Στα άδυτα του Ναού της Αγίας Σοφίας: Ζήσαμε 14 αιώνες Ιστορίας σε μια ώρα!
Μια ξενάγηση σε ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης.
Ένα ταξίδι στην ιδιαίτερη ιστορία του Ιερού Ναού της του Θεού Σοφίας είχαμε την ευκαιρία να βιώσουμε το πρωί του περασμένου Σαββάτου, στην ξενάγηση που διοργανώθηκε από το Σωματείο Φίλοι του Ιστορικού Κέντρου Θεσσαλονίκης.
Με ξεναγό μας τον κ. Τάσο Τάντση, αρχιτέκτονα και Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, γνωρίσαμε το παρελθόν του επιβλητικού Ναού, ο οποίος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 5 υπόγειοι θησαυροί της πόλης που μπορείς να γνωρίσεις περπατώντας
Καθώς στεκόμαστε στον αύλειο χώρο, μπροστά από την είσοδο του Ναού, ο κ. Τάντσης μας εξηγεί ότι στο παρελθόν σε αυτό το σημείο βρισκόταν ο προθάλαμος μιας παλαιότερης, μεγαλύτερης εκκλησίας που εκτεινόταν μέχρι τις αρχές τις οδού Αλεξάνδρου Σβώλου και εικάζεται ότι ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Μάρκο.
Ο επισκέπτης του Ναού έχει τη δυνατότητα να παρατηρήσει τμήματα του παλαιότερου κτίσματος δεξιά και αριστερά του κτιρίου, τα οποία λειτουργούσαν για κάποιο διάστημα παράλληλα με τη νέα εκκλησία.
Στα παράθυρα που βρίσκονται στην αριστερή πλευρά του Ναού παραμένει μάλιστα η απόληξη μίας κιονοστοιχίας αλλά και υπολείμματα από τοιχογραφίες που κοσμούσαν το προηγούμενο κτίριο.
Προχωρώντας στο εσωτερικό του κτιρίου, η προσοχή μας στρέφεται στα στοιχεία εκείνα που αποκαλύπτουν το ξεχωριστό παρελθόν του Ναού. Ο διάκοσμος στο εσωτερικό του Ναού χρονολογείται στις αρχές του 20ου αιώνα, την περίοδο της τελευταίας αποκατάστασής του από Ιταλούς αρχιτέκτονες.
Το πράσινο και κόκκινο χρώμα που παρατηρείται στα τόξα του Ναού δίνει έναν ανατολίτικο τόνο στο κτίριο, εκφράζοντας την άποψη που επικρατούσε την περίοδο της αποκατάστασης του Ναού στο δυτικό κόσμο σχετικά με το Βυζάντιο, ενώ τα περίτεχνα μοτίβα που κοσμούν τον κεντρικό χώρο είναι εμπνευσμένα από βυζαντινά ψηφιδωτά.
Τα ψηφιδωτά που βρίσκονται στην οροφή του κτιρίου κρατούν ίσως το μεγαλύτερο κομμάτι της ιστορίας του Ναού. Η σκιά που διακρίνεται πίσω από την απεικόνιση της Βρεφοκρατούσας Παναγίας στο Ιερό του Ναού φανερώνει ότι κατά την περίοδο της εικονομαχίας η πρώτη απεικόνιση της Παναγίας αντικαταστάθηκε με το σήμα του σταυρού, ενώ στη συνέχεια ο σταυρός αντικαταστάθηκε από μία νέα απεικόνιση της Παναγίας.
Επιπλέον, το ψηφιδωτό μοτίβο στην καμάρα όπου φύλλα άκανθας εναλλάσσονται με το σχήμα του σταυρού αποτελεί ανεικονικό διάκοσμο, μία από τις ενδείξεις που για ορισμένους μελετητές φανερώνει ότι το κτίσιμο του Ναού χρονολογείται στο 780 μ.Χ.
Το ψηφιδωτό που απεικονίζει τη σκηνή της Ανάληψης στον τρούλο του κτιρίου παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον, καθώς έχει κάποιες ιδιαιτερότητες που συναντάμε μόνο σε Ναούς της Θεσσαλονίκης. Η απεικόνιση του Αποστόλου Ανδρέα σε τιμητική θέση δίπλα στον Απόστολο Παύλο, καθώς και των δύο αντί τεσσάρων αγγέλων που κρατούν τη Δόξα του Χριστού είναι στοιχεία που συναντάμε στην αντίστοιχη παράσταση στη Ροτόντα και φαίνεται να συνδέουν τους δύο Ναούς.
Συνεχίζουμε την ξενάγησή μας στο αριστερό μέρος της περιμετρικής στοάς που περιβάλλει τον κεντρικό χώρο του Ναού, όπου ο κ. Τάντσης μας επισημαίνει μερικές ακόμα αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες του κτίσματος. Η έκκεντρη τοποθέτηση της πόρτας που οδηγεί στο Ιερό αλλά και των παραθύρων που πλαισιώνουν την κεντρική είσοδο του Ναού υποδηλώνουν ότι κατά την ανοικοδόμηση του Ναού έχει γίνει προσπάθεια ώστε να μην κτιστεί κάτι πάνω στα θεμέλια της προγενέστερης εκκλησίας.
Η ξενάγηση ολοκληρώνεται με μία επίσκεψη στο βαπτιστήριο του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, το οποίο επικοινωνούσε με την εκκλησία που ορθωνόταν στο παρελθόν εκεί όπου σήμερα βρίσκεται ο Ναός της του Θεού Σοφίας. Εκεί τον 5ο αιώνα μ. Χ., όπως μας αφηγείται ο κ. Τάντσης, είχαν αναζητήσει άσυλο τα μέλη της αποστολής του Πάπα Βιγιλίου έπειτα από τη δολοφονία του επικεφαλής τους Επισκόπου Ιωάννη από το πλήθος της Θεσσαλονίκης.
Μια σπουδαία εμπειρία αυτή η ξενάγηση… Για να μάθετε περισσότερα για τις δράσεις του Σωματείου «Φίλοι του Ιστορικού Κέντρου της Θεσσαλονίκης» δείτε το αφιέρωμα της Parallaxi για τον τρόπο που αγωνίζονται ενάντια στις «πληγές» της πόλης: 8 «πληγές» της Θεσσαλονίκης: Οι Φίλοι του Ιστορικού Κέντρου σκανάρουν την πόλη.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ όσα ειπώθηκαν στην εκδήλωση για τα γκράφιτι που διοργάνωσε το Σωματείο τον Νοέμβριο του 2018 – Γκράφιτι: Τέχνη ή βανδαλισμός; Η Θεσσαλονίκη χθες έδωσε την απάντηση
