Ανασκόπηση: Τα πολιτικά γεγονότα που σημάδεψαν το 2024 την Ελλάδα

Το 2024 ετοιμάζεται να περάσει στην αιωνιότητα και μαζί με αυτό και μια σειρά από πολιτικά γεγονότα (με κοινωνικές προεκτάσεις) που άφησαν το στίγμα τους εντός και εκτός κοινοβουλίου.  Θυμηθήκαμε και παρουσιάζουμε τα βασικότερα από αυτά:

Η επιστολική ψήφος και η χαμένη ευκαιρία συναίνεσης

Ήδη από τα τέλη του 2023, η τότε Υπουργός Εσωτερικών, Νίκη Κεραμέως, και ο Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, Θοδωρής Λιβάνιος, προανήγγειλαν την καθιέρωση της δυνατότητας επιστολικής ψήφου στις Ευρωεκλογές.

Το σχετικό νομοσχέδιο ψηφίστηκε τελικά στις 24 Ιανουαρίου, με 158 ψήφους από τη ΝΔ.

Η κ. Κεραμέως χαρακτήρισε την ψήφιση «Σημαντική δημοκρατική αλλαγή». Ωστόσο, αντιδράσεις προκάλεσε η πρωτοβουλία της να φέρει τροπολογία λίγες μέρες πριν την ψήφιση του νομοσχεδίου, για την επέκταση της επιστολικής ψήφου και στις εθνικές εκλογές. Αυτή η κίνηση, που ανακοίνωσε η κ. Κεραμέως από το βήμα της Βουλής, έφερε την αντίδραση της αντιπολίτευσης, που θεώρησε την κίνηση αντιδεοντολογική και βεβιασμένη. Έτσι, χάθηκε μία από τις σπάνιες ευκαιρίες για ευρεία συναίνεση, αφού πριν την τροπολογία οι δηλωμένες θετικές ψήφοι για το νομοσχέδιο είχαν φτάσει τις 230. Έτσι, «κατά» ψήφισαν 135 βουλευτές από ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, Ελληνική Λύση, Σπαρτιάτες, Νίκη και Νέα Αριστερά. Οι βουλευτές της Πλεύσης Ελευθερίας δήλωσαν «παρών».

Ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών και το κεντρώο προφίλ Μητσοτάκη

Στα μέσα Φεβρουαρίου, ένα μεγάλο κρας τεστ περίμενε την κυβέρνηση στη Βουλή, και αυτό δεν ήταν άλλο από την ψήφιση του νομοσχεδίου για την ισότητα στο γάμο.

Το νομοσχέδιο έδωσε τη δυνατότητα για σύναψη πολιτικού γάμου και σε ζευγάρια του ίδιου φύλου. Βασικό δικαίωμα που αναγνωρίζει —και ένα από τα κυριότερα σημεία τριβής ανάμεσα σε υποστηρικτές και πολέμιούς του— είναι η προστασία της σχέσης του κοινού τέκνου και με τους δύο γονείς του, ανεξαρτήτως του φύλου τους.

Καθοριστικός υπήρξε ο ρόλος της νομολογίας τόσο του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τα οποία αναγνώρισαν ότι η σχέση ενός ομόφυλου ζευγαριού εμπίπτει στην έννοια της οικογενειακής ζωής, όπως ορίζεται στο άρθρο 8 της ΕΣΔΑ.

Ο πρωθυπουργός είχε εκφράσει από νωρίς τη βούλησή του για επίτευξη της ισότητας στο γάμο. Ωστόσο, μετέθεσε την όποια πρωτοβουλία για τη δεύτερη τετραετία του, παρατείνοντας τη μη αναγνώριση των αντίστοιχων δικαιωμάτων για μερικές εκατοντάδες μεν, απολύτως υπαρκτές οικογένειες δε. Πολιτικά η βούλησή του ερμηνεύτηκε ως μία προσπάθεια ενίσχυσης του κεντρώου φιλελεύθερου προφίλ του αλλά και σαν μία συνεπή ιδεολογική στάση, με το επιχείρημα ότι είναι λογικό ένα συντηρητικό κόμμα να προασπίζεται το θεσμό του γάμου και να «ξεκλειδώνει» την ένταξη σε αυτόν όσο το δυνατόν περισσότερων.

Παράλληλα, το διάστημα που συζητιόταν το νομοσχέδιο στη δημόσια σφαίρα ήταν, αν μη τι άλλο, πλούσιο σε επιχειρήματα αλλά και σε ακραίες εκφράσεις από κόμματα και πολίτες.

