Αμβούργο: Μια πράσινη και βιώσιμη πόλη που ακουμπάει στο νερό

Λέξεις, εικόνες: Στέργιος Μήτας

Από το Βερολίνο με το τρένο στο Αμβούργο.

Το Βερολίνο ήταν μια εξαιρετική ταξιδιωτική εμπειρία και μπορείς να διαβάσεις το άρθρο μου εδώ. Μετά από μια βδομάδα στο Βερολίνο καιρός ήταν να φύγουμε για τον επόμενο προορισμό μας που ήταν λίγο πιο βόρεια, το Αμβούργο.

Φθάσαμε πρωί με την Αρετή και την αγαπημένη μου φίλη Katja στον κεντρικό σταθμό των τρένων στο Βερολίνο που είναι μεγάλος και εξυπηρετεί πολλά τρένα.

Το τρένο έρχεται στην ώρα του, εσύ μπαίνεις μέσα και κάθεσαι στο αναπαυτικό κάθισμα. Το ταξίδι ξεκινάει, η διαδρομή είναι μια μεγάλη ευθεία, το τρένο είναι αθόρυβο και όταν βλέπεις στην οθόνη ότι τρέχει με 200 χιλιόμετρα την ώρα δεν καταλαβαίνεις την ταχύτητα. Απλώς γλιστρά πάνω στις ράγες, αυτή είναι η αίσθηση που είχα.

Κοιτάζω έξω από το παράθυρο χωρίς να σκέφτομαι τίποτα. Ο χρόνος δεν με πιέζει. Το σώμα μου ξεκουράζεται. Το βλέμμα μου το αφήνω να χαθεί έξω, στα χωράφια και στα δέντρα. Κι εγώ είμαι απλώς εκεί, χωρίς να χρειάζεται να κάνω κάτι άλλο. Το ταξίδι με το τρένο μπορεί να γίνει μια καλή διαλογιστική εμπειρία.

Μου αρέσει να ταξιδεύω με το τρένο.

Το πρώτο μου μεγάλο ταξίδι με το τρένο στα 20 από την Θεσσαλονίκη στο Λονδίνο κράτησε τρείς μέρες. Ήταν μαγικό και έμεινε για πάντα μέσα μου. Και τι δεν συνάντησα σε εκείνο το ταξίδι, πόσο διαφορετικό κόσμο γνώρισα και πόσοι μου πρόσφεραν φαγητό και νερό. Όσο για τα τοπία, θυμάμαι διασχίζοντας τις Άλπεις, είχα μείνει κολλημένος στο παράθυρο να κοιτάζω την απίστευτη ομορφιά των Αλπικών βουνών.

Από τότε έκανα πολλά ταξίδια με τρένο ψάχνοντας ειδικές και όμορφες διαδρομές.

Τι κάνει το ταξίδι με το τρένο τόσο διαφορετικό.

Το τρένο έχει έναν ρυθμό δικό του. Δεν είναι ο ρυθμός της ασφάλτου, ούτε ο ρυθμός των αεροδρομίων. Είναι ο ρυθμός των γραμμών, που γλιστρούν μέσα από δάση, περνούν δίπλα από λίμνες, διασχίζουν κοιλάδες και κάποιες φορές ανεβαίνουν και σε βουνά.

Το τρένο δεν αγνοεί τη φύση.

Την ακολουθεί την διαβαίνει και την σέβεται.

Μου άρεσε ο ήχος του παλιού τρένου. Το μονότονο “τακ-τακ” στις ράγες, που κατευνάζει τις σκέψεις.

Τώρα αυτός ο ήχος χάνεται στα σύγχρονα τρένα και το μόνο που ακούς είναι ένα απαλό γλίστρημα στις ράγες, κυλάνε αθόρυβα πλέον μέσα στην φύση.

Μπορείς να ταξιδεψεις σε όλη την Ευρώπη με φθηνό εισιτήριο με το απλό τρένο, αν σου αρέσει η φιλοσοφία ‘’ταξιδεύω με το τρένο’’. Είναι η άλλη άποψη σε σχέση με το φθηνό αεροπορικό εισιτήριο που κυριαρχεί στις μέρες μας.

Αμβούργο. Το λιμάνι της Γερμανίας.

 Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Γερμανίας με μεγάλη ιστορία και έντονη εμπορική ταυτότητα.       

                                                                               

 Οι ρίζες του Αμβούργου φτάνουν στον 8ο αιώνα, όταν ο Καρλομάγνος ίδρυσε το Hammaburg, έναν οχυρωμένο οικισμό για να εκχριστιανίσει τις βόρειες φυλές.

Το όνομά της πόλης  προέρχεται από τον συνδυασμό της λέξης Hamme -ποταμάκι της περιοχής- και Burg– φρούριο.

Η στρατηγική του θέση στον ποταμό Έλβα το έκανε γρήγορα κέντρο εμπορίου.                                                                          

Το 1189, ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Α΄ -Μπαρμπαρόσα- έδωσε στην πόλη σημαντικά προνόμια ελεύθερου εμπορίου και ελεύθερης ναυσιπλοΐας στον Έλβα, κάτι που θεωρείται το ‘’συμβολικό γενέθλιο’’ του λιμανιού.

Το Αμβούργο από τον 13ο έως τον 17ο αιώνα έγινε μέλος της Χανσεατικής Ένωσης.

Ήταν ένα πανίσχυρο δίκτυο πόλεων που κυριαρχούσαν στο θαλάσσιο και χερσαίο εμπόριο της Βόρειας Ευρώπης.

Η οικονομία άνθισε: ξυλεία, σιτηρά, μπύρα και ψάρια ήταν τα βασικά εμπορεύματα.

Η πόλη λειτουργούσε σαν κόμβος ανάμεσα στη Βόρεια Θάλασσα και την ενδοχώρα της Κεντρικής Ευρώπης.

Τον 19ο αιώνα με την ίδρυση της Γερμανικής Τελωνειακής Ένωσης  και την έλευση του σιδηροδρόμου, το Αμβούργο εκτοξεύτηκε ως εμπορικό λιμάνι.

Το 1888 εγκαινιάστηκε η Speicherstadt, η εμβληματική ‘’πόλη των αποθηκών’’.

Η πόλη έγινε επίσης μία από τις σημαντικότερες πύλες μεταναστών προς την Αμερική.  

Το 1943, οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί  κατέστρεψαν μεγάλο μέρος της πόλης. Μετά τον πόλεμο όμως το Αμβούργο ανασυγκροτήθηκε ραγδαία και το λιμάνι επανήλθε σε πλήρη λειτουργία.

Το  Αμβούργο σήμερα. 

Σήμερα ο Έλβας και το λιμάνι του εξακολουθούν να καθορίζουν την ταυτότητά του Αμβούργου, μιας πόλης κοσμοπολίτικης, καινοτόμας, βιώσιμης και πράσινης. 

Το Αμβούργο είναι γνωστό για τη φιλελεύθερη και κοσμοπολίτικη ταυτότητά του, ιδιαίτερα σε γειτονιές όπως το St. Pauli, το Schanzenviertel και το Altona, όπου κυριαρχούν οι πολιτισμικές ανταλλαγές, οι μειονοτικές κοινότητες και τα εναλλακτικά κινήματα

Το Αμβούργο είναι ένα από τα πιο πολυπολιτισμικά αστικά κέντρα της Γερμανίας, με πάνω από 35 % των κατοίκων να έχουν μεταναστευτικό παρελθόν.

Θεωρείται μία από τις πιο ασφαλείς μεγάλες πόλεις της Γερμανίας.

Υπάρχει γενικά σεβασμός στην ιδιωτικότητα, στους δημόσιους χώρους και στις εναλλακτικές ταυτότητες.

Είναι όμως και μια ακριβή πόλη με υψηλά ενοίκια.

Για μένα είναι μια πόλη που κοιτάζει προς τον μέλλον και ταυτόχρονα διατηρεί βαθιά ριζωμένη την παράδοσή της στο νερό, στο εμπόριο και στην ανεξαρτησία. 

Θα τα δούμε όλα αυτά στην συνέχεια του άρθρου.

Αμβούργο και πράσινο.  

Το Αμβούργο είναι μια από τις πιο πράσινες πόλεις της Γερμανίας και της Ευρώπης γενικότερα.

Έχει επανειλημμένα αναγνωριστεί ως “Green Capital” και έχει βραβευτεί για τις πολιτικές βιωσιμότητας.                             

Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μεγάλη λιμενική και βιομηχανική πόλη, έχει καταφέρει να ενσωματώσει το πράσινο στοιχείο με εντυπωσιακό τρόπο στον αστικό ιστό.                                                                                                         

Εδώ η φύση δεν είναι διακοσμητική, είναι μέρος της καθημερινότητας των πολιτών, μια επιλογή που δείχνει ότι το αστικό και το φυσικό μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά.

10% άθικτη φύση.

Το Αμβούργο έχει δεσμευτεί με ένα ‘’πράσινο συμβόλαιο’’ να διατηρήσει το 30 % της γης ως προστατευμένο χώρο.

Από αυτό το ποσοστό θέλει το 10 % να παραμείνει σαν άθικτη φύση.

Αν το καταφέρει αυτό θα είναι ένα πολύ σημαντικό επίτευγμα. Το υπόλοιπο 20 % θα είναι υπό ελαφρύτερους κανόνες συντήρησης.           

Αυτό το ‘’πράσινο συμβόλαιο’’ έχει ενισχύσει τη βιοποικιλότητα, την προστασία των οικολογικών αξιών και την εθελοντική σύνδεση των πολιτών με τη φύση.

Πόσο πράσινο έχει το Αμβούργο;

Έχει το εντυπωσιακό ποσοστό των 114 m2 πράσινο ανά κάτοικο και το 45 % της πόλης να είναι πάρκα!

Το νούμερο είναι από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης.

Για να το καταλάβεις καλύτερα ο κάθε κάτοικος του Αμβούργου έχει ακόμη ένα ‘’πράσινο σπίτι ‘’ που του αναλογεί σε δημόσιο χώρο, με μέγεθος 114m2, πιο μεγάλο συνήθως από το κυρίως σπίτι του.

Και για να μην ξεχνιόμαστε η Θεσσαλονίκη έχει  2,25 m2 πράσινο ανά κάτοικο. Σχεδόν τίποτα. 

Πολύ πιο κάτω από το ελάχιστο όριο των 8 m2 που έθεσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για να μπορείς υποτυπωδώς να υπάρχεις σε μια πόλη. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα σύγκρισης.

Η μία είναι μια πράσινη πόλη και η άλλη μια τσιμεντένια πόλη.

Μερικά από τα πάρκα του Αμβούργου. 

Το Αμβούργο έχει πάνω από 1.460 δημόσια πάρκα, μικρούς και μεγάλους κήπους και πράσινες αυλές.                               Ο ποταμός Έλβας  και τα πολυάριθμα κανάλια του συνδυάζονται με τις πράσινες όχθες και δημιουργούν ένα μοναδικό, φυσικό περιβάλλον μέσα στην πόλη. 

Planten un Blomen.                                                                                                                                                                                     Ένα από τα πιο αγαπημένα πάρκα της πόλης. Σημαίνει ‘’Φυτά και Λουλούδια’’ σε παλαιά γερμανική διάλεκτο.    Έχει  Αλπικό και ιαπωνικό κήπο, σιντριβάνια, παιδικές χαρές και ανοιχτά θέατρα. Το καλοκαίρι φιλοξενεί θεαματικά σόου με μουσική και νερό, ενώ το χειμώνα λειτουργεί παγοδρόμιο.

Stadtpark- Δημοτικό Πάρκο.                                                                                                                                                                   Το μεγαλύτερο και ίσως πιο δημοφιλές πάρκο στο Αμβούργο. Καλύπτει πάνω από 1500 στρέμματα. Έχει δάσος, λίμνες, κανάλια, παιδικές χαρές, υπαίθρια σκηνή  και το παλιό παρατηρητήριο που σήμερα στεγάζει πλανητάριο. 

