Παγκόσμια ημέρα Ρομά Υπερηφάνειας

Η 8η Απριλίου καθιερώθηκε ως η Παγκόσμια ημέρα Ρομά το 1978 στην Γενεύη σε ανάμνηση του Πρώτου συνεδρίου Ρομά εκπροσώπων από όλο το κόσμο που πραγματοποιήθηκε στις 8 Απριλίου 1971 στην Αγγλία με στόχο την αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων που ταλανίζουν τις κοινότητες και εστιάζονται στην Παιδεία, την εργασία, την υγεία , την στέγαση και τον αντιτσιγγανισμό, φροντίζοντας παράλληλα για την καταγραφή και την  διάσωση της ιστορίας, διασφαλίζοντας πως οι διώξεις, οι βασανισμοί και το Ολοκαύτωμα που στοίχισαν την ζωή σε χιλιάδες τσιγγάνους δεν θα ξεχαστούν ούτε και θα επαναληφθούν. 

Παραπάνω από πενήντα χρόνια μετά οι τσιγγάνοι συνεχίζουν να βρίσκονται ανάμεσα στα πρώτα θύματα των μεγάλων κοινωνικών αλλαγών, χτυπημένοι από την οικονομική και ενεργειακή κρίση, την πανδημία και την φτωχοποίηση της Ευρώπης.

Στον Ελλαδικό χώρο συναντάμε τσιγγάνους από την εποχή του Βυζάντιου, την Οθωμανική αυτοκρατορία, μέχρι την Ελληνική επανάσταση. Παρ όλο που συνέβαλλαν στην δημιουργία του κράτους, διέσωσαν το Δημοτικό τραγούδι, πολέμησαν κατά την διάρκεια της κατοχής, διαμόρφωσαν την μουσική στα Βαλκάνια και υπήρξαν παραδοσιακά σημαντικό κομμάτι του εργατικού δυναμικού αντιμετωπίζονται ως ξένοι, «οι οικείοι άλλοι», καταδικασμένοι εκατοντάδες χρόνια μετά να κουβαλούν ακόμα αρνητικά στερεότυπα, προκαταλήψεις.

 

Ο θάνατος του Κώστα Φραγκούλη από χέρι αστυνομικού σχεδόν ένα χρόνο μετά την δολοφονία του Νίκου Σαμπάνη επίσης από αστυνομικούς, οδήγησαν για πρώτη φορά σε μαζικές πορείες και αυξημένα αντανακλαστικά της κοινωνίας των πολιτών. Ο Κώστας Φραγκούλης στάθηκε η αιτία για να ανοίξουν μια σειρά από ζητήματα που απασχόλησαν για ημέρες τα ΜΜΕ και τα social media, με την μια πλευρά να υποστηρίζει πως το να χάνει την ζωή του ένας 16χρονος τσιγγάνος  γιατί είκοσι ευρώ είναι δολοφονία  και ήρθε ο καιρός να δούμε τα ζητήματα της συμπερίληψης στις σωστές τους διαστάσεις με την άλλη πλευρά να υποστηρίζει πως δεν πρέπει να υπάρχει άλλη ανοχή στην παραβατηκότητα των Ρομά.

«Να τελειώνουμε με τους γύφτους» σκέφτηκαν αρκετοί για τους οποίους ο θάνατος ενός 16χρονου παιδιού που δεν ενσωματώνεται και παραμένει ξένο κομμάτι είναι ένας λιγότερος μπελάς. Ακόμα και στο πρόσφατο τραγικό συμβάν των Τεμπών υπήρξε προσπάθεια να αποποιηθούν οι πάντες τις ευθύνες λέγοντας έμμεσα η άμεσα πως οι τσιγγάνοι κλέβουν καλώδια και εξοπλισμό από τις γραμμές δίνοντας την εντύπωση πως μπορεί να φταίνε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το δίκτυο του ΟΣΕ στην Ελλάδα άρα και για τυχόν ατυχήματα. Θα ήταν ένα βολικό σενάριο απέναντι σε ανθρώπους που δεν έχουν αναπτύξει ακόμα έναν ισχυρό αντίλογο, δεν έχουν αρκετούς υποστηρικτές, δεν διεκδικούν τα δικαιώματα τους και είναι θύματα της φτώχειας και των ακραίων ταξικών αντιθέσεων αποκλεισμένοι και στιγματισμένοι. 

