Πράσινη και έξυπνη πόλη: Η Μαρία Βασιλάκου εξηγεί το παράδειγμα της Βιέννης (ΒΙΝΤΕΟ)

Υπάρχουν πόλεις που λειτουργούν ως παραδείγματα για τις υπόλοιπες αποτελώντας πρότυπα ποιότητας ζωής και αστικής διαβίωσης. 

Μία από αυτές είναι η Βιέννη, η οποία σύμφωνα με επίσημα και αναγνωρισμένα διεθνή rankings είναι η πόλη με τους υψηλότερους δείκτες στην ποιότητα ζωής στην Ευρώπη.

Τι σημαίνει όμως πρακτικά αυτό;

Πώς το κατάφερε η Βιέννη; Τι σημαίνει να αξιοποιείς όλες τις δυνατότητες που έχεις για να γίνεις πιο φιλική πόλη στος κατοίκους και τους επισκέπτες σου; Πώς μπορείς να συνδυάσεις το αστικό πράσινο με τον πολεοδομικό σχεδιασμό και να μην ασφυκτιάς με τη συνεχιζόμενη αύξηση του πληθυσμού; Τι είναι αυτό που παίζει ρόλο ώστε να έχεις πολίτες που θέλουν να έρχονται στην πόλη σου ώστε να μείνουν για πάντα;

Η Μαρία Βασιλάκου υπήρξε αντιδήμαρχος και δημοτική σύμβουλος της Βιέννης από το 2010 μέχρι και το 2019. Γνωρίζει πολύ καλά το παράδειγμα της Βιέννης, επισκέφτηκε την Θεσσαλονίκη ως προσκεκλημένη της Parallaxi και το ανέλυσε σε όλες του τις διαστάσεις, στη δημόσια συζήτηση που διοργανώθηκε από τη «Θεσσαλονίκη Αλλιώς».

Η διαφορά με τη Θεσσαλονίκη

Η κ. Βασιλάκου έδωσε αρχικά κάποια απαραίτητα εισαγωγικά στοιχεία:

«Πρέπει να αναφέρουμε πως υπάρχει μία διαφορά σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη. Η Βιέννη είναι και κράτος, γιατί η Αυστρία είναι Ομοσπονδία. Της δίνει λοιπόν μια σειρά από δυνατότητες που οι Δήμοι όπως της Θεσσαλονίκης δεν έχουν.

Ο πληθυσμός της αυξάνεται με πολύ ταχείς ρυθμούς, με 20.000 ή 25.000 επιπλέον κατοίκους το χρόνο και είναι η δεύτερη σε ρυθμούς αύξησης κατοίκων πόλη στο γερμανόφωνο χώρο, μετά το Βερολίνο.

Αυτό που λέμε είναι ότι 25.000 νέοι Βιεννέζοι και Βιεννέζες είνα 25.000 καινούργιες ευκαιρίες για την πόλη. Νέες ιδέες, νέα δυναμική. Το ’86 ήταν μια πόλη γερόντων, σήμερα είναι μία νέα πόλη. Το 1/3 του πληθυσμού είναι κάτω των 30.

Αυτό όμως σημαίνει ότι κάθε χρόνο πρέπει να χτίζουμε μία μικρή αυστριακή πόλη. Και εννοείται δεν χτίζουμε μόνο διαμερίσματα, αλλά τα πάντα που πρέπει να έχει μια νέα πόλη. Είναι μια πρόκληση και μια τεράστια ευκαιρία.

Από το 2010 μέχρι και σήμερα είναι η πόλη με την υψηλότερη ποιότητα ζωής με βάση τα σοβαρά διεθνή ranking. Υποθέτω ότι ίσως να είστε λίγο σκεπτικοί αν πρέπει να μετράμε την ποιότητα ζωής με ranking. Θα το αναλύσουμε όμως στη συνέχεια αυτό».

Πρωτεύουσα επιδοτούμενης στέγης, με βαρύτητα στα μέσα συγκοινωνίας

Η επιδοτούμενη κοινωνική στέγη όχι απλά εφαρμόζεται στη Βιέννη, αλλά είναι και ένα από τα «κλειδιά» για να φτάσει στο σημείο που βρίσκεται.

