Ισραήλ-Παλαιστίνη: Οι 10 πιο καθοριστικές στιγμές που διαμόρφωσαν το σήμερα

Το περασμένο Σάββατο όπως είναι ευρέως γνωστό η Χαμάς εξαπέλυσε επίθεση στα εδάφη του Ισραήλ από αέρος (με ρουκέτες και αλεξιπτωτιστές) αλλά και δια χερσαίων επιχειρήσεων. Η απάντηση του Ισραήλ ήταν άμεση και από τότε έχει ξεκινήσει ένας νέος πόλεμος που ουδείς μπορεί να προβλέψει την κατάληξή του, παρά μόνο ότι θα χαθούν χιλιάδες ζωές αμάχων.

Ο πόλεμος αυτός δεν είναι ο πρώτος στην περιοχή αλλά έχουν συμβεί πάρα πολλά γεγονότα τα οποία έχουν οδηγήσει στη συνεχιζόμενη αυτή διαμάχη, η οποία βρίσκει τις ρίζες έναν αιώνα πριν.

Η αραβοϊσραηλινή σύγκρουση αποτελεί απόδειξη της ανθεκτικότητας και της πολυπλοκότητας των μακροχρόνιων διαφορών, που έχουν τις ρίζες τους στην ταραχώδη ιστορία της Μέσης Ανατολής. Κατά τη διάρκεια ενός και πλέον αιώνα, αυτός ο πολύπλευρος αγώνας εξελίχθηκε, παίρνοντας μορφή από μια σειρά κομβικών γεγονότων που άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στην περιοχή και στον κόσμο.

Στην καρδιά της, η σύγκρουση περιστρέφεται γύρω από το έδαφος της ιστορικής Παλαιστίνης, το οποίο σήμερα μοιράζονται δύο λαοί, οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι, ο καθένας με βαθύτατους ιστορικούς και συναισθηματικούς δεσμούς με τη γη.

Αυτό το άρθρο ξεκινά ένα ταξίδι στην ιστορία για να εντοπίσει τα 10 πιο κρίσιμα ορόσημα-γεγονότα που καθόρισαν την αραβοϊσραηλινή σύγκρουση, δίνοντας πληροφορίες για τα ζητήματα, τις συγκρούσεις και τις διαπραγματεύσεις που εξακολουθούν να διαμορφώνουν το τοπίο στη Μέση Ανατολή.

1. Διακήρυξη Μπάλφουρ (1917):

Η Διακήρυξη Μπάλφουρ, μια επιστολή του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών Άρθουρ Μπάλφουρ προς τον λόρδο Ρότσιλντ, έναν επιφανή Βρετανό σιωνιστή, εξέφραζε την υποστήριξη της βρετανικής κυβέρνησης για την ίδρυση μιας “εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό” στην Παλαιστίνη. Το έγγραφο αυτό, που εκδόθηκε κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, αποτέλεσε κομβική στιγμή που έθεσε τα θεμέλια για την εβραϊκή μετανάστευση και εγκατάσταση στην Παλαιστίνη. Θεωρήθηκε ως υπόσχεση προς τον εβραϊκό λαό και συνάντησε τόσο υποστήριξη όσο και αντιδράσεις.

2. Σχέδιο διαμελισμού του ΟΗΕ του 1947:

Τα Ηνωμένα Έθνη πρότειναν τη διχοτόμηση της Παλαιστίνης σε χωριστά εβραϊκά και αραβικά κράτη το 1947, με αποκορύφωμα το ψήφισμα 181 της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Ενώ το σχέδιο έγινε αποδεκτό από τους Εβραίους ηγέτες και οργανώσεις, απορρίφθηκε από τα αραβικά έθνη, τα οποία το θεώρησαν ως άδικη διανομή γης. Αυτό οδήγησε στον πόλεμο του 1947-1948, κατά τη διάρκεια του οποίου οι εβραϊκές δυνάμεις ανακήρυξαν την ανεξαρτησία του κράτους του Ισραήλ. Η σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα τον εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστίνιων Αράβων, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας μακροχρόνιας προσφυγικής κρίσης και τροφοδοτώντας βαθιά ριζωμένη δυσαρέσκεια.

3. Ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος του 1948 και η Νάκμπα:

Ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος του 1948, που συχνά αναφέρεται ως πόλεμος της ανεξαρτησίας ή Νάκμπα, ακολούθησε την ανακήρυξη του κράτους του Ισραήλ. Στη σύγκρουση αυτή συμμετείχαν γειτονικά αραβικά κράτη, όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Συρία και το Ιράκ, εναντίον του Ισραήλ. Ο πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ και τον εκτοπισμό μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων Αράβων. Πολλοί από αυτούς έφυγαν ή εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, με αποτέλεσμα να γίνουν πρόσφυγες. Η Νάκμπα παραμένει μια βαθιά και συναισθηματική μνήμη για τους Παλαιστίνιους και αποτελεί κεντρικό ζήτημα στη συνεχιζόμενη σύγκρουση.

4. Κρίση του Σουέζ (1956):

Η κρίση του Σουέζ, γνωστή και ως πόλεμος του Σουέζ, ξέσπασε όταν το Ισραήλ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία εισέβαλαν στην Αίγυπτο ως απάντηση στην εθνικοποίηση της διώρυγας του Σουέζ από τον πρόεδρο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ. Αν και η κρίση οφειλόταν σε διάφορους παράγοντες, όπως η δυναμική της περιφερειακής ισχύος και η επιθυμία ανάκτησης του ελέγχου της διώρυγας, ανέδειξε τη γεωπολιτική πολυπλοκότητα της αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης. Η κρίση οδήγησε σε σημαντική διεθνή πίεση στις δυνάμεις εισβολής, με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση να διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην επίλυση.

5. Πόλεμος των έξι ημερών (1967):

Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών τον Ιούνιο του 1967 ήταν ένα ύψιστης σημασίας γεγονός στην αραβοϊσραηλινή σύγκρουση. Το Ισραήλ ήρθε αντιμέτωπο με έναν συνασπισμό αραβικών εθνών, συμπεριλαμβανομένων της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, της Συρίας και του Ιράκ. Σε μόλις έξι ημέρες, το Ισραήλ πέτυχε μια αποφασιστική νίκη, καταλαμβάνοντας σημαντικά εδάφη, συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Όχθης, της Λωρίδας της Γάζας και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Ο πόλεμος είχε επίσης ως αποτέλεσμα τον έλεγχο από το Ισραήλ των υψωμάτων του Γκολάν και της χερσονήσου του Σινά. Οι συνέπειες αυτού του πολέμου συνεχίζουν να διαμορφώνουν τη σύγκρουση στο σήμερα, ιδίως όσον αφορά τους ισραηλινούς οικισμούς στα κατεχόμενα εδάφη και το καθεστώς της Ιερουσαλήμ, το οποίο παραμένει ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα στη συνεχιζόμενη ειρηνευτική διαδικασία.

6. Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ (1973):

Ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, γνωστός και ως Πόλεμος του Οκτωβρίου ή Πόλεμος του Ραμαζανιού, ξεκίνησε στις 6 Οκτωβρίου 1973, όταν η Αίγυπτος και η Συρία εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική επίθεση στο Ισραήλ κατά τη διάρκεια της εβραϊκής γιορτής του Γιομ Κιπούρ. Ο πόλεμος σηματοδότησε μια σημαντική σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και ενός συνδυασμού αραβικών κρατών, όπως της Αιγύπτου και της Συρίας. Αν και ο πόλεμος έληξε με κατάπαυση του πυρός, υπογράμμισε τις επίμονες εντάσεις και τα άλυτα ζητήματα στην περιοχή. Η σύγκρουση οδήγησε τελικά σε διάφορες συμφωνίες ειρήνης και στην περίπτωση της Αιγύπτου, στις συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ με την υπογραφή συνθήκης ειρήνης με το Ισραήλ το 1979.