Alsterpark & Aubenalster.                                                                                                                                                                           Η λίμνη Aubenalster και το πάρκο που την περιβάλλει είναι ιδανικά για περπάτημα, ποδηλασία ή χαλάρωση δίπλα στο νερό. Είναι αγαπημένο σημείο των κατοίκων και των τουριστών. Με ιστιοπλοϊκά και κωπηλατικές λέσχες στις όχθες του και τον ουρανό του Αμβούργου να καθρεφτίζεται στο νερό. 

Ohlsdorf Cemetery.                                                                                                                                                                                        Αν και είναι νεκροταφείο, αποτελεί το μεγαλύτερο πάρκο-νεκροταφείο στον κόσμο. Ένα εντυπωσιακό τοπίο γεμάτο μονοπάτια, λίμνες, γλυπτά και παλιές ταφικές κατασκευές.

Αμβούργο και βιωσιμότητα. 

Το Αμβούργο είναι μια πόλη με τα πιο προοδευτικά μοντέλα βιώσιμης αστικής ανάπτυξης στην Ευρώπη.

Έχει  βραβευτεί ως “European Green Capital” το 2011, όχι απλώς για τις πράσινες εκτάσεις της, αλλά για μια ολοκληρωμένη στρατηγική που αγγίζει την ενέργεια, τις μεταφορές, τη διαχείριση απορριμμάτων, την κλιματική προσαρμογή και τη συμμετοχή των πολιτών.

Το Αμβούργο έχει θέσει ως στόχο να μειώσει τις εκπομπές CO₂ κατά 55% έως το 2030 και να πετύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2045.

“Hamburg Climate Plan”

Είναι ένα σχέδιο που έχει φτιάξει το Αμβούργο με πάνω από 400 δράσεις για τη βιώσιμη ενέργεια, τις μεταφορές, την αρχιτεκτονική και την βιοποικιλότητα.

Μεγάλο μέρος αυτού του σχεδίου βασίζεται στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Η κλιματική κρίση δεν είναι μέλλον είναι πλέον παρόν. Δεν είναι κάτι που δεν υπάρχει όπως κάποιοι πιστεύουν.

Ζούμε ήδη ακραία καιρικά φαινόμενα, ξηρασίες, καύσωνες και πλημμύρες. Οι πάγοι λιώνουν, οι θάλασσες ανεβαίνουν και οι κοινωνίες δοκιμάζονται.

Οι επιπτώσεις αγγίζουν κάθε πτυχή της ζωής μας — από την αγροτική παραγωγή και την υγεία μέχρι την οικονομία και την κοινωνική

σταθερότητα.

Το Αμβούργο φαίνεται να κατάλαβε καλά όλα αυτά τα προβλήματα της κλιματικής κρίσης και ετοιμάζεται να τα αντιμετωπίσει με προγράμματα προσαρμογής της πόλης και των πολιτών.

Ενέργεια.

Περισσότερο από το 45% της ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, κυρίως αιολική και ηλιακή. Η πόλη διαθέτει επίσης ενεργειακές κοινότητες, που παρέχουν πράσινη ενέργεια σε τοπικό επίπεδο.

Τα δίκτυα τηλεθέρμανσης και ψύξης είναι ιδιαίτερα εξελιγμένα, αξιοποιώντας απορριπτόμενη θερμότητα από βιομηχανίες ή αποτεφρωτήρες απορριμμάτων. Ο πρώην σταθμός παραγωγής άνθρακα στο Moorburg μετατρέπεται σε υδρογόνο-hub για καθαρή ενέργεια. Hafen City.

Είναι ένα σημαντικό παράδειγμα το πώς έκτισε το Αμβούργο με πρότυπα βιωσιμότητας την μεγαλύτερη αστική ανάπλαση στην Ευρώπη. Το 100% των νέων κτιρίων στην περιοχή αυτή είναι ενεργειακά αποδοτικά (χαμηλής κατανάλωσης). Έχουν υποχρεωτικά πράσινες στέγες, συστήματα συλλογής νερού, και βιοκλιματικό σχεδιασμό. Πεζόδρομοι, δημόσιοι χώροι και υδάτινες διαδρομές ενώνουν τις γειτονιές στο Hafen City.

Μεταφορές.

Το 70% των κατοίκων δεν χρησιμοποιεί αυτοκίνητο στην καθημερινότητα.

Υπάρχουν περίπου 2.500 χιλιόμετρα ποδηλατοδρόμων, κάνοντας το ποδήλατο ένα βασικό μέσο μετακίνησης. Η πόλη έχει επενδύσει σε ηλεκτρικά λεωφορεία και τρένα με στόχο την πλήρη απομάκρυνση των diesel λεωφορείων μέχρι το 2030.

Υπάρχει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο car sharing και bike sharing. Είναι μορφές κοινόχρηστης μετακίνησης, δηλαδή τρόποι με τους οποίους πολλοί χρήστες μοιράζονται οχήματα αντί να έχουν το δικό τους. Eίναι κομμάτι της βιώσιμης αστικής κινητικότητας, καθώς μειώνει την ανάγκη για ιδιωτική ιδιοκτησία οχήματος και προωθεί πιο καθαρές μορφές μεταφοράς.

Υπάρχει επίσης και το σχέδιο “Green Network”, που είναι ένα πλέγμα πράσινων διαδρομών, που θα συνδέει όλες τις συνοικίες με πάρκα και ποδηλατοδρόμους.

Αστική γεωργία.

Το Αμβούργο έχει πράσινες ταράτσες, λαχανόκηπους σε κοινόχρηστους χώρους και αστικά μελίσσια.

Έχει σχολεία που μαθαίνουν στα παιδιά την αξία της κυκλικής οικονομίας και δήμους που ενισχύουν οικονομικά τους κατοίκους για να μετατρέψουν τα σπίτια τους σε μικρές οικολογικές μονάδες.

Ενθαρρύνει τις αστικές καλλιέργειες και τους κοινοτικούς λαχανόκηπους (urban gardens), ακόμα και σε ταράτσες ή παλιές αποθήκες.

Οι πράσινες στέγες είναι υποχρεωτικές σε ορισμένες ζώνες σε όλα τα νέα κτήρια και η πόλη επιδοτεί έως και το 60% του κόστους τους.

Ανακύκλωση.

Πάνω από 65% το ποσοστό ανακύκλωσης απορριμμάτων, κορυφαίο στην Ευρώπη.

“Zero Waste” στρατηγικές και συνεργασίες με startups για επαναχρησιμοποίηση υλικών. Τα οργανικά απόβλητα χρησιμοποιούνται για παραγωγή βιοαερίου που κινεί μέρος των δημοτικών λεωφορείων.

Σε εξέλιξη βρίσκεται επίσης ένα μεγάλο έργο το “Centre for Resources and Energy”, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει πλήρως έως το τέλος του 2025. Θα επεξεργάζεται μεγαλύτερη ποικιλία από οικιακά απόβλητα με στόχο την ανακύκλωση υλικών και την παραγωγή ενέργειας, με πέντε διακριτές μονάδες λειτουργίας.

Συμμετοχή πολιτών.

Η βιωσιμότητα είναι κομμάτι του σχολικού προγράμματος και των δημοτικών πρωτοβουλιών.

Οι πολίτες συμμετέχουν σε τοπικές συνελεύσεις και online πλατφόρμες σχεδιασμού για τις γειτονιές τους. Πολυάριθμες ΜΚΟ συνεργάζονται με τον δήμο για περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και δράσεις “green volunteering”.

Μετά από όλα αυτά που διάβασες καταλαβαίνεις γιατί το Αμβούργο είναι μια βιώσιμη πόλη και πόσο πολύ προσπαθεί για να το πετύχει.

Στην Θεσσαλονίκη τώρα και στην ευρύτερη περιοχή της η σύγκριση είναι τραγική στο τι κάνει η πόλη για να είναι βιώσιμη. Απλώς δεν κάνει σχεδόν τίποτα.

Με 2,25 m2 πράσινο ανά κάτοικο και ελάχιστα προγράμματα βιωσιμότητας, η κατάσταση είναι απογοητευτική. Οι Δημοτικές εξουσίες αλλάζουν αλλά τα πράγματα παραμένουν τα ίδια. Οι προσπάθειες κάποιων πολιτών να δείξουν μια άλλη διάθεση και να συμμετέχουν πνίγεται στην αδιαφορία, την γραφειοκρατία και πολλές φορές στον χλευασμό. Έτσι οι πολίτες δεν συμμετέχουν, γιατί πιστεύουν με όλα αυτά που βλέπουν, ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει.

Όταν επιστρέφω πίσω από τα ταξίδια μου και βλέπω την πόλη που ζω, μια απογοήτευση και μελαγχολία πέφτει επάνω μου και δεν είμαι ο μόνος που το παθαίνω.

Στο λιμάνι του Αμβούργου.

Ξεκινήσαμε με την Αρετή να γνωρίσουμε το Αμβούργο από που αλλού από το λιμάνι του. Είναι το σήμα κατατεθέν της πόλης και είναι το τρίτο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης.

Εκτείνεται κατά μήκος του ποταμού Έλβα, περίπου 110 χλμ. μακριά από τις εκβολές του στη Βόρεια Θάλασσα.

Ιδρύθηκε το 1189, σύμφωνα με τον θρύλο, όταν ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος ο Βαρβαρόσα απάλλαξε τους εμπόρους του Αμβούργου από δασμούς στον Έλβα.

Σήμερα περισσότερα από 8.000 πλοία επισκέπτονται το λιμάνι του Αμβούργου κάθε χρόνο. Το μεγαλύτερο τμήμα αφορά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (container ships).

Το λιμάνι συμβάλλει με περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως στην οικονομία της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.

Απασχολεί περίπου 160.000 ανθρώπους και φιλοξενεί πάνω από 1.000 επιχειρήσεις.

Βόλτα με φέρυ στον ποταμό Έλβα.

Είναι εξαιρετικά δημοφιλής οι βόλτες με τα φέρυ. Φθάσαμε στον σταθμό Landungsbrücken στο λιμάνι και από εκεί σε λίγα λεπτά ήμασταν στο σημείο που ξεκινούν τα φέρυ τις διαδρομές τους. Εδώ έχεις δύο επιλογές, να πάρεις τα δημόσια φέρυ η τα ιδιωτικά τουριστικά φέρυ.

Επιλέξαμε να πάρουμε τα δημόσια φέρυ αυτά που χρησιμοποιούν και οι ντόπιοι κάτοικοι για να πάνε στην δουλειά τους η στο σπίτι τους. Τα δημόσια φέρυ λειτουργούν σαν αστικά λεωφορεία στο νερό – με το ίδιο εισιτήριο του μετρό – αλλά η εμπειρία είναι τελείως διαφορετική φυσικά. Μπήκαμε σε ένα της γραμμής 62 με κατεύθυνση την περιοχή Finkenwerder.

Ανεβήκαμε στο κατάστρωμα και απολάυσαμε την διαδρομή στον ποταμό Έλβα που είναι εξαιρετικά μεγάλος και πλατύς. Από την μία πλευρά είναι οι γερανοί και τα εμπορικά πλοία και από την άλλη η παραλία, τα σπίτια και τα πάρκα. Κάναμε κάτι σαν μια μικρή κρουαζιέρα στον Έλβα και στην επιστροφή κατεβήκαμε σε μια στάση κοντά στην παραλία και στα παλιά σπίτια των καπετάνιων.

Οι παραλίες του ποταμού Έλβα.

Οι παραλίες του ποταμού Έλβα στο Αμβούργο προσφέρουν μια ιδιαίτερη και πολύ αγαπητή απόδραση μέσα στην ίδια την πόλη, ειδικά τους ζεστούς μήνες.

Δεν πρόκειται για θάλασσα, αλλά για τις αμμώδεις όχθες του ποταμού, που δίνουν την αίσθηση παραθαλάσσιου τοπίου.