Από στιγμές που ξεχώρισαν ήταν η ανάγνωση εγκυκλίου της Ιεράς Συνόδου στις εκκλησίες της χώρας κατά του νομοσχεδίου αλλά και η ανακοίνωση της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, που έφτασε στο σημείο να εκδώσει ανακοίνωση για το αυτονόητο εδώ και δεκαετίες, το ότι «η ομοφυλοφιλία δεν αποτελεί ψυχική νόσο». Παράλληλα, το νομοσχέδιο συνάντησε ισχυρές αντιδράσεις και εντός της Νέας Δημοκρατίας, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τους Μάκη Βορίδη, Αντώνη Σαμαρά, Θάνο Πλεύρη και Άννα Καραμανλή. Από το ΣΥΡΙΖΑ τη στιγμή της ψηφοφορίας απείχαν οι Παύλος Πολάκης και Όθων Ηλιόπουλος.

Το νομοσχέδιο πέρασε στις 15 Φεβρουαρίου με 175 θετικές ψήφους.

Emails απόδημων: Ψάχνοντας την πηγή μιας διαρροής

Στις αρχές Μαρτίου, ήρθαν στο φως καταγγελίες απόδημων Ελλήνων για μαζική αποστολή προωθητικών emails από το γραφείο της υποψήφιας για το Ευρωκοινοβούλιο Άννας-Μισέλ Ασημακοπούλου. Στο κάδρο των πιθανών ευθυνών μπήκε και το Υπουργείο Εσωτερικών, ως κάτοχος των προσωπικών δεδομένων χιλιάδων απόδημων, με αφορμή και την επιστολική ψήφο στις επικείμενες εκλογές.

Στην αρχή, η κ. Ασημακοπούλου έκανε λόγο για πόλεμο λάσπης και υποστήριξε ότι τα email δεν ήρθαν στην κατοχή της από κάποιο φορέα της κυβέρνησης αλλά μέσω της προσωπικής λίστας του πολιτικού της γραφείου, στην οποία όσοι εντάχθηκαν το δήλωσαν συνειδητά. Στα μέσα Μαρτίου, ανακοίνωσε ότι αποσύρει την υποψηφιότητά της, μετά τον ντόρο που προκλήθηκε.

Τελικά, για το ζήτημα κλήθηκε να γνωμοδοτήσει η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Τον περασμένο Οκτώβριο, η Αρχή έκρινε ότι υπήρξε διαρροή email από το Υπουργείο Εσωτερικών και ότι η συλλογή των προσωπικών στοιχείων των απόδημων αποτελεί «αθέμιτη, μη αντικειμενική και μη σύννομη επεξεργασία». Με την ίδια απόφαση, επέβαλε πρόστιμο 30.000€ στη Νέα Δημοκρατία και άλλα 10.000€ στον πρώην γραμματέα απόδημων της ΝΔ, Νίκο Θεοδωρόπουλο.

Μπαινάκης… Αυγενάκης στην κοινοβουλευτική ομάδα

Στις αρχές Ιουλίου, ένα περιστατικό στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος ήρθε στο φως, με πρωταγωνιστή το βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Λευτέρη Αυγενάκη. Σε βίντεο που δημοσίευσε η Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων στις Υπηρεσίες των Αεροδρομίων, καταγράφεται ο διαπληκτισμός του βουλευτή με υπάλληλο αεροπορικής εταιρείας και η άσκηση σωματικής βίας προς αυτόν.

Για το περιστατικό παραγγέλθηκε εισαγγελική έρευνα, ενώ ο κ. Μητσοτάκης παρέπεμψε τον κ. Αυγενάκη στην Επιτροπή Δεοντολογίας. Τελικά, βρέθηκε εκτός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Κόμματος, όμως είχε διευκρινίσει ότι θα κρατήσει την έδρα, παραμένοντας βουλευτής Ηρακλείου. Στο ενδιάμεσο διάστημα κράτησε θετική στάση, υπερψηφίζοντας κάθε σχετικό νομοθέτημα της ΝΔ, όπως και τον κρατικό προϋπολογισμό πριν μερικές εβδομάδες. Τελικά, στις 20 Δεκεμβρίου, ο πρωθυπουργός κοινοποίησε με επιστολή του στον Πρόεδρο της Βουλής, Κωνσταντίνο Τασούλα, ότι ο κ. Αυγενάκης θα ξαναμπεί στην Κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος.

