Θεσσαλονίκη: Κατεδαφίζονται οι Στάβλοι Παπάφη – Τι ζητούν οι κάτοικοι της περιοχής

Το Σάββατο ξεκίνησε η κατεδάφιση των Στάβλων Παπάφη με σκοπό την κατασκευή ενός σύγχρονου πολυχώρου για την εξυπηρέτηση κοινωφελών χρήσεων του Δήμου, που θα συνδυάζει κοινωνικές δομές (βρεφονηπιακό σταθμό, ξενώνα φιλοξενίας), δράσεις πολιτισμού και αθλητισμού (κλειστό δημοτικό γυμναστήριο, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και κοινωνικών εκδηλώσεων, χώρο μνήμης/αρχείο προσφυγικής κληρονομιάς, δημοτική βιβλιοθήκη/αναγνωστήριο, κτίριο γραφείων, ιατρείο, κέντρο ημερήσιας φροντίδας ηλικιωμένων), αναβαθμισμένο αστικό πράσινο και υπόγειο χώρο στάθμευσης, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.

Παρά τις φωνές κατοίκων της Κάτω Τούμπας που τον προηγούμενο διάστημα ζητούσαν την διατήρηση των παλαιών κτηρίων έχοντας ως επιχείρημα την παλαιότητα τους και την ιστορική σημασία τους για την περιοχή και τη Θεσσαλονίκη, από το προηγούμενο Σάββατο ξεκίνησαν οι κατεδαφίσεις, φέροντας πλέον ως επόμενο αίτημα την διάσωση των δέντρων στο τετράγωνο των πάλαι ποτέ Στάβλων Παπάφη που μέχρι τώρα αποτέλεσαν «πνεύμονα» για τους κατοίκους όλων των ηλικιών.

«Χάνουμε ουρανό» λέει χαρακτηριστικά η Άννα Χρυσίδη, μέλος της Πρωτοβουλίας Κατοίκων για τους Στάβλους Παπάφη που μετά το αίτημα τους στην Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας με θέμα την καταγραφή και τον χαρακτηρισμό ως ιστορικού τόπου των Στάβλων Παπάφη και εφόσον βλέπουν πως τα δεδομένα αλλάζουν μετά την έναρξη των κατεδαφίσεων, σκοπός τους είναι να σώσουν οτιδήποτε αν σώζεται, ζητώντας τουλάχιστον να μην κοπούν τα δέντρα που υπάρχουν εκεί, μιλώντας για ελάχιστο πράσινο στην νέα μελέτη του τετραγώνου.

«Το Σάββατο ο κ. Αγγελούδης θα είναι στο Πολιτιστικό της Τούμπας για την Ώρα των Πολιτών και θα πάμε κι εμείς να θέσουμε κάποια σχετικά ερωτήματα. Αυτά είναι σχετικά με τα οκτώ τριώροφα κτήρια που πρόκειται να χτιστούν και τον ελάχιστο χώρο που τελικά μένει για πράσινο. Όσα δέντρα προβλέπονται δηλαδή, φαίνεται πως θα μπουν με διακοσμητικό ρόλο και όχι για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των κατοίκων για πράσινο. Ζητάμε να γίνει μία τροποποίηση της μελέτης έτσι ώστε να έχουμε κι εμείς πράσινο. Η Τούμπα έχει το λιγότερο πράσινο σε όλη τη Θεσσαλονίκη» αναφέρει, τονίζοντας πως η άποψη της είναι άποψη όλων των μελών της Πρωτοβουλίας.

«Δεν είναι λοιπόν κρίμα να μπει κι άλλο τσιμέντο;»

«Μάθαμε πως προβλέπεται και υπόγειο πάρκινγκ και αυτό ίσως περιορίσει κάπως την φύτευση ψηλών δέντρων στο σημείο, κάτι που εμείς θέλουμε. Θέλουμε δέντρα ψηλά!»

Λιγότερα κτήρια επίσης και ίσως με άλλη χρήση φαίνεται να ζητούν οι κάτοικοι της περιοχής, μιλώντας για χρήση που δεν εξυπηρετεί κάτι, λέγοντας χαρακτηριστικά η κ. Χρυσίδη πως «Θα γίνει ΚΕΠ το ένα διώροφο κτήριο, ενώ ΚΕΠ έχουμε στα 300 μέτρα στην Τριανδρία. Ένα άλλο θα γίνει γραφεία της 4^ης Κοινότητας, τα οποία όμως υπάρχουν ήδη στο Πολιτιστικό Κέντρο της Τούμπας που είναι επίσης σχετικά καινούριο. Ένα άλλο θα γίνει συνεδριακό ενώ υπάρχει ήδη στο Πολιτιστικό Τούμπας. Δεν είναι λοιπόν κρίμα να μπει κι άλλο τσιμέντο για υπηρεσίες που έτσι κι αλλιώς υπάρχουν κοντά ή έχουν καλύψει τη στέγαση τους;».

