Μια Χαλκιδική που δεν μας αξίζει

Λέξεις: Κατερίνα Παπαβασιλείου

Οι νομικές υποχρεώσεις των δήμων προς τους πολίτες στη χώρα μας καθορίζονται από το Σύνταγμα της Ελλάδας, τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006), τον “Καλλικράτη” (ν. 3852/2010) και τον “Κλεισθένη Ι” (ν. 4555/2018). Οι βασικές νομικές υποχρεώσεις των δήμων περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την παροχή βασικών δημόσιων υπηρεσιών. Αυτό σημαίνει πως, οι δήμοι υποχρεούνται να εξασφαλίζουν στους πολίτες:

• Ύδρευση, αποχέτευση

• Καθαριότητα, αποκομιδή απορριμμάτων

• Οδοποιία, φωτισμό, σήμανση

• Συντήρηση και δημιουργία κοινοχρήστων χώρων (πάρκα, πλατείες, πεζοδρόμια)

• Προστασία περιβάλλοντος και πρασίνου

Εδώ και μία δεκαπενταετία, για όλους εμάς, που η Χαλκιδική ήταν ο μαγευτικός τόπος των παιδικών και φοιτητικών μας διακοπών και των καλοκαιρινών μας αναμνήσεων, για όλους εμάς, που στην ενηλικότητά μας επενδύσαμε μια περιουσία για ν’ αποκτήσουμε μια στέγη κοντά στη θάλασσα που αγαπούσαμε, αυτή η Χαλκιδική, από ειδυλλιακός ονείρου τόπος ξένοιαστων διακοπών, έχει γίνει αγώνας επιβίωσης σε ένα δυστοπικό στρεσογόνο περιβάλλον κινδύνου, ελλείψεων βασικών παροχών και ταλαιπωρίας, σε ένα τόπο που βρίθει από παρανομία, από τραγικές ελλείψεις σε βασικές παροχές και υποδομές. 

Και εξηγούμαι, χωρίς καμία διάθεση μιζέριας και γκρίνιας και με κάθε αγαθή πρόθεση και κατανόηση για τα αντικειμενικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας τόπος άνυδρος, με περιορισμένη έκταση, που με πληθυσμό 16.000 μονίμων κατοίκων, (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Δήμου Κασσάνδρας), φτάνει να φιλοξενεί περί τις 600.000 τους θερινούς μήνες. (Ολόκληρη η Χαλκιδική από 110-115.000 κατοίκους συνολικά το χειμώνα, φτάνει να υποδέχεται τους καλοκαιρινούς μήνες πάνω από 1.000.000 άτομα). 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή στην Κασσάνδρα είναι η ύδρευση. Πέρα από την δεδομένη λειψυδρία, την οποία μονίμως επικαλείται ο δήμος και κρύβεται πίσω από αυτήν, αιτία του κακού είναι κυρίως η ανεπαρκής και πρόχειρη, κοντόφθαλμη διαχείρισή της. Η ανεπάρκεια του δικτύου, (παλιά απαρχαιωμένα δίκτυα καταφανώς αναντίστοιχα με τις σύγχρονες ανάγκες ενός «πολιτισμένου» τόπου), οι συχνές, ενίοτε πολυήμερες, διακοπές υδροδότησης σε εξοχικές κατοικίες και οικισμούς, η αδιαφανής και αυθαίρετη παροχή νερού επιλεκτικά σε πολυτελή ξενοδοχεία και επιχειρήσεις εστίασης, καταργεί κάθε έννοια αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους επισκέπτες, που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν ακριβοπληρωμένα καταλύματα, αλλά και για εμάς, τους ιδιοκτήτες θερινών κατοικιών, που ουσιαστικά μας καταργεί τη δυνατότητα διαμονής, το δικαίωμα οίκησης και χρήσης της ιδιοκτησίας μας. Όταν οι παραθεριστές στη Χανιώτη αναγκάζονται να κάνουν μπάνιο νυκτερινές ώρες, δημοσίως στην αυλή των συγκροτημάτων, αναμένοντας την παροχή νερού, όταν αποπατούν στους αγρούς και σε ακάλυπτες περιοχές, όπως κυκλοφόρησε πρόσφατα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γιατί μετά από πολυήμερες διακοπές νερού δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις τουαλέτες των κατοικιών τους, ενώ οι δεξαμενές των κατοικιών και των οικισμών έχουν πιά αδειάσει, δημιουργεί εικόνες ντροπής και προσβάλλει την αξιοπρέπειά μας. Δυσφημίζει (έχει ήδη δυσφημίσει, η ζημιά έχει γίνει) τον τόπο μας και τη χώρα μας, με αμετάκλητες συνέπειες για τον τουρισμό, μιας και αυτό είναι το μόνο που ενδιαφέρει τις δημοτικές αρχές. Ήδη στον ηλεκτρονικό τύπο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις όμορες βαλκανικές χώρες, που είναι η κυρίαρχη πελατειακή ομάδα του τόπου, κυκλοφόρησαν ευρέως αποτρεπτικές συστάσεις για τη Χαλκιδική, ως ελλιπούς, προβληματικού και αφιλόξενου τόπου διακοπών. Το πρόβλημα είναι υπαρκτό εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Χρειάζεται ένα νέο υδατικό μοντέλο. Πιο έξυπνο, με έμφαση στη διαχείριση της ζήτησης, την επαναχρησιμοποίηση και τη μείωση των απωλειών. Σημειώνεται ότι οι απώλειες των διαρροών στα φθαρμένα παλιά δίκτυα της Χαλκιδικής είναι τουλάχιστον 40% (Γ. Εμμανουήλ, δήμαρχος Πολυγύρου, Τουρισμός, η τεράστια πίεση στις υποδομές της Χαλκιδικής το καλοκαίρι, Popaganda, 22-7-24).  Η λειψυδρία δεν είναι πλέον μελλοντικός κίνδυνος, είναι παρούσα και επιδεινώνεται. Ας ελπίσουμε ότι η πολιτεία και η αυτοδιοίκηση θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων με μακρόπνοες αποφάσεις που ελαχιστοποιούν το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα, πριν να είναι πολύ αργά. (Το νερό της Ελλάδας και ο Ξέρξης, Κ. Συνολάκης, Ακαδημαϊκός καθηγητής Φυσικών καταστροφών στο πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, άρθρο δημοσιευμένο στο Βήμα 29/7/25).

