Όταν η γλώσσα του σώματος περνά στο διαδίκτυο – Πώς επηρεάζει τις σχέσεις και τι να προσέξεις

Όπως ακούμε πολύ συχνά, σημασία δεν έχει τι λες, αλλά πώς το λες. Και πράγματι, είναι κάτι που μπορεί να διαπιστωθεί σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας. Αρκεί να αναλογιστούμε πόσες φορές έχουμε παρεξηγηθεί ή παρερμηνευθεί για κάτι που είπαμε του οποίου, η ουσία μπορεί να ήταν κάποια άλλη από αυτό που τελικά επικοινωνήθηκε.

Έρευνες δείχνουν ότι πάνω από το 50% μιας διαπροσωπικής επικοινωνίας βασίζεται παραπάνω σε εξω-γλωσσικά χαρακτηριστικά παρά στα λεγόμενα. Οι μορφασμοί, οι κινήσεις, εκφράσεις και γκριμάτσες, το πώς στεκόμαστε- η περιβόητη γλώσσα του σώματος- είναι πράγματα που αποτελούν την κατάλληλη δίοδο για να περάσει αυτό που θέλουμε να πούμε.

Πόσο, λοιπόν, περιπλέκονται τα πράγματα όταν μιλάμε πια με όρους Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης; Η επικοινωνία στα social media είναι σημαντικά διαφορετική απ’ όσα αναφέραμε παραπάνω με πολλά πράγματα να λείπουν και να προστίθενται άλλα, που μπλέκουν ακόμη περισσότερο το κουβάρι της επικοινωνίας. Emojis, φωνητικά, αντιδράσεις, like, διαβάστηκε, αδιάβαστο, follow και unfollow, περιορισμός, σίγαση, μπλοκ. Είναι πια τόσα πολλά αυτά που πρέπει να έχει κανείς κατά νου μπαίνοντας στα social media και οι παρεξηγήσεις που μπορούν να προκύψουν είναι πολλές.

Κι ενώ, λοιπόν, βλέπουμε παντού να συζητιέται ο τρόπος στάσης και επικοινωνίας (από την στάση σώματος του Αλέξη Τσίπρα απέναντι στον Barack Obama στα unfollow των προσώπων της εγχώριας showbiz), πάμε να δούμε πόσο και με ποιον τρόπο έχουν αλλάξει τα εξω-γλωσσικά χαρακτηριστικά στα social media.

Το πλαίσιο των social media

Είναι τόσες πολλές οι νέες ορολογίες που μπορεί να βρει κανείς με ένα απλό σκρολάρισμα στα social media. “W”, “L”, red – green flag, rizz, cringe κ.ό.κ. είναι μερικά από τα πολύ διαδεδομένα και απ’ ότι φαίνεται, η ψηφιακή σου συμπεριφορά μπορεί να σε κατατάξει σε κάτι από αυτά.

Στην εποχή που ζούμε, υπάρχουν δυο πραγματικότητες: η κανονική και η ψηφιακή. Είναι τόσο μεγάλη η διείσδυση του ίντερνετ πια στις ζωές μας, που η ώρα να ανοίξουν συζητήσεις γύρω από τις συμπεριφορές μας στο διαδίκτυο έχει έρθει εδώ και καιρό. Η μαζική παρείσφρηση σχεδόν όλων μας πια στα social media έχει καταστήσει την διαδικτυακή κοινότητα όχι κάτι το ειδικό, αλλά μια προέκταση της πραγματικής. Από τον αριθμό των διαδικτυακών φίλων μέχρι τα πόσα like θα πάρει μια φωτογραφία, από τα σχόλια και τις αντιδράσεις, η πραγματικότητα έχει διαμορφωθεί πολύ διαφορετικά απ’ ότι παλιότερα.

Μέσα σε όλα αυτά, η πανδημία που άλλαξε ριζικά τον τρόπο επικοινωνίας, με έρευνες να αποδεικνύουν ότι ο κόσμος εξακολουθεί να κρατάει “αποστάσεις” σε σχέση με παλιότερα, δημιούργησε μια ακόμη μεγάλη έκρηξη διασύνδεσης στα μέσα δικτύωσης. Άλλωστε, το TikTok, που πια μεσουρανεί, αναδύθηκε στα χρόνια της πανδημίας και τώρα ορίζει σε μεγάλο βαθμό το λεξιλόγιο και τις εντυπώσεις της Gen Z.

