Πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει αλλάξει τις συνεντεύξεις για δουλειά

«Οι συνεντεύξεις δεν είναι πια πραγματικές»

Αυτό γράφει η λεζάντα στην αρχή ενός TikTok βίντεο που αναρτήθηκε τον Σεπτέμβριο, συνοδευόμενο από το emoji με το κρανίο και τα κόκαλα. Στο βίντεο, μια νεαρή γυναίκα δίνει συνέντευξη για δουλειά μέσω βιντεοκλήσης. Έχει το κινητό της στηριγμένο στην οθόνη του φορητού της υπολογιστή, ώστε να μπορεί να διαβάζει τις απαντήσεις που έχει συνθέσει μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης: «Ε, ναι, ένα από τα βασικά μου πλεονεκτήματα είναι η προσαρμοστικότητά μου.» Δεν έχει άδικο — το να χρησιμοποιείς γενετική τεχνητή νοημοσύνη για να σου ψιθυρίζει απαντήσεις κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης σίγουρα μετράει ως προσαρμοστικότητα.

Περισσότερα αποσπάσματα από την ίδια (υποτιθέμενη) συνέντευξη δείχνουν την εφαρμογή σε δράση. «Δίνω προτεραιότητα στη σαφή επικοινωνία και ακούω ενεργά», λέει η γυναίκα σε ένα από τα βίντεο — ενώ διαβάζει από το κινητό της αντί να ακούει. Ένα άλλο βίντεο, που έχει συγκεντρώσει 5,3 εκατομμύρια προβολές, έχει λεζάντα «Ο συνεντευκτής μου νόμιζε ότι με έπιασε να χρησιμοποιώ ΑΙ στη ΖΩΝΤΑΝΗ συνέντευξή μας». Δείχνει το ίδιο αφεντικό από τα προηγούμενα βίντεο να της ζητά να μοιραστεί την οθόνη και να δείξει τις καρτέλες του browser της. Αφού το κάνει, συνεχίζει να διαβάζει από το κινητό της. «Λίγο ήξερε», γράφει η λεζάντα.

Το άγχος γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη στις προσλήψεις αυξάνεται εδώ και καιρό. Τα τελευταία χρόνια, οι εργοδότες άρχισαν να χρησιμοποιούν ΑΙ για να «διαβάζει» και να φιλτράρει τα χιλιάδες βιογραφικά που λαμβάνουν για κάθε θέση· οι υποψήφιοι, από την άλλη, άρχισαν να πλημμυρίζουν τα τμήματα HR (ή τουλάχιστον τα αυτοματοποιημένα τους φίλτρα) με αιτήσεις που έχουν συνταχθεί από ΑΙ· και οι εταιρείες άρχισαν να χρησιμοποιούν πράκτορες ΑΙ — ψεύτικους ανθρώπους — για να διεξάγουν τις πρώτες συνεντεύξεις. Φαντάσου να τρως ένα δυνατό πρωινό, να φοράς το σακάκι σου και να ανακαλύπτεις ότι θα σε κρίνει ένας ρομποτικός «συνεντευκτής».

Μέχρι την άνοιξη, ο «αγώνας εξοπλισμών» είχε φτάσει στο σημείο όπου, φαινομενικά, οι υποψήφιοι χρησιμοποιούσαν βοηθούς ΑΙ για να τους δίνουν απαντήσεις σε ερωτήσεις προγραμματισμού μέσω Zoom. Τον Αύγουστο, η *Wall Street Journal* ανέφερε ότι η ΑΙ «αναγκάζει την επιστροφή της δια ζώσης συνέντευξης», και ότι μεγάλες εταιρείες όπως η Cisco και η McKinsey προτρέπουν τα στελέχη να συναντώνται τουλάχιστον μία φορά με τους υποψηφίους από κοντά λόγω της τεχνολογίας.

Αυτές οι αναφορές περιγράφουν μια απλή ιστορία αθωότητας και κακοήθειας. Κάποιες εταιρείες HR χαρακτήρισαν το φαινόμενο ως «απάτη συνέντευξης», αποδίδοντας σχεδόν εγκληματική πρόθεση στους υποψηφίους. Όμως, όσο περισσότερο ερευνούσα, τόσο λιγότερο ταίριαζε αυτός ο χαρακτηρισμός. Κάτι πιο παράξενο συμβαίνει. Μέσα σε ένα δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, οι εργοδότες έχουν στρέψει μια ισχυρή τεχνολογία εναντίον των υποψηφίων τους. Ποιος θα κατηγορούσε τους δεύτερους που απαντούν με τον ίδιο τρόπο;

Αλλά συμβαίνει όντως τόση «απάτη»; Το TikTok φαίνεται να δείχνει μια αυξανόμενη τάση· τα βίντεο δείχνουν κυρίως νέους υποψηφίους, που προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια αγορά εργασίας «χαλασμένη» από την ΑΙ, να χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να «κερδίσουν» τις συνεντεύξεις. Όμως, με πιο προσεκτική ματιά, πολλά από αυτά τα βίντεο δεν καταγράφουν ένα σκάνδαλο, αλλά μάλλον *εύχονται* να υπάρχει — και το εμπορεύονται. Για παράδειγμα, τα παραπάνω βίντεο με τη γυναίκα και το κινητό ανήκουν σε λογαριασμό με το όνομα @applicationintel, που προωθεί μια εφαρμογή που ονομάζεται AiApply.