Στο πρόβλημα της έλλειψης νερού έρχεται να προστεθεί ένα απαρχαιωμένο ηλεκτρικό δίκτυο, που αντιστοιχούσε σε άλλες πολύ μακρινότερες εποχές και πληθυσμιακές ανάγκες, που στο δίμηνο της τουριστικής περιόδου προκαλεί συχνές διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος. Όταν εν μέσω καύσωνα διακόπτεται το ηλεκτρικό ρεύμα, που με τη σειρά του προκαλεί αδυναμία λειτουργίας των μηχανικών δεξαμενών που οι παραθεριστικοί οικισμοί ή οι παραθεριστικές κατοικίες έχουν εγκαταστήσει, ακριβώς για να αντιμετωπίσουν την ελλιπή υδροδότηση,  τότε το μίγμα γίνεται ασφυκτικό και εκρηκτικό. Όταν οι κατοικίες γίνονται ακατοίκητες και τα καταστήματα εστίασης επικίνδυνες βόμβες για τη δημόσια υγεία, λόγω της επισφαλούς ψύξης των προϊόντων τους, όταν τα κρούσματα της γαστρεντερίτιδας καταφεύγουν στο κέντρο υγείας, που υποστελεχωμένο, χωρίς τα στοιχειώδη υλικά, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού του, δεν καταφέρνει να παρέχει ασφαλείς ιατρικές υπηρεσίες, τότε πρέπει να εγκαταλείψεις αυτό τον τόπο και να μη ξαναγυρίσεις. 

Πλέον όλων αυτών, η διαχείριση υγρών και στερεών αποβλήτων παραπέμπει σε τριτοκοσμική εικόνα. Το απαρχαιωμένο δίκτυο αποχέτευσης είναι αδύνατο να υποστηρίξει τις ανάγκες του τόπου τους καλοκαιρινούς μήνες. Δεν είναι δυνατό ολόκληρα χωριά, δημοφιλείς προορισμοί, να μη διαθέτουν βιολογικό καθαρισμό και να εξυπηρετούν τις αποχετευτικές τους ανάγκες με οικιακούς βόθρους, ενώ παράλληλα καταβάλλουν όλο το χρόνο στο δήμο, αχρεωστήτως, τέλη αποχέτευσης, την οποία δεν έχουν! 

Σε όλην αυτή τη δυστοπική εικόνα, ενός άλλοτε μαγευτικού τόπου εξαιρετικής φυσικής καλλονής, έρχεται να προστεθεί ένα κυκλοφοριακό κομφούζιο, που προκαλείται από την έλλειψη οδικού σχεδιασμού και χώρων στάθμευσης μέσα στα χωριά της Κασσάνδρας. Για να διανύσεις τα δημοφιλή χωριά της εσωτερικής πλευράς της Κασσάνδρας, πρέπει να είσαι οπλισμένος με υπομονή, με ιδιαίτερη οδηγητική δεξιότητα και αποφασισμένος να περάσεις ένα δίωρο τουλάχιστον, προκειμένου να εφοδιαστείς με τις απαραίτητες προμήθειες από τα καταστήματα της περιοχής. Ο δήμος, που χορηγεί τόσο γενναιόδωρα χιλιάδες οικοδομικές άδειες κάθε χρόνο, (κάθε χρόνο βλέπουμε οικισμούς να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια), αγνοώντας τις ελλείψεις σε υποδομές και τις φυσικές δυνατότητες του τόπου, δεν κάνει καμία πρόβλεψη για χώρους στάθμευσης μέσα στα χωριά του, καμία πρόβλεψη για χώρους διέλευσης πεζών, καμία μέριμνα για στοιχειώδη οδικό σχεδιασμό. Θαρρείς και όλα εδώ εξυπηρετούν αποκλειστικά και μόνο το κέρδος, άμεσο και εύκολο, την άναρχη τουριστική και οικοδομική ανάπτυξη, ενώ η ποιότητα και ο σεβασμός στον άνθρωπο και στο περιβάλλον δε μοιάζει να απασχολεί κανέναν. 

