6 φορές (τουλάχιστον) που η τέχνη ξεσήκωσε μεγάλες αντιδράσεις στην Ελλάδα

Τα εγκαίνια της έκθεσης της ομογενούς εικαστικού Γεωργίας Λαλέ με τίτλο «Neighborhood Guilt» -στα ελληνικά «Ενοχές της Γειτονιάς»- πραγματοποιήθηκαν την περασμένη Παρασκευή, 15 Δεκεμβρίου στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη. Θέμα της έκθεσης, είναι οι γυναικοκτονίες και η έμφυλη βία στην Ελλάδα και εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του Προξενείου με την επωνυμία «Carte Blanche Project», η οποία έχει στόχο την προβολή του έργου των Ελλήνων και Ελληνοαμερικανών καλλιτεχνών.

Στόχος όπως επεσήμανε η καλλιτέχνης είναι η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για το θέμα των γενοκτονιών στην Ελλάδα, με την Λαλέ να υπενθυμίζει ότι μόνο το 2022 καταγράφηκαν 22 γυναικοκτονίες στη χώρα.

Σύμφωνα με το anamniseis.net «τα έργα της είναι φτιαγμένα από τα σεντόνια των θυμάτων που της δώρισαν οι συγγενείς των θυμάτων. Το ένα έργο είναι μια σημαία φτιαγμένη με κομμάτια από τα σεντόνια και το δεύτερο είναι αφιερωμένο στις 22 γειτονιές της γενέτειρας που βίωσαν το ειδεχθές έγκλημα. Σ’ αυτό αναγράφονται τα ονόματα των γυναικών που δολοφονήθηκαν, η ημερομηνία και η γειτονιά».

Στην ιστοσελίδα της Λαλέ σημειώνεται ότι «η πλειονότητα των θυμάτων γυναικοκτονίας δολοφονούνται στα σπίτια και στα κρεβάτια τους».

Σύμφωνα με τον «Εθνικό Κήρυκα» υπήρξαν «διαμαρτυρίες από αναγνώστες» και το σχόλιο ότι «καλή και χρυσή νη τέχνη αλλά με ορισμένα εθνικά σύμβολα δεν παίζεις».

Όπως έγινε γνωστό ωστόσο με εντολή του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, το έργο αποσύρθηκε από την έκθεση, ενώ λίγο νωρίτερα μίλησε γι’ αυτό μέσα από τη Βουλή ο επικεφαλής του κόμματος «ΝΙΚΗ» Δημήτρης Νατσιός ο οποίος χαρακτηριστικά τόνισε ότι «στο Ελληνικό Γενικό Προξενείο παρουσιάστηκε χθες αυτό το κυριολεκτικά κουρέλι ως σημαία μας. Το μόνο χρώμα που δέχεται η γαλανόλευκη, είναι το κόκκινο από το αίμα των ηρώων μας».

Γιατί όμως πάντα οι αντιδράσεις «οργιάζουν» όταν η τέχνη αγγίζει θρησκευτικά και πατριωτικά θέματα; Τι είναι αυτό που μπορεί να φοβίζει κάποιους που πιστεύουν ότι κάθε σύμβολο μπορεί εύκολα να απειληθεί από μία συμβολική κίνηση ενός καλλιτέχνη που δεν κάνει τίποτα άλλο, παρά μέσα από την σπουδαιότητα αυτών των συμβόλων προσπαθεί να περάσει μηνύματα για την κοινωνία και την ανθρωπότητα του σήμερα;

Με αφορμή τις αντιδράσεις για το έργο της εικαστικού Γεωργίας Λαλέ, θυμόμαστε άλλες περιπτώσεις που η τέχνη ενόχλησε κάποιες ομάδες στο παρελθόν. Χωρίς βέβαια ποτέ η τέχνη να χρειάστηκε να υπερασπιστεί την σπουδαιότητα της με άλλον τρόπο από το να παραμένει ζωντανή. Εντός ή εκτός κάποιων σκηνών, αιθουσών ή προβολών.

