Η ζωή μέσα στα κτήρια

Κάθε γενιά αντιμετωπίζει προβλήματα. Αν είναι προνομιούχα διαθέτει το δικαιώμα να δημιουργεί τα δικά της. Αν είναι λιγότερο τυχερή εξαναγκάζεται να απαντήσει σε όσα κληρονόμησε. Και τώρα, από προβλήματα άλλο τίποτα. Μαζεύτηκαν:   – Η οικονομική αδυναμία που για κάποιους σημαίνει έλλειψη βασικών αγαθών ενώ για άλλους αδυναμία μετοχής στο παιχνίδι της κατανάλωσης . – Η κλιματική αλλαγή, κόρη της μαζικής παραγωγής και υπερκατανάλωσης προϊόντων και επιθυμιών. – Η επιδημία μοναξιάς και η κοινωνική αποσυναρμολόγηση. – Οι πελώριες προσφυγικές ροές. – Οι ανεπαρκείς πολιτικοί θεσμοί. Δυστυχώς κληρονομήσαμε μόνο ερωτήσεις. Δεν υπάρχει βοήθημα. Δεν μπορούμε να ανατρέξουμε στο τέλος του βιβλίου για να βρουμε τις απαντήσεις. Και προσπαθούμε να βρούμε τρόπους, να αναδιατυπώσουμε τα ερωτήματα και νέες μεθόδους απαντήσεων.

Κάποιος μιλά για την Πολιτική Ευρώπη, άλλος για το μεταρρυθμισμένο Κράτος, τρίτος για την Έξυπνη Πόλη ή τις ζωντανές Γειτονιές. Και είναι αμφιλεγόμενα και ωραία όλα όσα διατυπώνονται. Υπάρχει όμως ένα στοιχείο που κανείς δεν συμπεριλαμβάνει στις ενδεχόμενες λύσεις: Η πολυκατοικία.  

Θα υπάρξουν ενστάσεις. Στο κάτω κάτω υπάρχει λόγος που η πολυκατοικία δεν υπάρχει μέσα στο ρεπερτόριο των λύσεων. Είναι ένα άσβεστο τραύμα. Εκκολαπτήριο μοναξιάς· ενεργοβόρα και σπάταλη δομή ατομικισκού που παραβιάζει τον δημόσιο χώρο· καταφύγιο μαραμένων ζωών· άθροισμα χώρων στους οποίους αποσύρεται ο πληθυσμός ηττημένος από την δημοσιότητα· κατασκευή υποδεέστερη ως προς την αισθητική της ποιότητα αλλά και τον τύπο ανθρώπου που παράγει. Συγκεντρωτής σωμάτων σε στενόχωρες επιφάνειες που προκαλούν αηδία και ίλιγγο και ξεσπάσματα θυμού. Κατοικούμε χώρους που μάθαμε να αντιπαθούμε. Συμπονούμε τον Marcel Proust που ζητούσε ησυχία από τους ενοχλητικούς του γείτονες. Στην οσμή της αμμωνίας μπινελικώνουμε τον άγνωστο μαλάκα που κατούρησε στην είσοδο. Ψάχνουμε το Αλατζά Ιμαρέτ ή την Αρμένικη Εκκλησία πίσω από πολυκατοικίες και θέλουμε να κατεδαφίσουμε τα τσιμέντα που κρύβουν τα χνάρια του παρελθόντος της πόλης μας. Και όμως! Αν αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε την πολυκατοικία, αν την συγχωρήσουμε, μπορούμε να χτίσουμε την λύση. Ας την δούμε όχι μόνο ως πρόβλημα, μα και ως δυνατότητα!  Ας αναρωτηθούμε ποιες οι πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές, οικολογικές προεκτάσεις ενός μεταμορφωμένου βίου εντός της πολυκατοικίας; Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να ξανασκεφτούμε τη ζωή μας μέσα στα κτήρια.

Λόγοι Κοινωνικοί. Ας ονομάσουμε κοινωνία την ισορροπία ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο χώρο. Σήμερα η ισορροπία αυτή διαταρράσεται. Το δημόσιο χάνεται. Κοινωνιολόγοι το ονόμασαν επιδημία της μοναξιάς. Η κυριαρχία της ιδιωτικότητας ενσαρκώνεται πολεοδομικά. Οι πολυκατοικίες λειτουργούν ως άθροισμα ιδιωτικών διαμερισμάτων. Οι κοινόχρηστοι χώροι δεν χρησιμοποιούνται. Οι δρόμοι και τα πεζοδρόμια λειτουργούν όχι ως δημόσιοι χώροι αλλά ως διαμεσολαβήσεις ανάμεσα σε ιδιωτικούς χώρους (κατοικία, εργασία, κατανάλωση). Μπορούμε να σταλάξουμε λίγο δημόσιο στο ιδιωτικό με πειράματα συν-κατοίκησης; Κάποιοι το κάνουν: Κάτοικοι μοιράζονται την κουζίνα ή οχήματα για την μετακίνησή τους, οργανώνουν δείπνα, δημιουργούν χώρους παιχνιδιού και προστασίας των παιδιών.