Απέναντι σου είναι τεράστιοι γερανοί, πελώρια εμπορικά πλοία και κοντέινερ. Αυτή η πολύ ιδιαίτερη θέα δίνει στην περιοχή έναν βιομηχανικό αλλά και γοητευτικό χαρακτήρα μαζί.

Εδώ μπορείς να περπατήσεις στην άμμο στην παραλία η να καθίσεις για καμιά μπύρα στις μπυραρίες.

Οι παραλίες του Έλβα έχουν σχεδόν αστικό χαρακτήρα.

Είναι μέρος της κουλτούρας της πόλης, ένας τρόπος για να συνδεθεί κανείς με το νερό, στοιχείο που χαρακτηρίζει την ταυτότητα του Αμβούργου.

Είναι προσβάσιμες με τα μέσα μεταφοράς και συχνά μετά τη δουλειά ή τα Σαββατοκύριακα, οι κάτοικοι κατεβαίνουν εδώ για να περπατήσουν, να χαλαρώσουν με μια μπύρα, να κάνουν μπάρμπεκιου ή να παρακολουθήσουν τα πλοία.

Η Σκάλα των Καπετάνιων –Treppenviertel.

Αφού απολαύσεις την μπύρα σου στην παραλία θα ανεβείς μερικά σκαλοπάτια και θα φτάσεις στην γειτονιά των καπετάνιων. Καθώς ανεβαίνεις καταλαβαίνεις ότι μπαίνεις σε μια πολύ ιδιαίτερη περιοχή.

Η περιοχή λέγεται “Treppenviertel”, δηλαδή “γειτονιά με σκάλες”, καθώς αποτελείται από χιλιάδες σκαλοπάτια που κατηφορίζουν από τα σπίτια προς τον ποταμό.

Η περιοχή είναι πολύ όμορφη και θα περπατήσεις μέσα σε στενά δρομάκια, δίπλα σε πανέμορφα σπίτια, με αυλές γεμάτες λουλούδια.

Τα σπίτια είναι χτισμένα στην απότομη πλαγιά του λόφου πάνω από τον Έλβα, στην παλιά ψαράδικη και ναυτική γειτονιά Blankenese. Ανήκαν σε πλοιάρχους του 18ου και 19ου αιώνα, που είχαν διανύσει τον κόσμο με ιστιοφόρα και εμπορικά πλοία και επέστρεφαν εδώ για να χτίσουν τα σπίτια τους με θέα το νερό που τους ανέθρεψε.

Δεν υπάρχουν αυτοκίνητα στο “Treppenviertel”, εδώ είσαι μόνο με τα πόδια.

Όλη αυτή η περιοχή είναι μια μοναδική εμπειρία αστικού χώρου δίχως καθόλου αυτοκίνητα. Στο Treppenviertel του Αμβούργου το περπάτημα μοιάζει περισσότερο με ήπιο σκαρφάλωμα μέσα στον χρόνο παρά με μια απλή βόλτα. Τα στενά μονοπάτια και οι σκάλες σε τραβούν προς τα πάνω και προς τα κάτω, σαν να παίζουν μαζί σου ένα παλιό παιχνίδι κρυφτού με τη θάλασσα.

Υπάρχει μια γλυκιά μελαγχολία εδώ.

Το συναίσθημα πως κάτι όμορφο έχει διαρκέσει εδώ, κόντρα στον χρόνο και σε καλεί να το ανακαλύψεις χωρίς βιασύνη.

Αυτά τα σπίτια με τα τούβλα, τα λευκά μεγάλα παράθυρα και τις χρωματιστές πόρτες, που κοιτάζουν τον ποταμό Έλβα, σου δίνουν την αίσθηση ότι κουβαλούν αλάτι και άνεμο μέσα στους τοίχους τους, που τα έφεραν εδώ οι καπετάνιοι από τα ταξίδια τους.

Είναι τόσο κοντά το ένα στο άλλο που νομίζεις πως οι ιστορίες τους έχουν μπλεχτεί και έφτιαξαν ένα μεγάλο ναυτικό μυθιστόρημα.

Στο “Treppenviertel” τα σπίτια μοιάζουν σαν να βγήκαν από κάποιο παραμύθι η από σκηνικό ταινίας.

Θα σταθείς και θα θαυμάσεις αυτά τα μικρά άσπρα σπίτια, με τα χαμηλά ταβάνια, τις σκεπές με κεραμίδια και τις μικρές λουλουδιασμένους αυλές.

Πολλά από αυτά τα παλιά σπίτια κατοικούνται ακόμη από απόγονους ναυτικών ή έχουν ανακαινιστεί ως πολυτελείς κατοικίες, μικρά ξενοδοχεία, καφέ ή καλλιτεχνικά ατελιέ και προστατεύονται ως ιστορικά μνημεία.

Η γειτονιά “Treppenviertel” είναι μια από τις πιο όμορφες του Αμβούργου και μου άρεσε πάρα πολύ.

Καθώς έφευγα ένοιωσα γιατί μου άρεσε τόσο πολύ και για κάτι ακόμη.

Γιατί είναι γεμάτη με σιωπηλή ναυτική μνήμη, άγκυρες σε αυλές, παλιές πλάκες με ονόματα πλοίων και αναφορές σε ταξίδια που σε κάνουν να ονειρεύεσαι ότι η ζωή είναι ωραία.

Στην προβλήτα ‘’Ovelgonne’’ με τα ξύλινα ιστιοπλοϊκά.

Συνεχίσαμε το περπάτημα μας στην γειτονιά των καπετάνιων και φθάσαμε στο ιστορικό λιμανάκι ‘’Ovelgonne’’ με τα ξύλινα ιστιοπλοϊκά.

Μπροστά μου απλώνονται δεμένα το ένα δίπλα στ’ άλλο, τα ξύλινα ιστιοφόρα, ήσυχα, σαν να αναπαύονται μετά από μακρύ ταξίδι.

Ρυμουλκά, φορτηγίδες, μικρά πλοία φάρους που κάποτε κουβάλησαν άνθρακα, μπύρες και ιστορίες, τώρα μένουν εδώ σαν υπαίθριες αφηγήσεις.

Κάθισα και κοίταζα τα ξύλινα σκάφη και το μικρό λιμανάκι που μοιάζει με σελίδα από βιβλίο ναυτικών.

Τα ζήλευα πάντα τα ξύλινα ιστιοπλοϊκά και ήθελα να κάνω ταξίδια μαζί τους. Έχω εδώ και πολλά χρόνια δίπλωμα ιστιοπλόου αλλά τιμονιέρα σε ξύλινο σκάφος δεν έχω πιάσει, μόνο σε πολυεστερικό και η διαφορά είναι μεγάλη.

Η Anna.

Είναι ίσως το πιο διάσημο από όλα τα παλιά ξύλινα ιστιοπλοϊκά στο λιμάνι. Είναι ένα από τα παλαιότερα σωζόμενα ιστιοφόρα τύπου “Ewer” στον ποταμό Έλβα και αποτελεί σύμβολο της ναυτικής κληρονομιάς της πόλης.

Η Anna ναυπηγήθηκε το 1901 και είναι ένα τυπικό παράδειγμα των ποταμόπλοιων του Έλβα που χρησιμοποιούνταν για εμπορικές μεταφορές: τούβλα, κάρβουνο, μπίρα, ξυλεία.

Τα πλοία αυτά τύπου “Ewer” ήταν σχεδιασμένα για ρηχά νερά, χωρίς καρίνα, με πλευρικά πηδάλια και αντιπροσώπευαν την καθημερινή, σκληρή ζωή του ποταμού.

Η διάσωσή της Anna τη δεκαετία του 1980 θεωρήθηκε παράδειγμα πολιτιστικής αντίστασης. Η Anna, όπως και πολλά παρόμοια ξύλινα σκάφη, βρισκόταν υπό απειλή διάλυσης.

Χάρη στην πρωτοβουλία εθελοντών του Museumshafen Oevelgönne, το πλοίο επισκευάστηκε με αυθεντικά υλικά, σύμφωνα με παραδοσιακές τεχνικές, και σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο καλά διατηρημένα σκάφη του είδους του στη Γερμανία.

Έπιασα συζήτηση με τους ναυτικούς πάνω σε ένα ξύλινο ιστιοπλοϊκό και μου εξήγησαν ότι το λιμανάκι ζει μέσα από εκείνους που το συντηρούν. Παλιοί ναυτικοί και νέοι εθελοντές μαζεύονται εδώ καθημερινά όχι από υποχρέωση, αλλά από βαθιά ανάγκη να συνεχίσουν μια αφήγηση που θα μπορούσε εύκολα να ξεχαστεί.

Προσπαθούν να συντηρήσουν αυτά τα σκάφη από την φθορά με πολύ αγάπη και μεράκι. Τα φροντίζουν με τα χέρια τους, κολλούν σανίδες, βάφουν, τρίβουν καρίνα, τεντώνουν πανιά, με πολύ μεγάλο σεβασμό στην ναυτική ιστορία του τόπου τους. Οι ηλικίες τους μπορεί να απέχουν δεκαετίες, μα το βλέμμα τους όταν κοιτούν το σκαρί είναι το ίδιο, βλέπουν κάτι που αξίζει να σωθεί. Τα σκάφη αυτά δεν είναι διακοσμητικά, βγαίνουν και ταξιδεύουν και τα χαίρεται ο κόσμος να τα βλέπει.

Είχαμε κι εμείς στην Ελλάδα τα παραδοσιακά μας ξύλινα καΐκια και εξαιρετικούς καραβομαραγκούς. Ο σχεδιασμός τους δεν βασιζόταν σε χαρτιά, αλλά σε βιωματική γνώση που μεταφερόταν από γενιά σε γενιά. Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος των ξύλινων σκαφών – 15.000 χιλιάδες περίπου – έχει καταστραφεί στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος απόσυρσης αλιευτικών σκαφών, όπου τα παραδοσιακά καΐκια διαλύθηκαν ως όρος για την επιδότηση του επαγγελματία. Τα αφήσαμε να σαπίσουν η τα ‘’ κόψαμε’’ με εντολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εξαφανίσαμε την τέχνη του καραβομαραγκού. Μια βάρβαρη επιλογή λεηλάτησης της ναυτικής μας παράδοσης.

Στο Alter Elbtunnel – Το παλιό τούνελ κάτω από τον ποταμό Έλβα.

Συνεχίσαμε την πεζοπορική μας αναζήτηση στο Αμβούργο και φθάσαμε στο παλιό τούνελ του Έλβα.

Γνωστό και ως St. Pauli Elbtunnel, εγκαινιάστηκε το 1911 και αποτέλεσε ένα τεχνολογικό θαύμα της εποχής του. Συνδέει την περιοχή του St. Pauli με τις αποθήκες και τα ναυπηγεία στην απέναντι όχθη του ποταμού Έλβα, στο Steinwerder. Το τούνελ κατασκευάστηκε για να διευκολύνει τη μετακίνηση εργατών προς τις βιομηχανικές περιοχές του λιμανιού.

Το συνολικό μήκος του τούνελ είναι περίπου 426 μέτρα και βρίσκεται σε βάθος 24 μέτρων κάτω από την επιφάνεια του ποταμού Έλβα.

Η επένδυσή του τούνελ με κεραμικά πλακίδια, τα οποία απεικονίζουν θαλάσσια και λιμενικά μοτίβα, χαρίζει μια μοναδική ατμόσφαιρα σε αυτό το υπόγειο αρχιτεκτονικό μνημείο.

Έχει δυο παράλληλες σήραγγες για πεζούς, ποδηλάτες και οχήματα. Τις πρώτες δεκαετίες λειτουργίας του ιδιαίτερα στις δεκαετίες του 1920 και 1930 το Παλαιό Τούνελ εξυπηρετούσε έως και 20.000 εργάτες την ημέρα κατά τις ώρες αιχμής.

Η κίνηση γινόταν με τα πόδια ή με ποδήλατα, ενώ οι ανελκυστήρες ανέβαζαν και κατέβαζαν συνέχεια ανθρώπους, ποδήλατα και κάρα μέχρι να ρθούν τα μηχανοκίνητα οχήματα.

