Πώς μπορεί να γίνει

Λέξεις: Χλόη Τσολάκογλου   

«Βαδίζουμε σαν συμπαγής ομάδα από έναν απόκρημνο και δύσκολο δρόμο, πιασμένοι γερά χέρι με χέρι. Είμαστε απ’ όλες τις μεριές κυκλωμένοι από εχθρούς, και είμαστε σχεδόν πάντα αναγκασμένοι να βαδίζουμε κάτω από τα πυρά τους.»

– Βλαντίμιρ Λένιν, Τι πρέπει να κάνουμε;

Το διάσημο πολιτικό φυλλάδιο του Βλαντίμιρ Λένιν «Τι πρέπει να κάνουμε;» θίγει το ζήτημα της αυθόρμητης αφύπνισης των εργατικών μαζών, το οποίο συζητείται εκτενώς στο δεύτερο κεφάλαιο με τίτλο «Το αυθόρμητο των μαζών και η συνειδητότητα της σοσιαλδημοκρατίας». Αυτό το ζήτημα είναι ένα τόξο που διαπερνά το χρόνο – έχουμε δει, ξανά και ξανά, και σε όλο τον κόσμο, τον τρόπο με τον οποίο οι μάζες προσεγγίζουν το επαναστατικό τους δυναμικό. Και παρόλο που ο Λένιν αναφέρεται συγκεκριμένα στην εργατική τάξη όταν γράφει για τη συνειδητότητα, η έννοια της συνείδησης μπορεί να εφαρμοστεί σε διάφορες κατηγορίες ταυτοποίησης. Καταθέτω αυτή την προσθήκη ακριβώς λόγω της τρέχουσας πολιτικής ατμόσφαιρας στις Ηνωμένες Πολιτείες και της πρόσφατης εκλογής του Zohran Mamdani ως εκπροσώπου των Δημοκρατικών στον εν εξελίξει αγώνα για τη δημαρχία. Η πρόσφατη νίκη του Mamdani δείχνει σαφώς μια μετατόπιση στη συνείδηση των πολιτών των Ηνωμένων Πολιτειών. Ποιος θα περίμενε ότι κάποιος που αυτοχαρακτηρίζεται ως Δημοκρατικός Σοσιαλιστής θα είχε τόσο ισχυρή επιρροή στην πολιτική της Βόρειας Αμερικής;

Αποτελεί αδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι η επιβαρυμένη παγκόσμια πολιτική πραγματικότητα του 20ού και 21ου αιώνα συνεχίζεται ακάθεκτη. Πόλεμοι, γενοκτονίες, λιμός, οικολογικές καταστροφές και κυβερνητική διαφθορά είναι μόνο μερικά από τα σημάδια που στιγματίζουν το πρόσωπο της πρόσφατης ιστορίας. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο υπήρξαν τόσες πολλές συγκεντρωμένες προσπάθειες σε όλο τον κόσμο για να κάνουμε κάτι για τις υλικές, πολιτικές, πνευματικές και ψυχικές συνθήκες της ζωής μας. Η συλλογική απογοήτευση, λοιπόν, συχνά εκδηλώνεται με ταραχές- δεν χρειάζεται να κοιτάξει κανείς μακρύτερα από τις επαναστατικές προσπάθειες κατά του πολέμου του Βιετνάμ και τις ταραχές του Stonewall στις Ηνωμένες Πολιτείες, ή τη μάχη του Αλγερίου, τον Μάη του ’68 στη Γαλλία, το «Καυτό Φθινόπωρο» στην Ιταλία κ.ο.κ. για να καταλάβει ότι οι άνθρωποι πάντα θα κατακλύζουν τους δρόμους ως απάντηση σε σοβαρές αδικίες.

Είτε ξεκινά κανείς από την καταγραφή των επαναστατικών προσπαθειών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη, είτε δίνοντας προσοχή στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και τη σεξουαλική επανάσταση των δεκαετιών του ’60 και του ’70 στις ΗΠΑ, είτε στην εξέγερση των Ζαπατίστας στο Μεξικό τη δεκαετία του ’90, το σίγουρο είναι ότι η πραγματικότητά μας είναι ταραχώδης, βίαιη και σκληρή. Και, επειδή οι συνθήκες της ζωής μας είναι τέτοιες, η φύση των επαναστάσεων μας δεν είναι ορθολογική- οι άνθρωποι δεν περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να δράσουν. Αντιθέτως, η ταξική συνείδηση παγιώνεται σε αυτές τις εκρηκτικές στιγμές. 

Αυτές οι εκρηκτικές στιγμές, όμως, συνήθως υποβοηθούνται από έμπειρους και αισιόδοξους ηγέτες που αντιλαμβάνονται τους τρόπους με τους οποίους ο κόσμος πρέπει να αλλάξει. Αυτοί οι ηγέτες καταρρίπτουν πολιτικά εμπόδια και προσεγγίζουν μάζες που προηγουμένως ήταν απολιτικές. Αυτό ήταν ιδιαίτερα εμφανές στις «Κατασκηνώσεις Αλληλεγγύης με την Γάζα» του 2024, τα οποία στήθηκαν στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια στην πόλη της Νέας Υόρκης και πέραν αυτής. Όταν στήθηκαν οι σκηνές στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ριζοσπάστες φοιτητές ηγέτες βοήθησαν στην κινητοποίηση του φοιτητικού πληθυσμού. Φοιτητές που κατά τα άλλα δεν είχαν ποτέ εμπλακεί σε πολιτικά κινήματα βρέθηκαν ξαφνικά μπλεγμένοι σε ένα από τα σημαντικότερα κινήματα της ζωής τους.

Όπως σημειώνει ο Λένιν στο φυλλάδιό του, η επαναστατική συνείδηση δεν αναδύεται αυθόρμητα μέσα στις μάζες μόνο μέσα από τον οικονομικό και κοινωνικό αγώνα. Ο αυθόρμητος αγώνας δεν είναι αρκετός. Η επαναστατική συνείδηση πρέπει να αναπτυχθεί και να διαδοθεί από συνειδητοποιημένους σοσιαλιστές, ιδίως μέσω ενός πειθαρχημένου κόμματος. Στο πλαίσιο των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Zohran Mamdani αντιπροσωπεύει ισχυρή ηγεσία για πολλούς αριστερούς πολίτες της Νέας Υόρκης, αλλά όχι μόνο. Προσφέρει επίσης μια ανάσα καθαρού αέρα για τους ανθρώπους που αισθάνονται συνεχώς ηττημένοι από το γραφειοκρατικό, ανεπαρκές Δημοκρατικό Κόμμα. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι τα άτομα που ένιωθαν αποθαρρημένα από τη συνεχιζόμενη γενοκτονία στη Γάζα, το αυξανόμενο κόστος ζωής στην πόλη και το φασιστικό καθεστώς Τραμπ, μεταξύ άλλων, στράφηκαν σε έναν απρόσμενο πολιτικό ηγέτη. Εν τέλει, ο Zohran Mamdani είναι σε θέση να συνδέσει τους άμεσους αγώνες των μαζών με ένα ευρύτερο πολιτικό κίνημα για την αμφισβήτηση του καπιταλισμού και του κράτους με τρόπο που άλλοι υποψήφιοι δήμαρχοι δεν μπόρεσαν.

*Η Χλόη Τσολάκογλου είναι υποψήφια Διδάκτορας στην Αγγλική και Συγκριτική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια