγρά και τα σκεπάσματα μόνο δεν είναι ικανά να τους προστατεύσουν. Συνεπώς, τα προβλήματα που κατεπειγόντως πρέπει σήμερα να αντιμετωπίσουν οι αρχές, είναι του ψωμιού, τροφίμων, νερού, καθαριότητας και σκηνών. Ο φόβος και η αγωνία εξαιτίας των συνεχιζόμενων σεισμικών δονήσεων, κρατάει το λαό μακριά από τα σπίτια του και συνεπώς, οι ανάγκες που δημιουργούνται είναι αδύνατο να ικανοποιηθούν ατομικά. Χρειάζεται αντιμετώπιση από την πολιτεία. Εν τω μεταξύ, οι σεισμοπαθείς ζητούν να πληροφορηθούν από που και πως θα παραλάβουν σκηνές και γενικά ποια είναι η διαδικασία εξασφαλίσεως σκηνής». 

Η εφημερίδα «Μακεδονία» αναφέρει: «Ενώ το κράτος δια των αρμοδίων του υπηρεσιών καταβάλλει σύμφωνα με τις δυνατότητές του και τα μέσα που διαθέτει, προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κατάστασης που δημιουργήθηκε στην πόλη και την ύπαιθρο της Θεσσαλονίκης από το μεγάλο σεισμό της Τρίτης, σοβαρά προβλήματα δημιουργούνται στους καταυλισμούς που έγιναν σε πλατείες και πάρκα της Θεσσαλονίκης, όπου διαμένουν όσοι πολίτες δεν μπόρεσαν να μεταβούν σε άλλες περιοχές. Το σοβαρότερο πρόβλημα που δημιουργείται στους χώρους αυτούς είναι κατ’ αρχήν το θέμα της καθαριότητας. Λόγω της έλλειψης των απαιτούμενων χώρων για τις ατομικές ανάγκες, χρησιμοποιούνται παρακείμενοι χώροι ή πρόχειρα μέσα, τα οποία στη συνέχεια απορρίπτονται στους δρόμους, πράγμα που αν συνεχιστεί θα δημιουργήσει θέμα υγείας. Άλλο πρόβλημα που επισημάνθηκε είναι ότι το θέμα της διαθεσιμότητας των σκηνών. Όλοι επιθυμούν και δικαιολογημένα, μέχρι ενός ορισμένου σημείου, την απόκτηση σκηνής από αυτές που διαθέτουν οι αρμόδιες υπηρεσίες. Λαμβανομένου όμως υπόψη ότι κάθε μια σκηνή είναι χωρητικότητας 4-6 ατόμων, είναι δύσκολο να καλυφθούν οι ανάγκες στις αμέσως προσεχείς ημέρες, γιατί αν υπολογισθεί ότι στην πόλη διανυκτέρευσαν 200.000 κάτοικοι, χρειάζονται τουλάχιστον 40.000- 50.000 χιλιάδες σκηνές. Μέχρι τώρα έχουν μεταφερθεί στη Θεσσαλονίκη, όπως έχει ανακοινωθεί, 12.000 περίπου σκηνές από τις οποίες έχουν διανεμηθεί οι 10.000. Οι σκηνές διατίθενται κατ’ αρχήν σε οικογένειες, των οποίων οι κατοικίες έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές και δεν είναι δυνατή η χρησιμοποίηση τους επί του παρόντος, αλλά και στο προσεχές μέλλον. Παρά ταύτα όμως, ικανός αριθμός των οικογενειών της κατηγορία αυτής, που είναι και οι πραγματικά σεισμοπαθείς, δεν μπόρεσε να εφοδιασθεί με σκηνές για τον απλούστατο λόγο, ότι αφ’ ενός μεν ότι ο αριθμός των σκηνών που μεταφέρθηκαν στη Θεσσαλονίκη δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες, αφ’ ετέρου δε γιατί ένας αριθμός που δεν ήταν σεισμόπληκτος και δεν είχε άμεση ανάγκη, παρέλαβε σκηνές». 

«Περιοδεύοντας στην… Τσαντηρούπολη» γράφει ο «Ελληνικός Βορράς»: «Δε θα είναι υπερβολικό να λεχθεί ότι μέσα στη Θεσσαλονίκη δεν έμειναν πάνω από 200.000 άνθρωποι, κι αυτοί ”σπασμένοι” σαν πρόσφυγες της συμφοράς στις διάφορες ανοιχτωσιές της (πάρκα, πλατείες, αλάνες κλπ.) Στους χώρους αυτούς ο κόσμος έστησε «τσαρδάκια» με πρόχειρες κουβέρτες και αντίσκηνα και κάτω στο χώμα αφουγκράζονται το άγριο «χοροπηδηχτό» της γης που συνεχίζει τις δονήσεις της συνεχώς. Περιττό να τονιστεί ότι αυτές τις δύσκολες ώρες, οι Θεσσαλονικείς, υποσιτίζονται (που όρεξη για φαγητό αυτές τις μέρες) και περιορίζονται (πλούσιοι και φτωχοί) σε ντομάτα, τυρί, αυγό και ψωμί, ενώ η κατανάλωση καφέδων και τσιγάρων έχει τριπλασιασθεί του κανονικού, μιας και με αυτά κάπως χαλαρώνει η ένταση των νεύρων των κατοίκων. Και χθες περιοδεύσαμε όλους τους ανοιχτούς χώρους που στεγάζονται οι Θεσσαλονικείς (Καλαμαριά, Ιδρύματα, σχολεία, Περαία, Σέδες, Θέρμη, Τρίλοφος, Πλαγιάρι, Επανωμή) και διαπιστώσαμε ότι έχει στηθεί εκεί μια άλλη Θεσσαλονίκη, μια ”τσαντιρούπολη” με κουβέρτες στο χώμα, ψάθινες καρέκλες, πτυσσόμενα τραπεζάκια, θερμούς, μικρές γκαζιέρες και πλαστικά μπουκάλια, όπου κανείς δε νοιάζεται για την εμφάνιση και αμφίεση τοπία. Το μεσημέρι, γύρω στις 2 που έφευγαν κατά χιλιάδες τα αυτοκίνητα από τη Θεσσαλονίκη προς την περιοχή Χαλκιδικής, συνέβη το εξής: η λωρίδα να έχει τρεις γραμμές εξόδου, (είχαν μπει δηλαδή στο αντίθετο ρεύμα, ενώ προς την πόλη υπήρχε μια μόνο λωρίδα.

Κλειστά παραμένουν αρτοποιεία και παντοπωλεία. Χωρίς ψωμί και τρόφιμα οι σεισμοπαθείς. Αντιμετωπίζουν ακόμα προβλήματα νερού και καθαριότητας. Ανάγκη να χορηγηθούν σκηνές στους πολίτες που διανυκτερεύουν στα πάρκα και κινδυνεύουν, ιδίως παιδιά και ηλικιωμένοι, από πνευμονίες και πλευρίτιδες. Το σχέδιο έκτακτης ανάγκης που ετέθη αμέσως σε εφαρμογή για την αντιμετώπιση της κατάστασης που δημιουργήθηκε μετά τον προχθεσινό τρομακτικό σεισμό, φαίνεται ότι δε λύνει άμεσα τα προβλήματα των σεισμοπαθών Θεσσαλονικέων, που όσοι δεν έφυγαν διανυκτερεύουν σε πάρκα, πλατείες και στις παρυφές της πόλης.  Ήδη ψωμί και τρόφιμα δεν υπάρχουν καθώς αρτοποιεία και παντοπωλεία παραμένουν κλειστά. Είτε γιατί οι ιδιοκτήτες τους και οι υπόλοιποι έφυγαν από τη Θεσσαλονίκη, είτε γιατί οι περισσότεροι έχουν υποστεί ζημιές και επειδή οι σεισμικές δονήσεις συνεχίζονται κανείς δεν τολμάει να εργαστεί». 