Οι ανελκυστήρες του τούνελ είναι ακόμα λειτουργικοί.

Aποτελούν εντυπωσιακά δείγματα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα και μια μοναδική εμπειρία να τους χρησιμοποιήσεις για να κατεβείς στο τούνελ. Ο κάθε ανελκυστήρας μπορεί να μεταφέρει 130 άτομα.

Το τούνελ παραμένει ανοιχτό σήμερα για πεζούς και ποδηλάτες, ενώ χρησιμοποιείται περιστασιακά και για πολιτιστικά γεγονότα και εκδηλώσεις. Αποτελεί πλέον ένα από τα πιο εμβληματικά αξιοθέατα του Αμβούργου και σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής του κληρονομιάς.

Στην παλιά γειτονιά των ναυτικών στο Αμβούργο – Reeperbahn και St. Pauli.

Από το παλιό τούνελ του Έλβα αφήσαμε πίσω μας το ποτάμι και ανηφορίσαμε προς την ιστορική συνοικία St. Pauli που είναι στενά συνδεδεμένη με τη ναυτική ιστορία της πόλης από μια άλλη σκοπιά.

Από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και τα μεταπολεμικά χρόνια, η περιοχή αυτή λειτουργούσε ως καταφύγιο για τους ναυτικούς που έδεναν στο λιμάνι του Αμβούργου, ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης.

Εδώ, στην καρδιά της Reeperbahn, της διάσημης λεωφόρου της ‘’νύχτας’’, οι ναυτικοί έβρισκαν διασκέδαση, μουσική, αλκοόλ, αλλά και συντροφιά από γυναίκες.

Το όνομα της περιοχής ‘’Reeperbahn’’ προέρχεται από το γερμανικό ‘’Reep’’ (σχοινί) και ’’Bahn’’ (δρόμος ή μονοπάτι), καθώς τον 17ο αιώνα η περιοχή χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή σχοινιών για τα ιστιοφόρα.

Σύντομα όμως εξελίχθηκε σε ένα πολύβουο κέντρο νυχτερινής ζωής με καμπαρέ, μπαρ, πορνεία και θέατρα, προσφέροντας στιγμές ξεγνοιασιάς σε ναυτικούς από κάθε γωνιά του κόσμου.

Η Herbertstraße.

Είναι ένας κλειστός δρόμος, απαγορευμένος για ανήλικους και γυναίκες. Εδώ τα παράθυρα των σπιτιών είναι καλυμμένα με κόκκινα κουρτινάκια και οι γυναίκες περιμένουν τους πελάτες τους πίσω από τις τζαμαρίες. Είναι ένα από τα λίγα μέρη στην Ευρώπη όπου η πορνεία είναι νόμιμη και ρυθμισμένη από τον δήμο.

Η περιοχή ήταν επίσης χώρος πολιτισμικής ζύμωσης.

Εδώ οι Beatles την δεκαετία του 1960 έκαναν τα πρώτα τους βήματα.

Έπαιζαν τότε σε ένα μικρό κλαμπ του St. Pauli, δίνοντας δεκάδες ζωντανές εμφανίσεις που τους διαμόρφωσαν σαν συγκρότημα.

Ηχογράφησαν μάλιστα και ένα live album με τίτλο Live at the Star-Club in Hamburg -1962. Η αμοιβή τους ήταν 35 μάρκα την βραδιά, δηλαδή 18 € και έπαιζαν μέχρι τα ξημερώματα. Μετά πήγαιναν για ύπνο σε μια αποθήκη κινηματογράφου. Εδώ γνώρισαν επίσης τον Ringo Star που έπαιζε σε άλλο συγκρότημα και έγινε μέλλος των Beatles.

Σήμερα, το St. Pauli και η Reeperbahn διατηρούν τη διπλή τους ταυτότητα, από τη μια τουριστικός προορισμός, με έντονη νυχτερινή ζωή και ιστορικά στοιχεία, από την άλλη σύγχρονη αστική γειτονιά με καλλιτεχνικές δράσεις, εναλλακτική κουλτούρα και κοινωνικά κινήματα.

Στην Elbphilharmonie. Το κτίριο της φιλαρμονικής του Αμβούργου και όχι μόνο.

Το βράδυ βάλαμε κάτι ‘απλό’ και πήγαμε να παρακολουθήσουμε μια συναυλία στην Elphi όπως λένε εδώ το κτίριο της φιλαρμονικής.

Πρόκειται για μια εντυπωσιακή κατασκευή δίπλα στον ποταμό Έλβα.

Χρειάστηκα χρόνο για να την συνηθίσω αν και την έβλεπα από μακριά όλη μέρα. Είχα ανάμικτα συναισθήματα, μου φαινόταν ένα ψυχρό και επιθετικό κτίριο και κάποιες στιγμές λίγο πιο ανθρώπινο.

Είναι φτιαγμένη πάνω στον παλιό λιθόκτιστο αποθηκευτικό χώρο Kaispeicher. Η καινούργια κατασκευή ανεβαίνει πάνω από την παλιά αποθήκη σαν λαμπερό γυάλινο στέμμα και δημιουργεί μια μεγάλη αντίθεση. Το κτίριο σχεδιάστηκε από το Ελβετικό αρχιτεκτονικό γραφείο

Herzog & de Meuron.

Η Elphi έχει δύο αίθουσες για συναυλίες.

Την μεγάλη αίθουσα που παίρνει 2.500 άτομα και την μικρή που παίρνει 500 άτομα. Οι τοίχοι και η οροφή και στις δύο αίθουσες καλύπτονται από ειδικές ακουστικές πλάκες που έχουν πάνω από ένα εκατομμύριο κυψελοειδείς μορφές μικροδιαμόρφωσης, ώστε να εξασφαλίζουν ομοιόμορφη διασπορά του ήχου σε όλο τον χώρο. Ο ήχος ήταν πράγματι εξαιρετικός στην μικρή αίθουσα που πήγαμε.

Είχαμε εισιτήριο για μια συναυλία στην μικρή αίθουσα. Η μεγάλη ήταν sold-out. Ζήτησα να μπω για λίγο στην μεγάλη αίθουσα για να βγάλω μια φωτογραφία. Μου το αρνήθηκαν, αν και τούς εξήγησα σε ένα email γιατί θέλω την φωτογραφία. Eπέμεναν ότι για να μπω έστω και για λίγο θα έπρεπε να έχω εισιτήριο που ήταν sold-out. Καθόλου ευγενική αντιμετώπιση.

Plaza & Tube στην Elphi.

Φτάνεις λοιπόν στην είσοδο της Φιλαρμονικής Elphi και μπαίνεις στον Tube έναν καμπυλωτό κυλιόμενο διάδρομο μήκους 82 μέτρων που σε ανεβάζει στην Plaza, σε ύψος 37 μέτρων. Εδώ είναι ένας δημόσιος ελεύθερος χώρος περιμετρικά του κτιρίου με πανοραμική θέα στο λιμάνι και στην γύρω περιοχή. Η Plaza είναι προσβάσιμη σε όλους, χωρίς εισιτήριο συναυλίας και φιλοξενεί εστιατόρια, καφέ, μπαρ και καταστήματα.

Νομίζεις ότι το κτίριο της Φιλαρμονικής Elphi έχει μόνον αυτά, όχι.

Έχει ένα πολυτελές ξενοδοχείο με 244 δωμάτια και σουίτες. Βρίσκεται στο ανατολικό μέρος του γυάλινου τμήματος της Elbphilharmonie, από τον 6ο έως τον 20ό όροφο.

Έχει 45 πολυτελείς ιδιωτικές κατοικίες. Πρόσεξε τώρα που είναι. Είναι πάνω από τις αίθουσες συναυλιών στην κορυφή του γυάλινου τμήματος. Οι τιμές σε αυτά τα διαμερίσματα είναι εξωπραγματικές και φτάνουν μέχρι και τα 10 εκατομμύρια ευρώ.

Έχει επίσης ένα υπερσύγχρονο spa & wellness 1.300 τ.μ, με πισίνα, σάουνες, γυμναστήριο και θεραπευτικές εγκαταστάσεις

Το κτίριο της Φιλαρμονικής Elphi είναι ένας περίεργος συνδυασμός μιας παλιάς αποθήκης, με ένα γυάλινο καπέλο από πάνω, με δύο αιθουσες συναυλιών, ένα ξενοδοχείο, 45 πολυτελή διαμερίσματα, Spa και διάφορα άλλα.

Pierre Boulez and the New Generation.

Πήγαμε στην μικρή αίθουσα να ακούσουμε μια συναυλία με έργα του Γάλλου συνθέτη Pierre Boulez και έργων σύγχρονων συνθετών της επόμενης γενιάς, σε μια προσπάθεια να φανεί έτσι η εξέλιξη της σύγχρονης μουσικής.

Ο Pierre Boulez (1925–2016) υπήρξε μία εμβληματική και ριζοσπαστική μορφή της σύγχρονης μουσικής του 20ού αιώνα — συνθέτης, μαέστρος, στοχαστής και μεταρρυθμιστής της μουσικής σκηνής.

Ανήκε στη μεταπολεμική γενιά των πρωτοποριακών Ευρωπαίων συνθετών. Τον είχα δει ζωντανά να διευθύνει έργα του στο Βερολίνο. Ήταν φλογερός υπέρμαχος της πρωτοπορίας και της ρήξης με την παράδοση. Κάποτε είχε πει προκλητικά ότι τα συντηρητικά πρέπει να ανατιναχτούν.

Στην Speicherstadt. Οι παλιές αποθήκες στο λιμάνι.

Είναι μία από τις πιο εμβληματικές και ατμοσφαιρικές περιοχές του Αμβούργου και είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ενιαία συνοικία αποθηκών στον κόσμο χτισμένη πάνω σε ξύλινους πασσάλους μέσα στο νερό. Eίναι ένα μοναδικό τεχνολογικό και αρχιτεκτονικό επίτευγμα του τέλους του 19ου αιώνα, χτισμένο με εξαιρετική ακρίβεια και προγραμματισμό.

Η Speicherstadt χτίστηκε μεταξύ 1883 και 1927, ως ελεύθερη τελωνειακή ζώνη του Αμβούργου.

Για να χτιστεί το κράτος απαλλοτρίωσε και κατεδάφισε όλη τη συνοικία Kehrwieder και Wandrahm που υπήρχε εκεί ξεσπιτώνοντας περίπου 20.000 ανθρώπους.

Οι αποθήκες σχεδιάστηκαν σε νεογοτθικό στυλ, με κόκκινα τούβλα, πύργους, καμάρες και λεπτομέρειες από σφυρήλατο σίδηρο.

Χτίστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να έχουν πρόσβαση τόσο από τη στεριά όσο και από το νερό, με τα καράβια να φτάνουν μπροστά στις αποβάθρες και να φορτοεκφορτώνουν απευθείας μέσω γερανών που ήταν ενσωματωμένοι στις προσόψεις.

Η Speicherstadt σχεδιάστηκε με απόλυτη γνώση της παλιρροϊκής ροής του Έλβα.

Οι αποθήκες στέκονται πάνω από το επίπεδο της υψηλής παλίρροιας και τα υπόγεια χρησιμοποιούνταν κυρίως για την αποθήκευση προϊόντων που δεν καταστρέφονται εύκολα από την υγρασία.

Κάθε αποθήκη είχε ειδικές διαρρυθμίσεις για συγκεκριμένα εμπορεύματα: καφές, κακάο, μπαχαρικά, χαλιά, τσάι. Υπήρχε αερισμός, έλεγχος φωτισμού, ακόμα και ειδικά πατώματα για την αποφυγή μόλυνσης ή ανάμειξης διαφορετικών προϊόντων

Πώς χτίστηκαν οι αποθήκες στην Speicherstadt.

Η περιοχή ήταν κατοικημένη, με σπίτια και κανάλια. Από το 1883 έως το 1927, έγινε η σταδιακή κατεδάφιση των σπιτιών και οι κάτοικοι απομακρύνθηκαν.

