O Έβρος «διψάει»: Πώς η λειψυδρία απειλεί αγρότες και κτηνοτρόφους
Σε απόγνωση οι παραγωγοί με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, την έλλειψη έργων για αποθήκευση των υδάτων και τη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας - Βουλγαρίας
Εικόνες: Eurokinissi
Η λειψυδρία απειλεί ολόκληρη την Ελλάδα – αλλά κυρίως τον Έβρο, εκεί όπου η γη έχει ρηγματωθεί.
Εκεί, όπου οι αγρότες δεν μπορούν να αρδεύσουν τα χωράφια τους και οι κτηνοτρόφοι να ξεδιψάσουν τα ζώα τους.
Εκεί, όπου ο ποταμός Έβρος, ο κύριος τροφοδότης υδάτων του νομού, μοιράζεται στα τρία, η αλμύρα του νερού «τυραννά» τη γεωργία, τα ζώα αργοπεθαίνουν και οι καλλιέργειες στεγνώνουν.
Το διαχρονικό θέμα της συνδιαχείρισης των υδάτων των ποταμών του Άρδα και Έβρου μεταξύ της Ελλάδας, Βουλγαρίας και Τουρκίας, σε συνδυασμό με την ανομβρία και την παρατεταμένη ξηρασία λόγω της κλιματικής αλλαγής, έχουν οδηγήσει στην αδυναμία άρδευσης χιλιάδων καλλιεργειών, με τους παραγωγούς να κάνουν λόγο για την αναγκαία διευθέτηση του ζητήματος, μετά το τεράστιο πλήγμα στο εμπόριο και την οικονομία το φετινό καλοκαίρι.
Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Αλεξανδρούπολης, Κώστας Αλεξανδρής, αναλύει στην Parallaxi τις συνέπειες της λειψυδρίας του ποταμού Έβρου στη γεωργία της περιοχής:
«Από τις αρχές του Ιουνίου αρχίσαμε να ξεμένουμε από νερό στον ποταμό, ο οποίος είναι η κύρια πηγή νερού για την περιοχή. Ειδικά στην περιοχή του νοτίου Έβρου, έχουμε πολύ μεγάλο αριθμό ποτιστικών καλλιεργειών, όπου άρχισαν να παρουσιάζονται έντονα προβλήματα από τη λειψυδρία.
Τον Ιούλιο, η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, καθώς είδαμε το ποτάμι εντελώς στεγνό, με μηδενική παροχή νερού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, τουλάχιστον τα μισά στρέμματα από τις καλλιέργειες ρυζιού στην περιοχή να υποστούν μεγάλες ζημιές. Δυστυχώς, ο ΕΛΓΑ δεν αποζημιώνει τη λειψυδρία – ένα ακόμα μεγάλο πρόβλημα στην εξίσωση».
Οι καλλιέργειες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από τη λειψυδρία είναι αυτές του ρυζιού, όπως σημειώνει ο κ. Αλεξανδρής:
«Η συγκεκριμένη καλλιέργεια είναι απαιτητική σε νερό. Σε κάποιες περιοχές, κυρίως στα υψώματα, που υπήρχαν καλλιέργειες με βαμβάκι, μειώθηκε σε σημαντικό βαθμό η απόδοση των χωραφιών. Τέλος, έχουν επηρεαστεί και οι καλλιέργειες της μηδικής, ενώ «γλίτωσαν» ο ηλιόσπορος και το καλαμπόκι. Αναγκαστήκαμε να πάρουμε μέτρα διαχείρισης τον υδάτων από τον ΓΟΕΒ (Γενικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων) για να μπορέσουμε να σώσουμε κάποιες καλλιέργειες βαμβακιού και καλαμποκιού, δίνοντας νερό στις καλλιέργειες που το είχαν περισσότερο ανάγκη από άλλες».
Η λειψυδρία δεν αποτελεί όμως τη μοναδική αιτία για την κατάσταση που υπάρχει αυτή τη στιγμή στο νότιο τμήμα του Έβρου, καθώς το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό, σύμφωνα με τον κ. Αλεξανδρή:
«Η κλιματική αλλαγή, με τις λιγοστές χιονοπτώσεις στα βουνά της Βουλγαρίας τον χειμώνα, έχει ως αποτέλεσμα το καλοκαίρι να έχουμε μικρότερες ποσότητες υδάτων.
Η δυνατότητα, τόσο από τη Βουλγαρία όσο και από από την Τουρκία, να συνδιαχειρίζονται τα νερά του ποταμού Έβρου και του Άρδα αποτελεί ένα μεγάλο πλήγμα για την Ελλάδα. Έχει ως αποτέλεσμα, το νότιο κομμάτι του νομού Έβρου να μένει “τελευταίο”, οπότε δεν υπάρχει αρκετό νερό για εμάς. Αυτοί είναι οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση και δυστυχώς από ότι φαίνεται, αυτό θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Η Τουρκία έχει πάνω από 500.000 στρέμματα με ρύζια στην παραποτάμια περιοχή και έχει δημιουργήσει φράγματα, που τροφοδοτούνται από τον ποταμό Έβρο».
Μάλιστα, όπως ενημερώνει ο κ. Αλεξανδρής, αυτή τη στιγμή η Βουλγαρία έχει δυνατότητα αποθήκευσης υδάτων πάνω από 1,5 δισεκατομμυρίου κυβικών νερού, η Τουρκία έχει αυτή τη στιγμή πάνω από 1 δισεκατομμύριο και ο νομός Έβρου έχει περίπου μόνο στα 4 εκατομμύρια.
Το εμπόριο και η οικονομία της περιοχής έχουν επηρεαστεί σε μη αναστρέψιμο βαθμό, όπως ξεκαθαρίζει ο κ. Αλεξανδρής:
«Όλο αυτό είναι μία αλυσίδα της οικονομίας. Αυτή τη στιγμή, χιλιάδες στρέμματα με ρύζι είναι εντελώς άκαρπα. Επίσης, έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό η απόδοση στο βαμβάκι. Οι αγρότες είναι ανήσυχοι και πανικοβλημένοι για την επόμενη χρονιά. Όλο αυτό θα φέρει μία τεράστια στροφή στις καλλιέργειες και θα αναγκαστούμε να στραφούμε σε άλλες, όπως ο ηλιόσπορος και το σιτάρι».
«Είναι ήδη κακές οι συγκυρίες για τους αγρότες, με το θέμα των επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ και τις ολοένα αυξανόμενες τιμές. Η λειψυδρία εντείνει ακόμα περισσότερο τις ανησυχίες τους».
Ο Γιώργος είναι κτηνοτρόφος της περιοχής του Έβρου, με τις αγελάδες του να διψούν και να αργοπεθαίνουν το καλοκαίρι που μας πέρασε.
«Τα ζώα δεν είχαν νερό να πιούνε. Τον Ιούνιο, αναγκαστήκαμε να τα βγάλουμε, η γη είχε ξεραθεί, δεν υπήρχε ούτε χόρτο. Οι αγρότες που πολλά από τα στρέμματά τους κάηκαν από τις πυρκαγιές, δεν είχαν να ποτίσουν τα χωράφια τους. Η κατάσταση ήταν τραγική, μία καταστροφή», εξηγεί ο ίδιος.
«Η μεγάλη ζημιά έγινε», τονίζει: «Τώρα, η παραγωγή χάθηκε. Το καλοκαίρι, έτρεχαν όλοι πανικόβλητοι να βρούνε νερό για να σώσουν τα χωράφια τους. Η κατάσταση ήταν τρομακτική, νιώθαμε ανήμποροι. Και δυστυχώς, το επόμενο καλοκαίρι τα περιμένουμε πολύ χειρότερα τα πράγματα. Εμείς αυτό που θέλουμε είναι να γίνουν δικά μας έργα, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να εξαρτιόμαστε από τη Βουλγαρία».