Επιπλέον, η πανδημία έδωσε μεγάλο χώρο και στην εξ αποστάσεως εργασία. Ας σκεφτούμε απλά, για παράδειγμα, όλες τις φορές που δε μιλήσαμε σε μια τηλεδιάσκεψη ή και σε μια απλή βιντεοκλήση, φοβούμενοι μη διακόψουμε τον συνομιλητή μας και παρεξηγηθεί αυτό, στο πλαίσιο μιας ασύγχρονης σχετικά επικοινωνίας. Δηλαδή, ενώ στην δια ζώσης επικοινωνία είμαστε εμείς οι πομποί, το μέσο ο λόγος μας και το μήνυμα αυτό που δομούμε σε λόγο (που μπορεί πολλές φορές να υπάρξουν παρεξηγήσεις ακόμη κι έτσι), στην διαδικτυακή επικοινωνία είμαστε πάλι οι πομποί, αλλά με μέσο το διαδίκτυο, τα μηνύματα, τα ηχητικά, κυνικά θα λέγαμε τα καλώδια του διαδικτύου που μπορεί να στείλουν όλα αυτά τα μηνύματα καθυστερημένα εξαιτίας θεμάτων με την σύνδεση.

Η επισημότητα στον διαδικτυακό λόγο

Εντάξει, το συγκεκριμένο θα μπορούσε να θεωρηθεί πρόβλημα και στον παλιότερο τρόπο επικοινωνίας, τα γράμματα. Μόνο που η ταχύτητα του διαδικτύου έχει δημιουργήσει, πάλι, νέο χώρο εκτίμησης των πραγμάτων. Ας πούμε, πόσο γρήγορα απάντησες ένα σημαντικό μέιλ; Ή ακόμη, πόσες φορές απολογήθηκες που είδες καθυστερημένα ένα μέιλ. Από τον τρόπο που θα χαιρετήσεις, τα emoji που ενδεχομένως θα χρησιμοποιήσεις, τον αποχαιρετισμό, όλα παίζουν ρόλο και όλα πρέπει να είναι προσεγμένα.

Από την άλλη πλευρά, οι τηλεδιασκέψεις. Ας μιλήσουμε για το αγαπημένο zoom που όλοι πια γνωρίζουμε πολύ καλά. Στην αρχή όλοι είχαμε την εξής απορία: Πώς θα ζητήσουμε τον λόγο; Σηκώνουμε πραγματικά το χέρι μας, διακόπτουμε τον λέγοντα; Εντάξει, αυτό λύθηκε με την επιλογή να “σηκώσεις το χέρι” πατώντας ένα κλικ. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό: Αν δεν ανοίξω κάμερα θα φανώ αγενής; Κλειστό ή ανοιχτό μικρόφωνο; Τι φοράω; Να βάλω ειδικό background ή να αφήσω αυτό στο οποίο πραγματικά βρίσκομαι;

Τα emoji

Άλλο ένα κομβικό σημείο στην διαδικτυακή επικοινωνία, σημείο καμπής για την έκβαση μιας συνομιλίας μέσω διαδικτύου, είναι σίγουρα τα γνωστά πια σε όλους emoji! Τα emoji είναι ιδεογράμματα και φατσούλες που χρησιμοποιούνται στο διαδίκτυο. Υπάρχουν σε διάφορες μορφές, όπως εκφράσεις προσώπου, καθημερινά χρηστικά αντικείμενα, τρόφιμα, καιρικές συνθήκες, ζώα, σημαίες κτλ.

Για τα emoji έχει λεχθεί πως αποτελούν ίσως μια καλή λύση ώστε να προσπαθήσουμε να αποδώσουμε την ατμόσφαιρα και τον τρόπο που λέμε κάτι. Ας πούμε, υπάρχουν πια τόσα πολλά emoji που μπορείς να αποδώσεις μέχρι και τον σαρκασμό με ένα απλό εικονίδιο. Μπορείς να χειροκροτήσεις, να επιβραβεύσεις, να δείξεις ενόχληση, χαρά, λύπη, ακόμα και το ότι κάτι σε κάνει να αισθάνεσαι άβολα. Κατά μια έννοια, τα emoji έρχονται στην ψηφιακή επαφή για να υποκαταστήσουν όλα εκείνα που θα έκανες σε μια δια ζώσης επικοινωνία, προσπαθούν να προσδώσουν στο κείμενό σου μια κάποια συναισθηματική κατάσταση.

