Η θλιβερή εγκατάλειψη στο εμβληματικό Παλατάκι

Καλαμαριά, ένα από τα πιο πράσινα προάστια της Θεσσαλονίκης, η γειτονιά των προσφύγων της μικρασιατικής καταστροφής, η γειτονιά με το γραφικό της λιμανάκι, το Καραμπουρνάκι. Η περιοχή με τα ομορφότερα ηλιοβασιλέματα. Εκεί που παλιότερα μόλις έσκαγε μύτη η γλυκιά ζέστη του καλοκαιριού οι κάτοικοι των γύρω περιοχών απολάμβαναν τα πρώτα τους μπάνια. 

Η γειτονιά που φημίζεται για τα μοναδικά νεοκλασικά της. Έχει ακόμα πολλά κτίρια διαμάντια που κρατάνε την αίγλη και τον χαρακτήρα των παλαιών εποχών, εκείνη την αίγλη που θα θέλαμε να υπάρχει στην πόλη ακόμα, μιας και αντ’ αυτής αντικρίζουμε πολυώροφες πολυκατοικίες. Γι αυτά τα λίγα κτίσματα που έχουν ευτυχώς παραμείνει στην περιοχή η Καλαμαριά ξεχωρίζει και μένει κοσμοπολίτισσα.

Κάπου εκεί που σκάει το κύμα, στην μαύρη μύτη (στα τουρκικά, το βυζαντινό όνομα για τη χερσόνησο) στο Μικρό Εμβολον ή αλλιώς Καραμπουρνάκι δεσπόζει το Κυβερνείο ή αντιστοιχία του Μεγάρου Μαξίμου για την Αθήνα καθότι κατοικία όλων των υπουργών Μακεδονίας Θράκης. Ένα κτίριο γεμάτο ιστορία που τώρα πια στέκεται βουβό, άδειο, δίχως ζωή,  σε μια από τις πιο εντυπωσιακές γωνιές της περιοχής ή ενδεχομένως και ολόκληρης της Θεσσαλονίκης. Εκεί που μπορείς να ατενίσεις ολόκληρη την πόλη, εκεί που μπορείς να χαθείς στα μαγικά χρώματα της δύσης και της ανατολής του ηλίου.

Στο παρελθόν, το Κυβερνείο, φιλοξένησε στους χώρους του βασιλείς, αρχηγούς κρατών, πρωθυπουργούς και υπουργούς. Στους κήπους του αλλά και στον ισόγειο χώρο, εκεί όπου πραγματοποιούνται λαμπρές δεξιώσεις, έχει παρελάσει σχεδόν το σύνολο της εγχώριας πολιτικής και τοπικής ηγεσίας.

Το παλατάκι άρχισε να κατασκευάζεται στα τέλη της δεκαετίας του ’50 σε έκταση που παραχωρήθηκε το 1959 από το υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων. Ο “νεοκλασικός ρυθμός προεκρίθη γιατί σκοπός του μεγάρου είναι η επιβλητική προβολή του κράτους” σύμφωνα με το βιβλίο του Βασίλη Κολώνα. Για τον ίδιο λόγο άλλωστε προστέθηκε το τριγωνικό αέτωμα στην καθ’ ύψος επέκταση του διοικητηρίου της πόλης, έδρα μεταπολεμικά του Υπουργείου Βορείου Ελλάδος.

Πιο συγκεκριμένα, χτίστηκε κατά την πενταετία της «ανασυγκρότησης» του 1955-1960. Είναι νεοκλασικού ρυθμού σε σχέδια του αρχιτέκτονα Χριστόπουλου με προμελέτη του Περικλή Σακελάριου και χαρακτηρίζεται από συμμετρία, στοιχείο που σχετίζεται με την «ανακτορική» νεοκλασική αρχιτεκτονική, με προπύλαιο και περιστύλιο από ιωνικούς κίονες και ιωνική κιονοστοιχία, σε όλο το μήκος της νότιας πλευράς.

Σε μια έκταση 1.200 τ.μ., το κτίσμα χωριζόταν σε δύο επίπεδα συν το υπόγειο έκταση του οποίου είναι τα 1.330 τ.μ.. Στο υπόγειο λειτουργούσαν μαγειρεία, πλυσταριό και αποθήκες. Στο οικόπεδο, εμβαδού περίπου 15 στρεμμάτων, υπάρχουν κήποι, εκκλησάκι, ελικοδρόμιο και πρόσβαση στη θάλασσα, σε αυτό το άνοιγμα βρισκόταν εκεί μία μικρή μαρίνα ελλιμενισμού. Αυτά τα εξωτερικά σημεία του Κυβερνείου σήμερα, είναι ένα βήμα πριν την καταστροφή.