Πρόσφατα μάλιστα, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα – χωρίς να έχει πάρει και ιδιαίτερη προβολή όλο αυτό – θεατής στη μικρή σκηνή της Μονής Λαζαριστών, κατά τη διάρκεια της παράστασης «Σ’ εσάς που με ακούτε» της Λούλας Αναγνωστάκη διέκοψε την  ροή της παράστασης για να διαμαρτυρηθεί που δύο άντρες φιλήθηκαν την ώρα του έργου. Ασφαλώς «δεν του πέρασε» και η παράσταση συνεχίστηκε κανονικά με τη σύμφωνη γνώμη ηθοποιών και υπόλοιπων θεατών που απομόνωσαν την περίπτωση αυτής της αντίδρασης.

Βέβαια, θα μου πείτε, η τέχνη γι’ αυτό υπάρχει, για να δημιουργεί εντάσεις μέσα στους ανθρώπους. Είτε γοητεύοντας τους, είτε φέρνοντας τους απέναντι από όσα πιστεύουν προκαλώντας τους. Βέβαια, από την άλλη, υπάρχει και η λογική που μπορεί να απορρίψει το παράλογο και να αφήσει την τέχνη να προχωρήσει μπροστά προβάλλοντας το έργο της.

 Όταν μία ταινία «απειλεί» τη σεξουαλικότητα των παιδιών

Μια ταινία μικρού μήκους ήταν αρκετή για να ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων σε ένα σχολικό περιβάλλον. Τα «Αγόρια στο ντους» («Shower Boys»), σουηδικής παραγωγής, προβλήθηκε σε δημοτικό σχολείο της Αθήνας, με πρωτοβουλία δασκάλας, προκαλώντας απίστευτες αντιδράσεις από γονείς, ενώ ορισμένοι έσπευσαν να την χαρακτηρίσουν ταινία με «ερωτικό περιεχόμενο».

Ο λόγος που ενόχλησε η ταινία ήταν μια σκηνή κατά την οποία δύο μικρά αγόρια ανταλλάσσουν ένα φιλί. Λίγες μέρες μετά, η δασκάλα έλαβε ένα εξώδικο από τους γονείς ενός μαθητή, ενώ ο τότε δικηγόρος της οικογένειας (υποψήφιος με την παράταξη «Σπαρτιάτες») έφερε την υπόθεση στη δημοσιότητα έτσι ώστε να πυροδοτηθεί μια τεράστια παραπληροφόρηση στα media. Στην Ελλάδα του 2023 αυτό μεταφράστηκε από κανάλια εθνικής εμβέλειας όπως τον τον ANT1, το MEGA και άλλα, αλλά και μεγάλα ειδησεογραφικά sites ως «Δασκάλα έδειξε ερωτική ταινία σε μαθητές δημοτικού». Η ταινία, που διαρκεί μόλις εννέα λεπτά, έχει αποσπάσει πληθώρα βραβείων και θεωρείται κατάλληλη για ηλικίες από 11 έως 18 ετών.

Ακολούθησε εξάμηνη ένορκη διοικητική εξέταση όπου η εκπαιδευτικός δικαιώθηκε, αλλά η ζωή της είχε αλλάξει. Μετά από αυτό το περιστατικό αποφάσισε να αποχωρήσει από την εκπαίδευση και όπως λέει σήμερα, «προς το παρόν είμαι ευχαριστημένη με αυτή την απόφαση. Παρ’ όλα αυτά δεν αποχωρώ από τον αγώνα για μια καλύτερη εκπαίδευση. Αυτό το περιστατικό ήταν ό, τι θα έλεγα “το κερασάκι στην τούρτα” – στο παρελθόν με είχαν κατηγορήσει γιατί είχα δείξει σε σχολείο το “Χαμίνι” του Τσάρλι Τσάπλιν. Ή σε ένα σχολείο είχε χρειαστεί να γίνει συνέλευση του συλλόγου διδασκόντων επειδή είχα κλείσει το φως στην τάξη για να δούμε μια ταινία».

«Πυρκαγιές» στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος

Η πρόσφατη περίπτωση πάντως με το «Σ’ εσάς που με ακούτε» του Κρατικού, δεν είναι η μοναδική που ξεσήκωσε αντιδράσεις στη Θεσσαλονίκη. Το, όχι και τόσο μακρινό 2019, μέλη του Ιερού Λόχου εισέβαλαν στην αίθουσα του Βασιλικού Θεάτρου την ώρα που πραγματοποιούνταν η παράσταση “Πυρκαγιές”.