Το ίδιο αίτημα βέβαια είχε εκφράσει λίγους μήνες πριν και το Δίκτυο «SOSε τα δέντρα» όπου μαζί με κατοίκους της περιοχής, είχαν θέσει στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου στις 23 Σεπτεμβρίου, τα ζητήματα της σχεδιαζόμενης κοπής 29 δέντρων κυρίως στον περιβάλλοντα χώρο των πρώην στάβλων Παπάφη και της κατεδάφισης όλων των κτιρίων, της ποτίστρας των αλόγων (που χρονολογούνται από το 1912) καθώς και της παιδικής χαράς που υπάρχει.

Π.Νικηφορίδης: «Σήμερα υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που οφείλουμε να υλοποιήσουμε»

«Υπήρχαν 29 δέντρα προς κοπή. Τα 29 εμείς τα κάναμε 17 και αυτά είναι που θα πρέπει να κοπούν» απαντά ο Πρόδρομος Νικηφορίδης, Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Κινητικότητας του δήμου Θεσσαλονίκης, σε επικοινωνία μας μαζί του για αυτό το θέμα, ενώ για το θέμα της φύτευσης των δέντρων πάνω από το υπόγειο πάρκινγκ, ξεκαθαρίζει πως δεν θα μπουν έτσι κι αλλιώς από πάνω, αλλά περιμετρικά, σε σημείο όπου υπάρχει χώρος.

«Εγώ δεν θα υποστηρίξω οτι θα πρασινίσει ο τόπος» τονίζει ο κ. Νικηφορίδης, λέγοντας στη συνέχεια πως “Εμείς βρήκαμε μία μελέτη που ξεκίνησε πριν δέκα χρόνια, έγινε διαβούλευση, έγινε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, βγήκε ένα πρώτο βραβείο και τώρα απλά υλοποιείται. Ξέρω πως κάποιοι λένε πως θα πρέπει να χτίσουμε λιγότερα κτίρια, ωστόσο δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Δεν είναι κάτι που σήμερα μπορούμε να το αλλάξουμε γιατί εμείς εκτελούμε μία διαδικασία 10 ετών που παραλάβαμε και μάλιστα με ανάδοχο. Τώρα πια, οι δυνατότητες που έχουμε είναι πολύ μικρές. Αν ήμουν εγώ τότε ο αρμόδιος αντιδήμαρχος, πιθανόν να μην είχα αφήσει να εξελιχθεί η κατάσταση έτσι, ωστόσο σήμερα υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που οφείλουμε να υλοποιήσουμε».

Δίχως να παραδίδουν “τα όπλα” ωστόσο οι Κάτοικοι της Πρωτοβουλίας για τους Σταβλους Παπάφη, απέστειλαν στην Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας, σχετικό αίτημα για καταγραφή και χαρακτηρισμό ως ιστορικού τόπου των Στάβλων Παπάφη, περιμένοντας την απάντηση.

«Πήγαμε χθες στην Νεότερών Μνημείων και μας είπαν πως θα μας απαντήσουν γραπτώς για να μάθουμε ακριβώς τι έχει συμβεί» λέει η Άννα Χρυσίδη. «Μας είπαν πως σε εμάς τους πολίτες μπορεί να δείχνει ως ένας ιστορικός τόπος λόγω φυσιογνωμίας που έχει, ωστόσο δεν πληροί τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί έτσι. Θα θέλαμε όμως κάθε παλιό κτήριο να μείνει στην πόλη και να αποτελεί μέρος της ιστορίας και της ταυτότητας μας. Δυστυχώς όμως όσο περνούν τα χρόνια αυτό καταστρέφεται»

Αναλυτικά το αίτημα στην Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας

Είμαστε κάτοικοι της Κάτω Τούμπας και μένουμε στην περιοχή των παλιών Στάβλων Παπάφη. Οι Στάβλοι Παπάφη είναι ένα κτιριακό συγκρότημα περίπου 4άρων στρεμμάτων, που αποτελεί και οικοδομικό τετράγωνο,που περικλείεται ανάμεσα στις οδούς Αλοννήσου, Μυκόνου, Άνδρου και Σιδηροκάστρου. Το κτιριακό συγκρότημα είναι της μεταοθωμανικής περιόδου του 1912 και χρησιμοποιήθηκε ως χώρος στάθμευσης και συντήρησης των ιππήλατων αμαξιδίων (κάρων), τα οποία χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά νξητων απορριμμάτων τής Θεσσαλονίκης.