Οι Ευρωεκλογές των σελέμπριτι —για ακόμα μια φορά

Δημήτρης Παπανώτας, Γιώργος Αυτιάς, Ελεωνόρα Μελέτη, Θοδωρής Ζαγοράκης, Μάριος Αθανασίου και Βίκυ Φλέσσα, Πύρρος Δήμας και Σοφία Μπεκατώρου. Και στις φετινές Ευρωεκλογές τα κόμματα βάσισαν σημαντικό μέρος της επικοινωνιακής τους καμπάνιας στη συμπερίληψη υποψηφίων από τη showbiz, τα ΜΜΕ και τον αθλητισμό.

Σε κάθε περίπτωση, οι Ευρωοεκλογές της 9ης Ιουνίου χαρακτηρίστηκαν από μεγάλη αποχή (58,61%), απώλειες της ΝΔ (ποσοστό 28,31% έναντι 40,56% στις δεύτερες εθνικές εκλογές του 2023) χωρίς αντίστοιχα κέρδη προς το ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, άνοδο των κομμάτων στα δεξιά της ΝΔ (κυρίως της Ελληνικής Λύσης) αλλά και του ΚΚΕ από τα αριστερά.

Εν ολίγοις, ο κόσμος φάνηκε να απορρίπτει την κυβερνητική πολιτική και να εκφράζει την κόπωσή του από τις αλλεπάλληλες κάλπες σε μόλις ένα έτος, χωρίς όμως να βρίσκει κάποια στιβαρή αντιπρόταση για να κατευθύνει τις ψήφους του.

Μία από τις εκπλήξεις ήταν η εκλογή της συνταξιούχου κτηνοτρόφου Τούλας Αλεξανδράκη από το Κουφόβουνο Διδυμοτείχου με την Ελληνική Λύση. Η ίδια δήλωσε έκπληκτη για την εξέλιξη και ευχαρίστησε τον κόσμο που την επέλεξε.

Τα μηνύματα της Ελλάδας προς την Αλβανία μέσω του Φρέντυ Μπελέρη

Η κράτηση του εκλεγμένου δημάρχου Χειμάρρας, Φρέντυ Μπελέρη, αποτέλεσε σημείο τριβής ανάμεσα στην Αθήνα και τα Τίρανα. Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Μπελέρης συνελήφθη το Μάιο του 2023, δύο μέρες πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές στην Αλβανία, με την κατηγορία της εξαγοράς ψήφων. Ενώ παρέμενε προφυλακισμένος, η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Ειδική Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς της Αλβανίας. Τη σύλληψή του κατήγγειλε ο πρώην Υπουργός δικαιοσύνης (2015-2017) Ιλί Μανιάνι, εξαπολύοντας πυρά κατά της κυβέρνησης Ράμα. Καταδίκη της κράτησης Μπελέρη υπήρξε και από το Ευρωκοινοβούλιο.

Η υπόθεση Μπελέρη εξαρχής συνδέθηκε με την άσκηση πιέσεων στην τοπική ελληνική μειονότητας από την αλβανική κυβέρνηση αλλά και την ύπαρξη ισχυρών συμφερόντων στην περιοχή, με όχημα την τουριστική ανάπτυξη.

Στις 5 Μαρτίου 2024, το ειδικό δικαστήριο κατά της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, SPAK, έκρινε ένοχο τον κ. Μπελέρη αλλά και το συνεργάτη του Παντελή Κοκαβέση.

Στις 15 Απριλίου 2024, ανακοινώθηκε η υποψηφιότητα του εκλεγμένου δημάρχου στις Ευρωεκλογές με τη Νέα Δημοκρατία, και στις 9 Ιουνίου εξελέγη. Η ένταξή του στο ευρωψηφοδέλτιο του κόμματος θεωρήθηκε μία κίνηση που έστειλε μεν ισχυρό μήνυμα για στήριξη της Αθήνας στην ελληνική μειονότητα, ωστόσο υπήρξαν φόβοι για την επιδείνωση των σχέσεων με τη γειτονική χώρα, αλλά και για κατακραυγή εξαιτίας του παρελθόντος του κ. Μπελέρη.

Συγκεκριμένα, το 1995, ο Μπελέρης συνελήφθη μαζί με ακόμη έξι άτομα από Έλληνες συνοριοφύλακες, κοντά στο Δελβινάκι Ιωαννίνων. Στο πορτμπαγκάζ των δύο αυτοκινήτων όπου επέβαιναν οι επτά συλληφθέντες εντοπίστηκαν εννιά αυτόματα πολεμικά όπλα Καλάσνικοφ, δύο πιστόλια, ξιφολόγχες, ασύρματοι, φόρμες παραλλαγής και full face. Το συμβάν συνδέθηκε με την παραστρατιωτική οργάνωση ΜΑΒΗ, η οποία έναν χρόνο νωρίτερα είχε πραγματοποιήσει επίθεση σε μονάδα νεοσυλλέκτων του αλβανικού στρατού κοντά στο χωριό Επισκοπή. Από την επίθεση σκοτώθηκαν δύο άτομα και τραυματίστηκαν τρία, ενώ κλάπηκε και οπλισμός.