Λίγη ώρα μετά την έναρξη του έργου του Λιβανοκαναδού Ουαζντί Μουαουάντ, τετραμελής ομάδα ανδρών διαμαρτυρήθηκε για την «εξύβριση των Θείων» που κάνει, σύμφωνα με το κείμενο του έργου, όπως ισχυρίστηκαν, ο νέος, τότε, ηθοποιός Ορέστης Χαλκιάς, υποδυόμενος αγανακτισμένο νεαρό.

Οι τέσσερις άνδρες μπήκαν στο θέατρο κανονικά, αφού έκοψαν εισιτήριο και στη διάρκεια της «επίμαχης» σκηνής σηκώθηκαν από τις θέσεις τους κι επιτέθηκαν λεκτικά στον ηθοποιό. Η παράσταση διακόπηκε για λίγα λεπτά, οι υπόλοιποι θεατές διαμαρτυρήθηκαν ζητώντας την απομάκρυνση των διαμαρτυρόμενων, κλήθηκε η Αστυνομία – η οποία όμως δεν χρειάστηκε να επέμβει καθώς τα τέσσερα μέλη του «Ιερού Λόχου» αποχώρησαν.

Μία ώρα περίπου αργότερα στην ιστοσελίδα του «Ιερού Λόχου» αναρτήθηκε το συμβάν συνοδευόμενο από σχετικό βίντεο από το γεγονός. Σύμφωνα με το κείμενο: «Κύρια ευθύνη για τις παραπάνω βλασφημίες εικάζουμε ότι φέρει η σκηνοθέτης της παράστασης Ιώ Βουλγαράκη. Αποκλείεται ο μουσουλμάνος συγγραφέας να τόλμησε να βλασφημήσει τον Αλλάχ ή τον Μωάμεθ στο έργο του, γιατί τώρα ή θα κρυβόταν μην τον βρούνε, ή θα είχε γίνει κομματάκια. Οι παραπάνω απρόκλητες βλασφήμιες είναι προφανώς “δουλειά” της σκηνοθέτη καθώς και του νεαρού ηθοποιού που δέχθηκε να τις εκστομίζει…».

«Δεν λογοκρίναμε πότε κανένα θεατρικό κείμενο. Η τέχνη δεν λογοκρίνεται», αρκέστηκε να την επόμενη μέρα να δηλώσει ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ κ. Γιάννης Αναστασάσης.

«Βλάσφημο θέατρο» στο Χυτήριο

Η θεατρική ομάδα Artisan είχε ανεβάσει το 2018 το έργο “Corpus Christi” του Τέρενς ΜακΝάλι, σε μετάφραση της ηθοποιού Βάσιας Παναγοπούλου και σκηνοθεσία του Λαέρτη Βασιλείου. Όμως την επόμενη κιόλας μέρα η επίσημη Εκκλησία έκανε λόγο για ένα «βλάσφημο θεατρικό έργο που δυσφημεί το πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού».

Στην υπόθεση του, το θεατρικό έργο επανεξετάζει και αναδημιουργεί την ιστορία του Ιησού και των δώδεκα μαθητών του. Το έργο, στο πρωτότυπο κείμενο, παρουσιάζει τον Ιησού ως ηγέτη και τον Ιούδα να νιώθει ερωτική έλξη για εκείνον, ενώ ξετυλίγεται η ιστορία δεκατριών νέων, από την εφηβεία στην ενηλικίωση και η δοκιμασία της σχέσης τους.

Παρακολουθούμε στο έργο τον Ιησού από τη γέννηση του, σε ένα μοτέλ στην Εθνική Οδό, τις σχολικές του περιπέτειες έως τη Σταύρωση. Τα πρόσωπα προσγειώνονται στο σήμερα παρουσιάζοντας την ιστορία δεκατριών νέων, οι σχέσεις των οποίων δοκιμάζονται από τον έρωτα, την αγάπη, την καριέρα, την προδοσία.