◦ Λόγοι Δημιουργικοί. Να σκαρφιστούμε oμάδες που αναλαμβάνουν να διερευνήσουν τις δυνατότητες της πολυκατοικίας τους. Ομάδες που χαρτογραφούν τους κενούς χώρους, που αναζητούν την ιστορία της δομής όπου ζουν, ή την προιστορία του χώρου όπου χτίστηκε η πολυκατοικία ·που στήνουν δίκτυα επικοινωνίας μεταξύ των κατοίκων για να διεκολύνουν τις αποφάσεις τους· ομάδες που χτίζουν δίκτυα πολυκατοικιών, που ενώνουν τις ταράτσες και στήνουν λαχανόκηπους· που μετατρέπουν τους κοινούς, κενούς χώρους της πολυκατοικίας σε καταφύγια.

Στεγαστικοί. Άνθρωποι βρίσκονται στον δρόμο. Πρόσφυγες αναζητούν σπίτι και ενσωμάτωση. Χώροι στις πολυκατοικίες παραμένουν κενοί ενώ προγράμματα διεθνών οργανισμών χρηματοδοτούν την παραχώρηση στέγης σε όσους έχουν ανάγκη. Μπορούμε να ενώσουμε αυτές τις κουκκίδες;

◦ Οικονομικοί. Ας σκεφτούμε την πολυκατοικία ως μια ομάδα ανθρώπων και όχι ως μια συνύπαρξη ασύνδετων οικογενειών και ατόμων. Σκεφτείτε οι κάτοικοι συντονισμένα και συλλογικά να μπορούν να συνάπτουν άτυπες συμφωνίες Κοινωνικά Υποστηριζόμενης Γεωργίας (ΚΥΓΕΩ) με κάποιον περιαστικό καλλιεργητή ο οποίος μπορεί να παρέχει υγεινή τροφή σε όλη την πολυκατοικία.

◦ Οικολογικοί. Οι ζωές μας μέσα στην πολυκατοικία είναι έτσι φτιαγμένες ώστε να προστατεύουν το μέσα και να μολύνουν το έξω. Στην μετα-εποχή κάποιοι σκέφτονται τα νέα κατασκευαστικά υλικά των κτηρίων του μέλλοντος: άλγη στις προσόψεις,τοίχοι από ζωντανό χώμα που θα μεταμορφώνουν το σχήμα του κτηρίου, υλικά από μύκητες ή κάνναβη. Αλλά εκτός από την κατασκευή νέων κτηρίων ας σκεφτούμε τη ζωή μέσα σε αυτά που υπάρχουν. Σκεφτείτε μια βιώσιμη διαχείριση των απορριμάτων στην πηγή. Ένα κομπόστ στην ταράτσα που θα τροφοδοτούσε έναν λαχανόκηπο. Μια συλλογική καλλιεργήσιμη έκταση σε ένα κοινόχρηστο έπιπλο.

◦ Ιστορικοί. Πολλές φορές δεν γνωρίζουμε τί κρύβεται σε μια πολυκατοικία. Μπορούμε να καταγράψουμε τα ίχνη; Ποιοι είναι οι κάτοικοι της πολυκατοικίας; Ποιοι ζούσαν πριν εδώ; Ποια είναι τα ίχνη που άφησαν; Πως η δομή επηρέασε τη ζωή των ανθρώπων; Τί διακριτό χαρακτηριστικό υπάρχει σε αυτή την πολυκατοικία; Σκεφτείτε κατοίκους που θα συνέλλεγαν τα ίχνη των προηγούμενων κατοίκων, δημιουργώντας την ιστορία της πολυκατοικίας.

◦ Αισθητικοί. Σκεφτείτε ζωντανές και όμορφες σκάλες, πράσινες πιλοτές και ταράτσες, έγχρωμες προσόψεις, κενούς κοινόχρηστους χώρους που χρησιμοποιούνται ως εργαστήρια από τους κατοίκους για τις έρευνες, μελέτες, παραγωγές τους. Σκεφτείτε αδελφοποιήσεις πολυκατοικιών, κατασκευές χώρων επικοινωνίας ανάμεσα σε πολυκατοικίες.

Ονοματολογικοί. Οι εκκολαπτόμενες διασημότητες πληθαίνουν, και οι δρόμοι τελειώνουν και θα χρειαστεί να προσφέρουμε νέους χώρους προς ονοματοδοσία. Από το να διπλο-ονομάζουμε δρόμους καλλίτερα να βαπτίζουμε τις πολυκατοικίες. Πρέπει να μπορέσει και κάποιος σαν τον εθνικό ήρωα “Ντάνος” να δώσει το όνομά σου σε έναν χώρο, όταν θα ωριμάσουν οι συνθήκες.

Η πολυκατοικία εκτός από πρόβλημα μπορεί να είναι και μέρος της λύσης. Για να βρούμε τις δυνατότητές της πρέπει πρώτα να την συγχωρήσουμε. Να παραμερίσουμε αυτήν την αρνητική προδιάθεση και να της ρίξουμε ένα πιο παιχνιδιάρικο και τρυφερό βλέμμα. Να την φανταστούμε αλλιώς! Να την κατοικήσουμε αλλιώς!

Συζήτα μαζί μου για την πολυκατοικία σe twitter & insta & medium & εδώ.