Παρ όλο που σήμερα υπάρχουν παραδείγματα παιδιών που έχουν διαπρέψει σε όλους τους τομείς η κοινωνία συνεχίζει να αντιμετωπίζει τους τσιγγάνους σαν ξένο κομμάτι ξεχνώντας ότι είναι Έλληνες πολίτες. Θα χρειαζόταν πολλές σελίδες για να αναλυθούν τα στερεότυπα, οι αντιλήψεις ο φόβος και τα πιστεύω μας για τους Ρομά, όσο όμως δεν κάνουμε βήματα για να μειώσουμε το βαθύ χάσμα αναμεσά μας, θα ενισχύουμε τα γκέτο, την ανομία και την παραβατικότητα με τις συνέπειες που αυτές φέρουν. Όπως πολύ σωστά ακούμε συχνά να λέγεται από τους ίδιους, ακόμα και όταν προσπαθούν, σπουδάζουν, αποφασίζουν να ανοιχτούν επιχειρηματικά ο μπαλαμός θα τους εμποδίσει με κάθε τρόπο γιατί δεν τους θέλει δίπλα του. Πως γίνεται όμως να καταδικάζει κανείς  την παραβατηκότητα να αποζητά την ένταξη αλλά όταν ο Ρομα τολμάει να βγει από τον μικρόκοσμό του να μην του το επιτρέπει.  

Πενήντα χρόνια μετά το πρώτο συνέδριο των Ρομά που έθεσε τις βάσεις των διεκδικήσεων τα προβλήματα διογκώνονται όλο και περισσότεροι, οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι η Ευρώπη κλείνεται σε μια εσωστρέφεια και οι απανωτές κρίσεις πλήττουν πρωτίστως τους ευάλωτους, μετανάστες, πρόσφυγες, αστέγους, Ρομά, δηλαδή ανθρώπους που μπαίνουν στο στόχαστρο ως ανεπιθύμητοι.

Το παρήγορο είναι πως παρά  τις συγκυρίες υπάρχουν τσιγγάνοι που σπουδάζουν, διεκδικούν για την κοινότητα τους, δραστηριοποιούνται, γίνονται πρότυπο και προσφέρουν από τις γνώσεις τους για να λύσουν κάποια από τα προβλήματα που τους απασχολούν. Τα επόμενα χρόνια θα μπορούσε και η Ελλάδα να διδαχθεί και από τις καλές πρακτικές ένταξης σε κάποιες κοινότητες Ρομά στην Ισπανία, την Ουγγαρία και την Ιταλία σε περιοχές που  Ρομά και μη Ρομά συμβιούν χωρίς κανένα διαχωρισμό και κανένα πρόβλημα μεταξύ τους. 

Επειδή η υπερηφάνεια είναι σημαντική κατάκτηση για τον κάθε άνθρωπο, ανθρώπινο δικαίωμα και κινητήριος δύναμη και επειδή οι τσιγγάνοι έχουν πολλούς λόγους για να είναι περήφανοι, θα πρέπει αμφότεροι να αναλογιστούμε τι θα μπορούσε να γίνει ώστε να υπάρξει μια πραγματική αλλαγή τα επόμενα χρόνια και όχι μια ακόμα χαμένη δεκαετία υποσχέσεων, προσδοκιών και ανεφάρμοστων σχεδίων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρόκειται για ανθρώπινες ζωές και για γενιές που πάνε χαμένες ενώ θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αλλαγή πραγματοποιώντας τα όνειρα τους έτσι που να αισθάνονται πραγματικά περήφανοι, αποδεκτοί στην κοινωνία καθημερινά και όχι επειδή ακόμα μια παγκόσμια ημέρα το επιβάλλει.