7. Συμφωνίες του Όσλο (1993):

Οι Συμφωνίες του Όσλο, που δρομολογήθηκαν το 1993, αποτέλεσαν μια πρωτοποριακή εξέλιξη στην ειρηνευτική διαδικασία. Οι συμφωνίες αυτές ήταν αποτέλεσμα μυστικών διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ), οι οποίες οδήγησαν στην αμοιβαία αναγνώριση και τη δημιουργία της Παλαιστινιακής Αρχής. Οι Συμφωνίες του Όσλο έθεσαν το πλαίσιο για μια σταδιακή επαναπροσέγγιση της παλαιστινιακής αυτοδιοίκησης σε τμήματα της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας. Αν και θεωρήθηκε ως ένα σημαντικό βήμα προς την ειρήνη, η διαδικασία του Όσλο αντιμετώπισε πολλές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της συνεχιζόμενης βίας που υπήρχε στην περιοχή.

8. Διάσκεψη κορυφής του Καμπ Ντέιβιντ (2000):

Η Σύνοδος Κορυφής του Καμπ Ντέιβιντ, που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2000, σηματοδότησε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα του τελικού καθεστώτος της αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης, συμπεριλαμβανομένων των συνόρων, των προσφύγων και του καθεστώτος της Ιερουσαλήμ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον διευκόλυνε τις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ισραηλινού πρωθυπουργού Εχούντ Μπαράκ και του Παλαιστίνιου ηγέτη Γιάσερ Αραφάτ. Παρά τις έντονες διαπραγματεύσεις, η σύνοδος κορυφής δεν οδήγησε σε ειρηνευτική συμφωνία. Την αποτυχία της συνόδου κορυφής ακολούθησε η δεύτερη Ιντιφάντα, μια περίοδος εντεινόμενης βίας και αναταραχής.

9. Απομάκρυνση από τη Γάζα (2005):

Το 2005, το Ισραήλ εφάρμοσε μονομερή αποχώρηση από τη Λωρίδα της Γάζας, διαλύοντας ισραηλινούς οικισμούς και εκκενώνοντας τους πολίτες του από την περιοχή. Η απόφαση για την απομάκρυνση από τη Γάζα, γνωστή και ως “Σχέδιο Απομάκρυνσης από τη Γάζα” ή “Hitnatkut”, ήταν ένα σημαντικό γεγονός στη σύγκρουση. Ενώ το Ισραήλ διατήρησε τον έλεγχο των συνόρων και του εναέριου χώρου της Γάζας, η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ως μια προσπάθεια να μειωθεί η ασφάλεια και το οικονομικό βάρος της διατήρησης των οικισμών στην περιοχή. Ωστόσο, η απομάκρυνση δεν οδήγησε σε ειρήνη και η Γάζα αποτελεί έκτοτε επίκεντρο συγκρούσεων, ιδίως με τη Χαμάς, η οποία ανέλαβε τον έλεγχο της περιοχής το 2007, μετά την επικράτησή της στις εκλογές.

10. Πρόσφατες κλιμακώσεις (2014, 2021):

Τα τελευταία χρόνια, η αραβοϊσραηλινή σύγκρουση γνώρισε σημαντικές κλιμακώσεις, με τις βίαιες συγκρούσεις στη Γάζα να έχουν τραβήξει τη διεθνή προσοχή. Το 2014, το Ισραήλ εξαπέλυσε στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα ως απάντηση στις επιθέσεις με ρουκέτες και στην κλιμάκωση των εντάσεων. Η σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια ανθρώπινων ζωών και εκτεταμένες καταστροφές. Ομοίως, τον Μάιο του 2021, ξέσπασε άλλος ένας γύρος έντονης βίας στη Γάζα, με αποτέλεσμα να υπάρξουν σημαντικές απώλειες και από τις δύο πλευρές.

Τα γεγονότα αυτά αναδεικνύουν τη συνεχιζόμενη αστάθεια της κατάστασης, τις προκλήσεις για την επίτευξη διαρκούς ειρήνης και τον ρόλο των περιφερειακών και διεθνών παραγόντων στην προσπάθεια διαμεσολάβησης και επίλυσης της σύγκρουσης. Η αραβοϊσραηλινή σύγκρουση παραμένει μία από τις πιο παρατεταμένες και περίπλοκες συγκρούσεις στη σύγχρονη ιστορία, χωρίς να διαφαίνεται σαφής δρόμος προς την επίλυση.