Διάφορες ενέργειες

Μετά την κινητοποίηση των κρατικών υπηρεσιών η πρώτη ενέργεια ήταν η παροχή βοήθειας, προς τους ασθενείς των νοσοκομείων και στα παιδιά των διάφορων ιδρυμάτων και η προώθηση σκηνών στα ιδρύματα και σε σεισμοπαθείς. Παράλληλα, έγινε κατανομή της Θεσσαλονίκης σε δέκα τομείς και συγκροτήθηκαν 100 συνεργεία των δύο μηχανικών, το καθένα για την επισήμανση των ζημιών και την παροχή οδηγιών στους πληγέντες. Επίσης, απεστάλησαν συνεργεία της ΔΕΗ μετά τη διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος στις οικοδομές που έγιναν επικίνδυνες. Ακόμη, συγκροτήθηκαν συνεργεία κατεδαφίσεων καθώς και άλλα συνεργεία από στρατιώτες για την άμεση περίφραξη των επικινδύνων οικοδομών προς αποφυγή ατυχημάτων από αιφνίδιες καταρρεύσεις. «Τέθηκε αστραπιαία σε εφαρμογή το σχέδιο εκτάκτου ανάγκης, που προβλέπεται για τις περιπτώσεις αυτές και υπήρξε αυξημένη κινητοποίηση των στρατιωτικών υπηρεσιών από τον διοικητή του Γ’ σώματος Στρατού, αντιστράτηγο Μαρκόπουλο. Από χθες το πρωί μάλιστα λειτουργεί αερογέφυρα μεταξύ Αθηνών και Θεσσαλονίκης για τη μεταφορά υλικών και εφοδίων στους σεισμοπαθείς με μεταγωγικά αεροσκάφη της πολεμικής αεροπορίας κυρίως «Σ 130». Προηγουμένως από πολύ νωρίς είχαν τεθεί σε κατάσταση ετοιμότητας οι μοίρες μεταγωγικών αεροσκαφών στα αεροδρόμια Ελευσίνας, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν αμέσως στο μεταφορικό έργο για την αποστολή βοήθειας στους πληγέντες από τους σεισμούς. Τα υλικά και τα εφόδια, μόλις έφθασαν στην αεροπορική βάση Ελευσίνας, φορτώθηκαν αμέσως σε μεταγωγικά αεροσκάφη, τα οποία απογειώνονταν χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση για τη Θεσσαλονίκη. Τα εφόδια και τα υλικά τα οποία προωθούνταν από το υπουργείο κοινωνιών υπηρεσιών στην αεροπορική βάση Ελευσίνας, ήταν κυρίως είδη ιματισμού, υγειονομικό και φαρμακευτικό υλικό, και πλάσμα αίματος». 

Τα νοσοκομεία

Χάρη στην προθυμία των διοικήσεων και του προσωπικού των ιδρυμάτων, πάρθηκαν όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα στην αντιμετώπιση των νοσοκομειακών αναγκών του πληθυσμού. Όπως τονίστηκε, «υπάρχει επί πλέον στα νοσοκομεία, ικανοποιητική εφεδρεία κρεβατιών και άλλων υπηρεσιών, όπως χειρουργείων αιμοδοσίας κλπ ώστε να αντιμετωπιστούν ενδεχομένως έκτακτες ανάγκες». 

Το γενικό και κεντρικό νοσοκομείο λόγω σοβαρών ζημιών που υπέστησαν τα κτίρια τους από τους σεισμούς, άδειασε. Από τους ασθενείς του, 22 με παθολογικά και χειρουργικά περιστατικά μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο Κατερίνης, 30 στο νοσοκομείο Κιλκίς και οι λοιποί σε άλλα ιδρύματα. Επίσης οι ασθενείς των άλλων νοσοκομείων μεταφέρθηκαν σε σκηνές που εγκατέστησε ο στρατός στα προαύλια. Ιδιαίτερα πρέπει να εξαρθεί η παροχή βοηθείας του στρατού στους νοσηλευόμενους των νοσοκομείων. Ο στρατός εκτός του ότι έστειλε σε όλα τα νοσοκομεία σκηνές για την κάλυψη των αναγκών του, παρείχε και κάθε βοήθεια για τη μεταφορά των ασθενών και για την κανονική λειτουργία των ιδρυμάτων.