Έφτιαξαν λοιπόν τεχνητά νησιά με την βοήθεια χιλιάδων ξύλινων πασσάλων, κυρίως από δρυ και οξιά, που καρφώθηκαν μέσα στο βαλτώδες έδαφος του ποταμού Έλβα. Πάνω σε αυτά τα τεχνητά νησιά από πασσάλους χτίσθηκαν οι αποθήκες.

Οι πάσσαλοι ήταν η βάση για τα θεμέλια των αποθηκών. Ναι αλλά οι πάσσαλοι είναι δέντρα.

Για να χτιστούν οι αποθήκες κόπηκαν περίπου 3.5 εκατομμύρια δέντρα.

Ήταν δέντρα ηλικίας 80 με 120 ετών. .

Κάθε δέντρο-πάσσαλος είχε μήκος περίπου 12-15 μέτρα και διάμετρο περίπου 30 εκατ.

Χρειάστηκε να κοπούν 200 τετραγωνικά χιλιόμετρα ώριμου δάσους δρυός και οξιάς, δηλαδή μια έκταση περίπου διπλάσια από την Αθήνα σε επιφάνεια!

Ήταν οι εποχές που πιστεύαμε ότι τα δάση ήταν ατελείωτα. Τα κόψαμε όμως πολύ σύντομα και μας τελείωσαν.

Σύλλογος Τέχνης Φωτός ‘’Speicherstadt.’’

Πήρε να βραδιάζει στην Speicherstadt. Άρχισαν να ανάβουν τα φώτα που φωτίζουν τις αποθήκες και τα κανάλια και ο φωτισμός μου φάνηκε πολύ ιδιαίτερος και ‘’κινηματογραφικός.’’ Δεν ήταν ένας απλώς φωτισμός, ήταν συναισθηματικός και αφηγηματικός φωτισμός, σπάνιο για δημόσιο χώρο.

Τον φωτισμό αυτόν τον σχεδιάζει ένας μη κερδοσκοπικός σύλλογος πολιτών, που δημιουργήθηκε το 1999. Δεν είναι κρατική ή δημοτική υπηρεσία, αλλά μια μικρή κοινότητα 60 ατόμων με φροντίδα και αγάπη για τον τόπο. Χρηματοδοτούν το έργο τους μέσα από δωρεές, πολιτιστικά προγράμματα και χορηγίες. Έχουν ήδη επενδύσει πάνω από 1 εκατομμύριο ευρώ στην αισθητική και τεχνολογική ανάπτυξη του φωτισμού.

Ο Σύλλογος Τέχνης Φωτός ‘’Speicherstadt’’ έβαλε σαν στόχο την καλλιτεχνική και ιστορική ανάδειξη της Speicherstadt μέσω φωτισμού.

Σχεδιάζουν και επιμελούνται τον φωτισμό των αποθηκών και των καναλιών. Χρησιμοποιούν 1.200 Led φωτιστικά χαμηλής έντασης με ζεστό διακριτικό φως, που αναδεικνύει τις κόκκινες τοιχοποιίες, τις καμάρες και τις γερανογέφυρες της εποχής.

Έτσι φροντίζουν να μην αλλοιωθεί η αυθεντικότητα του κτιριακού συνόλου και έχουν μετατρέψει την περιοχή σε ένα κινηματογραφικό σκηνικό έτοιμο να γυρίσεις ταινία.

Στην HafenCity του Αμβούργου. Μια βιώσιμη πόλη μέσα στην πόλη.

Στις παλιές λιμενικές εκτάσεις του Αμβούργου, εκεί όπου κάποτε στοιβάζονταν εμπορεύματα, γερανοί και αποθήκες, ξεδιπλώνεται σήμερα ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια βιώσιμης αστικής ανάπτυξης στην Ευρώπη.

Η HafenCity είναι η μεγαλύτερη αστική ανάπλαση στην Ευρώπη.

Πρόκειται για μια – πόλη μέσα στην πόλη- έναν νέο αστικό ιστό που δεν χτίζεται απλώς, αλλά αναπλάθεται με πλήρη συνείδηση απέναντι στην κλιματική αλλαγή, την κοινωνική συνοχή και το δημόσιο χώρο.

Κάθε νέο κτίριο πρέπει να πληροί αυστηρά περιβαλλοντικά πρότυπα. Πράσινες στέγες, συστήματα αξιοποίησης της βροχής, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φυσικός φωτισμός είναι μερικά από τα πρότυπα.

Επίσης αντί να υψώσει φράγματα, η HafenCity έχει χτιστεί πάνω σε ανυψωμένες πλατφόρμες, ώστε να ζει μαζί με το νερό και όχι απέναντί του. Οι δημόσιοι χώροι, πλατείες, πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι σχεδιάστηκαν για να πλημμυρίζουν χωρίς να καταστρέφονται, δίνοντας έναν νέο ορισμό στην έννοια της αστικής ανθεκτικότητας.

Η βιωσιμότητα στην HafenCity προσπαθεί να είναι και κοινωνική όχι μόνο περιβαλλοντική.

Μέσα στην ίδια συνοικία, πολυτελείς κατοικίες προσπαθούν να συνυπάρχουν με κοινωνική στέγαση, φοιτητικές εστίες, σχολεία, νηπιαγωγεία και πολιτιστικά κέντρα

Το “Smart Price House” είναι ένα κτήριο με κατοικίες για οικογένειες χαμηλού εισοδήματος, που έχει λάβει χρυσή περιβαλλοντική πιστοποίηση και προσφέρει υψηλή ποιότητα ζωής σε χαμηλό κόστος, ένα σύμβολο του “κοινωνικά δίκαιου’’ οικοδομήματος.

Μολονότι το έργο HafenCity, αποτελεί πρότυπο κυκλικής & οικολογικής κατασκευής, έχει προκαλέσει κριτικές: γκετοποίηση με υψηλούς ενοικιασμούς και απουσία μικτής κοινωνικής δομής, καθώς και προβλήματα στο λιμάνι και τις υποδομές.

Στην Hamburger Kunsthalle. Τέχνη από τον Μεσαίωνα μέχρι την Avant-garde.

Ξεκινήσαμε σήμερα την περιήγηση μας στην πόλη από το Μουσείο Kunsthalle. Είναι ένα από τα σημαντικότερα μουσεία τέχνης της Γερμανίας και βρίσκεται στο κέντρο του Αμβούργου. Ιδρύθηκε το 1869, με βάση τις δωρεές πολιτών και συλλόγων. Όταν πήγαμε το μουσείο βρισκόταν σε μεγάλη ανακαίνιση με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής του απόδοσης.

Το μουσείο αποτελείται από τρία κτίρια.

Τo κύριο κτήριο (1863–1869) σε στιλ νεοαναγεννησιακό. Τη νεότερη προσθήκη Kuppelsaal, 1914–1921. Τη «Gallery of Contemporary Art» 1997.

Η Kunsthalle με περίπου 145.000 έργα, δίνει την δική της άποψη στην ευρωπαϊκή τέχνη.

Εχει πίνακες από τα τέλη του Μεσαίωνα, την ολλανδική ζωγραφική του 17ου αιώνα, την γερμανική Ρομαντική σχολή, το Ιμπρεσιονιστικό ρεύμα, και τον γερμανικό κλασικό μοντερνισμό.

Η Πτέρυγα Σύγχρονης Τέχνης της Hamburger Kunsthalle.

Εδώ θα δεις μια έκθεση αφιερωμένη στη σημαντικότερη δωρεά σύγχρονης τέχνης που έχει πάρει ποτέ το μουσείο. Ο συλλέκτης Alexander Schröder έχει δωρίσει 63 έργα σύγχρονης τέχνης από τη δεκαετία του 1970 έως σήμερα.

Τα έργα, από εικαστικά και φωτογραφίες μέχρι εγκαταστάσεις και γλυπτά, θίγουν κοινωνικά θέματα όπως: χώροι κοινωνικής ζωής, αρχιτεκτονική, ταυτότητες φύλου, μετανάστευση, πατρίδα, ρατσισμός και αποικιοκρατία.

Isa Mona Lisa. Έως τον Οκτώβριο του 2026, αυτή η έκθεση θα παρουσιάζει έργα σύγχρονης τέχνης από τη δεκαετία του 1970 έως σήμερα, δίνοντας έμφαση σε νεότερες προσαρτήσεις στη συλλογή — μεταξύ των οποίων έργα από Neo Rauch, Wolfgang Tillmans, Louise Bourgeois και Gerhard Richter.

Rendezvous of Dreams – Surrealism and German Romanticism. Μέχρι τις 12 Οκτωβρίου 2025,αυτή η έκθεση εξερευνά την πνευματική συγγένεια μεταξύ σουρεαλισμού και ρομαντισμού με περίπου 250 έργα, ανάμεσα σε μέγιστες προσωπικότητες όπως ο Max Ernst, ο Salvador Dalí, αλλά και Romantik masters όπως ο Caspar David Friedrich. Συμπεριλαμβάνονται και 35 έργα δανεικά από το Centre Pompidou στο Παρίσι.

Στην Binnenalster – Η μικρή λίμνη στο κέντρο του Αμβούργου.

Βγαίνοντας από το μουσείο ξεκινήσαμε την περιήγηση μας στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Με λίγο περπάτημα φθάσαμε στην μικρή λίμνη Άλστερ. Είναι η μικρότερη από τις δύο τεχνητές λίμνες του ποταμού Alter.

Στο κέντρο της, το εντυπωσιακό σιντριβάνι ανεβάζει μια στήλη νερού μέχρι και 60 μέτρα ψηλά, λειτουργώντας καθημερινά τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες. Περιμετρικά η λίμνη είναι ένα από τα αγαπημένα μέρη για περπάτημα και τρέξιμο. Μπορείς επίσης να πάρεις κάποιο από τα παραδοσιακά τουριστικά καραβάκια αν θέλεις να κάνεις βόλτα στην λίμνη.

Στο Δημαρχείο του Αμβούργου.

Από την μικρή λίμνη Alster με λίγο περπάτημα πάλι, είσαι στο Δημαρχείο, που είναι στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης.

Ολοκληρώθηκε το 1897, σε νεοαναγεννησιακό ύφος. Η πρόσοψή του μπροστά στην πλατεία Rathausmarkt είναι εντυπωσιακή, με 112 αγάλματα Γερμανών αυτοκρατόρων και σημαντικών προσωπικοτήτων. Ο πύργος του Δημαρχείου φτάνει τα 112 μέτρα ύψος και δεσπόζει στο αστικό τοπίο. Το κτήριο έχει 647 δωμάτια, δηλαδή περισσότερα κι από το παλάτι του Μπάκιγχαμ! Η πλατεία μπροστά στο Δημαρχείο, λειτουργεί σαν κέντρο πολιτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής της πόλης.

Στην Alsterarkaden, την Βενετσιάνικη πινελιά στο κέντρο του Αμβούργου.

Είναι δίπλα στο Δημαρχείο και θα σου θυμίσει λίγο την Βενετία.

Η Alsterarkaden, χτισμένη το 1846, είναι ένας από τους πιο ρομαντικούς περιπάτους στο κέντρο του Αμβούργου μια στοά εμπνευσμένη από τη βενετσιάνικη αρχιτεκτονική. Με λευκές καμάρες που καθρεφτίζονται στα ήσυχα νερά του καναλιού, καφέ, βιβλιοπωλεία, κοσμηματοπωλεία, μαγαζιά με παλιούς καθρέφτες και γκαλερί.

Εδώ μπορείς να περπατήσεις πάνω στις παλιές πέτρινες γέφυρες και να θυμηθείς ότι το Αμβούργο έχει περίπου 2.500 γέφυρες — περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη πόλη στην Ευρώπη, ακόμα και από τη Βενετία και το Άμστερνταμ μαζί.

Στο εμπορικό κέντρο του Αμβούργου.

