Χάπια αντισύλληψης και ψυχική υγεία: Πώς επηρεάζουν τη γυναίκα;

Πολλές γυναίκες, στρέφονται σήμερα στα αντισυλληπτικά χάπια, άλλες λόγω ορμονικών προβλημάτων, όπως είναι για παράδειγμα οι πολυκυστικές ωοθήκες, ενώ για άλλες εξυπηρετεί έναν και μοναδικό σκοπό, την πρόληψη της εγκυμοσύνης.

Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών, όπως συμβαίνει με όλα τα φάρμακα που βάζουμε στον οργανισμό μας, δεν έρχεται χωρίς παρενέργειες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια υπάρχουν πολλές ανησυχίες για τις παρενέργειες του χαπιού, όχι μόνο σωματικά, αλλά κυρίως στη διάθεση και την ψυχική τους υγεία.

Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί μία αντίδραση η οποία ολοένα και αυξάνεται, ιδιαίτερα στα social media, όπου έχει δημιουργηθεί το hashtag #quittingbirthcontrol, με γυναίκες να εξηγούν σε βίντεο τους λόγους που σταματάνε τη χρήση των αντισυλληπτικών χαπιών τους, περιγράφοντας τις αρνητικές παρενέργειες που παρατήρησαν στο σώμα και την ψυχολογία τους. Τα βίντεο αυτά, με εκατομμύρια προβολές, εξηγούν ίσως σε ένα μεγάλο βαθμό και την πτώση της δημοτικότητας των χαπιών τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τις έρευνες που προειδοποιούν για τις παρενέργειές τους.

Εκτός όμως από τη συζήτηση των δικαιολογημένων ανησυχιών που έχει ξεκινήσει, διαδίδεται παράλληλα και μεγάλη παραπληροφόρηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σχετικά με ψυχικές και σωματικές παρενέργειες του χαπιού. Χωρίς ιατρικό υπόβαθρο, οι δημιουργοί των βίντεο, ενθαρρύνουν πολλές φορές τις γυναίκες να «κόψουν μαχαίρι» την αντισύλληψη, μία τάση που ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορεί να κρύβεται πίσω από την έξαρση των αμβλώσεων, ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Τι δείχνουν οι έρευνες

Υπάρχει ένα μεγάλο πλήθος από μελέτες και έρευνες που έχουν διεξαχθεί για την ανάλυση των συμπτωμάτων, θετικών και αρνητικών, στις γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά χάπια, ωστόσο πολλές από αυτές «συγκρούονται» μεταξύ τους.

Μία μελέτη που ανέλυσε δεδομένα από τη UK Biobank του 2023, στην οποία συμμετείχαν 250.000 γυναίκες, διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που έκαναν χρήση αντισυλληπτικών είχαν 71% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη, δύο χρόνια μετά την έναρξη της χρήσης, σε σύγκριση με αυτές που δεν είχαν πάρει το χάπι ποτέ στη ζωή τους.

Ωστόσο, άλλες μελέτες, όπως μία από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο, βρήκαν μόνο μια «ελάχιστη» συσχέτιση μεταξύ των προγεσταγονικών αντισυλληπτικών και της κατάθλιψης.

Επίσης, δύο κλινικές δοκιμές στη Σουηδία δεν έδειξαν καμία σχέση μεταξύ του συνδυασμένου χαπιού και της κατάθλιψης.

Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι η δυσκολία στην ανάλυση των αποτελεσμάτων οφείλεται στην υποκειμενικότητα της διάγνωσης της κατάθλιψης, τους διαφορετικούς τύπους χαπιών και τις μεθοδολογικές διαφορές μεταξύ των μελετών, πράγμα που τονίζει την ανάγκη για περισσότερες και πιο εκτεταμένες μελέτες.

Αυτό που έχει παρατηρηθεί σίγουρα, είναι ότι τα ποσοστά συνταγογράφησης των αντισυλληπτικών χαπιών, σίγουρα έχουν αρχίσει και μειώνονται σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες.

Οι υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας της Αγγλίας ανέφεραν ότι η χρήση των αντισυλληπτικών από το στόμα μειώθηκε από 39% το 2020-2021, σε 27% το 2021-2022.

Οι χρήστες αντισυλληπτικών στην Αμερική, μειώθηκαν από 31% το 2002, σε 24% μεταξύ 2017 και 2019, ενώ ο Καναδάς και η Αυστραλία ανέφεραν ότι η χρήση χαπιών μειώθηκε από 23% σε 11% από το 2006-2016 και 2008-2016, αντίστοιχα.