Πίσω στο σήμερα… Στις 15 Ιουνίου, ο κ. Μπελέρης ταξίδεψε με ειδική άδεια των αλβανικών αρχών στην Αθήνα, προκειμένου από εκεί να μεταβεί στο Στρασβούργο για να ορκιστεί ευρωβουλευτής. Εν τέλει, αποφυλακίστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, έχοντας παραμείνει συνολικά για 16 μήνες στη φυλακή. Για την υπόθεση επιφυλάχθηκε να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Μισός αιώνας Δημοκρατία

Το 2o24 η Ελλάδα γιόρτασε μισό αιώνα από την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Η επέτειος έδωσε την ευκαιρία για σημαντικά δημοσιεύματα, εκδηλώσεις, εκδόσεις, podcasts και τηλεοπτικές εκπομπές.

Φυσικά, κορωνίδα των εκδηλώσεων ήταν η καθιερωμένη ετήσια δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο, που έλαβε χώρα στις 24 Ιουλίου, με ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας αφιερωμένη στο δημοκρατικό κεκτημένο της χώρας από το 1974 και μετά.

Η επάνοδος Σαμαρά-Καραμανλή, που έφερε μία διαγραφή και μία φήμη για ΠτΔ

Ένα ακόμα περιστατικό που σχολιάστηκε τον Ιούλιο ήταν η συμμετοχή των πρώην πρωθυπουργών Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή σε εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου «Οι απόρρητοι φάκελοι Καραμανλή», στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας.

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ο κ. Σαμαράς άφησε αιχμές προς την κυβέρνηση για αλαζονική στάση και εγκατάλειψη των ιδεολογικών της αρχών, με αφορμή το επιτελικό κράτος, το νομοσχέδιο για την ισότητα στο γάμο και τα εθνικά θέματα. Στη δική του ομιλία, ο κ. Καραμανλής έκανε λόγο για ηγεμονικές βλέψεις της Τουρκίας και απέρριψε κάθετα την παραπομπή μέρους των ελληνοτουρκικών διαφορών στη Χάγη.

Η κυβέρνηση επίσημα δήλωσε ότι δεν σχολιάζει δηλώσεις πρώην πρωθυπουργών, όμως οι δύο ομιλίες, ιδίως αυτή του κ. Σαμαρά, θεωρήθηκαν ευθεία αμφισβήτηση της πολιτικής της κυβέρνησης. Τελικά, στα μέσα Νοεμβρίου, μία συνέντευξή του στο Βήμα, με οποία επίσης κριτίκαρε τις πολιτικές της κυβέρνησης, έφερε τη διαγραφή του από την Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ.

Στην ίδια συνέντευξη, ο κ. Σαμαράς χαρακτήρισε τον Κώστα Καραμανλή ως «την καλύτερη επιλογή» για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Ένα μήνα αργότερα, σε δημοσκόπηση της GPO για τα Παραπολιτικά, ο Κώστας Καραμανλής προηγήθηκε στις επιλογές των συμμετεχόντων. Πάντως, σε άλλη ομιλία του, πριν έναν μήνα περίπου, δήλωσε: «Το θέμα ούτε με αφορά ούτε με ενδιαφέρει».

Κασσελάκης: Από «Μεσσίας»… αποσυνάγωγος

Οι εξελίξεις στο ΣΥΡΙΖΑ υπήρξαν ραγδαίες και το 2024, μετά την έλευση του Στέφανου Κασσελάκη στο τιμόνι του κόμματος. Ήδη από τις αρχές του έτους έβγαλε μία πρόσκληση για “cycle meeting” μελών της Κοινοβουλευτικής Ομάδας στο σπίτι του στις Σπέτσες, η οποία συζητήθηκε.