Είναι φυσικά ένα από τα πιο ζωντανά και κοσμοπολίτικα σημεία της πόλης. Μια τέτοια πλούσια πόλη δεν θα μπορούσε παρά να έχει και ένα εξαιρετικό εμπορικό κέντρο. Όλοι οι δρόμοι δεν είναι ίδιοι ούτε και τα καταστήματα που έχουν. Πολύ συνοπτικά κάποιοι εμπορικοί δρόμοι που είδαμε.

Η Jungfernstieg είναι ένας ιστορικός, πολυσύχναστος δρόμος με πολυτελή καταστήματα, κοσμηματοπωλεία, πολυκαταστήματα και καφέ με θέα στο νερό.

Η Mönckebergstraße είναι ο πιο γνωστός εμπορικός πεζόδρομος, που ενώνει τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό με το δημαρχείο. Εδώ θα βρεις μεγάλες αλυσίδες ρούχων, πολυκαταστήματα αλλά και πιο οικονομικές επιλογές.

Η Neuer Wall είναι ο πιο αριστοκρατικός εμπορικός δρόμος του Αμβούργου, με πολυτελή brands και μια κομψή ατμόσφαιρα δίπλα στα κανάλια.

Στις γκαλερί του Αμβούργου.

Το εμπορικό κέντρο μας κούρασε λίγο και ήλθαμε στο Attelier της Jeannine Platz στο Alter Wall 12.

Η Jeannine Platz είναι Γερμανίδα ζωγράφος και φημίζεται για τα ζωγραφικά της έργα εμπνευσμένα από το λιμάνι. Τα δημιουργεί με τις χειροποίητες τεχνικές της και συχνά εργάζεται απευθείας με τα χέρια της, με σπάτουλα ή οδοντόβουρτσα. Ο χώρος της είναι γεμάτος τέχνη, δράση και κοινωνική αλληλεπίδραση. Πρόκειται περισσότερο για ένα δημιουργικό hub παρά για απλή γκαλερί.

Η περιοχή εδώ στο Altes Wall πίσω από το Δημαρχείο έχει πρόσφατα ανακαινιστεί και πεζοδρομηθεί. Εδώ είναι και το Bucerius Kunst Forum ένα διεθνούς φήμης εκθεσιακό κέντρο σύγχρονης τέχνης του Αμβούργου που όταν πήγαμε όμως ήταν κλειστό.

Το Αμβούργο διαθέτει μια δυναμική και εξαιρετικά ενεργή σκηνή σύγχρονης τέχνης, με πολλές ιδιωτικές γκαλερί που υποστηρίζουν ανερχόμενους αλλά και καταξιωμένους καλλιτέχνες από τη Γερμανία και το εξωτερικό.

Galerie Karin Guenther – Ένα από τα σημαντικότερα ονόματα στην ιδιωτική σκηνή. Εστιάζει σε πειραματικές, conceptual προσεγγίσεις. Galerie Thomas Levy. Από τις πλέον εδραιωμένες γκαλερί του Αμβούργου, με συνεργασίες με διεθνείς καλλιτέχνες και δυναμικό πρόγραμμα. Heliumcowboy Artspace. Χώρος που συνδυάζει την urban κουλτούρα με την εικαστική έκφραση. Εκθέτει νέους καλλιτέχνες με φρέσκιες, εναλλακτικές προσεγγίσεις. Feinkunst Krüger. Από τις πιο ιδιαίτερες γκαλερί του Αμβούργου, με εικαστικά που κινούνται στα όρια του σουρεαλισμού, της ποπ κουλτούρας και της street art. Πολλές γκαλερί συμμετέχουν στη Hamburger Galerienrundgang, έναν θεσμό όπου οι χώροι ανοίγουν ταυτόχρονα για ένα σαββατοκύριακο με εκδηλώσεις και ξεναγήσεις.

Στην Galerie der Schlumper – σε ελεύθερη μετάφραση του ‘άτσαλου’.

Είναι ίσως η πιο ιδιαίτερη γκαλερί που έχω συναντήσει. Είναι ένας ανεξάρτητος μη κερδοσκοπικός σύλλογος που υποστηρίζει το δημιουργικό ταλέντο των ατόμων με αναπηρία.

Δεν είναι καθόλου εύκολη η καλλιτεχνική έκφραση για όλους μας, αλλά για κάποιους είναι ακόμη πιο δύσκολη. Η γκαλερί αυτή προσπαθεί να αναδείξει τους καλλιτέχνες με κάθε μορφής αναπηρία.

Και μην ξεχνάς. Δεν είναι ορατή η κάθε αναπηρία.

Ανάπηρος δεν είναι μόνον αυτός που είναι σε ένα αναπηρικό αμαξίδιο και τον αναγνωρίζεις εύκολα. Στις μέρες μας η αναπηρία που δεν φαίνεται αυξάνεται εντυπωσιακά και επηρεάζει αρνητικά πολλούς συνανθρώπους μας. Έχω παραδείγματα κοντά μου και γνωρίζω το πρόβλημα. Όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες δεν έχουν τις ίδιες προσβάσεις για να δείξουν το έργο τους. Και φυσικά το δημιουργικό τους ταλέντο δεν είναι διαφορετικό από το δικό σου.

Στο πάρκο Planten un Blomen- Φυτά και λουλούδια.

Είναι ένα πανέμορφο αστικό πάρκο με εκπληκτικούς κήπους, φυτά και νερά παντού. Εδώ έρχεσαι και ηρεμείς πραγματικά.

Είναι σχεδόν στο κέντρο του Αμβούργου. Τι σημαίνει αυτό ; Ο κάτοικος της πόλης μπορεί πολύ εύκολα να ρθει εδώ, να βρεθεί σε μια άλλη ατμόσφαιρα, να ξεχαστεί από τα προβλήματα του και να ηρεμήσει. Όταν είσαι μέσα σε αυτό το πάρκο δεν καταλαβαίνεις ότι είσαι σε μια μεγαλούπολη. Είναι επίσης ένα πολύ μεγάλο πάρκο με έκταση 470 στρέμματα. Έχεις πολύ χώρο για απόλαυση.

Ήρθαμε εδώ το απόγευμα λίγο κουρασμένοι από τον ολοήμερη πεζοπορία, αλλά νομίζω περισσότερο κουρασμένοι από την ένταση να βγει το καθημερινό ταξιδιωτικό πρόγραμμα. Θέλαμε να χαλαρώσει ο εγκέφαλος μας από την συνεχή πληροφορία.

Στον Γιαπωνέζικο κήπο. Είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη, σχεδιασμένος από τον γιαπωνέζο αρχιτέκτονα κήπων Yoshikuni Araki. Έχει τεχνητή λίμνη, γέφυρες, βραχώδεις συνθέσεις και σπάνια φυτά. Βασίζεται σε μια φιλοσοφία αρμονίας, συμμετρίας και φυσικής απλότητας.

Δεν πρόκειται απλώς για έναν “όμορφο” χώρο πράσινου, αλλά για μια συμβολική μικρογραφία της φύσης, σχεδιασμένη να προσφέρει ηρεμία, στοχασμό και πνευματική γαλήνη.

Στον Αλπικό κήπο.

Είναι ιδιαίτερα αγαπητός γιατί συγκεντρώνει σπάνια φυτά από ορεινές ζώνες σε μια μικρογραφία φυσικού τοπίου. Αναπαριστά τη χλωρίδα των ορεινών και αλπικών περιοχών.

Οι βραχόκηποι είναι χτισμένοι με πέτρες διαφόρων μεγεθών οι οποίες τοποθετούνται ασύμμετρα για να αναπαραστήσουν πλαγιές, χαράδρες και κορυφές. Έχει φυτά μικρής ανάπτυξης, προσαρμοσμένα σε συνθήκες κρύου, δυνατού φωτός και φτωχού εδάφους.

Ο αλπικός βραχόκηπος προσφέρει μια εκπαιδευτική και αισθητική εμπειρία μαζί. Είναι σαν να κάνεις έναν περίπατο στο βουνό, αλλά σε απόσταση αναπνοής από την πόλη. Σε βοτανικούς κήπους όπως αυτός του Planten un Blomen, είναι κάτι ας πούμε ζωντανό μουσείο των βουνών.

Θα έχεις παρέα χήνες και πάπιες με τα μικρά τους.

Οι χήνες και οι πάπιες του Planten un Blomen είναι οι ‘’μικροί κάτοικοι’’ του πάρκου που έχουν αναπτύξει μια ξεχωριστή σχέση με το τοπίο και τους ανθρώπους. Το περιβάλλον του πάρκου Planten un Blomen τους προσφέρει πολύ καλές συνθήκες διαβίωσης.

Οι πάπιες και οι χήνες εδώ δεν φοβούνται ιδιαίτερα τους ανθρώπους, έχουν εξοικειωθεί με την παρουσία τους. Περπατούν στα μονοπάτια και πλησιάζουν τα παγκάκια αναζητώντας τροφή. Είναι καλύτερα όμως να μην τις ταΐζουμε ψωμί, δεν τις κάνει καλό.

Καθίσαμε και βλέπαμε τις πάπιες και τις χήνες με τα μικρά τους να κινούνται αργά στον δικό τους ρυθμό γύρω μας. Είναι ένα μάθημα να βλέπεις αυτά τα όμορφα πουλιά και να σου δείχνουν με την συμπεριφορά τους τι χάνεις που τρέχεις όλη μέρα και δεν έχεις χρόνο να χαλαρώσεις.

Το κρασί Riesling.

Αργά το απόγευμα φύγαμε από το όμορφο πάρκο Planten un Blomen για το σπίτι της φίλης μου Katja που μας περίμενε με ένα υπέροχο δείπνο στην αυλή της και κρασί από την κορυφαία Γερμανική ποικιλία Riesling.

Δεν μπορώ να μην σταθώ σε αυτήν την ποικιλία κρασιών, πολύ αγαπητή για μένα. Προέρχεται κυρίως από την περιοχή Μοζέλ της Γερμανίας, αλλά σήμερα καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο.

Δίνει σταφύλια με μικρά σφιχτά τσαμπιά και χρώμα κιτρινοπράσινο, υψηλή οξύτητα, έντονα αρώματα και μεγάλη διάρκεια παλαίωσης. Για μένα αποτελεί τέλεια συνοδεία με μια καλή παλαιωμένη κατσικίσια γραβιέρα.

Στο Bunker του Αμβούργου.

Σήμερα ξεκινήσαμε την πεζοπορική μας εξερεύνηση του Αμβούργου με ένα καταφύγιο.

Το Bunker είναι ένα τεράστιο καταφύγιο που φτιάχτηκε το 1942 από το ναζιστικό καθεστώς σε μόλις 300 ημέρες με χιλιάδες εργάτες καταναγκαστικής εργασίας, αιχμάλωτοι πολέμου και εργάτες από κατεχόμενες χώρες.

Έχει χοντρούς τσιμεντένιους τοίχους από οπλισμένο σκυρόδεμα πάχους έως 3,5 μέτρων! Το σκυρόδεμα παρασκευαζόταν επί τόπου με συνεχόμενη ροή, ώστε να μη δημιουργούνται αδύνατα σημεία.

Ο εξωτερικός όγκος σχεδιάστηκε για να αντέχει απευθείας χτυπήματα από βόμβες μεγάλου διαμετρήματος. Πάνω στην οροφή του υπήρχαν τέσσερις αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες για να προστατεύουν το Αμβούργο.

Εδώ έβρισκαν καταφύγιο οι κάτοικοι κατά την διάρκεια των συμμαχικών βομβαρδισμών της πόλης το 1943. Χωρούσε 25.000 ανθρώπους και είχε αίθουσες για διοίκηση, αποθήκευση πυρομαχικών και νοσοκομείο.

Μετά τον πόλεμο, οι Βρετανοί προσπάθησαν να το ανατινάξουν, αλλά η κατασκευή ήταν τόσο στιβαρή που εγκατέλειψαν το σχέδιο.

“Green Bunker”

Το 2017 ξεκίνησε μια πρωτοφανή ανάπλαση και το γκρίζο κτίριο από ναζιστικό καταφύγιο μετατράπηκε σε πράσινο, πολιτιστικό και βιώσιμο κτίριο.

