Ο Χάρτης της Πόλης: Οδός και στοά Αγίου Μηνά

Όσα πρέπει να ξέρεις για ένα σπουδαίο δρόμο και μια μοναδική στοά που ρημάζει

12 Ιουνίου 2015, 10:42 πμ

ο-χάρτης-της-πόλης-οδός-και-στοά-αγίου-41842

12 Ιουνίου 2015, 10:42 πμ

Λίγοι γνωρίζουν ότι η οδός που καταλήγει στην Πλατεία εμπορίου είναι το μοναδικό κατάλοιπο της παλιάς οδού Τσιμισκή. Ο παλιός δρόμος της Τσιμσκή ήταν ο νοτιότερος μεγάλος δρόμος της πόλη μέχρι τη διάνοιξη της Προξένου Κορομηλά το 1876 και απείχε λίγα μέτρα από το θαλάσσιο τείχος. Ήταν ο δρόμος που ένωνε την Πύλη του Γιαλού (σημερινή Πλατεία εμπορίου) με την πύλη του Ντεφτερντάρ στον Λευκό Πύργο.

Μετά την πυρκαγιά του 1890, ο δρόμος διανοίχθηκε και διαπλατύνθηκε. Το 1906 καταγράφονται στην οδό 32 εργαστήρια, 7 μαγαζιά, 3 ποτοπωλεία, ένα εργοστάσιο ποτοποιίας και ένα χάνι. Η μορφολογία των κτιρίων δεν είναι γνωστή αφού τα περισσότερα ή κάηκαν στην μεγάλη πυρκαγιά ή κατεδαφίζονται μετά για να ακολουθήσουν το αρχιτεκτονικό σχέδιο του Εμπράρ. Μετά το ’17 ο δρόμος ευθυγραμμίζεται εκ νέου και η παλιά οδός καταργείται.

Στα 1919 η παλιά Τσιμισκή έχει ισοπεδωθεί και το μόνο κομμάτι της που παραμένει άθικτο μετονομάζεται σε Αγίου Μηνά. Από τη εποχή πριν το 17 σώζονται μόνο 3 κτίρια. Τα δύο που βρίσκονται νότια του Ναού του Αγίου Μηνά (το γωνιακό με τη Βενιζέλου, το κτίριο της Πρώην Τράπεζας Αθηνών και το κολλητό του, αυτό που στέγαζε μέχρι το 1917, την Τράπεζα Ανατολής) και αυτό στον αριθμό 8, στο τμήμα μετά την Δραγούμη, το κτίριο της στοάς Φόρογλου. Μεταγενέστερα διατηρητέα της οδού (1925) είναι το κτίριο της Ιονικής Τράπεζας (Ελί Μοδιανό), η στοά Κουτρούμπα (Αγ. Μηνά 6, Δ. Ανδρόνικος), η οικοδομή Χανανέλ Ναάρ (Αγ. Μηνά 4, Ζακ Μωσσέ), η Στοά Τάττη (Αγ. Μηνά 5, Φυλλίδης), Κτίριο Κουκουμπάνη (Πλ. Εμπορίου, Φυλλίδης).

Το ιστορικό κτιριακό συγκρότημα της Στοάς του Αγίου Μηνά καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του οικοδομικού τετραγώνου που περικλείεται από τις οδούς Βασιλέως Ηρακλείου – Ελευθερίου Βενιζέλου – Αγίου Μηνά – Ίωνος Δραγούμη. Το διατηρημένο τμήμα της Στοάς σήμερα έχει επιφάνεια περίπου 4.000 τετραγωνικά μέτρα από τα 8.000τ.μ. που αρχικά καλυπτε η μοναστηριακή έκταση.

Πρόκειται για το τμήμα της παλιάς στοάς Αγίου Μηνά, που κτίστηκε στο 1906, με αρχικό ιδιοκτήτη την Ελληνική Κοινότητα Θεσσαλονίκης. Έως την πυρκαγιά του 1917, στο κτίριο στεγαζόταν η Τράπεζα της Ανατολής και η Αγγλοελληνική εμπορική εταιρεία. Το παραπάνω ακίνητο περιήλθε στην πλήρη και αποκλειστική κυριότητα της ΟΣΚ ΑΕ με το Νόμο 513/1976, ενώ προκάτοχος του ήταν το Ταμείο Ανέγερσης Διδακτηρίων.

Με την πυρκαγιά του 1917, κάηκε το τμήμα της στοάς που στέγαζε την Τράπεζα Ανατολής και ό, τι απέμεινε από αυτό ρυμοτομήθηκε με τη διάνοιξη της Ίωνος Δραγούμη. Γύρω στα 1937 στη θέση του οικοπέδου που έμεινε ελεύθερο, κτίστηκαν τα ισόγεια καταστήματα που περιβάλλουν σήμερα το ναό του Αγίου Μηνά

Αποτελείται από πολλά καταστήματα μικρού εμβαδού στο ισόγειο και στον όροφο (23 συνολικά) και μαζί με άλλα δύο ακίνητα ιδιοκτησίας τρίτων περικλείουν στην καρδιά του οικοδομικού τετραγώνου τον Ιερό Ναό του Αγίου Μηνά, από τον οποίο έλαβε την ονομασία η στοά. Στο χώρο του σημερινού ναού προϋπήρχε τον 8ο αιώνα άλλος ναός, ο οποίος καταστράφηκε ολοσχερώς από τις πυρκαγιές που έπληξαν κατά καιρούς τη Θεσσαλονίκη. Περιηγητές και ιστοριογράφοι αναφέρουν πέντε τουλάχιστον πυρκαγιές που κατέστρεψαν το ναό του Αγίου Μηνά.

Το 1770 καταστράφηκε ο ναός σχεδόν ολοκληρωτικά. Το ίδιο και το 1818, το 1839 και στις μεγάλες πυρκαγιές του 1890 και του 1917. Οι καταστροφές ήταν τόσο συχνές ώστε οι Τούρκοι ονόμασαν την περιοχή του Αγίου Μηνά “Γιανήκ μοναστήρ μαχαλέ” (γειτονιά του καμένου μοναστηριού). Η μεγάλη πυρκαγιά του 1890 κατέστρεψε τελείως το ναό του Αγίου Μηνά για να ανοικοδομηθεί λίγο αργότερα πάνω σε τελείως διαφορετικό σχέδιο. Από τον παλιό αρχαίο ναό σώζονται δύο κίονες και μερικά κομμάτια από τον παλιό μαρμάρινο γλυπτικό διάκοσμο, που όμως εντοιχίστηκαν στο νέο κτίριο. Πάνω από τη δυτική είσοδο του ναού υπάρχει μαρμάρινη επιγραφή που αναφέρει μικρό ιστορικό για την ανέγερση του ναού μετά την πυρκαγιά του 1839. Στο ναό του Αγίου Μηνά έγινε η πρώτη λαμπρή δοξολογία, όταν απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη το 1912.