Όταν το ChatGPT γίνεται φίλος, ψυχολόγος, αδερφός…

Ψάχνεις ερωτικές συμβουλές ή δεν ξέρεις τι να απαντήσεις σε ένα δύσκολο μήνυμα; Θες να πεις κάπου το πρόβλημα σου και οι φίλοι σου δεν απαντούν στα τηλέφωνα; Το ChatGPT είναι πάντα εδώ για σένα!

Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει αλλάξει άρδην τον τρόπο που λειτουργούμε στην καθημερινότητά μας και πλέον έχει αναλάβει και ρόλους… στοργικού φίλου και μηδενικού κόστους ψυχολόγου/θεραπευτή.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που ανοίγουν το ChatGPT για να εκφράσουν τους προβληματισμούς τους και να ακούσουν συμβουλές για εργασιακά, ερωτικά και φιλικά διλήμματα, για ιατρικές γνωματεύσεις, γρήγορες συνταγές μαγειρικής και γιατί όχι – ακόμα και για ψυχολογική υποστήριξη.

Και η αλήθεια είναι, ότι το ChatGPT δεν απογοητεύει!

Θα είναι εκεί όποια ώρα της ημέρας και αν το χρειαστείς για να απαντήσει στις ερωτήσεις σου και θα σου λύσει όλα σου τα προβλήματα, ενώ πάντα θα σου «μιλάει» με τον πιο ευγενικό τρόπο.

Τα ανέκδοτα και το τρολ στα social media έχουν ήδη ξεκινήσει: «Με βοήθησε περισσότερο από 15 χρόνια ψυχοθεραπείας», δηλώνουν χρήστες του Reddit.

Στην πλατφόρμα του Tik Tok κάτω από το hashtag #ChatGPT υπάρχουν περισσότερα από 4 εκατομμύρια βίντεο, στα οποία οι χρήστες ρωτούν την Τεχνητή Νοημοσύνη από το πιο είναι το καταλληλότερο μήνυμα για να στείλουν στον πρώην τους, του ζητούν να τους διαβάσει το φλιτζάνι, ακόμα και να τους δημιουργήσει εικόνες με τον ιδανικό σύντροφό τους!

@anelli.dancer Το ήξερες ότι το ChatGPT μπορεί να σου πει τον καφέ!? Καλημέρα! Τώρα Το έμαθες! #chatgpt #greekcoffee #greece ♬ NUEVAYoL – Bad Bunny

@kyrgidakii__ @Κατερίνα Καρακώστα Σ’αγαπω🩷#foryoupage #fyp #foryou #mpesfypgamw #viral #viral_video #funn #funny #friends #loveyou #chatgpt #challenge #treanding #trendingvideo #trendingsong #trends #trend #crete #cretegreece ♬ πρωτότυπος ήχος – thanasis_o_meraklis

Θα σε βοηθήσει να βρεις τι αρρώστια μπορεί να έχεις με βάση τα συμπτώματά σου και δεν θα σε πανικοβάλλει παρουσιάζοντας τα χειρότερα σενάρια – σε αντίθεση με την Google – αλλά αντ’ αυτού θα σε καθυσηχάσει και θα σε συμβουλεύσει να επισκεφθείς άμεσα τον γιατρό σου (και έχει απόλυτο δίκιο σε αυτό!).

@kalliroiipi Πείτε μου ότι δεν είμαι μόνη μου σε αυτό 😅#fy #fyp #mpesfypgamw #greece #chatgpt ♬ πρωτότυπος ήχος – ΓΚΑΦΑ

Οι πλατφόρμες τεχνητής νοημοσύνης σε μαθαίνουν καλύτερα με τον χρόνο και με τις πληροφορίες που μοιράζεσαι με αυτές, κάνοντας την εμπειρία σου στη χρήση τους, ακόμα καλύτερη.

Και αυτό γιατί έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που έχεις παράσχει προηγουμένως σε συνομιλίες ή κατά την εγγραφή σου στην πλατφόρμα, μαθαίνοντας μεταξύ άλλων το όνομα του χρήστη, την ηλικία, τις αντωνυμίες, την εμφάνιση, τη διεύθυνση IP και την τοποθεσία του. Σε πολλά chatbots, οι πληροφορίες αυτές αποθηκεύονται στην πλατφόρμα για μελλοντική χρήση και για να ανασυρθούν και αναφερθούν όταν χρειαστούν σε οποιαδήποτε απάντηση.