Οι πιθανές παρενέργειες

Η γυναικολόγος – μαιευτήρας – χειρούργος, Πηνελόπη Ιωαννίδου, αναλύει τις πιθανές, ψυχολογικές και σωματικές, παρενέργειες που μπορεί να προκαλέσει η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών: 

«Η αντισύλληψη είναι μία δημοφιλής μέθοδος ανάμεσα στις γυναίκες, αλλά φυσικά, υπάρχουν παρενέργειες οι οποίες μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Οι πιο συχνές είναι οι σωματικές παρενέργειες, όπως είναι ο πονοκέφαλος, η ευαισθησία στο στήθος, μειωμένη λίμπιντο, ακανόνιστη αιμορραγία μεταξύ των περιόδων και αυξομείωση του βάρους.

Υπάρχουν όμως και οι συναισθηματικές αλλαγές που μπορεί να φέρει η χρήση των αντισυλληπτικών, καθώς πολλές φορές παρατηρούνται στις γυναίκες που ξεκινούν τη χρήση τους, σημάδια έντονου άγχους, μελαγχολίας και κατάθλιψης.

Υπάρχουν και πιο σοβαρές σωματικές επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσουν επιπλοκές στην υγεία, όπως είναι ο κίνδυνος για θρομβώσεις, υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα όπως εγκεφαλικό ή καρδιακή προσβολή. Για να μην υπάρχει αυξημένος κίνδυνος σε καρδιαγγειακά νοσήματα, τονίζουμε πάντα στις γυναίκες να κόψουνε το κάπνισμα, το οποίο αποτελεί αντένδειξη στη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών. Επίσης μπορεί να δημιουργηθούν διάφορα υπατικά προβλήματα ή και αλλεργικές αντιδράσεις».

«Για οποιαδήποτε επίμονο σύμπτωμα μετά τη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών, οι γυναίκες χρειάζεται να συμβουλευτούν τη γυναικολόγο τους», επισημαίνει η κ. Ιωαννίδου. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται τα εξής: 

«Ο πόνος στο στήθος, οι συχνοί πονοκέφαλοι, τα προβλήματα στην όραση, ο πόνος στη γάμπα των ποδιών και οι έντονες αλλαγές στη διάθεση, σε συνδυασμό με καταθλιπτικά επεισόδια, είναι σίγουρα σημάδια τα οποία δεν πρέπει να αφήσουν ανεπιτήρητα. Οι γυναίκες που έχουν ιστορικό κατάθλιψης ή άγχους, χρειάζεται να το αναφέρουν στη γυναικολόγο τους και να είναι πιο προσεκτικές και παρατηρητικές με τα συμπτώματά τους μετά τη χρήση χαπιών». 

«Η δοσολογία και ο τύπος του αντισυλληπτικού διαφέρει, καθώς και η μέθοδος που θα χορηγηθεί», τονίζει η κ. Ιωαννίδου:

«Στα συνδυασμένα αντισυλληπτικά, δηλαδή τα οιστρογόνα και η προγενεστερόνη, έχει παρατηρηθεί αύξηση άγχους και καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Η προγεστερόνη είναι αυτή που θα μεταβάλει τη διάθεση, οπότε σχετίζεται περισσότερο με καταθλιπτικά συμπτώματα, συνεπώς τα άτομα που έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στην προγεστερόνη, χρειάζεται να δοκιμάσουν άλλον τύπο αντισυλληπτικού χαπιού». 

Δεν μπορούμε όμως να παραλείψουμε τις θετικές επιδράσεις που μπορεί να έχουν τα αντισυλληπτικά χάπια, όχι μόνο στον οργανισμό, αλλά και στη διάθεση της γυναίκας:

«Όταν τα αντισυλληπτικά “ταιριάξουν” με τον οργανισμό της γυναίκας, τότε ρυθμίζεται επιτυχώς ο κύκλος της περιόδου της. Με αυτόν τον τρόπο, ταυτόχρονα ρυθμίζονται και τα ορμονικά προβλήματα, όπως η ακμή, καθώς υπάρχει και σταθερότητα στη διάθεση. 

Τέλος, πρέπει να επισημάνουμε, ότι αν υπάρχουν αρνητικές παρενέργειες από έναν τύπο αντισύλληψης, τότε η γυναίκα με τη βοήθεια της γυναικολόγου, χρειάζεται να ψάξουν και να βρούνε έναν διαφορετικό τύπο αντισύλληψης, που να ταιριάζει στον οργανισμό της. Δεν συνίσταται η αντισύλληψη να κόβεται “μαχαίρι”, καθώς είναι και αυτό μία δύσκολη διαδικασία. Η γυναίκα έχει φτάσει ορμονικά σε ένα επίπεδο, το οποίο όταν κόβονται τα χάπια, “γκρεμίζεται” και έτσι, υπάρχει επομένως έντονη δυσφορία», καταλήγει η κ. Ιωαννίδου. 