Έξω από το θέατρο Χυτήριο, όπου παρουσιαζόταν η παράσταση, δημιουργήθηκε ένταση που συνοδεύτηκε από εκδηλώσεις βίας, επεισόδια και προσαγωγές.

Τελικά, το συγκεκριμένο θεατρικό έργο έριξε αυλαία ύστερα από απόφαση των συντελεστών και με επιστολή τους η Βάσια Παναγοπούλου και ο Λαέρτης Βασιλείου ανακοίνωναν πως η παράσταση ολοκλήρωσε τον κύκλο των εμφανίσεων της.

«Οι παραστάσεις του Corpus Christi, στο θέατρο Χυτήριο, ολοκληρώνονται. Δεν ήταν πρόθεσή μας ούτε να προκαλέσουμε το “θρησκευτικό συναίσθημα” ούτε να δημιουργήσουμε εντάσεις και πολύ περισσότερο να ζήσουμε εικόνες αστυνομοκρατούμενου χώρου θεάτρου. Λυπούμαστε που άθελά μας, άνθρωποι ξυλοκοπήθηκαν, προπηλακίστηκαν, απαξιώθηκαν…

Μας προκάλεσε θλίψη το γεγονός ότι το Χυτήριο έκανε το γύρο του κόσμου με απαξιωτικά σχόλια για τη Δημοκρατία μας.

Και βάζοντας πάνω απ’ όλα το καθήκον μας ως Έλληνες πολίτες να προστατέψουμε τη φήμη της χώρας μας αλλά και τη βαθιά πίστη μας στην Ορθοδοξία και τον Χριστιανισμό που είναι η πίστη της αγάπης και της αποδοχής, δεν γίνεται να επιτρέψουμε την παγκόσμια δυσφήμηση που συντελείται με αφορμή την παράστασή μας. Παλέψαμε σε αίθουσες δικαστηρίων και δικαιωθήκαμε. Αλλά… Δεν ήταν αρκετό. Συνέχισαν να μας διασύρουν και να βάζουν σε κίνδυνο τους συναδέλφους μας ηθοποιούς αλλά και το σύνολο των εργαζομένων στο θέατρό μας.

Με τη σκέψη στο κοινό μας που σεβόμαστε, προσπαθήσαμε να παίξουμε την παράσταση επί 3 εβδομάδες. Δεν στάθηκε δυνατόν, γιατί δεν μας το επέτρεψαν. Και φυσικά δεν είναι λύση να συνεχίζουμε σα να μη συμβαίνει τίποτα… Γιατί αυτό που συνέβη είναι υπαρκτό, εφιαλτικό και μεγάλη ντροπή.

Το μήνυμα που μας απέστειλε ο συγγραφέας του έργου, Τέρενς ΜακΝάλλυ μας προβλημάτισε… “άλλο θέατρο δεν θα είχε αντέξει τόσο… μήπως όμως με όλα αυτά που προσδίδουν στην παράσταση περί “βλασφημίας” χάνεται το πραγματικό μήνυμα του έργου; είναι δυνατόν ένα έργο που γράφτηκε για να μιλήσει για την αγάπη, να καταλήγει να προκαλεί τόσο μίσος;”

Βέβαια, τέτοιες εκδηλώσεις βίας σαν αυτές που εκτυλίχθηκαν μπροστά στην πόρτα του θεάτρου μας στις 11/10, δεν έλαβαν χώρα σε κανένα μέρος του κόσμου, όπου κι αν παίχτηκε το Corpus Christi… παρά μόνο… από φανατικούς Μουσουλμάνους (!) που θεώρησαν ότι έπρεπε να εκδώσουν διάταγμα θανάτου για τον συγγραφέα.

Ευχαριστούμε όσους μας στήριξαν στην προσπάθειά μας για την ελευθερία της τέχνης και τη μη φίμωση του θεατρικού λόγου. Όμως εμείς δεν κάνουμε θέατρο για να υποκαταστήσουμε τους θεσμούς.. Δεν λιποψυχούμε και θα δώσουμε τον αγώνα όπου και αν χρειαστεί. Ας προβληματιστούμε όμως, για το Κράτος που παρακολουθεί μουδιασμένο τις δυνάμεις του σκοταδισμού να ασχημονούν.

