Πρόσφατα πήγα σε θεατρική παράσταση που λαχταρούσα για καιρό να παρακολουθήσω. Είχα βρει την τέλεια θέση και περίμενα με αγωνία να αρχίσει το έργο. Δίπλα μου καθόταν ένα ζευγάρι που δεν μπορούσε να σταματήσει να μιλά. Αρκετές στιγμές που χρειάστηκε να συγκεντρωθώ στην αφήγηση του έργου, άκουγα τη συνομιλία τους, όπως συμβαίνει σε ένα καφέ, ένα εστιατόριο, αλλά δεν το περιμένεις σε ένα θέατρο, ένα σινεμά. Μια αδιάλειπτη φλυαρία που διέκοπτε την ένταση της σκηνής, έδιωχνε τη μαγεία της στιγμής και με έκανε να μπερδεύομαι και να χάνω λεπτομέρειες. Αναγκάστηκα να ζητήσω ευγενικά να σταματήσουν να μιλούν, να χαλάσω τη διάθεσή μου για να κάνω την παρατήρηση, αλλά η εμπειρία μου είχε ήδη αλλοιωθεί.
Σε σύντομο χρονικό διάστημα, κατά τη διάρκεια μιας ονειρικής μουσικής παράστασης, κινητά τηλέφωνα χτυπούσαν στην αίθουσα σαν να μην συνέβαινε κάτι συγκινησιακό επί σκηνής. Το ενοχλητικότερο ήταν ότι οι κάτοχοί τους καθυστερούσαν να τα κλείσουν με τον ήχο να διαρκεί αρκετά δευτερόλεπτα. Αμήχανοι οι μουσικοί φάνηκαν να χάνουν στιγμιαία τη συγκέντρωσή τους, ενώ πολλοί θεατές γύρισαν με νευρικότητα να δουν ποιος παρεμβαλλόταν μεταξύ αυτών και του ονείρου τους.
Αυτές οι συμπεριφορές είναι απόδειξη έλλειψης σεβασμού, τόσο προς τους ηθοποιούς όσο και προς το κοινό. Σε χώρους πολιτισμού όλοι ζητούμε να βυθιστούμε αδιατάρακτα στον κόσμο της τέχνης. Δυστυχώς, η καθημερινότητα δεν προσφέρει πολλές τέτοιες ευκαιρίες και είναι μια πικρή στιγμή όταν αυτή η σύζευξή μας με τον κόσμο των αισθήσεων και των συναισθημάτων σπάει.
Το φαινόμενο της παρεμβολής κινητών συσκευών στο θέατρο και στον κινηματογράφο έχει γίνει ολοένα και πιο συχνό. Όταν διακόπτεται η ροή της αφήγησης, μειώνεται η συνολική εμπειρία και δημιουργείται ένα αίσθημα απογοήτευσης. Φαντάσου να είσαι πάνω στη σκηνή, να προσπαθείς να συγκεντρωθείς στον ρόλο σου και ξαφνικά να ακούς ομιλίες από το κοινό ή το χτύπημα ενός κινητού κάθε είκοσι λεπτά. Θα νιώσεις ενόχληση, σωστά; Ίσως πρέπει να επισημάνουμε το αυτονόητο, ότι οι μουσικοί και οι ηθοποιοί δεν είναι ρομπότ, ούτε οθόνη με autocue. Η δουλειά τους απαιτεί συγκέντρωση και αφοσίωση.
Στο θέατρο, η ζωντανή απόδοση των ηθοποιών απαιτεί από το κοινό να σέβεται τη δουλειά και την προσπάθεια τους. Η απόλαυση και κατανόηση της τέχνης είναι μια διαδικασία που απαιτεί υπομονή και αφοσίωση. Όταν κάποιος παρακολουθεί μια θεατρική παράσταση, ακόμη και μια ταινία, η προσδοκία του είναι να βυθιστεί στην οπτική αφήγηση. Η θεατρική αφήγηση μας ταξιδεύει σε έναν άλλο κόσμο. Όταν μας ξυπνούν από το όνειρο με αυτόν τον άκομψο τρόπο, χάνεται όλη η μαγεία. Σκοπός της τέχνης είναι να δίνει σχήμα και χρώμα στη ζωή.
Ακόμη, η πράξη της ομιλίας κατά τη διάρκεια μιας παράστασης χρησιμεύει ως μικρογραφία ευρύτερων κοινωνικών στάσεων απέναντι στο σεβασμό και στην εκτίμηση. Αναδεικνύει μια αυξανόμενη τάση εγωκεντρισμού που μπορεί να παρατηρηθεί σε διάφορες πτυχές της ζωής. Οι συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς εκτείνονται πέρα από την άμεση διακοπή των παραστάσεων. Πιστεύω ότι αποδεικνύουν μια κοινωνική στροφή προς την προτεραιότητα της προσωπικής έκφρασης έναντι της συμμετοχής της κοινότητας.
Ο φωτισμός της οθόνης ενός κινητού κατά τη διάρκεια μιας ταινίας, μιας παράστασης είναι εξίσου ενοχλητικός με τον ήχο μιας ειδοποίησης ή χειρότερα, μιας κλήσης. Οι τριγύρω θεατές συνήθως δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, κάτι που οδηγεί σε μια γενικότερη δυσαρέσκεια. Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται όλο και περισσότερο από τη συνεχή ψηφιακή επικοινωνία και την άμεση ικανοποίηση των Θέλω μας, η προσδοκία της σιωπής και της συγκέντρωσης σε κοινόχρηστους πολιτισμικούς χώρους ακυρώνεται από μια κουλτούρα που εκτιμά τη συνεχή αλληλεπίδραση, ακόμη και σε περιβάλλοντα που αυτό δεν προβλέπεται.
Η ανάγκη για επικοινωνία και η επιθυμία για λήψη πληροφοριών δεν πρέπει να υπερβαίνουν την αξία της τέχνης και της εμπειρίας που προσφέρουν αυτές οι εκδηλώσεις. Αυτή η συμπεριφορά υποδηλώνει την πεποίθηση ότι οι προσωπικές μας επαφές και αναζητήσεις είναι πιο σημαντικές από το συλλογικό πολιτισμικό βίωμα. Μια τέτοια στάση μπορεί να πηγάζει από μια κοινωνική στροφή προς τον ατομικισμό, όπου οι προσωπικές προτιμήσεις έχουν προτεραιότητα έναντι των συλλογικών εμπειριών.
Εν τέλει, συμπεριφορές όπως οι παραπάνω εγείρουν ερωτήματα όχι μόνο για τα άτομα που συμπεριφέρονται αντικοινωνικά, αλλά και για τους κοινωνικούς κανόνες και τη στάση μας απέναντι στον σεβασμό του άλλου. Ο προβληματισμός σχετικά με τις κοινωνικές επιπτώσεις αυτής της συμπεριφοράς είναι απαραίτητος. Μας προτρέπει σε μια επανεκτίμηση του τρόπου με τον οποίο εμπλεκόμαστε σε κοινές πολιτισμικές εμπειρίες και τις ευθύνες που συνοδεύουν τη συμμετοχή μας σε αυτές. Καθώς ως κοινωνία αντιμετωπίζουμε και αναγνωρίζουμε αυτές τις προκλήσεις, η καλλιέργεια της αίσθησης σεβασμού και εκτίμησης είναι αναγκαία. Ζητείται σεβασμός, λοιπόν, προς την τέχνη.