Το επόμενο διάστημα, ξεκίνησε ένα εσωκομματικό μπρα ντε φερ, ανάμεσα σε υποστηρικτές του κ. Κασσελάκη και μέλη του κόμματος που, για τους δικούς τους λόγους, προοικονομούσαν (ή και προετοίμαζαν) την απομάκρυνσή του, λόγω και της διαφαινόμενης ήττας στις Ευρωεκλογές. Ο ίδιος, ωστόσο, ξεκαθάρισε με πολλούς τρόπους ότι εξελέγη πρόεδρος για να «τα αλλάξει όλα», ότι χρειάζεται χρόνο και ότι δεν σκοπεύει να παραιτηθεί, ούτε και με ένα αρνητικό για το κόμμα αποτέλεσμα.

Στις αρχές Ιουνίου, σε κομματική συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη ο κ. Κασσελάκης παρουσίασε σε γιγαντοοθόνη το περσινό του πόθεν έσχες. Το θέμα ανέδειξε σκωπτικά τόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης και το ΠΑΣΟΚ, όσο και η Νέα Αριστερά, το κόμμα που προέκυψε από διάσπαση στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ μετά την εκλογή Κασσελάκη το 2023. Η κριτική εστίασε μεταξύ άλλων στο νέο σπίτι του κ. Κασσελάκη στην Αθήνα, αξίας 1,8 εκ. ευρώ αλλά και στην επιχειρηματική του δραστηριότητα στο εξωτερικό.

Μετά τη δεύτερη θέση του κόμματος στις Ευρωεκλογές, ο κ. Κασσελάκης έδειξε τη θέλησή του να συνεχίσει στο τιμόνι του κόμματος, υποστηρίζοντας ότι παρέλαβε «ένα χάος» στα οικονομικά, με «μεγάλα ανοίγματα σε προμηθευτές». Αυτό αποτυπώθηκε ειδικά στα ΜΜΕ «Αυγή» και «Στο Κόκκινο», με τους εργαζόμενους να βρίσκονται σε απεργία διαρκείας λόγω μη καταβολής δεδουλευμένων. Παράλληλα, έκανε στα social media δηλώσεις για «μαύρο χρήμα», δήλωση που επίσης προκάλεσε αντιδράσεις, καθώς θεωρήθηκε ότι με τη δήλωση ο κ. Κασσελάκης έδειξε την περίοδο Αλέξη Τσίπρα.

Το Σεπτέμβριο, μετά από πρόταση μομφής κατά του κ. Κασσελάκη από την Κεντρική Επιτροπή (το ανώτερο πολιτικό όργανο του κόμματος, που είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή των αποφάσεων του εκάστοτε συνεδρίου), άνοιξε ξανά ο δρόμος για εσωκομματικές κάλπες και εκλογή νέου προέδρου.

Τελικά, στις 8 Νοεμβρίου, έλαβε χώρα σε… πρώην νυχτερινό κέντρο (Gazi Live) το έκτακτο συνέδριο για την εκλογή νέου προέδρου, με υποστηρικτές του Στέφανου Κασσελάκη να συγκεντρώνονται απέξω, εν μέσω καταγγελιών για αποκλεισμό συνέδρων από την Κεντρική Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου. Από την ηγετική ομάδα του συνεδρίου απορρίφθηκε η υποψηφιότητα Κασσελάκη και εγκρίθηκαν αυτές των Σωκράτη Φάμελλου, Παύλου Πολάκη, Απόστολου Γκλέτσου και Νίκου Φαραντούρη.

Τελικά, στις εσωκομματικές εκλογές της 24ης Νοεμβρίου (μετά από ένα τηλεοπτικό debate στις 20 Νοεμβρίου) εξελέγη νέος πρόεδρος ο Σωκράτης Φάμελλος, ενώ ο κ. Κασσελάκης αποχώρησε από το ΣΥΡΙΖΑ και ανακοίνωσε νέο κόμμα, με το όνομα «Κίνημα Δημοκρατίας».

ΠΑΣΟΚ: Μια απ’ τα ίδια, όμως με νέα ώθηση και… αξιωματική αντιπολίτευση

Παράλληλα με τις εξελίξεις στο ΣΥΡΙΖΑ, εσωκομματικές εκλογές έλαβαν χώρα και στο ΠΑΣΟΚ. Σε αυτές, επανεξελέγη πρόεδρος στο ΄β γύρο ο Νίκος Ανδρουλάκης, με συνυποψηφίους του τους Χάρη Δούκα, Παύλο Γερουλάνο, Άννα Διαμαντοπούλου, Μιχάλη Κατρίνη και Νάντια Γιαννακοπούλου.