Το Παλατάκι βρίσκεται σε ένα σημείο-παρατηρητήριο, καθώς όποιος το επισκέπτεται και έχει την τύχη να μπει εντός του, μπορεί να παρατηρήσει από τις μεγάλες βεράντες του ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη, από το Λιμάνι της μέχρι την Τούμπα και από τον Λευκό Πύργο μέχρι τα Κάστρα. Από την μία πλευρά τον Θερμαϊκό και από την άλλη τις κορυφογραμμές των Πιερίων και του Ολύμπου.

Το ισόγειο του έχει έκταση 922 τ.μ. με εξώστη 660 τ.μ. Στον πρώτο όροφο σε έκταση 682 τ.μ. με εξώστη 445 τ.μ., βρίσκονται τα βοηθητικά δωμάτια και δύο σουίτες. Τα σαλόνια, η αίθουσα χορού, το αίθριο, τα νεοκλασικά μπιτέ αλλά και οι άλλοι χώροι του είναι εκπληκτικοί, ωστόσο λίγοι μπόρεσαν να επισκεφθούν το εσωτερικό του.

Μετά την κατασκευή του, το κτίριο παραχωρήθηκε το 1962 στον Υπουργό Βορείου Ελλάδας για χρήση ως κατοικία. Αμέσως μετά, το 1963, παραδόθηκε στην Ελληνική Βασιλική οικογένεια σαν θερινή βασιλική κατοικία και τελικώς το 1968 ανακλήθηκε η προηγούμενη απόφαση.

Λέγεται, πως ο βασιλιάς Κωνσταντίνος έμεινε εκεί μόνο μία νύχτα, καθώς προτιμούσε το ξενοδοχείο «Μεντιτερανέ» που βρισκόταν στην παλιά παραλία, θρυλικό ξενοδοχείο της εποχής που κρίθηκε ακατάλληλο μετά τον σεισμό του 1978. 

Στη μεταπολίτευση χρησιμοποιήθηκε ως κυβερνητική κατοικία κυρίως για τους εκάστοτε υπουργούς Μακεδονίας-Θράκης. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, έμενε τακτικά, τόσο ως πρωθυπουργός όσο και ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας αργότερα. Τελευταίος ένοικος του «Κυβερνείου» υπήρξε την περίοδο 2004-2006 ο υπουργός Μακεδονίας-Θράκης της κυβέρνησης Καραμανλή, Νίκος Τσιαρτσιώνης.Το 2006 επί υπουργίας Γεωργίου Καλαντζή, «σφραγίστηκε» και διπλοκλειδώθηκε, με σκοπό να ανακαινιστεί, κάτι το οποίο δεν έγινε ποτέ.

Τελευταία ενέργεια για την αναστήλωση και την αποκατάσταση του έγινε επί θητείας της πρώην υπουργού Μακεδονίας Θράκης Κατερίνας Νοτοπούλου,  η οποία είχε «προχωρήσει» τη σύνταξη τεχνικού δελτίου σε συνεργασία με την «Αναπτυξιακή Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης» και είχε δρομολογήσει την υποβολή φακέλου για την ένταξη του «Κυβερνείου» σε πρόγραμμα χρηματοδότησης. Μία από τις προτάσεις, όπως αυτές περιγράφονται σε εκείνο το τεχνικό δελτίο, ήταν η μετατροπή του σε «Μουσείο Διασποράς», στο οποίο μπορούσε να ενσωματωθεί και η έδρα του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού ή θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «Συνεδριακό και Εκθεσιακό Κέντρο».

Το 1997 χιλιάδες άνθρωποι συνέρρευσαν στο Κυβερνείο για την έκθεση με έργα Καραβάτζιο στο πλαίσιο της «Θεσσαλονίκη – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης». Εννέα αντιπροσωπευτικά έργα του Μικελάντζελο Μερίσι,πιο γνωστού ως Καραβάτζιο (1571-1610), παρουσιάστηκαν  από τις 16 Απριλίου 1997  στο Κυβερνείο (Παλατάκι) της Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.

Τα εκτιθέμενα έργα αποτελούν πρώιμες ζωγραφικές δημιουργίες που έγιναν στη Ρώμη, όπου μετοίκησε πιθανότατα ο καλλιτέχνης κατά το δεύτερο μισό του 1592, δείγματα της δουλειάς του από τα ρωμαϊκά χρόνια 1600-1606 και έργα της τελευταίας περιόδου, που φιλοτεχνήθηκαν στη Μάλτα, τη Σικελία και τη Νάπολη.