Αν μια θεατρική παράσταση μπορεί να θέσει θεμελιώδη ζητήματα όπως το δικαίωμα στη διαφορετικότητα και την ελευθερία της έκφρασης, τότε το Θέατρο είναι παρόν στην αληθινή ζωή.. Η παράσταση CORPUS CHRISTI έχει ήδη κληθεί να λάβει μέρος σε δύο διεθνή θεατρικά φεστιβάλ: στο International Theatre Festival MESS Sarajevo και στο Festival Iberoamericano de Teatro de Bogota. Εκεί θα βρει και τη δικαίωσή της…»

Ένα πιάνο… μαχαιρωμένο στην Ροτόντα

Τον Οκτώβριο του 1995 είχε προγραμματιστεί συναυλία στην Ροτόντα, η οποία αμαυρώθηκε από τα επεισόδια πιστών που πίστευαν πως με αυτόν τον τρόπο θα υπερασπιζόταν τον θρησκευτικό χαρακτήρα του μνημείου, με έναν μοναχό μάλιστα να βγάζει την οργή του πάνω στο πιάνο του Σάκη Παπαδημητρίου, μαχαιρώνοντάς το, ενώ άλλοι χοροπηδούσαν γύρω του και το κλωτσούσαν.

Ο τότε πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης, Ιωάννης Τάσιας ο οποίος στη συνέχεια έγινε Μητροπολίτης Λαγκαδά, πρωτοστάτησε στα γεγονότα. Ξεσήκωνε το παραθρησκευτικό κύκλωμα, συντόνιζε όλους τους φανατικούς και ζήτησε μέσω του ραδιοφώνου της εκκλησίας να αντιδράσουν ώστε η Ροτόντα να αποτελέσει αποκλειστικά χώρος λατρείας της Εκκλησίας.

Τα προβλήματα ωστόσο δεν σταμάτησαν εκεί, καθώς στη συνέχεια υπήρξε δικαστήριο με κατηγορούμενο τον Σάκη Παπαδημητρίου αλλά και ανθρώπους από την Ένωση Πολιτών για παραβίαση ιερότητας του χώρου.

Ο Σάκης Παπαδημητρίου, μιλώντας μερικά χρόνια αργότερα στην Parallaxi, θυμάται: «Στη Ροτόντα, στην επίθεση εναντίον μου και εναντίον του πιάνου με είχαν 6 ώρες σχεδόν υπό κράτηση στην ασφάλεια. Μου είπαν ότι εγώ φταίω, με ρωτούσαν γιατί το κάνω, πόσα λεφτά θα πάρω, αν είμαι με τους Τούρκους και τέτοια πράγματα. Αν δεν ήταν υπουργός ο Μικρούτσικος δεν ξέρω πού θα ήμουνα, αν θα ζούσα. Ο μοναχός ήρθε με μαχαίρι πάνω μου. Του έπιασα το χέρι και του έφερα το κεφάλι στο πιάνο. Θα μπορούσα σωματικά να του κάνω χειρότερα, γιατί ήμουνα γυμνασμένος αλλά δεν ήθελα»

«Αυτή η νύχτα είναι του Σκορσέζε»

Ο «Τελευταίος πειρασμός» του Νίκου Καζαντζάκη προκάλεσε έντονες αντιπαραθέσεις αρχικά ακόμα και ως βιβλίο. Η πλευρά της εκκλησίας ουσιαστικά απαγόρευσε εκείνη την εποχή  την κυκλοφορία του βιβλίου στην Ελλάδα. Στην πραγματικότητα, όμως, αποδείχθηκε απομονωμένη καθώς όλοι στάθηκαν τότε στο πλευρό του συγγραφέα. Οι έντονες αντιδράσεις μάλιστα, επαναλήφθηκαν (με μεγαλύτερη ένταση) περίπου τρεις δεκαετίες αργότερα όταν το 1988 ο Μάρτιν Σκορσέζε αποφάσισε να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το βιβλίο του κρητικού συγγραφέα. Τον ρόλο του Ιησού ενσαρκώνει ο σπουδαίος αμερικανός ηθοποιός Γουίλιαμ Νταφόε. Η προβολή της ταινίας στους ελληνικούς κινηματογράφους, ξυπνάει πάθη και μίση που πολλοί θεωρούσαν πια ξεχασμένα. Κανείς, άλλωστε, από αυτούς που αντιδρούσαν δεν είχε ξεχάσει πως ο Καζαντζάκης είχε… αφοριστεί!