Μετά τις Ευρωεκλογές, ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος και ο Νίκος Παπανδρέου έκαναν λόγο για την ανάγκη ενός “restart”, ζητώντας να επισπευθούν οι εκλογές. Τελικά, ορίστηκαν για τις 6 Οκτωβρίου, με ένα debate μεταξύ των υποψηφίων να λαμβάνει χώρα —σε πολύ πιο πολιτισμένο κλίμα από του ΣΥΡΙΖΑ— στις 24 Σεπτεμβρίου. Στο ΄β γύρο στις 13 Οκτωβρίου προχώρησαν ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, και ο Νίκος Ανδρουλάκης, με το δεύτερο να κερδίζει.

Κάπως έτσι, το κόμμα πορεύεται —τουλάχιστον στην επιφάνεια και προς το παρόν— σε κλίμα ενότητας. Οι δε εξελίξεις στο ΣΥΡΙΖΑ τού χάρισαν και ένα απροσδόκητο «δώρο»: τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ, αν και δεύτερο κόμμα, έπεσε κάτω από το απαραίτητο όριο βουλευτών, μετά από ανεξαρτητοποιήσεις βουλευτών που προκάλεσαν οι εξελίξεις των τελευταίων μηνών.

Το εισαγγελικό πόρισμα για τις υποκλοπές

Το σκάνδαλο των υποκλοπών, με τη χρήση του κακόβουλου λογισμικού Predator και μέσα από ένα πολυσχιδές πλέγμα εταιρειών, φορέων και προσώπων, συνέχισε να παράγει δημοσιεύματα και το 2024. Ακόμα κι αν η ακρίβεια, η ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού και τα Τέμπη μοιάζουν να αξιολογούνται ως σημαντικότερα από τους πολίτες, το λεγόμενο “Predatorgate” έχει παίξει και αυτό το ρόλο του στην παγίωση κλίματος αμφισβήτησης προς τους θεσμούς και το πολιτικό σκηνικό τα τελευταία χρόνια.

Τον περασμένο Ιούλιο, δημοσιοποιήθηκε το εισαγγελικό πόρισμα, στο οποίο φάνηκε να παραβλέπονται πολλά από τα ευρήματα που είχαν αποκαλυφθεί μέσα από δημοσιογραφικές έρευνες. Ανάμεσα σε αυτά ήταν η ύπαρξη κοινών στόχων παρακολούθησης από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και το Predator, η επιχειρηματική σχέση του πρώην Γενικού Γραμματέα του πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη, με πρόσωπα σχετιζόμενα με το σκάνδαλο και η ύπαρξη κρίσιμων μαρτύρων, κάποιοι από τους οποίους κλήθηκαν μεν αλλά με μεγάλη καθυστέρηση.

Υπενθυμίζεται ότι με τη δημοσιοποίηση της παράνομης παρακολούθησης του κινητού του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη μέσω του Predator, η Εισαγγελία Πρωτοδικών ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2022 αυτεπάγγελτη έρευνα. Μετά από 14 μήνες διερεύνησης, η υπόθεση των υποκλοπών αφαιρέθηκε από τους δύο εισαγγελείς Πρωτοδικών, οι οποίοι είχαν ήδη στοιχειοθετήσει την ύπαρξη κακουργηματικής πράξης και προετοιμάζονταν, έως το τέλος του 2023, να ασκήσουν διώξεις κατά δύο κρατικών αξιωματούχων που συνδέονταν με τη δράση της ΕΥΠ. Λίγο πριν από αυτές τις ενέργειες, η έρευνα ανατέθηκε από την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Γεωργία Αδειλίνη, στον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Αχιλλέα Ζήση.

Τελικά, η εισαγγελέας έθεσε στο αρχείο την υπόθεση ως προς τις κρατικές υπηρεσίες (ΕΥΠ, ΕΛΑΣ, αντιτρομοκρατική) και προχώρησε στην άσκηση ποινικών διώξεων για το πλημμέλημα της παραβίασης του απορρήτου των επικοινωνιών, οι οποίες στράφηκαν μόνο κατά ορισμένων νόμιμων εκπροσώπων και πραγματικών ιδιοκτητών εταιρειών. Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωσή της, δεν προέκυψαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι ΕΥΠ έκανε χρήση του λογισμικού Predator.

