Το νέο trend του «μικρού εαυτού»: Η τεχνητή νοημοσύνη μας φέρνει αντιμέτωπους με το παρελθόν μας

Τα social media δεν σταματούν να μας εκπλήσσουν με νέες τάσεις που συνδυάζουν δημιουργικότητα, νοσταλγία και τεχνολογία.

Η πιο πρόσφατη μόδα φαίνεται να έχει ως κέντρο τον… μικρό εαυτό μας, όπου χρήστες «συναντούν» τον εαυτό τους σε παιδική ηλικία μέσα από εικόνες που δημιουργεί η τεχνητή νοημοσύνη, όπου ο ενήλικας ποζάρει δίπλα ή αγκαλιάζει τον μικρό του εαυτό. Σίγουρα κάπου θα το είδατε κι εσείς τις τελευταίες μέρες…

Αυτή η τάση έχει κάτι σχεδόν μαγικό. Μας δίνει την ευκαιρία να κοιτάξουμε πίσω στον χρόνο και να θυμηθούμε ποιοι ήμασταν, πώς σκεφτόμασταν, τι μας ενθουσίαζε και τι μας φόβιζε. Σε έναν κόσμο όπου οι φωτογραφίες της παιδικής ηλικίας είναι σπάνιες ή ξεθωριασμένες, η τεχνητή νοημοσύνη μας προσφέρει μια ψηφιακή γέφυρα με το παρελθόν μας.

Ωστόσο, όπως κάθε μόδα που βασίζεται σε νέα τεχνολογία, υπάρχουν υπέρ και κατά. Από τη μία, η εικόνα αυτή μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά, καθώς μας επιτρέπει να εκφράσουμε αγάπη, συγχώρεση ή ακόμα και έναν διάλογο με τον εαυτό μας που κάποτε ήμασταν. Μας φέρνει αντιμέτωπους με την αθωότητα και την ευαισθησία που ίσως έχουμε χάσει μεγαλώνοντας, και μας προσκαλεί να ξαναθυμηθούμε τις ρίζες μας, κοιτάζοντας αυτή τη φωτογραφία.

Από την άλλη, υπάρχει και η παγίδα της επιφανειακής νοσταλγίας. Ένας ψηφιακός «μικρός εαυτός» μπορεί να γίνει εργαλείο αυτοπροβολής ή να δημιουργήσει μια ψευδή αίσθηση συναισθηματικής σύνδεσης. Ο κίνδυνος είναι να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία για να αναπαράγουμε μια φανταστική εικόνα του εαυτού μας, αντί να εμβαθύνουμε στην πραγματική, ανθρώπινη εμπειρία του παρελθόντος. Η νοσταλγία, όταν γίνεται επιφανειακή, μπορεί να μας εγκλωβίσει σε μια ιδανική εκδοχή του εαυτού μας που ποτέ δεν υπήρξε, δημιουργώντας μια μικρή απόσταση από το πραγματικό τώρα.

Κάτι ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι η ψυχολογική διάσταση αυτής της συνάντησης. Τι σημαίνει δηλαδή να βάζεις τον σημερινό εαυτό σου απέναντι στον παλιό; Είναι μια ευκαιρία να δούμε πόσο έχουμε αλλάξει, ποιες επιθυμίες παραμένουν ίδιες, αλλά και πόσες φορές έχουμε απομακρυνθεί από αυτό που κάποτε ήμασταν ή θέλαμε να γίνουμε. Είναι μια μικρή υπενθύμιση ότι η ζωή μας χτίζεται πάνω σε συνεχείς συναντήσεις με τον εαυτό μας, όχι μόνο με τους άλλους και ίσως, και μία υπενθύμιση πως αυτές οι συναντήσεις τελικά να πάνε τα πράγματα της ζωής μας αλλού από εκεί που κάποτε μπορεί να θέλαμε να πάνε.

Σε κοινωνικό επίπεδο, αυτή η τάση μας φέρνει αντιμέτωπους με την κοινή εμπειρία της ανθρώπινης ζωής, όπου όλοι έχουμε παιδικά «κομμάτια» μέσα μας, όλα αυτά τα αθώα και αυθόρμητα μέρη που οι περισσότεροι κρύβουμε πίσω από τις μάσκες της ενηλικίωσης και της κοινωνικής σοβαρότητας ή σοβαροφάνειας. Όταν οι εικόνες αυτές κυκλοφορούν στο Instagram ή στο TikTok, δημιουργείται μια συλλογική, ψηφιακή ανάμνηση της παιδικότητας, μια κοινή «αναδρομή» που συνδέει διαφορετικές γενιές και διαφορετικούς ανθρώπους μέσω της αναγνώρισης του εαυτού τους σε αυτά τα στιγμιότυπα. Από τους ίδιους αλλά ακόμα και από άλλους που μπορεί να τους θυμούνται μικρούς.