Πώς άραγε συνδυάζεται αυτή η οικοδομική υπερδραστηριότητα, με τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν, που ο ίδιος ο δήμος επικαλείται ως εγγενή και δυσεπίλυτα? Ποιό αισιόδοξο πνεύμα υπολογίζει, πως θα εξυπηρετηθούν όλοι οι καινούργιοι οικισμοί και τουριστικά καταλύματα, νέες τεράστιες τουριστικές επενδύσεις, με τις υπάρχουσες απαρχαιωμένες υποδομές, με ανύπαρκτο σχεδιασμό για μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση των ήδη ασφυκτικών προβλημάτων και ελλείψεων;

Η υποχρέωση των δήμων για υποδομές υποστηρίζεται και χρηματοδοτείται όχι μόνο από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά και από ευρωπαϊκά κοινοτικά κονδύλια-προγράμματα. Αλλά η πρόσβαση σ αυτά προϋποθέτει ενδιαφέρον, όραμα, γνώση, περιβαλλοντική ευαισθησία, μακρόπνοο σχεδιασμό. Η διοίκηση έχει δυστυχώς εθιστεί σε μια ευκολία, που είναι αυτοκαταστροφική και βραχυπρόθεσμης ανταπόδοσης. Η παγκόσμια τεχνογνωσία παρέχει πλούσιες πρακτικές και επιστημονικές τεχνικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται και αξιοποιούνται από άλλα κράτη, πιο προνοητικά, πιο στοργικά προς τους πολίτες και πιο φιλικά προς το περιβάλλον και τις ανάγκες των πολιτών τους. Ας τα αντιγράψει λοιπόν η δημοτική αρχή, βρίσκονται έτοιμα εκεί έξω, διαθέσιμα σε όποιον, ως εκ του ρόλου του, αισθάνεται τη στοιχειώδη ευθύνη να παρέχει τις στοιχειώδεις υπηρεσίες και υποδομές στους συμπολίτες του, στους θερινούς επισκέπτες που κατακλύζουν τον τόπο κάθε χρόνο, αφήνοντας σημαντικό εισόδημα στον ντόπιο πληθυσμό και στον τόπο, σε εμάς που, αν και δεν είμαστε ψηφοφόροι της δημοτικής περιφέρειας, επενδύσαμε μια περιουσία για ν’ αποκτήσουμε μια στέγη για το καλοκαίρι και καταβάλλουμε σταθερά όλο το χρόνο δημοτικά τέλη, αχρεωστήτως, για παροχές που δεν μας παρέχονται (τέλη αποχέτευσης που δεν μας παρέχεται, αφού αναγκαζόμαστε να εκκενώνουμε τους βόθρους μας κάθε βδομάδα με δική μας δαπάνη, τέλη αποκομιδής απορριμμάτων που δεν μας αποκομίζονται, αφού αναγκαζόμαστε να διανύσουμε 4-5 χιλιόμετρα για να βρούμε τους άθλιους κάδους απορριμμάτων που βρίσκονται σπαρμένοι στους κεντρικούς δρόμους). Η παγκόσμια τεχνογνωσία υπάρχει, οι πόροι διατίθενται από ευρωπαϊκά κονδύλια, λείπει μόνο η πολιτική βούληση και η στοιχειώδης υπευθυνότητα. 

Εμείς, οι παραθεριστές και εραστές της Χαλκιδικής, κάνουμε έκκληση στις δημοτικές αρχές, να προβούν σε κινήσεις, σχεδιασμό, προγραμματισμό και υλοποίηση της νομικής τους υποχρέωσης για παροχή βασικών στοιχειωδών παροχών, που μέχρι τώρα λείπουν και είναι παντελώς αφημένες στην τύχη τους. Έκκληση, να σταματήσουν επιτέλους οι ανεδαφικές υποσχέσεις και δηλώσεις για έργα που ποτέ δεν υλοποιούνται. Έκκληση, να σταματήσει η εύκολη και ανέξοδη μετακύλιση ευθυνών για τα προβλήματα και τη διαχείριση του νερού προς τους θερινούς επισκέπτες και τους ιδιοκτήτες των θερινών κατοικιών. Έκκληση για αντιμετώπιση αυτού του υπέροχου, του δικού τους τόπου, με σεβασμό και αξιοπρέπεια, με όραμα και με προοπτική στα χρόνια που έρχονται. Πριν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα καταστεί ανεξίτηλο και κακοφορμίσει. Πριν να γίνει ο ευλογημένος αυτός τόπος της άγριας μέντας και του Ιερού του Ποσειδώνα, υποβαθμισμένη αστική απομίμηση, καρικατούρα, πεταμένη παράταιρα δίπλα στη θάλασσα και στο πεύκο! ΠΡΙΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ!

*Η Κατερίνα Παπαβασιλείου είναι Πρόεδρος Εφετών Θεσσαλονίκης