Πρόσθεσαν άλλους πέντε ορόφους σε πυραμοειδή ανάπτυξη και έφτιαξαν ένα ξενοδοχείο, μουσική σκηνή, αιθουσες τέχνης, αθλητικές δραστηριότητες και ένα μνημείο για τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας.

Το εντυπωσιακό όμως για μένα είναι ότι φύτεψαν πάνω από 4.700 δέντρα και 16.000 πολυετή φυτά και το καταφύγιο έγινε πράσινο.

Έχει κερδίσει διεθνή βραβεία, όπως το MIPIM Award 2025 για την καλύτερη μετατροπή κτιρίου και είναι στη λίστα των “52 Places to Travel in 2025” από τη New York Times.

Στην ταράτσα του Bunker.

Είναι εντυπωσιακό να το βλέπεις αυτό το καταφύγιο από μακριά, αλλά αξίζει τον κόπο να το ανεβείς με τα πόδια και να δεις από κοντά τούς χώρους του, τι έφτιαξαν και φυσικά τι φύτεψαν.

Η είσοδος είναι ελεύθερη. Αφού περάσεις τον έλεγχο, ένα κυκλικό μονοπάτι μήκους 560 m σε ανεβάζει στην κορυφή του στα 58 μέτρα ύψος με πανοραμική θέα στην πόλη και το λιμάνι του Αμβούργου. Σε όλη την διαδρομή μπορείς να βλέπεις την κατασκευή, τις αίθουσες και τα χιλιάδες φυτά και δέντρα που φύτεψαν.

Είναι και μια καλή άσκηση να ξεμουδιάσεις και να ανεβάσεις λίγους παλμούς. Όταν φτάσεις στην κορυφή του είσαι σε μια καταπράσινη ταράτσα με παγκάκια για να καθίσεις και να απολαύσεις την θέα.

Στην γειτονιά Karo-Viertel.

Κατεβήκαμε από το Bunker και περάσαμε απέναντι στην γειτονιά Karo-Viertel.

Είναι μια μικρή, εναλλακτική και ανεξάρτητη γειτονιά με αυτόνομη κουλτούρα, ανεξάρτητα καφέ, vegan-χορτοφαγικά εστιατόρια, δισκοπωλεία, βιβλιοπωλεία, καταστήματα με χειροποίητα ρούχα, χρωματιστά graffiti, αφίσες, street art και πολλά άλλα.

Η περιοχή έχει μεγάλη αντιφασιστική και ελευθεριακή παράδοση, με κοινότητες αυτοδιαχείρισης και επαναστατική τέχνη.

Για όσες μέρες ήμασταν στο Αμβούργο έγινε το αγαπημένο μας μέρος και ερχόμασταν εδώ σχεδόν κάθε μέρα.

Στα παλιά σπίτια της Karo-Viertel.

H περιοχή Karo-Viertel διατηρεί ακόμη μερικούς δρόμους με χαρακτηριστικά χαμηλά γραφικά σπίτια σε σειρά, που ξεχωρίζουν μέσα στο αστικό περιβάλλον της περιοχής.

Αυτά τα σπίτια έχουν ιστορικό και κοινωνικό ενδιαφέρον και συνδέονται με την εργατική ιστορία της πόλης και τις μεταμορφώσεις της γειτονιάς.

Τι είναι αυτά τα χαμηλά σπίτια;

Είναι παλιά εργατικά σπίτια, χτισμένα στα τέλη του 19ου αιώνα 1880–1900, όταν η περιοχή αναπτυσσόταν ως λαϊκό προάστιο του Αμβούργου κοντά σε βιομηχανίες, αποθήκες και σιδηροδρομικές γραμμές.

Είναι μονώροφα ή διώροφα σπίτια, κολλημένα το ένα δίπλα στο άλλο σε σειρά, χτισμένα με κόκκινο ή κίτρινο τούβλο. Έχουν χαμηλές στέγες, πέτρινα κατώφλια, ξύλινα παραθυρόφυλλα και διακοσμητικά πλαίσια. Κάποια έχουν αυλές στο πίσω μέρος, κοινές ανάμεσα σε γείτονες.

Αυτά τα σπίτια διασώθηκαν από κατεδάφιση χάρη σε τοπικές κινητοποιήσεις τις δεκαετίες του ’70 και ’80, όταν η πόλη ήθελε να τα αντικαταστήσει με σύγχρονα κτίρια.

Πολλά από αυτά βρίσκονται τώρα υπό καθεστώς προστασίας ως ιστορικά δείγματα εργατικής αρχιτεκτονικής. Σήμερα φιλοξενούν συχνά συλλογικές κατοικίες, καλλιτεχνικά στούντιο, αρχιτεκτονικά γραφεία ή και ακτιβιστικές οργανώσεις.

Στα δύο πιο διάσημα δισκοπωλεία του Αμβούργου – Zardoz Records και Hanseplatte.

Η γειτονιά Karo-Viertel μπορεί να είναι μικρή σε μέγεθος αλλά είναι μεγάλη σε χαρακτήρα. Τα δισκοπωλεία της αντανακλούν το ανεξάρτητο πνεύμα της περιοχής και την αγάπη για το βινύλιο. Εδώ θα βρεις δίσκους βινυλίου από τις δεκαετίες ’60–’90 σε εξαιρετική κατάσταση, αλλά και νέες κυκλοφορίες σε alternative, jazz, post-rock, krautrock και electronica.

Δεν είναι καταστήματα, είναι μικρές μουσικές κοινότητες. Πουλάνε μνήμη. Παλιές κυκλοφορίες στοιβαγμένες σε ξύλινες προθήκες, εξώφυλλα που έχουν περάσει από χέρια, σπίτια, χρόνια. Δίσκοι που μυρίζουν χαρτόνι και χρόνο. Είναι μέρη για να μείνεις ώρα, όπως κάναμε κι εμείς, να ακούσεις, να ρωτήσεις, να συζητήσεις.

Το Zardoz Records είναι από τα πιο γνωστά και αγαπημένα δισκοπωλεία του Αμβούργου και όχι μόνο. Είναι γνωστό σαν ένα μέρος όπου “θα βρεις αυτό που δεν ήξερες ότι έψαχνες”. Έχει μια από τις πιο μεγάλες και καλά επιμελημένες συλλογές βινυλίων στην Ευρώπη. Θα βρεις σπάνιες πρώτες εκδόσεις και συλλεκτικούς δίσκους από δεκαετίες ’60, ’70, ’80. Το Zardoz έχει φανατικούς επισκέπτες: DJs, συλλέκτες, μουσικούς και λάτρεις της μουσικής από όλη τη Γερμανία και την Ευρώπη.

Το Hanseplatte είναι απόλυτα ταυτισμένο με την τοπική μουσική σκηνή. Είναι ένα πολιτιστικό στέκι και μια δήλωση ταυτότητας για την πόλη. Θα βρεις δίσκους βινυλίου, CDs και κασέτες, η μεγάλη χαρά της Αρετής. Διαθέτει ντόπια labels όπως Tapete Records, Audiolith, Buback, Lado κ.ά. Έχει ένα εύρος μουσικής που εκτείνεται από indie και electro, μέχρι punk, hip hop, pop και πειραματικά. Το Hanseplatte δεν είναι μόνο δισκάδικο. Πουλάει και T-shirts, posters, tote bags και design αντικείμενα. Όλα με έντονο τοπικό χαρακτήρα, συνθήματα στα γερμανικά, χιούμορ του St. Pauli.

Το βινύλιο επιστρέφει – και δεν είναι μόνο η μουσική που επιστρέφει.

Μου αρέσει ο ήχος από το βινύλιο και έχω μια καλή μικρή συλλογή. Χαίρομαι όταν ακούω μουσική από το βινύλιο και χαίρομαι που το βινύλιο επιστρέφει. Είναι πολύ διαφορετικός και ανθρώπινος ο τρόπος ακρόασης στο βινύλιο.

Είναι αισθησιακό και φυσικό μέσο, τον κρατάς στο χέρι σου τον δίσκο από βινύλιο, ένα είδος επαφής με τον ήχο που η ψηφιακή εποχή δεν μπορεί να αναπαράγει. Πρέπει να αφιερώσεις χρόνο για να ακούσεις έναν δίσκο ολόκληρο, όχι να κάνεις skip. Πρέπει να γυρίσεις πλευρά στον δίσκο. Να καθίσεις και να ακούσεις όχι κάτι, αλλά κάποιον.

Στον σημερινό κόσμο όπου η μουσική έχει γίνει streaming χωρίς τέλος και την λυμαίνονται οι μεγάλες πλατφόρμες, δίνοντας ψίχουλα στους καλλιτέχνες, η επιστροφή του βινυλίου είναι μια πολιτισμική αντίσταση για μένα και όχι μια απλή μόδα.

Μην ξεχνάς την διαφορά, όταν αγοράζεις ένα βινύλιο, ενισχύεις απευθείας τον καλλιτέχνη, το label και το δισκοπωλείο.

Στον κινηματογράφο 3001.

Κρυμμένος στην πίσω αυλή στο πρώην εργοστάσιο Montblanc, αυτός ο εμβληματικός κινηματογράφος με τις 91 θέσεις είναι μια γνήσια εμπειρία για τους cinephiles του Αμβούργου.

Παίζει ανεξάρτητες παραγωγές, ντοκιμαντέρ και arthouse παραγωγές. Λειτουργεί από το 1991 και κατόρθωσε και επιβίωσε κάτω από μεγάλες πιέσεις. Οι περισσότερες ταινίες προβάλλονται στην αυθεντική γλώσσα με υπότιτλους, σπάνιο για Γερμανία. Είναι επίσης πλήρως προσβάσιμος για ανθρώπους με αναπηρίες.

Ο κινηματογράφος 3001 έχει την αισθητική “κινηματογραφικής λέσχης”, με ένα αίσθημα αποκλειστικότητας λόγω της τοποθεσίας του σε πίσω αυλή, σαν να ανήκεις σε έναν κύκλο ανθρώπων που αγαπά διαφορετικά το σινεμά.

Τα Graffiti και η Street-art στην Karo-Viertel.

Σαν μια από τις πιο ζωντανές και αντισυμβατικές γειτονιές της πόλης του Αμβούργου η Karo-Viertel, φιλοξενεί την τέχνη του δρόμου και την αποδέχεται ανοικτά.

Τα graffiti και η street art αποτελούν βασικό στοιχείο της ταυτότητάς της περιοχής και οι εικαστικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο εδώ δεν είναι απλώς διακόσμηση.

Λειτουργούν σαν μορφές πολιτικής και κοινωνικής έκφρασης, και αντικατοπτρίζουν την ιστορία του εναλλακτικού και αυτόνομου κινήματος της περιοχής.

Πολλά graffiti έχουν αντιφασιστικά, αντικαπιταλιστικά ή φεμινιστικά συνθήματα.

Η γειτονιά έχει ισχυρή ιστορία αριστερών και αναρχικών κινημάτων, που αποτυπώνεται στην εικονογραφία των δρόμων. Τα έργα στους τοίχους αλλάζουν διαρκώς.

Οι τοίχοι λειτουργούν σαν “ανοιχτό πεδίο δράσης”, όπου νέοι καλλιτέχνες μπορούν να προσθέσουν τη φωνή τους. Κάτι που είδες σήμερα, ίσως δεν υπάρχει αύριο.

Η DIY κουλτούρα – από το Do It Yourself, κάντο μόνος σου.

Τα graffiti και το street art συνομιλεί εδώ με τη DIY κουλτούρα σε μια εξαιρετική επικοινωνία.

Τι είναι η DIY κουλτούρα ;

Eίναι ένας τρόπος ζωής και δημιουργίας που βασίζεται στην αυτοοργάνωση, την ανεξαρτησία και την απόρριψη της μαζικής κατανάλωσης.

Πολλές DIY πρακτικές έχουν αντικαταναλωτικό, αντιεξουσιαστικό ή οικολογικό χαρακτήρα.