«Όλα γίνονται ακριβότερα», τονίζει ο κ. Γιώργος σχετικά με τον αγώνα επιβίωσης των παραγωγών:
«Αν θέλαμε για παράδειγμα 10.000 ευρώ, για να δέσουμε τα ζώα μας στον χρόνο, αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε το διπλάσιο ποσό. Αναγκαζόμαστε να βγάζουμε τα ζώα γιατί δεν έχουν να βοσκήσουν και τα φέρνουμε στους στάβλους για να τα ταΐσουμε. Φυσικά, αυτό σημαίνει και παραπάνω εργατοώρες. Το πρόβλημα όμως δεν είναι το πόσο θα δουλέψουμε, αλλά το κόστος, το οποίο γίνεται ασύμφορο. Και φυσικά είναι και οι ζημιές. Με την αλατότητα του νερού, πολλά ζώα μπορεί να έχουν αποβολές, μπορεί μέχρι και να τα χάσουμε – πράγμα που σημαίνει ότι χάνουμε και παραγωγή».
Οι συσκέψεις με τους αρμόδιους της κυβέρνησης για το ζήτημα είναι υπαρκτές αλλά δυστυχώς, αναποτελεσματικές.
«Αυτό που προτείναμε είναι να γίνουν οι διαδικασίες για φράγματα. Na γίνει η μελέτη και η κατασκευή των έργων με διαδικασίες fast track, για να μπορέσουμε να πούμε, ότι στην καλύτερη περίπτωση, σε πέντε με έξι χρόνια, θα έχουμε κάποιο έργο που να μπορεί να αποθηκεύσει ύδατα», σημειώνει ο κ. Αλεξανδρής.
Ο κτηνοτρόφος τονίζει ότι το χρόνιο πρόβλημα της έλλειψης υποδομών για αποθήκευση των υδάτων ταλανίζει την περιοχή:
«Δεν έχουν γίνει φράγματα στα βουνά, όπως είναι του Δερείου στον Ερυθροπόταμο που μπορεί να κρατήσει νερό και το φράγμα της Ιτέας. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα, σε συνδυασμό φυσικά με την κλιματική αλλαγή. Τα χωράφια έχουν στερέψει, ειδικά από την μεριά της Τουρκίας, που σπέρνουν ορυζώνες και χρειάζονται περισσότερο νερό να αντλήσουν».
Η έλλειψη υποδομών και η απουσία έργων αποθήκευσης υδάτων από την ελληνική πλευρά δυσχεραίνουν σε τεράστιο βαθμό την κατάσταση και διαιωνίζουν το πρόβλημα της λειψυδρίας.
«Δυστυχώς, έχουμε μείνει πάρα πολύ πίσω στο κομμάτι των υποδομών και ήδη έχουμε αρχίσει να αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες», τονίζει ο κ. Αλεξανδρής.
Με την πιο πρόσφατη συμφωνία του 2025, μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας για τον ποταμό Άρδα και τον παραπόταμο του Έβρου, γίνεται μία προσπάθεια να σταθεροποιηθεί η ροή του νερού προς την Ελλάδα.
Η πενταετής συμφωνία που υπεγράφη τον Μάιο, δεσμεύει τη γειτόνισσα χώρα να αφήνει μία επαρκή ποσότητα νερού κάθε χρόνο για την Ελλάδα, τις δύο χώρες να ανταλλάσσουν δεδομένα για τη στάθμη και τις ανάγκες του νερού, ώστε να αποφεύγονται πλημμύρες και ξηρασία, καθώς και τη χώρα μας να σχεδιάσει νέα έργα, όπως οι ταμιευτήρες για να αποθηκεύει το νερό που λαμβάνει.
Η συμφωνία αυτή αποτελεί ένα θετικό βήμα για την επίλυση του ζητήματος. Χωρίς όμως, την κατασκευή σύγχρονων υποδομών αποθήκευσης νερού, το πρόβλημα σύντομα θα επαναεμφανιστεί.
Το κόστος που δαπανά η Ελλάδα για την άντληση υδάτων από τη Βουλγαρία, προβληματίζει σε μεγάλο βαθμό τους παραγωγούς.
«Φέτος πληρώσαμε περισσότερα από δύο εκατομμύρια ευρώ στη Βουλγαρία για ένα μήνα νερού – αντί να γίνουν με αυτά τα χρήματα έργα για την αποθήκευσή του, με φράγματα, στα δικά μας βουνά», σημειώνει ο κ. Γιώργος, ενώ ο κ. Αλεξανδρής καταλήγει πως «αναγκαζόμαστε να δαπανούμε όλο και περισσότερα χρήματα για ένα αγαθό, το οποίο τις προηγούμενες χρονιές, το είχαμε δωρεάν».