Στις αρχές Αυγούστου, εντύπωση προκάλεσε η απάντηση μέσω Twitter του Υπουργού Υγείας, Άδωνι Γεωργιάδη, στο Θανάση Κουκάκη: «Ειλικρινά πιστεύω ότι έχετε γίνει κουραστικός με αυτό το θέμα. Οκ σας παρακολουθούσαν το κινητό και στενοχωρηθήκατε. Και εμένα, λένε ότι μου το παρακολουθούσαν, και λοιπόν; ούτε που ίδρωσε το αυτί μου. Γιατί; Διότι από την πρώτη μέρα αυτής της ιστορίας στην πρώτη μου συνέντευξη είχα πει το εξής: “όποιος χρησιμοποιεί smart phone και νομίζει ότι είναι αδύνατον να του παρακολουθούν το τηλ είναι ανόητος!”».

«…το ποιος και εάν μου παρακολουθούσε κάποιος το τηλ, μου είναι αδιάφορο διότι δεν έχω και τίποτε να κρύψω!» Ο @AdonisGeorgiadi για την στόχευσή του με Predator 11 φορές, ενώ έφερε και εξακολουθεί να φέρει κρατικό αξίωμα. Αδιάφορος για την παρακολούθησή του… Απλά τα πράγματα https://t.co/4bqUU1VMHH

— Thanasis Koukakis (@nasoskook) August 8, 2024

Δυστύχημα στα Τέμπη: Ο αγώνας για δικαίωση συνεχίστηκε

Το 2024 ξεκίνησε με το Δημήτρη Μαρκόπουλο, πρόεδρο της αρμόδιας εξεταστικής επιτροπής για το δυστύχημα των Τεμπών και βουλευτή της ΝΔ, να κάνει ατυχές χιούμορ, μιλώντας για μια «γουρλίδικη» επιτροπή, επειδή δύο μέλη της υπουργοποιήθηκαν.

Τα κόμματα κατέθεσαν τα πορίσματά τους στην επιτροπή για τους υπαίτιους του δυστυχήματος. Στο δικό της, που εγκρίθηκε, η ΝΔ εστίασε στις ευθύνες του σταθμάρχη και στην παραβίαση του Γενικού Κανονισμού Κινήσεως το μοιραίο βράδυ. Η αντιπολίτευση, από την άλλη αναφέρθηκε σε ποινικές ευθύνες και από την πρώην ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, λόγω των παλινωδιών στην υλοποίηση της περίφημης σύμβασης 717/2014, για την αναβάθμιση-ανάταξη του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στη γραμμή Αθήνας-Θεσσαλονίκης.

Την ίδια περίοδο, έρευνες για τη σύμβαση 717 ξεκίνησε και η Ευρωπαία Εισαγγελέας, Λάουρα Κοβέσι, δηλώνοντας ωστόσο ότι οι ενέργειές της προσκρούουν στο νόμο περί ευθύνης υπουργών και ότι πρέπει να εξεταστεί η αναθεώρηση της σχετικής συνταγματικής πρόβλεψης. Οι δηλώσεις της προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από τον Άδωνι Γεωργιάδη, που έκανε λόγο για ξένη ανάμειξη σε κυρίαρχο κράτος.

Πάντως, το ίδιο αίτημα εκφράστηκε και μέσω της πλατφόρμας change.org και από 1,3 εκ. πολίτες, σε μία συλλογή υπογραφών που είχε κυρίως συμβολικό χαρακτήρα. Πορείες διαμαρτυρίας πραγματοποιήθηκαν σε όλες τις μεγάλες πόλεις, για τον έναν χρόνο από το δυστύχημα. Στις αρχές Απριλίου, η Μαρία Καρυστιανού, πρόεδρος του «Συλλόγου Συγγενών Θυμάτων Τεμπών 2023», έδωσε μία φορτισμένη ομιλία στο Ευρωκοινοβούλιο για το δυστύχημα.

Η υπόλοιπη χρονιά κύλησε με πολλές δημοσιογραφικές αποκαλύψεις και καταγγελίες από τους γονείς των θυμάτων. Μία από τις καταγγελίες αφορούσε το λεγόμενο «μπάζωμα» στο σημείο του δυστυχήματος λίγα 24ωρα μετά την πραγματοποίησή του, που φαίνεται πως οδήγησε στην καταστροφή αποδεικτικού υλικού. Πάνω στο θέμα ξεδιπλώθηκε ένα γαϊτανάκι ευθυνών ανάμεσα στον πρώην Περιφερειάρχη, Κώστα Αγοραστό, τον Υφυπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Χρήστο Τριαντόπουλο και τις αρμόδιες υπηρεσίες Αστυνομίας και Πυροσβεστικής. Και σαν να μην έφτανε αυτό, αλγεινή εντύπωση προκάλεσε η μεταφορά σε ιδιωτικό οικόπεδο εταιρείας, χωρίς να υπήρξε κάποια ρητή εντολή, μεγάλης ποσότητας χώματος με συντρίμμια, βιολογικό υλικό και προσωπικά αντικείμενα θυμάτων.

