Τελικά, είναι επικίνδυνοι οι ηλικιωμένοι πίσω από το τιμόνι;

Κεντρική εικόνα: Pexels 

Καθημερινά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ειδήσεις για τροχαία ατυχήματα, που συχνά αφαιρούν ανθρώπινες ζωές στην άσφαλτο και πολλά από τα οποία έχουν έναν κοινό παρονομαστή στον τίτλο τους: «ηλικιωμένος οδηγός».

Όλοι έχουμε ακούσει από κάποιον γνωστό μας, ή μπορεί και να έχουμε υπάρξει μάρτυρες, να διαδραματίζεται μπροστά μας ένα τροχαίο ατύχημα, ή έστω και ένα παραλίγο τροχαίο, με τον έναν από τους δύο οδηγούς να είναι ηλικιωμένος, ο οποίος δεν πρόλαβε να πατήσει φρένο, ή δεν είδε το άλλο αμάξι να έρχεται από την άλλη πλευρά του δρόμου.

Οι οδηγοί άνω των 70 ετών, αποτελούν για πολλά χρόνια ένα ζήτημα που ταλανίζει, όχι μόνο αυτούς που βρίσκονται πίσω από το τιμόνι, αλλά και τους πεζούς, καθώς εγείρει και έναν καθημερινό παγκόσμιο προβληματισμό. Θα έπρεπε να ανανεώνονται οι άδειες των διπλωμάτων οδήγησής τους; Πόσο ικανοί είναι να βγούνε στον δρόμο, από τη στιγμή που έχουν μειωμένες αντανακλαστικές ικανότητες;

Για αυτούς τους λόγους, ανά τα χρόνια, πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έχουν προσπαθήσει να υιοθετήσουν μία πρακτική εξέταση που θα επαναξιολογεί τη δυνατότητα για δίπλωμα οδήγησης, χωρίς όμως καμία επιτυχία.

Σύμφωνα με τον Βοηθό Καθηγητή Γεροντολογίας στο Πανεπιστήμιο του Swansea, κ. Charles Musselwhite, οι ηλικιωμένοι, κάνουν περισσότερα λάθη όταν αισθάνονται πίεση από άλλους οδηγούς, κυρίως όταν έχουν να στρίψουν δεξιά ή να κάνουν προσπέραση. Από την άλλη, οι νέοι οδηγοί, ηλικίας 17-21 ετών έχουν ατυχήματα που αφορούν κυρίως την υπερβολική ταχύτητα ή την απώλεια ελέγχου του οχήματός τους.

Μάλιστα, σύμφωνα με τα στατιστικά των ατυχημάτων, θα διαπιστώσει κανείς πως υπάρχει αύξηση στους οδηγούς ηλικίας άνω των 75 ετών, γεγονός που οφείλεται στην αυξανόμενη φυσική αδυναμία, όπως εξηγεί ο κ. Musselwhite. Τα ατυχήματα στα οποία εμπλέκονται οι ηλικιωμένοι σε σύγκριση με τους νεότερους οδηγούς, είναι διαφορετικής φύσεως, αφού οι πρώτοι τείνουν να έχουν μικρότερης έκτασης ατυχήματα, συνήθως όταν προσπαθούν να παρκάρουν ή να κάνουν ελιγμούς σε πολύ μικρό χώρο. Ταυτόχρονα, συχνό φαινόμενο είναι οι ηλικιωμένοι οδηγοί να τρακάρουν μεταξύ τους, κάτι που δείχνει πως κάνουν αντίστοιχα λάθη. Πάντως, οι ηλικιωμένοι οδηγοί, παρά τη φυσική τους αδυναμία, προλαμβάνουν περισσότερο, αφού αφήνουν μεγαλύτερες αποστάσεις ή αποφεύγουν να οδηγήσουν βράδυ, με κακό καιρό ή όταν έχει αυξημένη κίνηση.

Ο Άρης Ζωγράφος, Πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης & Κυκλοφοριακής Αγωγής (ΣΕΟ), εξηγεί τη διαδικασία εξετάσεων για τους ηλικιωμένους άνω των 70 ετών:  

«Η ανανέωση των αδειών οδήγησης σε ηλικιωμένα άτομα είναι μία διαδικασία που αποτελείται από ιατρικές εξετάσεις. Ο ηλικιωμένος, μέχρι τα 80, χρειάζεται να υποβληθεί σε εξετάσεις σε οφθαλμίατρο και παθολόγο. Μετά τα 80 έτη, ίσως χρειάζονται άλλοι κωδικοί στο δίπλωμα, όπως βεβαιώσεις από νευρολόγο, νευροψυχίατρο και ψυχίατρο. Όσοι έχουν βγάλει το δίπλωμα τους πριν από το 2013, πρέπει να το ανανεώσουν στα 65 τους. Αφού περάσουν από αυτές τις διαδικασίες, απευθείας γίνεται η ανανέωση για 2 ή 3 χρόνια, ανάλογα πάντα την περίπτωση και φυσικά, τη γνωμάτευση του γιατρού. Σύμφωνα με τα δεδομένα που αυτή τη στιγμή υπάρχουν στη διεθνή κοινότητα, οι εξετάσεις αυτές αρκούν για να βγει ένας ηλικιωμένος στο δρόμο». 

