O «αγαπητός rider» και η δύναμη που παράγουν οι πολλοί

Η χρήση των αγγλικών όρων που περιγράφουν υποτίθεται, έτσι πιο κομψά, μια εργασιακή εμπειρία δεν είναι καινούργια φαινόμενα. Διανύουμε την εποχή του linkedin και της εξειδίκευσης. Εργοδότες τους χρησιμοποιούν κατά κόρον ως ένα μέσο επικοινωνίας των αναγκών τους σε προσωπικό αλλά και ως έναν τρόπο να ωραιοποιούν καταστάσεις, να περιγράφουν ευτελείς μισθούς και να τους παντρεύουν με εξεζητημένα επίθετα για δήθεν ηρωικά πόστα με χαζά καθήκοντα. Έχει χαθεί δηλαδή η ειλικρίνεια. 

Στην πόρτα μας, λοιπόν, καταφτάνουν συχνά οι «riders», όπως απευθύνονται στους εργαζομένους τους οι εταιρίες delivery. Ένας συγκεκριμένος, ένα ευγενικό παιδί, εργαζόμενος της επίμαχης εταιρίας, μας είχε ρωτήσει κάποια στιγμή με αφοπλιστική ειλικρίνεια για έναν πολύ γνωστό δρόμο της πόλης που θα έπρεπε κανονικά να γνωρίζει. Μιλούσε σπαστά ελληνικά, είχε και μία «δυσμορφία» στο σώμα που δεν χρειάζεται να την ονομάσουμε, αφού δεν υπάρχουν «κανονικά» σώματα, και ήταν γλυκύτατος. «Να μην ανοίγω το GPS μέσα στο κρύο, πάνω στη μηχανή», και του εξηγήσαμε αμέσως πώς να πάει στον επόμενο προορισμό του. 

Υπάρχουν άνθρωποι στον ύστερο καπιταλισμό των υπηρεσιών που αν και ταπεινής καταγωγής οι ίδιοι, με τους παππούδες τους να ξεφεύγουν όπως όπως (αλλά με μία χαρακτηριστική για τη γενιά τους αξιοπρέπεια) από τη φτώχεια και τον πόλεμο, απαιτούν σχεδόν με εμμονή μία καλή υπηρεσία και αφήνουν κριτικές κακές για τα πιο ασήμαντα πράγματα. Πιάνει ο άνθρωπος λίγα χρήματα ή πάει σε ένα πόστο και κατευθείαν από εκεί που ζητούσε τα απλά, ξεψαχνίζει αυτό που αγοράζει και ανάγει την αξίωση σε ποιότητα σε απόλυτη ρυθμιστική αρχή των σχέσεων του. 

Όπου μία κάποια ποιότητα βέβαια είναι απαραίτητη, όχι όμως η αναγωγή της σε απόλυτη ρυθμιστική αρχή των σχέσεων μας. 

Θέλω να σας θυμίσω τη γνωστή influencer που διαμαρτύρονταν για το ότι τα μαγαζιά στο νησί που παραθερίζει ήταν κλειστά εν μέσω καύσωνα το μεσημέρι με αποτέλεσμα να μην την εξυπηρετούν. Το γλυκό αυτό παιδί της ιστορίας μας αν άργησε στον προορισμό του, για έναν συνδυασμό «δυσμορφίας», αλλοπρόσαλλης συμπεριφοράς (=αφοπλιστικής ευγένειας), καταγωγής, θα μπορούσε να βαθμολογηθεί πολύ αρνητικά από ορισμένους, δίνοντας ακόμα ένα έρεισμα στην εταιρία του εκτός από αυτά που βρίσκει στο νόμο να το εκβιάζει. 

Περνάμε τότε νομίζω από τους κοινοτικούς δεσμούς που ήταν καθοριστικοί για τη ζωή στο παρελθόν – την συναδελφική αλληλεγγύη, τα γλέντια και τα γειτονικά χωράφια, τις πλατείες και τις πιάτσες, σε κοινωνίες καταναλωτών. Κοινωνίες όπου τα άτομα συμμετέχουν σε ανταλλαγές μεταξύ τους αναγνωρίζοντας ως κυρίαρχο γνώρισμα τους την καταναλωτική ιδιότητα τους, ή αυτή του παραγωγού, και ως μέτρο όλων των αξιών την εικόνα τους και τα follow στο instagram. 

Περνάμε, για να το πούμε αλλιώς, από το καφενείο όπου γιατρός και κουμπινιέρης παίζουν πρέφα μαζί (και η γυναίκα είναι δυστυχώς στο σπίτι), από το κόμμα που οι άνθρωποι συζητούσαν συλλογικά και αποφάσιζαν για δράσεις δημόσιου ενδιαφέροντος, σε κοινωνίες χρηστών και καταναλωτών, ο καθένας στη βουβαμάρα της αυλής του και στην απαίτηση του για λίγη ακόμα καλύτερη υπηρεσία.