Όταν η Τεχνητή Νοημοσύνη γίνεται δάσκαλος, ψυχολόγος, σύμβουλος ζωής και κολλητός φίλος

Σε μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 1.000 παιδιά και 2.000 γονείς στο Ηνωμένο Βασίλειο, από τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Internet Matters, διαπιστώθηκε ότι το 64% των παιδιών χρησιμοποιούν chatbots τεχνητής νοημοσύνης για τα πάντα, από τις σχολικές εργασίες μέχρι την εξάσκηση σε δύσκολες συζητήσεις.

Ορισμένα από τα ευρήματα της έρευνας είναι ενθαρρυντικά για την Τεχνητή Νοημοσύνη στην εκπαίδευση. Το 42% των παιδιών δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν chatbots για να τα βοηθήσουν στις σχολικές εργασίες, λόγω των γρήγορων απαντήσεων, της υποστήριξης στη γραφή και την γλωσσική εξάσκηση.

Το εντυπωσιακό είναι ότι πάνω από το ένα τρίτο των νεαρών χρηστών λένε ότι η συζήτηση με ένα chatbot μοιάζει σαν να μιλάει με έναν φίλο!

Το ανησυχητικό κομμάτι είναι ότι σχεδόν το ένα τέταρτο των παιδιών λένε ότι χρησιμοποιούν chatbots για συμβουλές, που κυμαίνονται από το τι να φορέσουν μέχρι το πώς να πλοηγηθούν στις φιλίες και σε δυσκολίες της ψυχικής υγείας. Το 15% μάλιστα δηλώνει ότι προτιμά να μιλήσει σε ένα chatbot παρά σε ένα πραγματικό πρόσωπο. Μεταξύ των ευάλωτων παιδιών, οι αριθμοί αυτοί ανεβαίνουν ακόμη περισσότερο.

Το γεγονός ότι chatbots όπως τα character.ai και Replika προσφέρουν προσωπεία για αλληλεπίδραση κάνει την ευκολότερη και πιο ευχάριστη την χρήση τους ως εικονικούς φίλους για ενήλικες και παιδιά. Ο ιδιοκτήτης του ChatGPT, παραδέχτηκε ότι μια έκδοση του πρωτοποριακού chatbot της απαντούσε στους χρήστες με τόνο που ήταν «υπερβολικά κολακευτικός» και για αυτόν τον λόγο την απέσυρε.

Ο Γιώργος χρησιμοποιεί το ChatGPT πλέον καθημερινά, πολλές φορές μάλιστα μέσα στην ημέρα του, απλά «γιατί τον βοηθάει»: 

«Είναι τόσο απλό. Είναι σαν να έχω πάντα δίπλα μου έναν “ήσυχο βοηθό” που μπορώ να ρωτήσω τα πάντα — από το πώς να διατυπώσω κάτι σωστά μέχρι να μου εξηγήσει κάτι που δεν καταλαβαίνω ή να με βοηθήσει να οργανώσω τις σκέψεις μου.

Δεν έχει να κάνει με εξάρτηση, απλώς με εξυπηρετεί. Το χρησιμοποιώ για τη δουλειά, για ιδέες, για να τσεκάρω αν κάτι που έγραψα βγάζει νόημα ή αν μπορώ να το πω καλύτερα. Είναι σαν να μιλάς με κάποιον που είναι εκεί μόνο για να σε βοηθήσει – γρήγορα, χωρίς κριτική, χωρίς περιττά λόγια.

Δεν αντικαθιστά τους ανθρώπους γύρω μου, αλλά είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που με έχει βγάλει πολλές φορές από τη δύσκολη θέση. Ειδικά όταν δεν έχεις χρόνο να ψάχνεις σε 10 σελίδες για μια απάντηση, είναι ανακούφιση να μπορείς να ρωτήσεις κάτι και να πάρεις κατευθείαν αυτό που χρειάζεσαι. Δεν είναι “κάτι μεγάλο” – είναι απλώς πρακτικό. Και κάποιες φορές, είναι ωραίο να έχεις κάποιον που μπορείς να του μιλήσεις χωρίς να νιώθεις πίεση. Ακόμα κι αν είναι τεχνητή νοημοσύνη».

