Γιατί τα εργατικά ατυχήματα στην Ελλάδα είναι περισσότερα από αυτά που δηλώνονται

Στην Ελλάδα του 2025, η εργασία μπορεί να αποδειχθεί θανάσιμη υπόθεση. Πίσω από τα ψυχρά στατιστικά και τους αριθμούς, βρίσκονται άνθρωποι που ξεκίνησαν το πρωί για τη δουλειά τους και δεν γύρισαν ποτέ, καθώς κάπου στην προσπάθεια τους να είναι αποδοτικοί, έχασαν τη ζωή τους.

Τα εργατικά ατυχήματα, άλλοτε με τραυματισμούς και άλλοτε με απώλειες ζωών, αποτελούν ένα από τα πιο σοβαρά και συχνά υποτιμημένα, κοινωνικά προβλήματα της χώρας, κι ας ακούμε πολύ συχνά για τέτοια στις ειδήσεις.

Σε οικοδομές και εργοτάξια γίνονται συνέχεια για χρόνια. Άλλα δηλώνονται και άλλα ποτέ. Η περίπτωση του Γιάννη Αρτόπουλου, του ηχολήπτη του Κωνσταντίνου Αργυρού, όπου στον δρόμο από τη μία συναυλία για να φτάσει στην επόμενη στάση της περιοδείας και να προλάβει να στήσει, έχασε τη ζωή του σε φρικτό τροχαίο δυστύχημα, δόθηκε παραπάνω «χώρος» λόγω των καλλιτεχνών που μίλησαν για εκείνον. Σε άλλες περιπτώσεις, ακόμα και του πρόσφατου άτυχου εργαζόμενου σε ξενοδοχείο που έπεσε σε γκρεμό ενώ καθάριζε πισίνα ή του λεμενεργάτη στο λιμάνι Θεσσαλονίκης που έχασε τη ζωή του τον περασμένο Ιούλιο και τόσα άλλα περιστατικά, παραμένουν για πάντα ανώνυμα για τον πολύ κόσμο και ένας αριθμός στατιστικών.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα αυξάνονται ανησυχητικά. Σε ορισμένους κλάδους, όπως οι κατασκευές, η μεταποίηση και η βιομηχανία, οι δείκτες βρίσκονται σταθερά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Τα ατυχήματα δεν κάνουν διακρίσεις: από εργάτες σε οικοδομές μέχρι διανομείς και τεχνικούς της ΔΕΗ, οι κίνδυνοι είναι καθημερινοί και συχνά προβλέψιμοι που απλά κάποιες φορές αφήνεται η τύχη να κάνει το «κομμάτι» της.

Η έλλειψη συστηματικών ελέγχων, η πίεση για γρήγορη ολοκλήρωση έργων και η υποστελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών δημιουργούν συχνά ένα εκρηκτικό μείγμα. Όπως σημειώνουν συνδικαλιστικές οργανώσεις, ο πραγματικός αριθμός των ατυχημάτων είναι πολύ μεγαλύτερος, καθώς πολλά περιστατικά δεν δηλώνονται επίσημα ποτέ ή αποκαλούνται αλλιώς, ενώ στην πραγματικότητα ο αριθμός των εργατικών ατυχημάτων στη χώρα μας θα ήταν πολύ μεγαλύτερος.

Αυτό το καλοκαίρι, στην τουριστική σεζόν που διανύουμε, έχουν καταγραφεί 5 περιστατικά εργατικών ατυχημάτων, αν και, λόγω των ετερόκλητων επαγγελμάτων που απασχολούνται στον τουρισμό, όπως και των φαινομένων μαύρης εργασίας, ο αριθμός ενδέχεται να είναι μεγαλύτερος. Άλλωστε, η Επιθεώρηση Εργασίας, ειδικά στα νησιά, έχει ελάχιστους τεχνικούς επιθεωρητές.

Από τα στοιχεία του ΟΣΕΤΕΕ, ο κλάδος με τις μεγαλύτερες απώλειες είναι ο αγροτικός, με 36 νεκρούς την περασμένη χρονιά. Ωστόσο, οι απώλειες αυτές δεν καταγράφονται ως θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα αλλά, συνήθως, ως τροχαία. Στον αντίποδα, στην Κύπρο για παράδειγμα, οι απώλειες του αγροτικού κλάδου καταγράφονται ως εργατικά δυστυχήματα. Η σοβαρή υποκαταγραφή των εργατικών ατυχημάτων και δυστυχημάτων στη χώρα μας φαίνεται πως έχει γίνει αισθητή και από τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς, αφού, όπως είναι γνωστό, το θέμα ερευνάται από τη Eurostat. Αντίστοιχα, οι θάνατοι από επαγγελματικές ασθένειες δεν καταγράφονται στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν η μοναδική χώρα της Ε.Ε. που δεν αναφέρει στη Eurostat ούτε μία επαγγελματική ασθένεια, άλλη μια αρνητική εικόνα της χώρας μας στην Ε.Ε. Επίσημες έρευνες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία σε συνεργασία με υψηλού κύρους φορείς, ωστόσο, υπολογίζουν τις περιπτώσεις επαγγελματικής ασθένειας μεσοσταθμικά σε 2.500 τον χρόνο!