Πέρα από την ψυχαγωγική διάσταση, η τάση αυτή ανοίγει και φιλοσοφικά ερωτήματα, όπως τι είναι ο χρόνος για τον άνθρωπο; Τι σημαίνει να συναντάς τον εαυτό σου σε διαφορετικές ηλικίες; Πώς η τεχνολογία μπορεί να επηρεάσει την αντίληψή μας για την προσωπική μας ιστορία; Ο ψηφιακός «μικρός εαυτός» είναι μια υπενθύμιση ότι το παρελθόν δεν είναι κάτι στατικό, αλλά μας ακολουθεί, μας διαμορφώνει, και μας δίνει τη δυνατότητα να επαναδιαπραγματευτούμε τη σχέση μας με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Τελικά, η μόδα του «μικρού εαυτού» δεν είναι μόνο μια τεχνολογική πρόκληση, αλλά και μια υπενθύμιση της ανάγκης μας να κοιτάξουμε πίσω χωρίς φόβο, να συνδεθούμε με τον χρόνο και να κατανοήσουμε πώς η παιδικότητα και οι εμπειρίες του παρελθόντος διαμορφώνουν το σήμερα μας. Όπως κάθε trend, μπορεί να είναι στιγμιαία και παιχνιδιάρικη, αλλά η ιδέα πίσω από αυτήν είναι βαθύτερη. Η τεχνητή νοημοσύνη μας δίνει τη δυνατότητα να συναντήσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό με έναν τρόπο που πριν λίγα χρόνια φάνταζε αδύνατος και ίσως αυτό να είναι η πραγματική μαγεία της και ίσως, και μία από τις πιο γλυκές χρήσεις της.

Και ίσως, στο τέλος, αυτό που μένει δεν είναι η φωτογραφία καθαυτή, αλλά η στιγμή που αποφασίζουμε να κοιτάξουμε τον εαυτό μας με τα μάτια της αγάπης και της κατανόησης. Γιατί τελικά, ο μικρός εαυτός μας δεν είναι απλώς μια εικόνα, αλλά είναι η αρχή της ιστορίας μας, η οποία συνεχίζει να γράφεται κάθε μέρα και θα συνεχίσει και στο μέλλον, συναντώντας ενδεχομένως τις επόμενες μόδες, τις επόμενες τεχνολογίες και τα επόμενα συναισθήματα.

Η κοινωνική ανάγκη για μίμηση και η τεχνολογία – Γιατί οι νέοι ακολουθούν τα trends στα social media

Σήμερα, η καθημερινότητα των νέων και όχι μόνο, έχει μεταφερθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου στον ψηφιακό κόσμο. Από το πρώτο scroll το πρωί μέχρι το τελευταίο like πριν τον ύπνο, τα social media έχουν γίνει το κέντρο της επικοινωνίας, της ψυχαγωγίας αλλά και της αυτοέκφρασης. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι τάσεις και τα trends κυριαρχούν, όπου αν κάποιος φίλος ανεβάσει μία φωτογραφία ή συμμετάσχει σε ένα challenge, η αμέσως επόμενη κίνηση είναι συχνά η μίμηση.

Αυτό που συμβαίνει με μόδες όπως η φωτογραφία με τον παιδικό εαυτό, όπου η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργεί εικόνες που δείχνουν τον σημερινό μας εαυτό δίπλα σε εκείνον που ήμασταν μικροί, δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι τεχνολογίας. Είναι μια έκφραση της ανθρώπινης ανάγκης να ανήκουμε, να συμμετέχουμε σε κάτι κοινό, να δείξουμε ότι είμαστε μέσα στον ίδιον «κύκλο» με τους άλλους. Η μίμηση γίνεται ένα μέσο κοινωνικής σύνδεσης που λέει «αν δεν το κάνω, ίσως νιώσω ότι μένω έξω».

Η χρήση της τεχνολογίας για την υλοποίηση αυτής της ανάγκης δεν είναι τυχαία. Οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και τα social media έχουν κάνει εύκολη και γρήγορη τη δημιουργία περιεχομένου ακόμα και για τις πιο απλές ιδέες. Μια φωτογραφία με τον παιδικό σου εαυτό, που πριν λίγα χρόνια θα απαιτούσε συλλογή παλιών φωτογραφιών ή σχεδόν αδύνατη ανακατασκευή, σήμερα μπορεί να γίνει σε λίγα δευτερόλεπτα. Η τεχνολογία προσφέρει την αίσθηση του άμεσου, του συμμετοχικού και του «διαμοιράσιμου», κάτι που θα έλεγε κάποιος πως ταιριάζει ακριβώς με την κουλτούρα της εποχής.

Υπάρχει όμως και η πιο βαθιά πλευρά αυτής της συμπεριφοράς. Η συνεχής μίμηση δεν είναι μόνο κοινωνική, είναι και ψυχολογική. Μας βοηθά να αναγνωριστούμε μέσα σε μια κοινότητα, να επιβεβαιώσουμε την ύπαρξή μας μέσα από τις επιλογές των άλλων. Τα trends λειτουργούν σαν «κοινά σύμβολα», γλώσσα που καταλαβαίνουν όλοι οι συμμετέχοντες. Και όσο πιο απλή ή αθώα φαίνεται μια τάση, όπως αυτή με τη φωτογραφία του παιδικού και του ενήλικα εαυτού μας, τόσο πιο εύκολα εξαπλώνεται, γιατί δεν απαιτεί δεξιότητες ή ειδικό εξοπλισμό, παρά μόνο τη διάθεση να συμμετάσχεις.

Στο τέλος βέβαια, η τάση να επαναλαμβάνουμε αυτά που κάνουν οι άλλοι και να χρησιμοποιούμε έντονα την τεχνολογία, ακόμα και για απλές πράξεις, είναι μια αντανάκλαση της σύγχρονης ανθρώπινης ανάγκης για σύνδεση, επιβεβαίωση και συμμετοχή. Όσο όμως ωραία και εντυπωσιακή κι αν είναι μια φωτογραφία με τον παιδικό μας εαυτό, η πρόκληση παραμένει μία, μπορούμε να βρούμε τη δική μας φωνή μέσα σε αυτό το ψηφιακό πλήθος; Και την απάντηση, μπορεί να τη δώσει ο καθένας στον εαυτό του.