Υπάρχουν κι άλλα παρόμοια. Μια εταιρεία λογισμικού με όνομα LockedIn AI διαφημίζει στο TikTok πώς να «κατατροπώσεις κάθε συνέντευξη» με τα εργαλεία της. Ένας μηχανικός ονόματι Kazuyoshi Fujimoto, που εμφανίζεται ως «ειδικός καριέρας», δημοσιεύει βίντεο με λεζάντες όπως «Ο αδερφός μου δίνει συνέντευξη για δουλειά $469.000 χρησιμοποιώντας ΑΙ». Όταν επικοινώνησα μαζί του, απάντησε αρχικά, αλλά σταμάτησε όταν τον ρώτησα αν τα βίντεό του ήταν σκηνοθετημένα.

Το γεγονός ότι τέτοια εργαλεία προωθούνται από influencers δείχνει ότι υπάρχει πραγματική αγορά. Ήθελα να δω αν αυτά τα εργαλεία είναι πράγματι χρήσιμα. Ο Fujimoto προτείνει μια εφαρμογή που ονομάζεται Final Round AI, η οποία «ακούει σε πραγματικό χρόνο» και «προτείνει τέλειες απαντήσεις». Εγγράφηκα για να τη δοκιμάσω. (Η βασική έκδοση είναι δωρεάν· η πλήρης κοστίζει 96 δολάρια τον μήνα.)

Αφού άνοιξα το εργαλείο «Interview Copilot» της Final Round, έπρεπε να επιλέξω τον τύπο θέσης για τον οποίο θα έδινα συνέντευξη. Οι περισσότερες επιλογές αφορούσαν προγραμματισμό. Επέλεξα «συντάκτης περιεχομένου» και ξεκίνησα μια δοκιμαστική συνέντευξη.

Ζήτησα από την ΑΙ να μου απαντήσει στην ερώτηση:

«Αν σου ανέθετα ένα άρθρο για ανθρώπους που χρησιμοποιούν ΑΙ για να “κλέψουν” στις συνεντεύξεις, πώς θα το προσέγγιζες;»

Η απάντηση ήταν μακροσκελής και χλιαρή: «Αρχικά, θα ήθελα να κατανοήσω την έκταση του φαινομένου. Είναι μεμονωμένα περιστατικά ή αυξανόμενη τάση; Επίσης, θα επισήμαινα τα ηθικά ζητήματα. Δεν πρόκειται μόνο για τεχνολογία· αφορά τη δικαιοσύνη, την ακεραιότητα και το μέλλον της εργασίας.» Ήταν μια τυπική απάντηση, πειστική μεν, αλλά χωρίς έμπνευση — το είδος της ομιλίας που ακούγεται σαν *ρόλος υποψηφίου*, όχι σαν αληθινό πρόσωπο.

Η σκέψη να εκφωνήσω αυτή την απάντηση με σοβαρό ύφος σε Zoom μου θύμισε την ταινία «Joe Versus the Volcano» (1990), όπου ο προϊστάμενος λέει στο τηλέφωνο: «Ξέρω ότι μπορεί να πάρει τη δουλειά, αλλά μπορεί να την κάνει;» — επαναλαμβάνοντάς το με διαφορετικό τονισμό. Το ερώτημα, αν το καλοσκεφτείς, είναι διαχρονικό: κάποιος μπορεί να περάσει τέλεια τη διαδικασία πρόσληψης, να “φαίνεται” ικανός, αλλά να μην είναι παραγωγικός στην πράξη. Η ΑΙ κάνει το πρόβλημα ακόμη μεγαλύτερο· πλέον όλοι μπορούν να πάρουν τη δουλειά, με λίγη βοήθεια από τα bots.