Το δεύτερο πολύ σοβαρό θέμα αφορά το φορτίο της εμπορικής αμαξοστοιχίας που ενεπλάκη στο δυστύχημα και τη σχετική διαχείριση του αποδεικτικού υλικού από τους αρμόδιους. Το θέμα είναι σοβαρό επειδή από αυτό εξαρτάται το κατά πόσο θα μπορούσε να αποφευχθεί η μεγάλη έκρηξη που οδήγησε στο να καούν ζωντανά κάποια από τα θύματα. Ο ΟΣΕ φαίνεται πως επέδειξε ολιγωρία στο να διατηρήσει και να παραδώσει εγκαίρως τα βίντεο από τη φόρτωση της αμαξοστοιχίας, ώστε να εξεταστούν από τον εφέτη ανακριτή που έχει αναλάβει την υπόθεση.

Παράλληλα, υπήρξαν καταγγελίες από πραγματογνώμονα για εύρεση χημικών ουσιών όπως ξυλόλιο, προπάνιο και βουτάνιο στον τόπο της τραγωδίας. Η δε «επίσημη» εκδοχή που έχει υιοθετηθεί ως τώρα είναι ότι η έκρηξη προήλθε από τα έλαια των μετασχηματιστών στις αμαξοστοιχίας. Ωστόσο, πόρισμα του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου καταρρίπτει τον ισχυρισμό, ο οποίος είχε αμφισβητηθεί και από τις οικογένειες των θυμάτων, μέσω των πραγματογνωμόνων τους.

Σε αυτό το σύμπαν καφκικής αλληλοεπικάλυψης (ή και αλληλοκάλυψης) ξεχωριστό νόημα απέκτησε η πάνδημη συναυλία που έγινε εις μνήμην των θυμάτων στο Καλλιμάρμαρο, στις αρχές Οκτωβρίου. Μία ελάχιστη ανάπαυλα σε μια υπόθεση που θα μας απασχολήσει σίγουρα και το 2025, όταν αναμένεται να ξεκινήσει επιτέλους η πολυαναμενόμενη δίκη.

Άλλες διαγραφές και κύκλοι που ‘κλείσαν

Εκτός από τη διαγραφή του κ. Αυγενάκη το περασμένο καλοκαίρι, μία ακόμα διαγραφή που συζητήθηκε είναι αυτή του Βουλευτή Αιτωλοακαρνανίας Μάριου Σαλμά στα τέλη Σεπτεμβρίου, με τον ίδιο να δηλώνει: «Αν διαγράφομαι γιατί μίλησα για τις περιουσίες, τα κόκκινα δάνεια, αν διαγράφομαι γιατί αντιτάχθηκα στη woke ατζέντα, αν με διαγράφει γιατί του ζήτησα να ελέγξει τα καρτέλ στην ακρίβεια, αν με διαγράφει γιατί του είπα ότι πρέπει να στηρίξουμε τους πολλούς, είναι τιμή μου. Αν με διαγράφει για να στείλει μήνυμα σε άλλους, τότε είναι απαράδεκτο. Αν με διαγράφει γιατί ανέδειξα φωτογραφικό διαγωνισμό του υπουργείου Πολιτισμού, με σκανδαλώδη ανάθεση, τότε να θυμίσω ότι ο έλεγχος των υπουργών είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του βουλευτή».

Όμως, τους τελευταίους μήνες υπήρξαν και δύο παραιτήσεις, αυτές των κ.κ. Ρούσσου Κούνδουρου και Αλέξη Πατέλη.

Ο πρώτος παραιτήθηκε από Πολιτικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών, με αιτιολογία ότι έλειψε από την ελληνική αντιπροσωπεία κατά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας στις 7 Νοεμβρίου.

Ο Αλέξης Πατέλης παραιτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου από διευθυντής του οικονομικού γραφείου του πρωθυπουργού. Ως ανοιχτά ομοφυλόφιλος και υπέρμαχος του νομοσχεδίου για την ισότητα στο γάμο, λέγεται πως προκάλεσε δυσαρέσκεια σε μερίδα κόσμου στο εσωτερικό της ΝΔ. Ωστόσο, ο ίδιος έκανε λόγο απλώς για έναν κύκλο που έκλεισε και δηλώνει έτοιμος να αφοσιωθεί σε άλλα μετερίζια, ανάμεσα στα οποία και η συγγραφή.