Ο Γιάννης δηλώνει σαρκαστικά πως γι’ αυτόν το ChatGPT είναι «φίλος και αδερφός»: 

«Καταρχάς, το χρησιμοποιώ πάρα πολύ στη δουλειά μου για να μου εξοικονομεί χρόνο σε πρακτικά θέματα. Μπορεί να λάβω ένα email στο οποίο να χρειάζεται να δώσω μία τυπική απάντηση. Θα στείλω στο ChatGPT ακριβώς το email που έλαβα και θα του πω περιληπτικά τι θέλω να απαντήσω. Αυτό θα μου δώσει την απάντηση που θέλω να στείλω, ακριβώς στο κατάλληλο ύφος και τόνο που την χρειάζομαι ή μπορεί να μου δώσει ενδεικτικές απαντήσεις για να πάρω κάποιες ιδέες στο πως θα συντάξω το μήνυμα. Κάτι τέτοια απλά πράγματα της καθημερινότητας, μου λύνουν τα χέρια. 

Ένα άλλο παράδειγμα ήταν όταν ήμουν διακοπές στην Ίο και είχε αέρα με πολύ δυνατά μποφόρ. Το πιο εύκολο πράγμα που σκέφτηκα να κάνω ήταν να στείλω στο ChatGPT και να το ρωτήσω σε ποια παραλία να πάω, όπου δεν θα έχει αέρα. Πάλι μου έδωσε τη λύση, με βοήθησε. 

Τις προάλλες είχα χτυπήσει το πόδι μου και μέχρι να πάω στον γιατρό, του έστελνα φωτογραφίες για να μου αναλύσει τι ακριβώς μπορεί να έχω και να μου δώσει συμβουλές στο τι να κάνω για να ανακουφίσω τον πόνο. Και σε αυτά που με συμβούλευσε έπεσε μέσα! 

Πλέον μάλιστα βλέπω ότι δεν μπαίνει καν στη διαδικασία σύγκρισης με την Google. Αυτήν την περίοδο ψάχνω μηχανάκι και στην Google βομβαρδίζομαι με πληροφορίες για μηχανάκια, τις οποίες δεν γνωρίζω και δεν καταλαβαίνω. Το ChatGPT απαντά ακριβώς στα ερωτήματα που χρειάζομαι και μου δημιουργεί ολόκληρες λίστες, αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να ξέρεις να το χρησιμοποιείς σωστά. Αν του μιλήσεις γενικά, θα σου απαντήσει γενικά».

Ανησυχία για τους κινδύνους

Και ενώ ένας «φίλος- ρομπότ» μπορεί να ακούγεται σαν μια γοητευτική ιδέα, κρύβει ταυτόχρονα σοβαρούς κινδύνους για παιδιά σε ευάλωτες ηλικίες που χρησιμοποιούν τα chatBots, όταν δεν έχουν κανέναν να μιλήσουν.

Και ενώ το τσατάρισμα με το ChatGPΤ ή άλλα ChatBots μπορεί να μειώσει το αίσθημα της μοναξιάς, στην έκθεσή της για την ασφάλεια του GPT-4o, η ίδια η Open AI ανέφερε ότι η κοινωνικοποίηση με την τεχνητή νοημοσύνη που μοιάζει με την ανθρώπινη, θα μπορούσε να μειώσει την ανάγκη για ανθρώπινη αλληλεπίδραση και ενδεχομένως να επηρεάσει τις υγιείς σχέσεις στους ενήλικες.

Έχουν ήδη σημειωθεί ανησυχητικά περιστατικά στον πραγματικό κόσμο. Στις ΗΠΑ, μια μητέρα από τη Φλόριντα κατέθεσε μήνυση αφού ο έφηβος γιος της φέρεται να έλαβε επιβλαβή και σεξουαλικά μηνύματα από ένα chatbot. Τον Φεβρουάριο, ο γερουσιαστής της Καλιφόρνιας Steve Padilla εισήγαγε το νομοσχέδιο 243 της Γερουσίας, το οποίο θα απαιτούσε από τους προγραμματιστές τεχνητής νοημοσύνης να εφαρμόζουν δικλείδες ασφαλείας για την προστασία των ανηλίκων από τις εθιστικές και χειριστικές πτυχές της τεχνολογίας chatbot.

Το νομοσχέδιο προτείνει προστασίες όπως προειδοποιήσεις για την ηλικία, υπενθυμίσεις ότι οι χρήστες μιλούν με τεχνητή νοημοσύνη – και όχι με πραγματικό πρόσωπο – και υποχρεωτική υποβολή εκθέσεων σχετικά με τη σχέση μεταξύ της χρήσης chatbot και της ψυχικής υγείας των νέων.