Όμως η ταινία δείχνει και κάτι άλλο: ότι η εμμονή με την «ικανότητα» είναι εν μέρει ψευδαίσθηση. Ο ήρωας, Joe, εργάζεται σε μια άθλια εταιρεία που κατασκευάζει ιατρικά εργαλεία, και η φράση του αφεντικού του «Ξέρω ότι μπορεί να πάρει τη δουλειά, αλλά μπορεί να την κάνει;» ακούγεται σαν άδειος γραφειοκρατικός λόγος. Τι σημαίνει «να κάνεις τη δουλειά» όταν η ίδια η δουλειά δεν έχει νόημα;

Αυτό το ερώτημα επανέρχεται σήμερα, όταν οι ίδιες εταιρείες που φοβούνται μήπως οι υποψήφιοι χρησιμοποιούν ΑΙ, θέλουν στην πραγματικότητα εργαζόμενους που να χρησιμοποιούν ΑΙ παντού. Ο υποψήφιος που πήρε τη θέση χάρη στο «Final Round AI» μπορεί να είναι ακριβώς ο τύπος υπαλλήλου που θέλουν. Κι αν, όπως λένε, η συμβουλευτική είναι ένας κλάδος που «σου κλέβει το ρολόι για να σου πει τι ώρα είναι», τότε ο junior consultant που χρησιμοποίησε ΑΙ για να προσληφθεί ίσως είναι ήδη στο σωστό δρόμο για να γίνει partner.

Οι νέοι εργαζόμενοι νιώθουν ολοένα πιο αποκομμένοι από την εργασία τους. Ο ανθρωπολόγος David Graeber ονόμασε τις δουλειές αυτές «bullshit jobs». Το ίντερνετ τις λέει «email jobs» — δουλειές τόσο ασαφείς που ο κόπος αποσυνδέεται από το αποτέλεσμα. Οι Millennials που μπήκαν στην αγορά εργασίας μετά την κρίση του 2008 έλεγαν πως «παριστάνουν» ότι δουλεύουν. Το να χρησιμοποιείς ΑΙ για να «ξεγελάσεις» μια συνέντευξη είναι η απόλυτη εκδοχή αυτής της νοοτροπίας: δεν είσαι πλέον υποψήφιος· παίζεις τον ρόλο ενός υποψηφίου.

Κι όμως, ακόμα και θέσεις υψηλού κύρους — McKinsey, Meta, μισθοί εκατοντάδων χιλιάδων — υπόκεινται στην ίδια παράνοια. Η διαδικασία πρόσληψης έχει γίνει εφιάλτης: τα βιογραφικά καταλήγουν σε αυτόματα συστήματα που ίσως δεν τα δει ποτέ άνθρωπος· οι συνεντεύξεις διεξάγονται από bots. Μέσα σε αυτό το χάος, οποιοδήποτε μικρό πλεονέκτημα μοιάζει δικαιολογημένο.

Ξαναβλέποντας τα βίντεο του TikTok, διέκρινα κάτι νέο: μια ρεαλιστική απελπισία. Κάποιοι δείχνουν πώς χρησιμοποιούν ΑΙ για να γράψουν προσαρμοσμένα βιογραφικά· άλλοι για να προετοιμαστούν, παρά να εξαπατήσουν. Μία νέα γυναίκα συμβουλεύει: «Μην αγοράζετε apps που σας ψιθυρίζουν απαντήσεις· χρησιμοποιήστε το ΑΙ για να προβλέψετε πιθανές ερωτήσεις και να εξασκηθείτε.» Τίτλος: Πώς να χρησιμοποιήσεις ΑΙ για να περάσεις ΚΑΘΕ συνέντευξη.

Η λέξη «περάσεις» είναι το κλειδί — περιγράφει μια νέα φιλοσοφία ζωής. Δεν προσπαθείς να είσαι επιτυχημένος· προσπαθείς απλώς να περάσεις στο επόμενο στάδιο. Οι φοιτητές χρησιμοποιούν ΑΙ για να γράψουν τα essays τους, για να μπουν στο πανεπιστήμιο, όπου ξανά χρησιμοποιούν ΑΙ για τις εργασίες τους, ώστε μετά να πάρουν πτυχίο και δουλειά, και εκεί να συνεχίσουν να βασίζονται στην ΑΙ για τις καθημερινές τους υποχρεώσεις. Το σύνθημα «Fake it ’til you make it» έχει γίνει «Fake it ’til you fake it».

Κανείς δεν έχει χρόνο ή δύναμη να αλλάξει το σύστημα. Πρέπει να πληρώσεις το νοίκι, να αγοράσεις φαγητό, να επιβιώσεις. Οπότε, διαβάζεις αυτά που σου λέει ο υπολογιστής να πεις, όταν σε ρωτούν γιατί είσαι παθιασμένος με τις πωλήσεις B2B SaaS ή το μάρκετινγκ. Δεν είναι ειλικρινής ερώτηση· είναι ένα τεχνητό εμπόδιο. Το να χρησιμοποιήσεις οποιοδήποτε μέσο για να προχωρήσεις δεν είναι ανέντιμο — είναι απαραίτητο. Αν δεν μπορείς ούτε καν να *πάρεις* τη δουλειά, πώς θα μπορέσεις ποτέ να την κάνεις;

*Μετάφραση από Atlantic