Μέλη χριστιανικών οργανώσεων, κληρικοί και ρασοφόροι μοναχοί στέκονταν στις εισόδους των κινηματογράφων και απαγόρευαν την προσέλευση του κόσμου, ενώ δημιουργήθηκαν εκτεταμένα επεισόδια με τραυματισμούς και μεγάλες διαδηλώσεις. Στις ΗΠΑ η ταινία έκανε πρεμιέρα και σε εννέα μεγάλες πόλεις της χώρας, 10.000 φανατικοί χριστιανοί πραγματοποίησαν πορεία διαμαρτυρίας στα στούντιο της εταιρείας Universal, ενώ η Σύνοδος των Καθολικών Επισκόπων των ΗΠΑ κάλεσε με ανακοίνωσή της τα 53 εκατ. των Αμερικανών καθολικών να μποϊκοτάρουν το φιλμ και τον Σκορσέζε.

Από την άλλη, στην Ιταλία, οι χριστιανοδημοκράτες προσπαθούν να εμποδίσουν την προβολή του «Τελευταίου Πειρασμού» στο Φεστιβάλ Βενετίας και ο σκηνοθέτης του εμβληματικού «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», Φράνκο Τζεφιρέλι αποκάλεσε την ταινία «επιβλαβή για το πρόσωπο του Χριστού, που δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο φθηνής φαντασίας». Μάλιστα σε ένδειξη διαμαρτυρίας απέσυρε από το φεστιβάλ τη δική του ταινία, «Il Giovane Toscanini».

Στην Ελλάδα η ταινία ήρθε τον Οκτώβρη εκείνης της χρονιάς και τα πράγματα ήταν ακόμα πιο έντονα. Η Ιερά Σύνοδος ζήτησε την απαγόρευση της προβολής της ταινίας, για να εισπράξει τότε την άρνηση της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ με την επική ατάκα του τότε κυβερνητικού εκπροσώπου Σωτήρη Κωστόπουλου ο οποίος τόνισε πως «Σοσιαλισμός και λογοκρισία δεν συμβιβάζονται».

Η ταινία τελικά, αποφασίζεται να προβληθεί ως «ακατάλληλη για τους κάτω των 17 ετών» σε 7 και όχι 13 αίθουσες. Αιτία ήταν το γεγονός πως στην Αθήνα είχαν φτάσει 7 κόπιες του έργου και κρίθηκε φρόνιμο οι κόπιες αυτές να παραμένουν στους (φρουρούμενους από τα ΜΑΤ κινηματογράφους) και να μην μεταφέρονται έξω από αυτούς για… λόγους ασφαλείας. Έξω από αυτούς τους κινηματογράφους που θα πρόβαλαν την ταινία, πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις με βίαια επεισόδια. Εντός των κινηματογράφων, μέλη θρησκευτικών οργανώσεων που είχαν αγοράσει κανονικά εισιτήρια, περίμεναν να ξεκινήσει η προβολή και όταν αυτό έγινε σηκώθηκαν από τη θέση τους και με μαχαίρια και ψαλίδια έσκιζαν την πάνινη οθόνη. Αστεία κατάσταση, ήταν όταν μετά τα «ντου» σε κινηματογράφους, οι θεατές που ήθελαν να δουν την ταινία πήραν σειρά φωνάζοντας εκείνοι συνθήματα, όπως…  «Δεν αποχωρούμε αν δεν αφοριστούμε», «αυτή η νύχτα είναι του Σκορσέζε», «6-6-6, Ιούδα είσαι σέξι» και άλλα τέτοιου τύπου.

Εντυπωσιακή ωστόσο είναι και η πορεία της ταινίας μέχρι τις μέρες μας, αν σκεφτούμε πως μετά την κινηματογραφική της περιπέτεια, απαγορεύτηκε και η διάθεσή της με οποιοδήποτε άλλο τρόπο, δηλαδή ως βιντεοκασέτα, με πολλά βιντεοκλάμπ να διαθέτουν παράνομα τη βιντεοκασέτα προς ενοικίαση. Μόλις το 2003 κυκλοφόρησε η ταινία σε DVD στην Ευρώπη και σύντομα έγινε διαθέσιμη προς αγορά ή ενοικίαση και στη χώρα μας.