Με τα όλο και πιο εξελιγμένα chatbots να προωθούνται στην αγορά ως ψηφιακοί σύντροφοι, ο Padilla υποστηρίζει ότι τα παιδιά δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως «πειραματόζωα» από την Τεχνολογία – ένα συναίσθημα που επαναλαμβάνεται από υποστηρικτές της ασφάλειας των παιδιών, ερευνητές και εμπειρογνώμονες ψυχικής υγείας που υποστηρίζουν το νομοσχέδιο.

Ο Δρ Jaime Craig, ο οποίος πρόκειται να αναλάβει την προεδρία της Ένωσης Κλινικών Ψυχολόγων του Ηνωμένου Βασιλείου, λέει ότι είναι «ζωτικής σημασίας οι ειδικοί ψυχικής υγείας να ασχοληθούν με την Τεχνητή Νοημοσύνη στον τομέα τους και να διασφαλίσουν ότι αυτή ενημερώνεται από τις βέλτιστες πρακτικές». Ο ίδιος προσθέτει ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα για την ασφάλεια. «Η εποπτεία και η ρύθμιση θα είναι το κλειδί για να διασφαλιστεί η ασφαλής και κατάλληλη χρήση αυτών των τεχνολογιών. Ανησυχητικό είναι ότι δεν το έχουμε ακόμη αντιμετωπίσει αυτό μέχρι σήμερα», λέει ο Craig.

Η καθηγήτρια Dame Til Wykes, επικεφαλής του τμήματος ψυχικής υγείας και ψυχολογικών επιστημών στο King’s College του Λονδίνου, αναφέρει το παράδειγμα ενός chatbot για διατροφικές διαταραχές, το οποίο αποσύρθηκε το 2023 αφού έδωσε επικίνδυνες συμβουλές:

«Νομίζω ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν βρίσκεται στο επίπεδο όπου μπορεί να παρέχει αποχρώσεις και μπορεί στην πραγματικότητα να προτείνει τρόπους δράσης που είναι εντελώς ακατάλληλοι». Η Wykes βλέπει επίσης τα chatbots ως πιθανούς ανασταλτικούς παράγοντες για τις καθιερωμένες σχέσεις. «Ένας από τους λόγους για τους οποίους έχετε φίλους είναι ότι μοιράζεστε προσωπικά πράγματα μεταξύ σας και τα συζητάτε. Είναι μέρος μιας συμμαχίας, μιας σύνδεσης. Και αν χρησιμοποιήσετε την τεχνητή νοημοσύνη για τέτοιου είδους σκοπούς, δεν θα επηρεάσει αυτή τη σχέση;», τονίζει η ίδια.

Πώς λειτουργούν στην πραγματικότητα τα ChatBots;

Ας έρθουμε όμως στην πραγματικότητα, το ChatGPT δεν είναι ο ψυχολόγος μας, ούτε θα γίνει ποτέ ο φίλος μας. Η τεχνητή νοημοσύνη μας προμοτάρεται είτε ως φίλος, θεραπευτής ή σύντροφος, δεν παύει να είναι ένα προϊόν, το οποίο ανήκει σε μια εταιρεία που έχει ως στόχο να βγάλει χρήματα.

Τα ChatBots είναι έξυπνα, φιλικά και ελκυστικά, αλλά δεν σκέφτονται όπως οι άνθρωποι. Το ChatGPT και άλλα παραγωγικά μοντέλα ΑΙ είναι σαν τη λειτουργία αυτόματης συμπλήρωσης κειμένου του τηλεφώνου σας σε… στεροειδή. Έχουν μάθει να συνομιλούν μαζί σου, διαβάζοντας κείμενα που βρίσκουν από το διαδίκτυο.

Όταν κάποιος κάνει μια ερώτηση όπως «πώς μπορώ να παραμείνω ήρεμος κατά τη διάρκεια μιας αγχωτικής συνάντησης στη δουλειά;», η Τεχνητή Νοημοσύνη σχηματίζει μια απάντηση επιλέγοντας τυχαία λέξεις που είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στα δεδομένα που είδε κατά την εκπαίδευση.

Αυτό συμβαίνει τόσο γρήγορα, με απαντήσεις που είναι τόσο σχετικές, που μπορεί να αισθάνεται σαν να μιλάει σε έναν άνθρωπο.

Αλλά αυτά τα μοντέλα δεν είναι άνθρωποι.

Και σίγουρα δεν είναι εκπαιδευμένοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που εργάζονται βάσει επαγγελματικών κατευθυντήριων γραμμών και τηρούν έναν κώδικα δεοντολογίας.

*Με πληροφορίες από Guardian