Η πιο λαμπρή στιγμή του κτιρίου τα προηγούμενα χρόνια ήταν εκείνη της δεξίωσης της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, που ακολουθούσε την ομιλία του πρωθυπουργού στο Παλαί ντε Σπορ. Σταδιακά, με την ασθένεια του Ανδρέα Παπανδρέου που τον ανάγκασε να περιορίσει τις μετακινήσεις του και να επιλέγει το συνεδριακό κέντρο “Ι. Βελλίδης” για την ομιλία και τη δεξίωση, το Κυβερνείο ξεχάστηκε.

Κατά καιρούς αξιοποιείται για τις ανάγκες του «Παρά θιν’ αλός» με συναυλίες στην αυλή του. Το 2001 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο και σήμερα ανήκει στην Προεδρία της Δημοκρατίας.  Το 2006 «σφραγίστηκε» το ιστορικό μνημείο για να ανακαινιστεί, μια ανακαίνιση όμως που ποτέ δεν έγινε. Έκτοτε το «Παλατάκι» έχει εγκαταλειφθεί. Τα τελευταία χρόνια αξιοποιείται περιστασιακά μόνο ο αύλειος χώρος του για τη διοργάνωση διαφόρων εκδηλώσεων.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Catwalk🐱 (@catwalk__ntortoglou)

Σύμφωνα με τον ξεναγό Κωνσταντίνο Σφήκα, το 2008 διοργανώθηκε εντός του η παρουσίαση της Θεσσαλονίκης για τηνπαγκόσμια εμπορική έκθεση ”EXPO 2008”. Η πόλη ήταν υποψήφια ωστόσο αποκλείσθηκε από την πρώτη ψηφοφορία. Τελικώς, νικήτρια αναδείχθηκε η ισπανική πόλη Σεβίλη με 57 ψήφους έναντι 37 της Τεργέστης.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Παντελής Μαυρίδης (@pantelis1.mavridis)

To εσωτερικό του τελευταία περίπου δεκαετία ρημάζει.  Έτσι τα έργα τέχνης, τα χαλιά, τα συλλεκτικά έπιπλα και τα δώρα υψηλών φιλοξενούμενων μένουν πακεταρισμένα μέσα σε αποθήκες, ενώ το κτίριο δείχνει έντονες φθορές. Οι τοίχοι και τα ταβάνια σημειώνουν ρωγμές και σημάδια υγρασίας, η σκουριά έχει πια αλλοιώσει τα μέταλλα στις πόρτες, ενώ οι υδραυλικές και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις έχουν καταστραφεί ολοσχερώς, τα συστήματα θέρμανσης δεν λειτουργούν και όσα έπιπλα έχουν απομείνει είναι καλυμμένα ή πακεταρισμένα σε κούτες. Πολλά αντικείμενα του έχουν μεταφερθεί σε αποθήκες και μερικοί πίνακες βρίσκονται στο Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη EVENTFUL MOMENTS (@eventfullmoments)

Ένα τέτοιο κτίριο που θα έπρεπε να σφύζει από ζωή, να είναι σήμα κατατεθέν του πολιτισμού και της ιστορίας της πόλης. Θα ήταν αυτονόητο να έχει την εξέλιξη της Villa Bianca, της Εθνικής Πινακοθήκης, του Miet, μα αντ’ αυτού σαπίζει από αδιαφορία. Εκεί μέσα θα μπορούσαν να γίνουν τα μεγαλύτερα events τέχνης, εκθέσεις, χοροθέατρα, συναυλίες, προβολές ταινιών, θα μπορούσε να είναι ένας πολυχώρος με στίγμα παλιάς εποχής. Θα έπρεπε να φιλοξενεί νέους καλλιτέχνες, νέες ιδέες, νέα πρόσωπα. Μα έχει αφεθεί στο έλεος της αδράνειας και των φυσικών καταστροφών. Κατάτασεται λοιπόν ακόμα και αυτό, σε μία πολυσέλιδη λίστα των διατηρητέων της πόλης που έχουν αμφίβολο μέλλον.

Σήμερα, η ένταξη του σε μια λίστα περιουσιακών στοιχείων του κράτους που πέρασαν στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου και το μέλλον του παραμένει άγνωστο.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Kimis Krionas (@keimhs)

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Barbara. (@barbvam)

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Dimitris Maniopoulos 💀 (@dmaniop)

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη George Spanos (@georgespanosphotography)

Πηγές: royalchronicles.gr,mihanitouhronou.gr,makedonia

 Δείτε επίσης: 

Παλιά Θεσσαλονίκη: Εκεί που διασκέδαζε κάποτε η πόλη