Η Μαρία Βασιλάκου εξηγεί:

«Πρέπει να ξέρουμε ότι η Βιέννη είναι και η πρωτεύουσα της επιδοτούμενης κοινωνικής στέγης. Οι περισσότεροι νοικιάζουν, δεν υπάρχει μικρή ιδιοκτησία και το 62% του πληθυσμού ζει σε επιδοτούμενες κοινωνικές στέγες, με εξαιρετική ποιότητα. Δεν είναι ζήτημα πώς λειτυργεί το σύστημα, αλλά αυτό σημαίνει ότι η επιδοτούμενη κατοικία είναι για όλους μας, για τη μεσαία τάξη και όχι μόνο για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Αυτό δίνει μεγάλες δυνατότητες.

Η Βιέννη ήδη έχει ένα από τα πιο πυκνά συστήματα μαζικών συγκοινωνιών. Έχει μετρό, τραμ, λεωφορεία, προαστιακούς. Πολύ πυκνό σύστημα που ειδικά στις δυτικές συνοικίες της πόλης δεν χρειάζεται να περιμένεις πάνω από 3-5 λεπτά ή να περπατήσεις πάνω από 5 λεπτά.

Τι μπορεί να μοιραστεί με μια άλλη πόλη; Τι σημαίνει η ποιότητα ζωής; Πιστεύω ότι έχει να κάνει με το πόσο προσφιλής είναι στα παιδιά. Ό,τι θεωρούμε ότι είναι καλό για τα παιδιά μας, ανταποκρίνεται και στα δικά μας όνειρα και τις προσδοκίες. Θέλουμε να έχουν πρόσβαση στη φύση, να κινηθούν ελεύθερα, να μεγαλώσουν σε ασφαλές και υγιές περιβάλλον, να παίξουν με το νερό. Αυτα τα θέλουε για τον εαυτό μας, οπότε αν τα προσφέρουμε αυτά, θα αλλάξουν την ποιότητα ζωής στην πόλη μας.

Μήπως πρέπει να τα έχουμε αφετηρία για να σχεδιάσουμε την πόλη που θέλουμε;

Η Βιέννη λόγω των ρυθμών αύξησης πληθυσμού μέχρι το 2025 θα χρειαστεί 130.000 νέες κατοικίες, οι 50.000 θα είναι στο ήδη δομημένο περιβάλλον της πόλης, με μετατροπές, προσθέτοντας ορόφους και εκμεταλλευόμενοι κάθε είδους χώρο που μπορεί να υπάρχει και επειδή διαθέτει και μεγάλες βιομηχανικές και σιδηροδρομικές εκτάσεις, μετατρέπονται σε νέα κομμάτια πόλης, όπως ένα πρώην αεροδρόμιο».  

Ευκαιρία για νέο πράσινο, με δρόμους ήπιας κυκλοφορίας

Πώς όλα αυτά όμως δημιουργούν νέες ευκαιρίες για την πόλη;

«Κάθε νέο κομμάτι πόλης που σχηματίζεται είναι μια νέα ευκαιρία αλλά και για όλες τις γειτνιάζουσες περιοχές, ίσως για να διορθώσουμε και κάποια λάθη, όπως η έλλειψη πρασίνου. Κάθε νεόδμητη περιοχή θα δημιουργείται γύρω από ένα μεγάλο πάρκο, μια μεγάλη πράσινη έκταση που πάνω θα χτίζεται το σχολείο, όπου τα παιδιά θα πηγαίνουν με τα πόδια, δε θα χτίζεται γύρω από το αυτοκίνητο.

Αρα στο εσωτερικό της δε θα κυκλοφορούν αυτοκίνητα, παρά μόνο πολύ ήπια. Θα παρκάρουν μόνο σε κοινόχρηστα γκαράζ και κάθε νέα περιοχή θα έχει πρόσβαση σε νέο μέσο συγκοινωνίας και κάθε νέα περιοχή θα έχει τουλάχιστον 50% επιδοτούμενη στέγη για να είναι ευκαιρία για νέες οικογένειες και νέα ζυεγάρια.

Ωστόσο είναι σχετικά εύκολο να σχεδιάσεις μία νέα περιοχή, το πρόβλημα είναι πώς αλλάζεις το δοδημένο περιβάλλον της πόλης. Το πιο ακριβό, το μεγαλύτερο αγαθό σε μια πόλη είναι ο δημόσιος χώρος. Γιατί είναι περιορισμένος. Για να μπορέσω να κάνω μετατροπή, πρέπει να τον εξοικονομήσω. Καταλαμβάνεται από το ΙΧ, οπότε θα πρέπει να υπάρχουν εναλλακτικές».