Στο χώρο αυτό φιλοξενούνταν και τα ζώα που έσερναν τα κάρα. Τα κτίρια αυτά είναι όλα ισόγεια και η διάταξή τους είναι σε σχεδόν κυκλική μορφή. Στο κέντρο τους βρίσκεται ένας ανοιχτός χώρος (κεντρική αυλή),μέσα στον οποίο βρίσκεται και η ποτίστρα από την οποία έπιναν νερό τα ζώα. Τα κτίρια αυτά σύμφωνα με απόφαση του Δήμου Θεσσαλονίκης θα κατεδαφιστούν και στη θέση τους θα χτιστούν 8 νέα κτίρια, μέρος των οποίων θα στεγάζουν κοινωφελείς χρήσεις.

Ως κάτοικοι της περιοχής και βλέποντας τα σχέδια της μελέτης ανάπλασης, στη βάση των οποίων θα προχωρήσει και η κατεδάφιση των κτιρίων των παλιών Στάβλων, θα θέλαμε να σας εκφράσουμε τους έντονους προβληματισμούς μας, τους οποίους και διατυπώνουμε με τη μορφή ερωτημάτων προς την υπηρεσία σας:

1)Η ηλικία των κτιρίων αυτών, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ικανό αποτύπωμα αναφοράς της συγκεκριμένης εποχής τους? Δεν θα μπορούσε να αποτελέσει αυτό το ισόγειο κτιριακό συγκρότημα του 1912, μέρος της ιστορίας και της κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης που αξίζει να σωθεί και να παραδοθεί στις επόμενες γενιές?

2) Η διάταξη των κτιρίων τον παλιών Στάβλων σχεδόν σε κύκλο, με ελεύθερο χώρο στη μέση (κεντρική αυλή), δεν αποτελεί ένα δείγμα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού μιας εποχής, που αντανακλά μία συγκεκριμένη πολιτιστική κουλτούρα και απαντάται σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές? Αξίζει η παραμονή και συμπερίληψη αυτού του κτιριακού συγκροτήματος στο μέλλον της πόλης μας ή θα πάρουμε την ευθύνη, υποκύπτοντας στις σύγχρονες τάσεις, να επαναμορφοποιήσουμε οριστικά το αρχιτεκτονικό ύφος της Θεσσαλονίκης, σε αντιδιαστολή με την ιστορία της?

3) Δεδομένου της σύγχρονης ισοπεδωτικής και υπερμεγέθους οικιστικής δραστηριότητας (που πραγματώνεται και στην πόλη μας),με μονομερή και μονοσήμαντο προσανατολισμό στη μεγάλη κλίμακα και όχι σε αυτή την ταπεινή και συμβατή των ανθρώπινων ορίων και με σεβασμό πάντα στο γενικότερο φυσικό περιβάλλον, δεν θα μπορούσαν τα ισόγεια αυτά κτίρια να αποτελέσουν ένα σημειολογικό τοπίο, μία αντίσταση υπέρ του κοινού ανθρώπου, υπέρ της Ανθρώπινης φύσης, που βρίσκει καλύτερα το δρόμο της μέσα στην απλότητα και την αμεσότητα των χαμηλών γήινων κτιρίων, παρά σε σύνθετες, απρόσωπες, ομοιόμορφες και επιβλητικές κατασκευές, που σαν σύγχρονοι λαβύρινθοι την συγχέουν και την αποπροσανατολίζουν?

4)Εξυπηρετεί η ανέγερση σύγχρονων κτιριακών οικοδομημάτων, τα οποία σχεδιάζονται αποκομμένα από το ιστορικό γίγνεσθαι της περιοχής, τη διατήρηση και τη δημιουργία (για τις νεότερες γενιές) της συλλογικής μνήμης, των κοινών πολιτισμικών, κοινωνικών αναφορών, τη συνέχεια και επαφή με την ιστορική μας ταυτότητα?