Τέσσερις κοπέλες μοιράζονται τις εμπειρίες τους με τα αντισυλληπτικά

«Έπαιρνα αντισυλληπτικά χάπια για δύο μήνες, μέχρι που άρχισα να παρατηρώ έντονες ψυχολογικές επιπτώσεις, για τις οποίες δεν είχα καταφέρει να βρω την πηγή τους. Όταν επισκέφθηκα τη γυναικολόγο μου για ένα απλό τσεκ απ και της ανέφερα τι συμβαίνει, μου είπε ότι η αλλαγή της διάθεσης μπορεί να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη χρήση των αντισυλληπτικών χαπιών. Επειδή δεν έβλεπα κάποια βελτίωση όσο περνούσε ο καιρός, πήρα την απόφαση να σταματήσω τη χρήση τους αρκετά σύντομα», εξομολογείται η Μαρίνα. 

«Αισθανόμουν καταθλιπτική και συμπεριφερόμουν πολύ περίεργα, έκλαιγα υπερβολικά και όταν ηρεμούσα, δεν μπορούσα καν να καταλάβω γιατί το πάθαινα, ενώ ταυτόχρονα ένιωθα σαν να αποστασιοποιούμουν και από τους γύρω μου με κάποιον τρόπο. Ήξερα ότι δεν ήμουν καλά, ήξερα ότι κάθε μήνα είχα πολύ περισσότερο άγχος από το φυσιολογικό, με καταθλιπτικά επεισόδια. Ένιωθα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά και δεν ήταν κάτι που ήθελα να αποδεχτώ, για αυτό πήρα την απόφαση να σταματήσω τα αντισυλληπτικά από τη στιγμή που κατάλαβα ότι αυτή ήταν η πηγή της μελαγχολίας μου», εξηγεί η Ιωάννα.

Η εμπειρία της Αναστασίας με τα αντισυλληπτικά είναι αρκετά διαφορετική, όπως αναφέρει η ίδια: «Ξεκίνησα να παίρνω αντισυλληπτικά χάπια πριν από μερικούς μήνες και όπως είναι φυσιολογικό, έχω παρατηρήσει διάφορες αλλαγές – παρενέργειες, οι οποίες όμως δεν είναι απαραίτητα αρνητικές. Τα χάπια επηρέασαν αρκετά την όρεξή μου και ειδικότερα την επιθυμία μου για γλυκά. Από τη στιγμή που άρχισα την αντισύλληψη έχω παρατηρήσει ότι τρώω πολύ περισσότερα γλυκά από ότι παλαιότερα και αυτό έχει ως συνέπεια να έχω αλλαγές στο σώμα μου, με σκαμπανεβάσματα στα κιλά και αρκετό πρήξιμο στην κοιλιά. Συναισθηματικά επίσης έχω παρατηρήσει αλλαγές, κυρίως από την άποψη ότι είμαι αρκετά πιο ευαίσθητη και κλαίω πολύ πιο εύκολα. Ωστόσο, αυτά δεν αποτελούν λόγους για να σταματήσω τα χάπια, καθώς έχω παρατηρήσει και πολλά θετικά, όπως πιο ελαφριά ροή στην περίοδο, η οποία μου κρατάει λιγότερες ημέρες και πλέον έχω πολύ λιγότερο πόνο».

Από την πλευρά της, η Μαριάννα αναλύει τη δική της εμπειρία ως εξής: «Έπαιρνα αντισυλληπτικά χάπια στα 20 μου, για περίπου οκτώ με εννιά μήνες και είχα παρατηρήσει αρκετές αρνητικές παρενέργειες που με επηρέαζαν σωματικά και ψυχολογικά και με οδήγησαν στο να τα σταματήσω. Είχα αρκετά στομαχικά προβλήματα με ναυτίες, ακόμα και εμετούς, ενώ ταυτόχρονα είχα βάλει και αρκετά κιλά. Παράλληλα περνούσα και διαστήματα μελαγχολίας, τα οποία με επηρέαζαν ψυχολογικά και ο συνδυασμός όλων αυτών με οδήγησαν στο να τα σταματήσω».

*Με πληροφορίες από BBC