Μια μικρή επανάσταση…

«Επενδύσαμε επιπλέον στα μέσα μαζικών συγκοινωνιών και κάναμε το εξής: Υπάρχει μια κάρτα απεριορίστων διαδρομών στη Βιέννη, την πήγαμε 1 ευρώ, οπότε με 1 ευρώ τη μέρα ο καθένας μπορεί να πηγαίνει όπου θέλει, όσο συχνά θέλει και κάθε μέρα. Σε συνδυασμό με τις ζώνες ελεγχόμενης στάθμευσης και την επέκταση, αυτό δημιούργησε μια μικρή επανάσταση, είχαμε μείωση 6% στις μετακινήσεις με ΙΧ και εξοικονομήσαμε πολύ χώρο.

Προχωρούμε όχι τόσο σε πεζοδρομήσεις, αλλά σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας, διότι αυτό ανταποκρίνεται όπως σε έναν πεζόδρομο χωρίς όμως να είναι πεζόδρομος. Αυτό λοιπόν εξελίσσεται σε όλη τη Βιέννη και όλοι θέλουν κάτι τέτοιο στη γειτονιά τους. Τώρα ο κόσμος το ζητά σε σύγκριση με τους πεζόδρομους.

Επιπλέον ξεκίνησαν οι συνεργασίες με ιδιοκτήτες κτιρίων στο μήκος ενός δρόμου που θέλουν να πληρώσουν ώστε οι δρόμοι να μετατραπούν σε ήπιας κυκλοφορίας γιατί ξέρουν ότι θα πάρουν αξία».

Η στρατηγική των χιλίων βελόνων

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η περιγραφή από την κ. Βασιλάκου της στρατηγικής των χιλίων βελόνων: 

«Είναι ένα μικρό πρόγραμμα επιδότησης, με ένα μικρό χρηματικό ποσό που μπορεί να πάρει ο καθένας αρκεί να έχει μία ιδέα για το πώς μπορεί να μετατρέψει ένα κομμάτι στη γειτονιά του σε έναν χώρο που θα είναι κοινόχρηστος.

Η προϋπόθεση είναι ότι θα πρέπει ο χώρος αυτός να είναι ανοιχτός σε όλους. Όταν ξεκινήσαμε να το κάνουμε στην αρχή έλεγαν ότι είστε τρελοί, ποιος θα τα κάνει. Μέχρι στιγμής έχουν γίνει πάνω από 500 μικρές τέτοιες παρεμβάσεις. Είναι απίθανο το τι κάνει καθε γειτονιά. Και το πρόγραμμα αυτό συν τους δρόμους που κλείνουν το καλοκαίρι για να παίζουν τα παιδιά, έχει αλλάξει το πρόσωπο της πόλης».  

Αστικό πράσινο

Για το αστικό πράσινο της Βιέννης η πρώην αντιδήμαρχος Βιέννης συμπλήρωσε:

«Η Βιέννη έχει υψηλό δείκτη πρασίνου, ωστόσο έχει μεγάλη διαφορά από το να έχεις πάρκα μόνο και να έχεις δρόμους χωρίς σκίαση. Η πρόβλεψη για τη Βιέννη είναι ότι μαζί με Αθήνα και Μιλάνο θα πληγούν από καύσωνες στον πιο μεγάλο βαθμό σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές.

Τι έκανε η Βιέννη; Άρχισε πλέον συστηματικά να βάζει δέντρα όπου είναι αυτό δυνατό. Εδώ υπάρχουν δύο πρακτικές που έχουν νόημα:

Η μία είναι ότι η πόλη αποσκοπεί στη δημιουργία δίκτυου πρασίνου που θα είναι προσιτό από κάθε άτομο στη Βιέννη εντός 300 μέτρων. Παίρνουμε όλα τα υπάρχοντα πάρκα συν όλους τους χώρους πρασίνου που δημιουργούμε στις νεόδμητες περιοχές και τα συνδέουμε μεταξύ τους με πράσινους δρόμους και στο μήκος τους φυτεύουμε δέντρα ή αφαιρούμε π.χ. την άσφαλτο.