5)Δεν αξίζει να περισωθεί η ποτίστρα των ζώων ( μία ιδιαίτερη κατασκευή με δεξαμενές νερού) και να αποτελέσει ένα αντικείμενο – μάρτυρας της εποχής της? Παρατηρώντας την πόλη μας τη Θεσσαλονίκη, που μέρα με τη μέρα κάθε σπιθαμή γης της χτίζεται υπέρμετρα, απουσία στοχασμού, οράματος, ενόρασης, φιλοσοφίας, αντιλαμβανόμαστε (όπως και πολλοί άλλοι) τη μεταμόρφωση της σε μία τσιμεντένια μεγαλούπολη, αποστασιοποιημένη από το παρελθόν της, που βαδίζει με ρηχά,σαθρά βήματα σε ένα αβέβαιο δρόμο, χωρίς τη συμφωνία και την συμπόρευση μεγάλου μέρους των πολιτών της.

Στα πλαίσια αυτής της συνθήκης αναρωτιόμαστε, αν κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποτρέψουμε αυτή την πορεία και να σταθούμε δίπλα στην πολυπολιτιστική μας κληρονομιά και συνάμα ταυτότητα.

Αν κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην αποτάξουμε το παρελθόν μας, αλλά να βαδίσουμε παράλληλα με αυτό, με επίγνωση, συνειδητότητα, ευθύνη.

Απευθυνόμαστε στην υπηρεσία σας, έστω και αυτή την ύστατη ώρα. Ενσκήψτε πάνω στους Στάβλους Παπάφη και αφουγκραστείτε τους. Δώστε τους λίγο χρόνο, μία ευκαιρία, για να σας πουν την ιστορία τους. Γιατί θεωρούμε ότι κρατώντας τα μάτια μας κλειστά και προχωρώντας με γοργά βήματα, όχι μόνο δεν θα πάμε μακριά σαν πολιτεία, αλλά θα βαδίσουμε και σε επικίνδυνα μονοπάτια.

Και στο τέλος η ψευδαίσθηση για επικείμενη νίκης μας, στο τέλος της πορείας, θα μετουσιωθεί σε ήττα, όπως στην ιστορία του λαγού και της χελώνας. Γιατί ο χρόνος πάντα τελειώνει.

Οι στάβλοι Παπάφη αποτελούν , πολιτιστικό αγαθό,νεότερο μνημείο και ιστορικό τόπο σύμφωνα με τους ορισμούς των εννοιών αυτών [άρθρο 2 παρ.α,β,γγ,δ, του άρθρου 6 παρ.1β και του άρθρου 16 του Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ153Α/2002]. Η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος και των μνημείων αποτελεί συνταγματική υποχρέωση του κράτους , για την οποία το κράτος “έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα” (άρθρο 24 του Συντάγματος).

Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, σας παρακαλούμε να προβείτε σε όλες τις νόμιμες ενέργειες για τον χαρακτηρισμό του χώρου, την καταγραφή, την τεκμηρίωση και την προστασία του, σύμφωνα με τα άρθρα 3 παρ.1α,1β,2, άρθρο 6 παρ.10, άρθρο 10 παρ.1 και άρθρο 11, (ομοίως του παραπάνω νόμου). Η τοπική κοινωνία θα σταθεί αρωγός σε κάθε σχετική προσπάθειά σας.

Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας.

Με εκτίμηση

Πρωτοβουλία Κατοίκων για τους Στάβλους Παπάφη

Τα βασικά χαρακτηριστικά

Οι υπογραφές για τη σύμβαση της ανάθεσης του έργου είχαν μπει στα τέλη Ιουνίου από τον αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Κινητικότητας του δήμου Θεσσαλονίκης κ. Πρόδρομο Νικηφορίδη και από την νόμιμη εκπρόσωπο της αναδόχου Ανώνυμης Τεχνικής Εταιρείας Παγώνη, Μαρία Παγώνη.

Το έργο συνολικού προϋπολογισμού 16.492.128,91 ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός προθεσμίας 60 μηνών από την ημέρα υπογραφής και ανάρτησης της σύμβασης.

Η υπογραφή της σύμβασης για την πλήρη υλοποίηση του έργου όπως μελετήθηκε από τη βραβευθείσα στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ομάδα, επισφράγισε μια πολυετή προσπάθεια που ξεκίνησε από το 2014 για την υλοποίηση ενός συνόλου κοινωφελών χρήσεων σε ένα από τα ελάχιστα δημοτικά ακίνητα με πλήρεις προϋποθέσεις αξιοποίησης.