Αξιοσημείωτο γεγονός για τη χώρα μας, είναι ο προγραμματισμός του Star στις 8 Ιουλίου 2004 να προβάλει την ταινία για πρώτη φορά στην ελληνική τηλεόραση. Κάτι που όμως, δεν έγινε τελικά ποτέ, ύστερα από παρέμβαση – όπως αναφέρεται σε αρχεία – του τότε Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου ο οποίος ήταν από τους μεγαλύτερους πολέμιους της ταινίας.

ArtAthina

To 2007, στην εικαστική διοργάνωση ArtAthina, ένα βίντεο της Εύης Στεφανή που απεικόνιζε εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου με φόντο την ελληνική σημαία και μουσική υπόκρουση τον εθνικό ύμνο, κατηγορήθηκε ως άσεμνο και οτι προσέβαλλε τα εθνικά σύμβολα της χώρας. Κάτω από μια κυλιόμενη σκάλα και με πολλές πινακίδες που επεσήμαναν πως το έργο είναι ακατάλληλο για άτομα κάτω των 18, η κενή οθόνη άλλοτε, πρόβαλε το επίμαχο βίντεο: επεξεργασμένες σκηνές από παλιά ελληνικά πορνό με πολύ κοντινά πλάνα σε γυναικεία γεννητικά όργανα, υπό την υπόκρουση του εθνικού ύμνου.

Μετά από καταγγελίες του τότε εκπροσώπου του ΛΑΟΣ, Άδωνι Γεωργιάδη, αστυνομικοί εισέβαλαν στο χώρο της έκθεσης και συνέλαβαν το διευθυντή της έκθεσης, αφού κατάσχεσαν το έργο ως αποδεικτικό υλικό. Ο διευθυντής πέρασε τη νύχτα στο κρατητήριο ενώ οι αντιδράσεις του εικαστικού- και όχι μόνο- κόσμου εκείνη την εποχή ήταν εντονότατες, υπερ της Στεφανή και εναντίον του “κυνηγιού μαγισσών”

Βέβαια, οι αντιδράσεις δεν περιορίζονται στα παραπάνω περιστατικά. Είναι πολλές οι αναφορές στο πέρασμα της σύγχρονης ιστορίας, κυρίως με αντιδράσεις θρησκευτικές ή πατριωτικές, που εμπόδισαν την τέχνη να επικοινωνήσει με ένα κοινό που μπορούσε και ήθελε να την αντιληφθεί.

Από την απαγόρευση κυκλοφορίας του βιβλίου «Μν» του Μίμη Ανδρουλάκη, μέχρι την εικαστική έκθεση «Outlook» του 2003 στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας όπου δύο έργα που συμμετείχαν προκάλεσαν αντιδράσεις, αυτό του Βέλγου καλλιτέχνη Τιερί ντε Κορντιέ «Πότισέ με», όπου απεικόνιζε ένα ανδρικό γεννητικό όργανο μαζί με έναν σταυρό και αποσύρθηκε, καθώς και έργο του Θανάση Τότσικα, στο οποίο απεικονιζόταν γυμνός, να συνουσιάζεται με ένα καρπούζι μέχρι τη θεατρική παράσταση του Εθνικού Θεάτρου «Η ισορροπία του Nash» που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, επειδή συμπεριλαμβάνονταν κείμενα από το βιβλίο του Σάββα Ξηρού «Η μέρα εκείνη – 1.560 ώρες στην εντατική – Μια μαρτυρία για το δικό μας Γκουαντάναμο», οι αντιδράσεις στην τέχνη θα ενισχύουν πάντα τον ρόλο της και την πολυμορφία μίας κοινωνίας που θα βρίσκει πάντα μία ροζ σημαία μπροστά της για να βγάλει όσα απωθημένα κρατάει καλά φυλαγμένα μέσα της. Μέχρι την επόμενη φορά…