Από μεριάς πομπού, λοιπόν, είμαστε καλά με τα emoji. Τι γίνεται όμως με τον αποδέκτη; Θα καταλάβει από ένα μικρό εικονίδιο τι θες να πεις; Τα emoji μπορούν πολύ εύκολα να γίνουν πεδίο παρεξηγήσεων και διαφωνίας, αφού δεν είναι σίγουρο ότι θα επεξεργαστούν από τα υπόλοιπα άτομα με τον ίδιο τρόπο που οδήγησε εσένα στην επιλογή σου. Προσοχή, λοιπόν, στην ταχύτητα που στέλνουμε κάτι, τα social media είναι πια πολύ αγχωτικά στον τρόπο που θα μιλήσεις σε κάποιον (εδώ μπαίνει το emoji ειρωνείας).

Προσοχή στα σημεία στίξης (!) (;)

Φτάνουμε πια στο πιο κρίσιμο ζήτημα των social media: ο φόβος με τα σημεία στίξης. Πόσες φορές μια απλή τελεία έχει αποτελέσει το ύψιστο χαρτί για να αποδώσεις τα νεύρα σου ή την ενόχλησή σου; Σίγουρα πολλές.

Τα σημεία στίξης αποκτούν στην ψηφιακή εποχή το ίδιο νόημα με τους χρησμούς της Πυθίας. Η θέση ενός σημείου στίξης μπορεί να αλλάξει καθοριστικά όλο το νόημα της πρότασης. Για παράδειγμα, μια πρόταση με τελεία, που όμως μεσολαβεί κενό μεταξύ λέξης και τελείας, πιθανότατα σημαίνει κίνδυνος, βρες ένα emoji για να απολογηθείς!

Υπερβολική χρήση σημείων στίξης μπορεί να σε οδηγήσει στο να είσαι cringe, μεγάλα κείμενα χωρίς σημεία στίξης σε καθιστά ακατανόητο οπότε, προσοχή στην αναλογία γιατί η ισορροπία είναι το παν!

Το φλερτ των like και των follow και οι χωρισμοί του διαβάστηκε

Το φλερτ πια έχει αλλάξει ριζικά χαρακτήρα. Και δε μιλάμε μόνο για τα dating apps αλλά και για την χρήση των social media. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικούς τρόπους για να δείξεις σε κάποιο άτομο ότι σου αρέσει:

– follow

– like

– like σε story

– μήνυμα

– αποθήκευση φωτογραφίας / βίντεο

Βλέπουμε, λοιπόν, πόσους νέους τρόπους έδωσε το διαδίκτυο για φλερτ (#not). Από το follow που θα κάνεις μέχρι και την προβολή ενός story, ενδεχομένως σημαίνει ότι ενδιαφέρεσαι. Πέρα από την πλάκα, τα like σε story φαίνεται πραγματικά να πέφτουν θέμα συζήτησης για πολλά άτομα. Έξω αν περπατήσεις θα ακούσεις σίγουρα μια παρατήρηση για κάποιο ασυνήθιστο like. Ζούμε στην εποχή που ένα like ισούται με διεκδίκηση. Και για να δείξεις ότι πλέον δεν ενδιαφέρεσαι, αφήνεις αδιάβαστο το μήνυμα, ή το διαβάζεις και δεν απαντάς.

Πραγματικά, αν η γλώσσα του σώματος βοηθούσε/περιέπλεκε τα πράγματα μια φορά, η ψηφιακή γλώσσα του σώματος το κάνει επί 10. Όμως, αυτή τη στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία που έχει σε μεγάλο βαθμό επεκταθεί (αν όχι μεταφερθεί) στα social media. Και είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά μας σε αυτό το πλαίσιο. Όχι, προφανώς, στα like και τα follow, ούτε και στα emoji. Πρέπει να είμαστε αποδοτικοί στην διαδικτυακή συνεννόηση για να μπορούμε να συνεννοούμαστε. Σημασία δεν έχει τι λες, αλλά πως το λες.