Συγκεκριμένα, διαβάζουμε στον «Ελληνικό Βορρά»: «Ασθενείς και τραυματίες σε αντίσκηνα, υπαίθρια χειρουργεία, πρόωροι τοκετοί, αποβολές και επιπλοκές συνέθεσαν τη μεγάλη τραγωδία, που παίχθηκε στα νοσηλευτικά ιδρύματα της Θεσσαλονίκης, μετά την τρομακτική δόνηση που σάρωσε την πόλη και τις ελπίδες των κατοίκων της. Άνδρες και γυναίκες με ορούς, γέροντες με τρεμάμενα μέλη, πρόωρα μωρά, ελαφρά και βαριά περιστατικά, μοιράστηκαν χθες στους αυλόγυρους των νοσοκομείων, το γρασίδι, τις κουβέρτες, μια γωνιά της γης, τις ακούραστες φροντίδες των γιατρών και νοσοκόμων, που με το χαμόγελο τους προσπαθούσαν να μετατρέψουν την κόλαση σε παράδεισο, και με το χάδι τους να απαλύνουν τον πόνο. Σκηνές απερίγραπτης φρίκης με τα σωριασμένα κορμιά, το ένα δίπλα στο άλλο, τα ματωμένα κεφάλια, τα καμένα πρόσωπα, τα σπασμένα μέλη, τις οιμωγές των χειρουργημένων, τα σπαρακτικά κλάματα των συγγενών. Μετά τις πρώτες ρωγμές, επικίνδυνες ή όχι, οι υπεύθυνοι των νοσηλευτικών ιδρυμάτων της Θεσσαλονίκης, διέταξαν την εκκένωση των θαλάμων και τη μεταφορά ασθενών στους κήπους και στους περίβολους των νοσοκομείων. Έτσι σε χρονικό διάστημα μικρότερο της ώρας, γιατροί και νοσοκόμες, θάβοντας στα κατάβαθα της ψυχής τους, τα προσωπικά τους συναισθήματα, τους φόβους και την αγωνία για τις οικογένειές τους, μετέτρεψαν τους αυλόγυρους των νοσοκομείων σε θαλάμους πλήρης λειτουργίας. Χειρουργικά τραπέζια και εργαλεία, προβολείς και σετ συμπλήρωσαν το σκηνικό των υπαίθριων νοσοκομείων, που ευτυχώς σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις χρειάστηκε». 

Λόγω της κατάστασης που επικρατούσε στην πόλη, πολλοί φαρμακοποιοί δεν άνοιξαν τα καταστήματά τους. Όμως υπήρχε μεγάλη ανάγκη για φάρμακα δεδομένου ότι η πόλη βρισκόταν σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Έτσι αναφέρθηκε στον Τύπο ότι θα ασκηθεί ποινική δίωξη σε βάρος όλων εκείνων των φαρμακοποιών, που έκλεισαν τα μαγαζιά τους, αδιαφορώντας για τις ανάγκες των σεισμόπληκτων.

Επιστροφή στους κανονικούς ρυθμούς

Όμως τα πράγματα έπρεπε να βρουν ξανά το δρόμο τους. Και σιγά σιγά αυτό έγινε. Αφού έκαναν οι ειδικοί σεισμολόγοι τους απαραίτητους ελέγχους, έδωσαν την άδεια στον κόσμο να επιστρέψει ξανά στα σπίτια του. Έτσι η ζωή στη Θεσσαλονίκη άρχισε να αποκτά ξανά κάποιο ρυθμό αφού σταδιακά άρχιζαν να λειτουργούν ξανά τα περισσότερα καταστήματα, ιδίως τροφίμων και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης.

Επίσης λειτούργησαν κανονικά όλες οι δημόσιες υπηρεσίες, οι τράπεζες και οι άλλοι κοινωφελείς οργανισμοί. Η κίνηση στους δρόμους, άφηνε ξανά τους θορύβους της, αφού κατά χιλιάδες οι Θεσσαλονικείς που διανυκτέρευαν σε διάφορα χωριά από την Αλεξάνδρεια της Ημαθίας και το Λιτόχωρο, μέχρι και τη Χαλκιδική, άρχισαν να επιστρέφουν στην πόλη, οι περισσότεροι για να πάνε στις δουλειές τους ενώ άλλοι για να εφοδιαστούν με προμήθειες ή να πάρουν ορισμένα πράγματα από τα εγκαταλελειμμένα σπίτια τους.

Τα πράγματα σαφώς και δεν ήταν εύκολα, αφού οι πρώτες επανεγκαταστάσεις στα νοικοκυριά έγινε περίπου δέκα μέρες μετά το σεισμό, σε όσα σπίτια είχαν το πράσινο χαρτάκι. Αρκετοί, μέχρι να αποκατασταθούν οι ζημιές στα σπίτια τους έμειναν σχεδόν ένα μήνα στους καταυλισμούς.

Ο σεισμός ήταν καταστροφικός, και οι συνθήκες που αυτός γέννησε, ταλαιπώρησαν πολύ τους Θεσσαλονικείς. Όμως παρά την έλλειψη υποδομών και τεχνολογίας, η Θεσσαλονίκη άντεξε. Μια πόλη ερειπωμένη, βρήκε ξανά τη δύναμη και στάθηκε στα πόδια της. Σαράντα χρόνια μετά την τραγωδία, περπατάμε ακόμη στους δρόμους της.

Διαβάστε σχετικά: Μια άγνωστη ιστορία στα μπουζούκια στο σεισμό του ΄78