Πίσω από κάθε αριθμό, μια ιστορία

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο στατιστικό, αλλά είναι βαθιά ανθρώπινο. Πρόσφατα, η χώρα συγκλονίστηκε από την είδηση του θανάτου δύο εργατών σε εργοτάξιο της Αττικής, όταν υποχώρησε τμήμα σκαλωσιάς. Στις Σέρρες, ένας νεαρός διανομέας τραυματίστηκε σοβαρά σε τροχαίο εν ώρα εργασίας, χωρίς να έχει την απαραίτητη ασφαλιστική κάλυψη. Ο παραπάνω ηχολήπτης μάζεψε τον εξοπλισμό του και ξεκίνησε μαζί με έναν συνεργάτη του νυχτερινό ταξίδι για να προλάβει να είναι έτοιμος για την επόμενη συναυλία.

Οι οικογένειες των θυμάτων συχνά βρίσκονται αντιμέτωπες όχι μόνο με την απώλεια, αλλά και με ένα αργό, γραφειοκρατικό σύστημα αποζημιώσεων, που μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να ολοκληρωθεί. όπως αναφέρεται.

Ο ΣΕΠΕ (Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας) είναι το βασικό όργανο ελέγχου, όμως η δύναμη του παραμένει περιορισμένη. Στην πράξη, οι έλεγχοι είναι ελάχιστοι σε σχέση με το μέγεθος και την ποικιλία των εργασιακών χώρων στη χώρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επανειλημμένα επισημάνει ότι η Ελλάδα χρειάζεται να ενισχύσει τους μηχανισμούς πρόληψης και να εναρμονίσει τη νομοθεσία της με τις ευρωπαϊκές οδηγίες για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. Παράλληλα, η εκπαίδευση στην πρόληψη ατυχημάτων παραμένει αποσπασματική. Σε πολλές επιχειρήσεις, η εκπαίδευση περιορίζεται σε τυπικές ενημερώσεις, χωρίς πρακτική εξάσκηση και χωρίς να καλλιεργείται κουλτούρα ασφάλειας.

Η σιωπή γύρω από την “καθημερινή βία”

Η κοινωνία, σε μεγάλο βαθμό, έχει συνηθίσει να ακούει για τέτοια περιστατικά σαν να είναι αναπόφευκτα. Η «καθημερινή βία» της εργασίας, όταν αυτή γίνεται σε επικίνδυνες συνθήκες, παραμένει χαμηλά στη ροή των ειδήσεων και συχνά υποβαθμίζεται αυστηρά σε μερικές γραμμές. Αυτή η σιωπή ενισχύει την αίσθηση ατιμωρησίας για όσους δεν τηρούν τους κανόνες ασφαλείας. Μόνο όταν σημειωθεί μια μαζική τραγωδία, το θέμα παίρνει κεντρική δημοσιότητα, αλλά και τότε, συνήθως ξεχνιέται μέσα σε λίγες εβδομάδες…

Οι ειδικοί τονίζουν πως η λύση δεν βρίσκεται μόνο στη νομοθεσία, αλλά και στην εφαρμογή της. Αυτό σημαίνει, πως θα πρέπει να μιλήσουμε ξανά για ενίσχυση και στελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών, για συστηματική και πρακτική εκπαίδευση εργαζομένων, για εφαρμογή αυστηρών κυρώσεων σε εργοδότες που παραβιάζουν τα μέτρα ασφαλείας και για διαφάνεια και δημόσια καταγραφή όλων των εργατικών ατυχημάτων. Η πρόληψη είναι πάντα πιο αποτελεσματική – και λιγότερο δαπανηρή – από την αποζημίωση.

Καθημερινά στην Ελλάδα, “σκοτώνεται” κόσμος στους χώρους δουλειάς, μέτρα δεν υπάρχουν, έλεγχοι δε γίνονται, οι συλλογικές συμβάσεις δεν τηρούνται, η ασφάλιση (ένσημα) των εργαζομένων λεηλατείται. Οι θάνατοι στους χώρους εργασίας, που αναφέρονται στο οκτάμηνο του 2025 στη χώρα, θεωρούνται ρεκόρ σε μία λίστα εργατικών δυστυχημάτων των τελευταίων ετών, που διαρκώς αυξάνεται. Ο αριθμός των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων προμηνύει, σύμφωνα με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, πως, μέχρι το τέλος του 2025, ο αριθμός θα είναι υψηλότερος από κάθε άλλη χρονιά: το 2024 συνολικά καταγράφηκαν στην Ελλάδα 146 εργατικά δυστυχήματα, ενώ το 2023 καταγγέλθηκαν 14.920 εργατικά ατυχήματα, εκ των οποίων τα 108 ήταν θανατηφόρα.

Τα εργατικά ατυχήματα στην Ελλάδα δεν είναι «κακές στιγμές» ή «τυχαία γεγονότα». Είναι το αποτέλεσμα συγκεκριμένων παραλείψεων, θεσμικών κενών και μιας κουλτούρας που δεν έχει ακόμη βάλει την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής πάνω από το κέρδος και την ταχύτητα. Μέχρι να αλλάξει αυτό, κάθε νέα είδηση για έναν εργάτη που δεν γύρισε στο σπίτι του θα αποτελεί υπενθύμιση μιας σιωπηλής, αλλά υπαρκτής, κρίσης.