Χρησιμοποιούμε κάθε είδους επισκευή δρόμου σαν ευκαιρία για να προσθέσουμε πράσινο. Απορώ στην Αθήνα πώς είναι δυνατό να γίνεται επισκευή δρόμου και μετά να τον βρίσκω χειρότερο από πριν; Θα μπορούσε κανείς να βάλει στο οδόστρωμα τα δέντρα, όχι στα πεζοδρόμια και τα προστατεύουμε με τα τειχία. Δεν πρέπει να τα βγάζουμε».

Το συμπέρασμα

Η κ. Βασιλάκου ολοκλήρωσε λέγοντας:

«Αυτό που μένει από τη Βιέννη είναι ότι ακολουθεί εδώ και δεκαετίες μια στρατηγική του να είναι προσιτές οι τιμές. Δεν είναι μόνο το θέμα της στέγης. Η δεύτερη είναι η ποιότητα ζωής όπως την εξήγησα, με πολύ πράσινο, με συντριβάνια, με νερό που βγαίνει από το έδαφος και το τρίτο είναι η συμμετοχή. Είναι σημαντικό να δώσεις στον κόσμο τη δυνατότητα να δράσει ο ίδιος και να εφαρμόσει τις ιδέες που έχει. Αυτός ο συνδυασμός έχει αλλάξει το πρόσωπο της πόλης και συνεχίζει».  

Δείτε όλη τη συζήτηση και την ομιλία της κ. Βασιλάκου από το 28.50 μέχρι και το 49.20

*Η Μαρία Βασιλάκου γεννήθηκε στην Αθήνα στις 23 Φεβρουαρίου 1969 είναι Ελληνο-αυστριακή πολεοδόμος και πολιτικός του Κόμματος των Πρασίνων. Μετά την αποφοίτησή της από το Γυμνάσιο στην Αθήνα, εγκαταστάθηκε το 1986 στη Βιέννη, για να σπουδάσει ως Διερμηνέας γερμανικών, αγγλικών και γαλλικών, ενώ το 1990 ξεκίνησε σπουδές Γλωσσολογίας, που ολοκλήρωσε το 1994.

Έχει και Αυστριακή -από το 1996- και ελληνική υπηκοότητα. Από το 1995 είναι παντρεμένη με τον γλωσσολόγο και ανεξάρτητο σύμβουλο επικοινωνίας Μπέρντ Ματούσεκ. Ξεκίνησε την πολιτική της σταδιοδρομία στην Αυστρία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, όταν εργάστηκε στο κοινωνικό τμήμα της Ένωσης Αυστριακών Φοιτητών στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης από το 1991 έως το 1993. Το 1995 έγινε Γενική Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής της Ένωσης Αυστριακών Φοιτητών. Την ίδια χρονιά ο Πέτερ Πίλτς την προσέλαβε στο Green Club στο Δημαρχείο της Βιέννης. Από το 2010 έως το 2019 ήταν Αντιδήμαρχος και Δημοτική σύμβουλος της Βιέννης για θέματα αστικής ανάπτυξης, μεταφορών, προστασίας του κλίματος, ενεργειακού σχεδιασμού και συμμετοχής των Πολιτών.

Το 1996 εκλέχθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο της Βιέννης με το Κόμμα των Πρασίνων και έγινε εκπρόσωπος του Κόμματος των Πρασίνων για την ένταξη. Στις εκλογές του 2001 ήρθε δεύτερη στη λίστα και από το κόμμα της ως μη εκτελεστική Δημοτική Σύμβουλος και ως μέλος της Γερουσίας της πόλης της Βιέννης. Συνέχισε επίσης να είναι η εκπρόσωπος του κόμματός της για την ένταξη, την ασφάλεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αναπηρία. Τον Ιανουάριο του 2004, εξελέγη στο ομοσπονδιακό εκτελεστικό συμβούλιο των Πρασίνων, αφού ήταν μέλος του περιφερειακού εκτελεστικού συμβουλίου των Πρασίνων της Βιέννης από το 1997 έως το 2001.

Στη Βιέννη εξελέγη ως η κορυφαία υποψήφια για τις τοπικές εκλογές του 2005, όπου οι Πράσινοι πέτυχαν το καλύτερο εκλογικό τους αποτέλεσμα από την ίδρυση του κόμματος της Βιέννης με 14,6%. Τον Οκτώβριο του 2009, της προσφέρθηκε ο ρόλος της Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής της Ελλάδας από τον τότε Έλληνα πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου, αλλά εκείνη αρνήθηκε.