Μάλιστα, ο κ. Ζωγράφος αναδεικνύει την άλλη πλευρά του νομίσματος, υποστηρίζοντας ότι η επικινδυνότητα ενός οδηγού έχει να κάνει με τον άνθρωπο και όχι με την ηλικία του: 

«Το αν ένας οδηγός είναι επικίνδυνος είναι ένα μεγάλο ζήτημα. Επικίνδυνος μπορεί να είναι και ένας 18χρονος, ο οποίος οδηγεί μεθυσμένος. Υπάρχουν ηλικιωμένοι οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλά τις ανάγκες και για παράδειγμα, δεν οδηγούν τη νύχτα. Υπάρχει ένας μύθος ότι, συλλήβδην, οι ηλικιωμένοι οδηγοί είναι επικίνδυνοι. Ορισμένοι είναι φυσικά, όπως όμως είναι και ορισμένοι 20άρηδες. 

«Είναι λάθος ο αφοριστικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι ηλικιωμένοι οδηγοί, συλλήβδην», τονίζει ο κ. Ζωγράφος: 

«Η διαδικασία της ανανέωσης των διπλωμάτων για ηλικιωμένους οδηγούς – και όχι μόνο – μπορεί να είναι θέμα ιατρικών γνωματεύσεων και σε δεύτερο επίπεδο, εφόσον απαιτηθεί, ειδικής πρακτικής αξιολόγησης. Η θέση την οποία έχουμε εκφράσει και αναλύσει σε αρμόδιους φορείς, ήταν να παραμείνει η δια βίου κατάρτιση και τα πρωτόκολλα αξιολόγησης, για το τι αξιολογούμε κάθε φορά και σε ποιες ηλικιακές ομάδες. Στην ουσία αυτή η υπόθεση να αφορά διεπιστημονικές προσεγγίσεις και να μην πρόκειται απλά για μία απόφαση του Υπουργείο Μεταφορών. Άρα, πιστεύουμε ότι η οδηγητική συμπεριφορά είναι μία δεξιότητα που πρέπει να ελέγχεται διά βίου και να είναι υποχρεωτική και δωρεάν για όλες τις ηλικίες, όχι μόνο για όσους έχουν υπερβεί τα 70 έτη».

Μάλιστα, ο κ. Ζωγράφος παραθέτει μερικά στοιχεία από τροχαία συμβάντα, τα οποία δείχνουν τα μικρά ποσοστά ατυχημάτων τα οποία οφείλονται σε ηλικιωμένους οδηγούς: 

«Η συμμετοχή των οδηγών πάνω από 65 χρόνων σε τροχαία συμβάντα, το 2019, ήταν 9.03%. Η συμμετοχή των οδηγών από 75 έως 100 ετών, είχαν ποσοστό συμμετοχής 2, 02%. Στην ουσία δηλαδή ψάχνουμε να βρούμε πώς θα στηλιτεύσουμε το 12% και αφήνουμε από έξω το 88% το οποίο δημιουργεί στην πραγματικότητα τα περισσότερα τροχαία συμβάντα».

Οι νέες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης 

Από την άλλη βέβαια, η Κομισιόν, έρχεται να προτείνει νέες οδηγίες για όσους κλείνουν τα 70 έτη, οι οποίοι συνιστά ότι θα πρέπει να περνούν από εκτενέστερους και πιο αυστηρούς ιατρικούς ελέγχους, εάν θέλουν να διατηρήσουν το δίπλωμα οδήγησής τους.

Ωστόσο, το τακτικό τεστ φυσικής κατάστασης για τους ηλικιωμένους οδηγούς, δεν βρήκε σύμφωνους όλους τους υπουργούς Μεταφορών στην ΕΕ.

Στην ΕΕ ο νόμος ορίζει ότι με τη συμπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας οι οδηγοί πρέπει να εξετάζονται από δύο γιατρούς ανά τριετία, ενώ εμπλέκονται περισσότερες ειδικότητες γιατρών όταν οι οδηγοί συμπληρώσουν τα 80 έτη.

Η ΕΕ προτείνει ότι οι άνω των 75 οδηγοί, θα πρέπει είτε να συμπληρώνουν μια λεγόμενη αυτοαξιολόγηση της οδηγικής τους ικανότητας είτε να υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις κάθε πέντε χρόνια. «Η απόφαση για ποιο από τα δύο θα ισχύει εναπόκειται στα κράτη μέλη» αναφέρεται στο κείμενο των σχεδίων με την επισήμανση ότι αυτό ισχύει για κάθε ανανέωση διπλώματος οδήγησης.

Επίσης τα διπλώματα που εκδόθηκαν από τις 19 Ιανουαρίου του 2013 και μετά δεν θα ισχύουν επ’ αόριστον, αλλά μόνο για 15 χρόνια, κάτι που εφαρμόζει ήδη η Ελλάδα.

«Η ιδέα ότι οι ηλικιωμένοι πολίτες μιας ορισμένης ηλικίας πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικό τεστ φυσικής κατάστασης χωρίς κανέναν περαιτέρω λόγο δεν είναι καλή», ανέφεραν πολλοί υπουργοί Μεταφορών στην ΕΕ.

Οι ασφαλιστές από την άλλη μεριά είναι θετικοί στην ιδέα οι άδειες οδήγησης να ανανεώνονται κάθε πέντε χρόνια από την ηλικία των 70 ετών, μέσω μιας αυτοαξιολόγησης.

Τέλος, οι Σχολές Οδηγών από την πλευρά τους, προτείνουν να υπάρχουν και κάποια υποχρεωτικά μαθήματα οδήγησης σε άτομα άνω των 75 ετών ώστε το δίπλωμά τους να παραμένει σε ισχύ.