Είχαν προηγηθεί:

• Αποφάσεις του ΔΣ για την αξιοποίηση του ακινήτου κατόπιν διαβούλευσης με τους κατοίκους της περιοχής και μετά από διαγωνισμό μελετών (686/2014 και 745/2014 ΑΔΣ)

• Διαβούλευση με κατοίκους της 4ης ΔΚ για το κτιριολογικό πρόγραμμα (διενεργήθηκε από ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ) • Τροποποίηση της ισχύουσας ρυμοτομίας (βάσει των 918/2015 και 1131/2016 ΑΔΣ, ΦΕΚ 164 ααπ-2017)

• Διενέργεια διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού (2018-2019)

• Εξεύρεση χρηματοδότησης συνολικού ύψους 13 εκ € για τη μελέτη και το έργο (2020)

• Ανάθεση, εκπόνηση και παραλαβή της πλήρους μελέτης του έργου (2020 – 2023)

• Δημοπράτηση για την ανάθεση του έργου κατασκευής του (2023) Το παρελθόν του Το συγκρότημα ανήκει στην μεταοθωμανική περίοδο της πόλης και χρησιμοποιήθηκε ως χώρος στάθμευσης και συντήρησης των ιππήλατων αμαξιδίων (κάρα), τα οποία χρησιμοποιούνταν για την μεταφορά των σκουπιδιών της πόλης.

Ιστορικά στοιχεία

Το συγκρότημα ανήκει στην μεταοθωμανική περίοδο της πόλης και χρησιμοποιήθηκε ως χώρος στάθμευσης και συντήρησης των ιππήλατων αμαξιδίων (κάρα), τα οποία χρησιμοποιούνταν για την μεταφορά των σκουπιδιών της πόλης.

Το βασικό κτιριακό συγκρότημα των πρώην Στάβλων Παπάφη ήταν αυθαίρετο, αλλά νομιμοποιήθηκε με την 489/12-4-1994 άδεια νομιμοποίησης αυθαιρέτων κτισμάτων προϋφιστάμενων του 1955, ενώ όλες οι μεταγενέστερες αυθαίρετες κατασκευές έχουν υπαχθεί στην 2725534/13-11-2014 δήλωση ένταξης, διαδικασία που προβλέπεται από τον νόμο 4178/2013 περί αυθαίρετων κατασκευών. Λόγω του αυθαίρετου χαρακτήρα του κτιριακού συγκροτήματος άλλωστε, δεν έχει δοθεί σε αυτό ο χαρακτηρισμός διατηρητέο.

Ωστόσο, εξαιτίας του εκσυγχρονισμού των μέσων καθαριότητας αλλά και της ανάπτυξης της πόλης τα συγκεκριμένα κτίρια έχασαν την αρχική τους λειτουργία και τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες από διάφορες υπηρεσίες του δήμου προκαλώντας μάλιστα φασαρία στην περιοχή και δημιουργώντας αναστάτωση στους κατοίκους.

Την δεκαετία του 2010, χρησιμοποιήθηκε ως φιλοξενείο Οικογενειών Αιτούντων Άσυλο για πρόσφυγες, κάτι που ξεσήκωσε αντιδράσεις σε κατοίκους της περιοχής που δεν θέλανε το ιστορικό συγκρότημα να γίνει δομή. Το Φιλοξενείο Οικογενειών Αιτούντων Άσυλο του δήμου Θεσσαλονίκης επί δημαρχίας Γιάννη Μπουτάρη, αποτέλεσε δομή που δημιουργήθηκε το 2015 από τη συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης ως τελικού δικαιούχου και συντονιστή του προγράμματος και εταίρους φορείς τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Άρσις» και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες.

«Δωμάτια της γειτονιάς» λειτούργησε στους Στάβλους της Παπάφη ο Γιάννης Μπουτάρης πριν μερικά χρόνια στην προσπάθεια να πάρει ζωή το σημείο. Ήταν ένα πρόγραμμα της Διεύθυνσης Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Κοινωνίας των Πολιτών του Δήμου Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από την Αστική Μη Κερδοσκοπική ΠΕΡΑ και το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ), με αποκλειστικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο της δωρεάς προς τον κεντρικό δήμο.

Κεντρικός στόχος του προγράμματος ήταν να φέρει πιο κοντά τους κατοίκους της κάθε Κοινότητας ενισχύοντας την δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης και εν τέλει να συσφίξει τους δεσμούς της κοινωνίας των πολιτών.