Αντί να αγοράζεις προϊόντα ή υπηρεσίες από μεγάλες εταιρείες, φτιάχνεις τα πράγματα μόνος σου. Μπορεί να είναι τα πάντα, από ρούχα, μουσική, τέχνη, έπιπλα, εκδόσεις, επισκευές ή πολιτιστικές δράσεις.

Αν είσαι καλλιτέχνης δεν περιμένεις παραγγελία από μια γκαλερί. Βγαίνεις, βάφεις, αφισοκολλάς, εκφράζεσαι. Ο καθένας μπορεί να δημιουργήσει κάτι σε προσωπικό η κοινωνικό επίπεδο, χωρίς να περιμένει άδεια ή αναγνώριση από κάποιο “επίσημο” θεσμό ή αγορά.

Παρόλο που λέγεται do it yourself, συχνά προωθεί τη συλλογική δουλειά – φτιάχνουμε πράγματα μαζί, ανταλλάσσουμε γνώσεις, υλικά, δεξιότητες.

Στην Karo-Viertel η DIY κουλτούρα είναι ζωντανή και ορατή παντού.

Στα χειροποίητα κοσμήματα στα μικρά καφέ, στους τοίχους με graffiti, στις αφίσες για events, στα εργαστήρια ρούχων και τα μικρά ανεξάρτητα καταστήματα κυριαρχεί η DIY κουλτούρα.

Είναι μια μορφή αστικής αντίστασης και πολιτιστικής δημιουργίας που την έχουμε ανάγκη στις μέρες μας που πνιγόμαστε από τον άχρηστο καταναλωτισμό. Δεν χρειάζεται να αγοράζουμε τόσα πράγματα για να είμαστε ευτυχισμένοι και στο τέλος να μην τα χρησιμοποιούμε.

Και όταν χρειαστείς κάτι, σκέψου μήπως μπορείς να το κάνεις μόνος σου. Να το φτιάξουμε με τα χέρια μας να έχουμε την χαρά της δημιουργίας και όχι την χαρά της αγοράς. Είναι τόσο μεγάλη η απόλαυση της δημιουργίας που δεν συγκρίνεται με οποιαδήποτε αγορά.

Μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα μόνος σου και μην αφήνεις τις δεξιότητες σου να κοιμούνται. Το ένοιωσα όταν ξεκινήσαμε με την Αρετή να κάνουμε κάποια απλά χειροποίητα πράγματα στο σπίτι. Επισκευές και μετατροπές ρούχων, καλλυντικά, μικρά διακοσμητικά από υλικά που θα πετόντουσαν, πίνακες ζωγραφικής με μηνύματα και διάφορα άλλα. Αισθάνεσαι στο τέλος πολύ περήφανος που το έφτιαξες μόνος σου και επίσης δεν πέταξες τα χρήματα σου.

Στην διάσημη κατάληψη ‘’Rote Flora’’

Το κτίριο ξεκίνησε ως εντυπωσιακό θέατρο με το όνομα Flora το 1835. Το 1987 προτάθηκε να μετατραπεί σε θέατρο για το Phantom of the Opera, αλλά η αντίδραση των κατοίκων οδήγησε σε ακυρώσεις. Έτσι από το 1989 λειτουργεί ως αυτοδιαχειριζόμενο, αυτονομιστικό κοινωνικό κέντρο, με συναυλίες, εργαστήρια, καφέ, repairs workshop, αρχείο κοινωνικών κινημάτων και πολιτικές συζητήσεις. Η διαχείρισή της είναι συλλογική και αυτοοργανωμένη, χωρίς εξωτερική χρηματοδότηση ή έλεγχο από το κράτος.

Η Rote Flora έγινε πεδίο συγκρούσεων, κυρίως κατά τις διαδηλώσεις του Δεκεμβρίου 2013–Ιανουαρίου 2014, όταν χιλιάδες κάτοικοι διαδήλωσαν ενάντια στην εκκένωσή της με βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία.

Κατά τη διάρκεια της Συνόδου G20 στο Αμβούργο το 2017, ήταν κέντρο του αριστερού κινήματος και παρά τις φωνές για κλείσιμο, το κέντρο απέρριψε τη βία και συνέχισε να λειτουργεί. Το κτίριο αγοράστηκε το 2001 από ιδιώτη επενδυτή, ο οποίος όμως διατηρούσε ανέπαφη την κατάσταση και δεν επενέβη στην πολιτική της κατάληψης.

Το 2014 η πόλη το αγόρασε ξανά με σκοπό τη διασφάλιση της λειτουργίας του σαν πολιτιστικό κέντρο.

H Rote Flora παραμένει σημείο αναφοράς των αντιεξουσιαστικών κινημάτων στο Αμβούργο. Παράλληλα όμως φιλοξενεί και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, τοπικές πρωτοβουλίες, το κοινωνικό τουρνουά ποδηλάτων, και δράσεις ενάντια στις κοινωνικές ανισότητες.

Στο VERLAN Café & Store.

Είχαμε πλέον κουραστεί από το ολοήμερο περπάτημα και την οπτική πληροφορία και χρειαζόμασταν ένα καφέ και κάποιο vegan γλυκάκι. Ήρθαμε σε έναν ιδιαίτερο χώρο, που συνδυάζει καφέ με χειροποίητα κοσμήματα, όλα κάτω από την ίδια στέγη και είναι πλήρως αληθινό και εξαιρετικά ενδιαφέρον.

Τα κοσμήματα είναι χειροποίητα DIY και τα βρίσκεις στην πρόσοψη του καφέ. Έχεις όλο τον χρόνο να τα χαζέψεις, να τα δοκιμάσεις και αν σου αρέσει κάποιο να ενισχύσεις τον δημιουργό του. Δεν είναι ακριβά, είναι απλά καθημερινά κοσμήματα.

Τα καφέ της Karo-Viertel στο Αμβούργο.

Εδώ όπου οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με street art, τα μικρά καφέ της περιοχής μοιάζουν και αυτά με εικαστικές παρεμβάσεις. Η καθημερινότητα κυλά αργά, με ένα φλιτζάνι καφέ στο χέρι. Με μεγάλη έμφαση στον καλό καφέ, προσφέρουν επίσης χειροποίητα γλυκά και χορτοφαγικά vegan snack.

Τα καφέ της Karo δεν είναι μόνο μέρη για να πιεις καφέ, είναι χώροι συνάντησης, ξεκούρασης και έμπνευσης, συχνά με δικό τους στυλ και χαρακτήρα. Έχουν μια ανέμελη αισθητική, με vintage έπιπλα, αφίσες συναυλιών, δίσκους και διάφορα έντυπα. Συχνά λειτουργούν και ως πολιτιστικά σημεία με μικρές εκθέσεις, παρουσιάσεις βιβλίων ή DJ sets το απόγευμα.

Στο πάρκο της γειτονιάς μας.

Στο Αμβούργο μας φιλοξένησε η φίλη μου η Katja και πολύ κοντά στο σπίτι της υπάρχει ένα μεγάλο και όμορφο πάρκο δίπλα στο νερό.

Μπορείς να κάνεις ατελείωτες βόλτες, να τρέξεις, να κάνεις ποδήλατο, να κάνεις κανό στην λίμνη και μετά να καθίσεις για καφέ η για μπύρα στον κωπηλατικό όμιλο.

Ερχόμασταν εδώ με την Αρετή κάθε μέρα για βόλτα και η αίσθηση να έχεις αυτήν την άνεση, να χωθείς σε ένα μεγάλο πάρκο, τόσο κοντά στο σπίτι σου, ήταν μοναδική.

Είτε είναι πρωί και μόλις ξύπνησες, είτε είναι απόγευμα και γύρισες κουρασμένος από την δουλειά σου, μια μεγάλη βόλτα στο πάρκο σε ξεκουράζει αμέσως σωματικά και ψυχικά.

Αυτά τα πάρκα που θυμίζουν αρκετά την ανέπαφη φύση είναι πιστεύω η λεπτή γραμμή στην ισορροπία της υγιούς διαβίωσης σε μια μεγάλη πόλη.

Τι προκλήσεις αντιμετωπίζει σήμερα το Αμβούργο.

Είναι μια ακριβή πόλη και τα ενοίκια είναι εξαιρετικά ακριβά. Η πόλη δεν επιτυγχάνει τους στόχους της για επαρκή κατασκευή κοινωνικών κατοικιών. Η πρωτοβουλία “Hamburg Enteignet” θέλει εθνικοποίηση και κοινωνικότερο σχεδιασμό του στεγαστικού προβλήματος.

Στο Αμβούργο καταγράφηκαν περίπου 32.410 άνθρωποι χωρίς στέγη, αριθμός που κατατάσσει την πόλη στην “πρωτιά” ανάμεσα στις μεγάλες πόλεις της Γερμανίας. Η πραγματική κατάσταση με τους άστεγους είναι ακόμα πιο ανησυχητική, καθώς αυτές οι στατιστικές δεν περιλαμβάνουν όλους όσους δεν βρίσκονται σε καταγραφές, όπως άστεγους που αποφεύγουν συστηματικά τις επίσημες δομές. Το ζήτημα συνεχίζει να προκαλεί μεγάλο κοινωνικό προβληματισμό στο Αμβούργο.

Πολλοί άνθρωποι με διαφορετική εθνικότητα, χρώμα δέρματος ή θρησκεία αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν ρατσισμό σε ενοικιάσεις σπιτιών, στην εργασία ή στις δημόσιες υπηρεσίες.

Στην πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση για τη Βουλή του Αμβούργου (Μάρτιος 2025), η Ακροδεξιά μέσω του κόμματος AfD συγκέντρωσε το 7,5 % των ψήφων, παρουσιάζοντας άνοδο κατά περίπου 2,2 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση το 2020.

Είναι ευτυχισμένοι οι κάτοικοι του Αμβούργου;

Σε δημοσκόπηση του 2024, το 72 % των κατοίκων δήλωσε ότι θα πρότεινε το Αμβούργο ως “κατάλληλη πόλη για να ζήσει κανείς”.

Οι κάτοικοι του Αμβούργου δεν είναι “εξωστρεφώς ευτυχισμένοι” με τη νότια έννοια της ανεμελιάς, αλλά απολαμβάνουν μια βαθιά αίσθηση ασφάλειας, σταθερότητας και ισορροπίας. Πρόκειται περισσότερο για ένα αίσθημα νομίζω πληρότητας και σεβασμού στην καθημερινότητα, παρά για εκρηκτική ευτυχία.

Δεν ξέρω αν είμαι “ευτυχισμένος” μου είπε ένας κάτοικος του Αμβούργου.

Δεν σηκώνομαι κάθε πρωί χορεύοντας στο φως κι ο ουρανός εδώ όσο κι αν τον αγαπώ είναι συχνά γκρίζος. Η πόλη όμως με κρατά. Μου επιτρέπει να υπάρχω χωρίς θόρυβο. Να δουλεύω, να διαβάζω, να ακούω μουσική. Είναι μια ζωή οργανωμένη. Μα όχι απάνθρωπη. Είναι μια πόλη που μου αφήνει χώρο να αναπνεύσω. Δεν ξέρω αν είναι εύκολο να είσαι μόνος εδώ. Αλλά θα βρεις ανθρώπους που καταλαβαίνουν τη σιωπή σου.

Όχι, δεν είμαι ευτυχισμένος όπως στο σινεμά. Αλλά νομίζω πως είμαι καλά. Και εδώ στο Αμβούργο, αυτό φτάνει για να πεις ότι ζεις μια ζωή που έχει κάποιο νόημα.

Στο επόμενο άρθρο θα πάμε στην Κοπεγχάγη που είναι και η τελευταία από τις τρείς πόλεις που επισκεφτήκαμε.

Θέλω να ευχαριστήσω την Katja την Carlotta και τον ‘Pepper’ που έκαναν την διαμονή μας στο Αμβούργο πολύ όμορφη.

*O Στέργιος Μήτας είναι σκηνοθέτης