Όμως ο δυσαρεστημένος χρήστης των δημόσιων υπηρεσιών για παράδειγμα, με αιτήματα για τη μείωση της γραφειοκρατίας, δεν είναι απαραίτητα και ένας ευτυχισμένος πολίτης. Το ίδιο και ο καταναλωτής που αυξήθηκε η αγοραστική του δύναμη. Οι σύγχρονες τάσεις στην πολιτική το έχουν όλο λάθος γιατί τσιμπάνε σε αυτό το πρότυπο των ανθρώπινων σχέσεων, μένοντας στην επιφάνεια.

Οι άνθρωποι συμμετέχουμε σε πυκνά δίκτυα παραγωγής ταυτίσεων και συναισθημάτων. Παράγουμε κοινούς κόσμους, και είμαστε πραγματικά ευτυχισμένοι όχι μόνο όταν ικανοποιούνται οι αξιώσεις του χρήστη προϊόντων ή υπηρεσιών αλλά όταν βιώνουμε έμπρακτα την αλληλεγγύη και χτίζουμε κοινούς σκοπούς. Όταν έχουμε ένα έδαφος (οικονομικής) σταθερότητας όπου μπορούμε να ζούμε ως ίσοι μαζί με άλλους ανθρώπους που μας αναγνωρίζουν σαν αυτό που είμαστε και σέβονται τον κόπο μας.

Με όλα τα παραπάνω ως μέτρο των αξιών μπορούμε να αντιληφθούμε τη σπουδαιότητα αυτού που συνέβη την 17.09.2021. 

Πολλοί ανεξάρτητοι διαδικτυακοί χρήστες αποκεντρωμένα, ανεξάρτητα από τον κλάδο της εργασίας τους ή τον αγγλικό του τίτλου, συνασπίστηκαν στις πλατφόρμες και δημιούργησαν όχι ένα άθροισμα σχολίων ως συνήθως αλλά έναν πυκνό κόσμο με αιτήματα. Ενώ σωστά κατηγορούνται τα social ότι ευνοούν την ανθρωποφαγία, ότι καταργούν την ατομικότητα και αποσυντονίζουν τους ενεργούς πολίτες μετατρέποντας τους σε θεατές που λένε «ναι» ή «όχι» αλλά ποτέ κάτι πιο σύνθετο, με ένα μοναδικό τρόπο την 17.09.2021 μία ολόκληρη σειρά ανθρώπων, κυρίως οι πιο νέοι, τα μεταμόρφωσε σε ένα ζωντανό δημοψήφισμα. 

Και τι είπε; 

Ότι δεν θα ξανά ανεχτεί άλλη εργοδοτική αυθαιρεσία. Ότι ως εδώ με τη νέα gig οικονομία, τα ελαστικά ωράρια, και τα άλλα πειράματα που υποτίθεται ότι βελτιώνουν υπηρεσίες και προϊόντα. Με αυτό τον τρόπο από άτομα ή καταναλωτές, οι χρήστες έγιναν οι πολλοί, και χωρίς να βρεθούν σε ένα φυσικό χώρο, πχ. σε μία διαδήλωση, όπως συνήθως, έβαλαν ένα όριο στην αλαζονική οικονομική εξουσία και έκαναν σαφή τα αιτήματα τους προς την πολιτική που γίνεται για τους λίγους. Έχτισαν ένα αόρατο τοίχος αλληλεγγύης και το έστησαν απέναντι στην εταιρία που, παρά τα πρωτοφανή της κέρδη, δε σεβάστηκε τελικά τα χέρια εκείνα που την έχτισαν.

Κάτω από τα μέγαρα δηλαδή, ανάμεσα στους επίσημους θεσμούς, αδύναμοι πολίτες, άτομα, από το καφενείο, ως τη λαϊκή και το στοιχηματζίδικο μπορούν να παράγουν δύναμη, ταυτότητες, κοινούς σκοπούς. Είναι αυτή η δύναμη που παράγουν τα πιο ταπεινά μέλη μίας κοινωνίας που κρατάει τα πράγματα ενωμένα, αυτή που ορίζει το εφικτό και το ανέφικτο, και αυτή, που σε τελική ανάλυση καθορίζει τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν όσοι διοικούν.

Δεν έχω καμία αυταπάτη, πάντως, προσωπικά, ότι αυτό που περιγράφω θα διαρκέσει. Ότι, όπως γίνεται συνήθως, δεν θα πάμε στο επόμενο θέμα της επικαιρότητας αφήνοντας ημιτελή πολλά πράγματα. Μπορεί ορισμένοι να το ξεχάσουν και στην κάλπη. Δεν περιμένω σημαντικά πράγματα. Αυτό που όμως αν μη τι άλλο μας φανερώθηκε την 17η Σεπτεμβρίου 2021 και καλό είναι να κρατήσουμε τελικά είναι τι μπορεί να κάνει η δύναμη των πολλών – 

Ότι τελικά ο «αγαπητός rider» δεν είναι μόνος του. Ότι αλλοίμονο σε εκείνους που θα χάσουν την εμπιστοσύνη της δύναμης που συγκρατεί τα πράγματα. Που θα τη δουν να ζωογονεί νέους θεσμούς και συγκροτημένες πολιτικές προτάσεις για τα αδιέξοδα και θα βρίσκονται απέναντι της.

Υπ. Εργασίας: Τα νέα δικαιώματα των εργαζομένων στα delivery – Συνεχείς έλεγχοι του ΣΕΠΕ